Milan Ďuriček, Stefan Leitmann
Organizacja sztuk i sportów walki na
Słowacji
Idō - Ruch dla Kultury : rocznik naukowy : [filozofia, nauka, tradycje wschodu,
kultura, zdrowie, edukacja] 4, 367-370
Prof. dr hab. Milan ÖuriCek blisko współpracuje z rzeszowskim ośrodkiem naukowym (IWFiZ UR, PTNK.F), przy czym specjalizuje się głównie w problematyce rekreacji i turystyki. Drugi z autorów - Stefan Leitmann - jest (renerem judo i specjalistą w dziedzinie sportów walki. Artykuł ten stanowi opracowanie referatu, przygotowanego na I Międzynarodową Konferencję Humanistyczna teoria sztuk i sportów walki - koncepcje i problemy (Rzeszów, 30.05-1.06.2003).
M i l a n D u r i ć e k 1, S t e f a n L e i t m a n n 2
'instytut Turystyki i Managementu Hotelarstwa, Uniwersytet Preszowski (Słowacja / Slovakia) 2Katedra Wychowania Fizycznego i Sportu, Uniwersytet Preszowski (Słowacja / Slovakia)
Organizacja sztuk i sportów walki na Słowacji
Słowa kluczow e: sztuki walki, Słowacja, organizacja, popularność
D alekow schodnie sztuki w alki na Słow acji stopniow o stają się podobnie popularne, ja k jest to udziałem dużej części Europy [Cynarski 2000; Cynarski, Litwiniuk, W archoł, Buchhold 2002; Sieber, Cynarski 2003]. N atom iast prace badawcze dotyczące kulturow ych i aspektów dalekow schodnich sztuk i sportów walki nie są tu je szcze szerzej rozw inięte1. Publikacje pośw ięcone np. karate dotyczą zw łaszcza strony technicznej i metodycznej [por.: Śebej 2000]. Także brak je s t literatury i danych statystycznych na tem at strony organizacyjnej, liczby ćw iczących i odm ian uprawianych na Słow acji. Toteż, aby ukazać stan obecny sztuk i sportów w alki w tym kraju, autorzy zastosow ali metodę w ywiadów bezpośrednich z przedstaw icielam i środow iska tychże sztuk i sportów walki pochodzenia azjatyckiego.
Historia sztuk i sportów w alki na Słowacji m a swój początek dopiero w latach 60-tych XX wieku. Od sam ego początku do dzisiaj najbardziej popularnym i są tutaj ju d o , karate i aikido.
Od roku 1993, w którym pow stało państwo Słowacja, następuje okres recesji trady cyjnych sztuk i sportów walki, a jednocześnie pojaw ia się w iele nowych sztuk i sportów. Sytuacja ta okazała się w kolejnych latach niekorzystna, poniew aż liczne now e sporty po pierwotnym boom ie popadają w stagnację lub zanikają. O becnie istnieje na Słowacji szereg odmian sportów i sztuk walki, które funkcjonują w ram ach zrzeszeń, związków , klubów sportowych oraz pryw atnych szkół. Ich struktura organizacyjna znajduje się dopiero w sta dium kształtow ania, co pow oduje, że m ożna j ą określić ja k o stan nieuporządkowany. Orientowanie się w tym system ie nie je s t łatwe, o czym przekonali się autorzy niniejszego komunikatu. Inform acje pozyskiw ano z rozm aitych źródeł, ja k internet, literatura, ale przede wszystkim były to bezpośrednie spotkania i wywiady z działaczam i poszczególnych federacji, klubów i szkół.
Jak ju ż wspom niano, najbardziej popularnym i sztukam i w alki a jednocześnie sportam i, które m ają ja s n ą strukturę organizacyjną oraz dobrze opracow aną metodykę treningu, są na Słowacji ju d o i karate.
JUDO
N aczelnym organem je s t Słowacki Związek Judo z siedzibą w Bratysławie. Związek zrzesza w bieżącym 2003 roku 4472 osób. W tej liczbie je s t 2320 zaw odników , którzy bioią udział w regularnych zawodach. Związek posiada 4 regionalne sekcje, a mianowicie:
Braty-' Milan ÓuriCek je st współautorem artykułu: W. J. Cynarski, M. f)urićek (2001), Symbolika wschodnioazjatyckich
sztuk walki, „Przegląd Naukowy IWFiZ UR” , nr 2, s. 167-175; był także tłumaczem pracy: W. J. Cynarski,
K. Obodyński (2002), Zâîtita idey Sponovêbo amaterizmu, „Tclesnä vÿchova a Sport" [Physical Education and Sport], Bratislava, R. XII, nr 1, s. 2 -4 [przyp. red.].
sławską, Zachodniosłow acką, Środkow osłow acką i W schodniosłowacką. W centrali związku zarejestrow ano 55 klubów sportowych.
N a bardzo dobrym poziom ie realizow ana je s t praca z młodzieżą. N a Słowacji funkcjonuje Centralny O środek Treningowy M łodzieży z siedzibą w Tm aw ie oraz trzy Centra Utalentowanej Młodzieży: na zachodzie kraju w mieście Kolarowo, w centralnej Słow acji w Rimawskiej Sobocie, w części w schodniej - w Preszowie.
Ostatnim elem entem struktury pracy z m łodzieżą s ą ośrodki sportow e w szkołach, które podlegają pod M inisterstw o Edukacji. Jest ich 11, rozm ieszczonych na terenie całego kraju: Żylina (dw a), Dubnica, Kolarowo, Rimawska Sobota, Luczeniec, Rożnawa, Poprad, S p iszsk aN o w a W ieś, Preszow , Michałowce.
Organizacja zaw odów w ju d o na krajowym poziom ie przedstaw ia się następująco: - M istrzostw a Słow acji w szystkich kategorii wiekowych,
- liga m ężczyzn, - liga mężczyzn, - liga juniorów , - lig aju io rek .
Zaw odnikiem ju d o , który osiągnął najw iększe sukcesy w ostatnich latach, je s t Jozef K m ać - m istrz św iata i E uropy w kategorii juniorów , jednocześnie w icem istrz Europy seniorów w 20 0 2 roku. W arto zaznaczyć, że w 1999 roku w Bratysław ie zostały zorga nizow ane M istrzostw a Europy w kategorii mężczyzn i kobiet.
KARATE
W 2002 roku nastąpił podział centralnego Słow ackiego Związku K arate na trzy części. Powstała now a struktura organizacyjna słowackiego karate, w skład której wchodzą: - Słowacki Związek Karate,
- Słowacka Federacja K lubów K arate (obydw ie instytucje przynależą do Światowej Federacji K arate W KF).
- Słowacka Federacja Karate, która reprezentuje Światową Konfederację K arate (W KC). Pierw szy wymieniony - Słowacki Związek Karate - posiada dw ie regionalne sekcje: T atrzańską Unię K arate oraz W schodniosłow acką Unię Karate i Sztuk W alki (VUKABU). N ajw ybitniejszym spośród zaw odników Słowackiego Związku Karate w ostatnich dwóch latach je s t utalentow any m edalista m istrzostw św iata i Europy - Szebesta.
Słowacka Federacja K lubów K arate skupia trzy sekcje: Bratysławską U nię Karate, Środkow oslowacki Związek K arate oraz Zachodniosłow acką Unię Karate. Federacja klubów liczy razem 65 klubów sportow ych na terenie całej Słowacji. N ajw ybitniejszą zawodniczką federacji klubów je s t dw ukrotna m istrzyni Europy w konkurencji form (kata), która zajęła rów nież trzecie m iejsce w m istrzostw ach św iata - M arcela Remiaszowa.
Z kolei Słowacka Federacja K arate osiada bardzo dobrą bazę m łodzieżow ą. Podlegają pod n ią ośrodki sportow e w szkołach (ponad 20) i szczyci się bardzo dobrym i wynikami uzyskanymi w mistrzostwach św iata i Europy (Zwolenski, B roda, Imrich i inni).
N ajbardziej popularnym stylam i karate pozostają shotokani goju-ryu (popularyzowane
przez senseiFrantiśka Śebeja [2000]). A IK ID O
Z araz po ju d o i karate najw iększą popularnością w śród sztuk walki na Słow acji cieszy się aikido. Jeszcze w roku 1989 (w czasach „w spólnej” Czechosłow acji) pow stało Zrzeszenie A ikido Slovakia i od tego czasu m ówim y o rozw oju organizacyjnym aikido na terenie
Sio-wacji. W 1993 roku powstała Słowacka Asocjacja Aikido, a rok później Słowacka Federacja Aikido. W 1995 roku zarejestrowano Słowacki Związek Aikido, a w 1998 - Słowackie Zrzeszenie Przyjaciół Aikido. Jak widać, niemal każdego roku powstawała jakaś nowa instytucja zajmująca się aikido.
Regularnie organizowanych zawodów w aikido na Słowacji nie ma, co też wynika ze specyfiki tej „nierywalizacyjnej” sztuki walki. Jedną z form prezentacji i porówna nia poziomu ćwiczenia są pokazy i demonstracje, wykonywane podczas innych spor towych zawodów. Wielce znaczącym dla rozwoju aikido jest tzw. Aikido Open Day. W tej imprezie biorą udział ćwiczący nie tylko ze Słowacji, ale również aikidoka z klubów z zagranicy.
Można stwierdzić, iż aikido cieszy się na Słowacji dużą popularnością. Przyczyniają się o tego zagraniczni shihan, eksperci i nauczyciele. W 2002 roku odwiedził Słowację wybitny przedstawiciel światowego aikido - sensei Keido Yamaue, który ma być założycielem International Bujutsu University w Koszycach w tym właśnie roku.
K IC K -B O X IN G
Naczelnym organem organizowanego na Słowacji kick-boxingu jest Słowacki Związek Kick Boxu. Kolejnym elementem wyczynowego kick-boxingu są ośrodki sportowe w szkołach, w których trenuje utalentowana młodzież. Obecnie istnieje 5 takich ośrodków, mianowicie w miastach: Bratysława, Rewuca, Hnuszcia, Koszyce, Poprad.
O zdolnościach młodych zawodników świadczą dwa zdobyte tytuły mistrzów świata podczas zawodów we Włoszech w 2002 roku.
T A E K W O N D O
Naczelnym organem tego olimpijskiego sportu, a jednocześnie sztuki walki jest na Słowacji Słowacka Asocjacja Taekwondo, należąca do International Taekwondo Fedaration (ITF).
Oprócz wymienionych, najbardziej popularnych sztuk i sportów walki, istnieje i funk cjonuje na Słowacji szereg innych odmian, spośród których wymienić można m.in.:
JU JU T S U
Słowacka Federacja Jiu Jiutsu powstała w 2002 roku i zrzesza 13 klubów.
K E N D O
Działalność kendo koordynuje Słowacka Federacja Kendo. Nadzoruje ona także i patro nuje studiującym iaido oraz jo d o .
Y O S E IK A N BU D O
Naczelnym organem jest Słowacka Asocjacja Yoseikan Budo, która powstała w 1993 roku. Członkowie są zorganizowani w trzech klubach na terenie Wschodniej Słowacji. Organizowane są zawody w 5 dyscyplinach.
W U S H U /K U N G F U
Ta sztuka walki uprawiana jest głównie w prywatnych klubach. Istnieje także Słowacka Federacja Wu Shu.
K O B U D O
Amatorzy i wielbiciele kobudo są zorganizowani w Słowackim Związku Kobudo Kwai. Zwolennicy tychże klasycznych sztuk walki zajmują się przeważnie ćwiczeniami kata.
P o d su m o w an ie
Proces instytucjonalizacji dalekow schodnich sztuk walki i nadania temu ruchowi ram organizacyjnych nasila się na Słowacji zw łaszcza w ostatnich latach. Z uwagi na liczbę ludności tego kraju (niecałe 5,5 miliona osób) zaistniała, zdaniem autorów, stosunkowo szeroka baza i ruch sztuk walki zrzesza wielu zw olenników i zawodników. Jest to niewąt pliw ie aspekt pozytywny.
T rzeba jed n ak jednoznacznie stwierdzić, że w iększości założycieli klubów i szkół sztuk w alki chodziło przede wszystkim o efekt kom ercyjny, o własny zysk i zyskanie indy widualnej popularności. Fundam enty sztuk i sportów walki, ich podłoże etyczne i duchowe, pozostają jakby na m arginesie. Fakt ten należy traktować jak o negatyw ne zjawisko w obec nej sytuacji sztuk i sportów walki na Słowacji.
B IB L IO G R A R F IA
1. Cynarski W. J. (2000), Sztuki walki budo w kulturze Zachodu, Wyd. Naukowe WSP, Rzeszów.
2. Cynarski W. J., Litwiniuk A., Warchoł K., Buchhold M. (2002), Uczestnictwo w dalekowschodnich sportach
i sztukach walki w kilku wybranych krajach, „Rocznik Naukowy ZWWF Biała Podlaska”, t. IX, s. 271-287.
3. Sieber L., Cynarski W. J. (2003), Mistrzowie mistrzów z federacji WJJC[w:] Cynarski W. J., Obodyński K. [red.], Humanistyczna teoria sztuk i sportów wałki - koncepcje i problemy,Wyd. UR, Rzeszów, s. 59-65. 4. FrantiSek Śebej (2000), Karate Kata, Wyd. TIMY, Bratislava.
IN N E Ź R Ó D Ł A
- Wywiady z trenerami i działaczami dalekowschodnich sztuk i sportów walki ze Słowacji (Bratysława, Koszyce, Preszow)
- Internet
Organization o f martial arts and combat sports in Slovakia Key words: martial arts, Slovakia, organization, popularity
T he authors applied the hum anistic, qualitative methodology for description o f organiza tional situation and state o f institutionalization o f the Far-Eastern martial arts and combat sports in Slovakia. T hey based their work on direct interviews with leaders o f individual associations mainly.
T he organizational structure o f the m ost popular in this country martial arts (especially the judo, karate and aikido) was described in the article as well as the b rief historical sketch relating to the developm ent o f the Far-Eastern m artial arts and com bat sports in Slovakia. In conclusion the authors em phasize both dissem ination o f martial arts, and their commercia lization.
