R
E
C
E
N
Z
J
E
__________________________________________________________
ROCZNIKI TEOLOGICZNE Tom LXI, zeszyt 3 2014
Ks. Maciej O l c z y k. Etos chrzes´cijan´skiego wolontariatu. Studium
teolo-gicznomoralne na przykadzie Florenckiej Archikonfraterni Miosierdzia.
Poz-nan´: Wydawnictwo Wydziau Teologicznego UAM 2012 ss. 338.
Wolontariat, staj acy sie dzis´ popularnym sposobem spedzania czasu, realizowania swoich marzen´ oraz promocji zawodowej, jest nade wszystko gotowos´ci a zaangazo-wania sie w suzbie bezinteresownej mios´ci, która ma na celu chwae Boga i dobro bliz´niego. Zagadnienie to przedstawia ksi azka ks. Macieja Olczyka Etos chrzes´cijan´-skiego wolontariatu. Studium teologicznomoralne na przykadzie Florenckiej Archi-konfraterni Miosierdzia, który podj a zadanie ukazania najgebszych inspiracji wo-lontariatu i wyjas´nienia najwazniejszych pojec´ z tym zwi azanych. Ks. Olczyk jest nauczycielem akademickim na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Adama Mickie-wicza w Poznaniu i zajmuje sie teologi a moraln a. Podejmuj ac naukow a refleksje nad wolontariatem, wskazuje na role ewangelicznej inspiracji w krzewieniu idei angazo-wania sie na rzecz innych.
Ksi azka jest zozona z czterech rozdziaów ujmuj acych idee wolontariatu same w sobie oraz ich szczegóow a aplikacje w postaci Florenckiej Archikonfraterni Mio-sierdzia. Ukad pracy jest logiczny z perspektywy jej celu, którym jest ilustracja i gebsze wyjas´nienie istoty miosiernej posugi bliz´niego przez odwoanie sie do konkretnego s´wiadectwa funkcjonuj acej wspólnoty. Samo wybranie tej was´nie insty-tucji jest uzasadnione jej wielowiekowym istnieniem, które sytuuje j a jako najstarsz a organizacje tego typu. Ponadto usilna troska wspólnoty z Florencji o zachowanie swej chrzes´cijan´skiej tozsamos´ci doskonale nadaje sie do udowodnienia tezy ks. Olczyka, ze mozna i trzeba zabiegac´ o utrzymanie ewangelicznego fundamentu wolontariatu.
Rozdzia pierwszy opisuje wolontariat jako forme aktywnos´ci obywatelskiej i s´wiadectwa wiary. Autor wskazuje na z´róda wspóczesnego wzrostu zaangazowania na rzecz posugi potrzebuj acym. Jest ona wyrazem d azenia do aktywizacji czonków spoecznos´ci, by poprzez udzia w inicjatywach spoecznych uczyc´ ludzi wspópracy i odpowiedzialnos´ci za dobro wspólne oraz tworzyc´ w ten sposób spoeczen´stwo oby-watelskie. Ks. Olczyk rozwaza zjawisko wolontariatu na tle organizacji pozarz ado-wych i wskazuje na trzy istotne cechy, którymi s a: nieodpatnos´c´, dobrowolnos´c´ oraz s´wiadczenie pracy na rzecz innych. Obecnie istnieje wiele form wolontariatu, który przybiera postac´ czasowego lub trwaego zaangazowania sie na rzecz bliz´niego. Moze on tez byc´ indywidualny lub zbiorowy.
160 RECENZJE
Drugi rozdzia pracy jest w caos´ci pos´wiecony dziejom Florenckiej Archikonfra-terni Miosierdzia na przestrzeni wieków. Poczynaj ac od prezentacji bractw s´rednio-wiecznych we Florencji, ks. Olczyk wprowadza czytelnika w klimat cechów i wspól-not religijnych oraz zagebia sie w wyliczanie danych historycznych. Istnienie archi-konfraterni, zwi azane na pocz atku z grzebaniem umarych i posug a chorym, z cza-sem poszerzao swój zakres zadan´ o pomoc potrzebuj acym i ofiarom katastrof. Wy-j atkowos´c´ i wielkos´c´ tej instytucji kieruj acej sie inspiracj a chrzes´cijan´sk a sprawia, ze zostaa ona ocalona przed cakowitym zniszczeniem i nadal jest wspólnot a matk a dla innych bractw miosierdzia.
Sposób odnajdywania sie Florenckiej Archikonfraterni Miosierdzia we wspóczes-nym s´wiecie przedstawia rozdzia trzeci rozprawy habilitacyjnej. Wychodz ac od opisania sytuacji prawnej archikonfraterni i wskazuj ac na uwarunkowania nowego woskiego prawa z tego zakresu, ks. Maciej wylicza podmioty wspieraj ace i wspó-pracuj ace z wolontariuszami. Nalez a do nich inne bractwa i stowarzyszenia charyta-tywne, indywidualni ofiarodawcy i sympatycy oraz banki zywnos´ci i s´rodowiska uniwersyteckie. Nieodmiennie najwazniejsz a instytucj a wspieraj ac a archikonfraternie jest Kos´ció katolicki. Do tradycyjnych form dziaalnos´ci charytatywnej archikonfra-terni nalez a: transport sanitarny i socjalny, opieka domowa s´wiadczona chorym i starszym oraz troska o zapewnienie godnego pogrzebu i krzewienie pamieci o zmarych. Ws´ród nowych kierunków dobroczynnos´ci zostay wyliczone ambulatoria i os´rodki terapeutyczne, dom seniora, sekcja obrony cywilnej i ratowników medycz-nych zdolmedycz-nych do interwencji w sytuacjach kryzysowych. Ponadto w zakresie dziaan´ Florenckiej Archikonfraterni Miosierdzia mieszcz a sie honorowe krwiodawstwo, pomoc zywnos´ciowa w sklepach dla ubogich, a takze poradnictwo rodzinne i psycho-logiczne. Zachowuj ac tradycyjn a strukture oraz obchodz ac s´wieta chrzes´cijan´skie, czonkowie konfraterni s a zachecani do indywidualnej modlitwy i rozwijania zycia sakramentalnego oraz s a formowani w duchu wiernos´ci Ewangelii.
W rozdziale czwartym ks. Olczyk bardzo umiejetnie aczy tres´ci teologiczne z wczes´niejszymi danymi historycznymi i socjologicznymi, zapewniaj ac spójny obraz wolontariatu jako autentycznej formy realizacji chrzes´cijan´skiego powoania do mi-os´ci w budowaniu królestwa Bozego na ziemi. Siegaj ac do kategorii soborowych, autor w znakomity sposób porusza sie w zagadnieniach teologicznych i zarysowuje elementy duchowos´ci wolontariusza, do których wliczaj a sie: chrystocentryzm, posta-wa miosierdzia, eklezjalnos´c´ i maryjnos´c´. Jednym z ciekawszych fragmentów ksi azki i zdecydowanie najcenniejszym jest punkt dotycz acy prymatu mios´ci. Wymiar spo-eczny etosu wolontariatu zosta ukazany przy omawianiu godnos´ci osoby i solidarne-go spoeczen´stwa, gdzie nakres´lono podstawowe zasady reguluj ace wspódziaanie w ramach spoecznos´ci. Zajmuj ac sie kwesti a formacji wolontariuszy, ks. Olczyk przypomina, ze nie wystarczy tylko doskonalenie kompetencji technicznych i orga-nizacyjnych, ale potrzeba formacji duchowej i moralnej, ksztatuj acej charakter i wzmacniaj acej motywacje.
Praca ma charakter z´ródowy i opiera sie na materiaach archiwalnych Florenckiej Archikonfraterni Miosierdzia oraz na opracowaniach historycznych tej wspólnoty. Autor siega do dokumentów Kos´cioa oraz publikacji teologicznomoralnych i spoecz-nych. Nowos´ci a na polskim rynku jest zarówno samo ukazanie rzeczywistos´ci
wspól-161 RECENZJE
noty z Florencji, jak i caos´ciowa refleksja nad zagadnieniem pomocy spoecznej. Oparcie refleksji nad rzeczywistos´ci a wolontariatu na trzech istotnych punktach odniesienia, jakimi s a analiza wspóczesnej sytuacji ruchów wolontariackich, prezen-tacja historycznego dos´wiadczenia najstarszej instytucji charytatywnej we Florencji i odwoanie sie do teologicznej wizji uczestnictwa czowieka w zyciu spoecznym, zapewnia was´ciwy rezultat rozwazan´ w postaci spójnej i pogebionej wizji suzby wolontariusza. Ks. Olczyk dowodzi, ze w dziaalnos´ci wolontariuszy mozna i trzeba kierowac´ sie nauk a Chrystusa wyrazon a w Ewangelii i przekazywan a w Kos´ciele. Idea samarytan´skiej suzby jest wci az aktualny i staje sie wyzwaniem dla teologów, by przekazac´ go w zrozumiaej i spójnej formie maj acej gebokie uzasadnienie w po-staci prowadzonych badan´. Ksi azka Etos chrzes´cijan´skiego wolontariatu moze byc´ cennym wskazaniem sposobu formacji dla wolontariuszy i osób pragn acych podj ac´ suzbe spoeczn a z motywu chrzes´cijan´skiej mios´ci.
Andrzej Derdziuk OFMCap Instytut Teologii Moralnej KUL
Mariusz C h a m a r c z u k SDB. Problematyka integracji imigrantów w Kos´ciele katolickim w Szwecji. (Studia i rozprawy t. 5). Warszawa:
Towa-rzystwo Naukowe Franciszka Salezego 2013 ss. 311.
Recenzowana publikacja Mariusza Chamarczuka SDB, pracownika naukowego Uniwersytetu Kardynaa Stefana Wyszyn´skiego w Warszawie, rektora Wyzszego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjan´skiego w L adzie nad Wart a i dugo-letniego duszpasterza polonijnego w Szwecji, jest interesuj acym studium prezentuj a-cym zagadnienie kontaktu kulturowego imigrantów róznych narodowos´ci skupionych w strukturze okres´lonego Kos´cioa lokalnego, w tym przypadku diecezji sztokholm-skiej. Gówny nurt naukowych poszukiwan´ umiejscowiony zosta z jednej strony w szerokim konteks´cie historycznym oraz doktrynalnym, z drugiej zas´ pokazuje rózne aspekty zycia i dziaalnos´ci Kos´cioa katolickiego w Królestwie Szwecji. Do-penia go omówienie badan´ wasnych nt. zaangazowania katolików imigrantów oraz autochtonów w dziaalnos´c´ katolickich form duszpasterskich w Szwecji.
Publikacja skada sie z pieciu rozdziaów, poprzedzonych wprowadzeniem, które kres´li ogólne rysy charakterystyczne Kos´cioa katolickiego w Szwecji oraz specyfike szwedzkich procesów migracyjnych i modeli integracyjnych migrantów. Przedstawia ono takze dotychczasowy stan badan´, ukazuje nowos´c´ zaproponowanego ujecia na tle innych opracowan´, dokonuje niezbednych us´cis´len´ nomenklaturowych istniej acych w jezyku szwedzkim w zakresie nazewnictwa Kos´cioów katolickich, okres´la cele
