Zastosowanie modelowania geochemicznego do ilościowej oceny denudacji chemicznej

Zastosowanie modelowania geochemicznego

do iloœciowej oceny denudacji chemicznej

Marzena Szostakiewicz*, Jerzy J. Ma³ecki*

Quantitative estimation of chemical denudation by using geochemical modelling. Prz.

Geol., 54 : 1007–1010.

Su m m a r y . Chemical denudation is an essential factor of the circulation of elements on the Earth. Its intensity is related to several processes, of which the most important are dissolution and precipitation of minerals. Chemical denudation considerably bears on physicochemical proprieties of surface waters and groundwaters in the hypergenesis zone. The paper presents the use of geo-chemical models for quantitative estimation of geo-chemical denudation. The geogeo-chemical models allow considering in calculations such parameters as different solubilities of minerals and the reaction of dissolution of carbonates in the presence of carbon dioxide

Key words: chemical denudation, geochemical model, Inner Carpathians

Denudacja chemiczna, czyli zespó³ procesów pro-wadz¹cych do usuniêcia z obszarów l¹dowych masy skal-nej rozpuszczoskal-nej w wodzie, w znacz¹cy sposób wp³ywa na chemizm wód podziemnych i powierzchniowych (Puli-na, 1999; Macioszczyk & Dobrzyñski, 2002). Jest jednym z najwa¿niejszych elementów obiegu pierwiastków w przyro-dzie oraz jednym z g³ównych procesów kszta³tuj¹cych powierzchniê ziemi. Nasilenie denudacji chemicznej zale-¿y od wielu zjawisk, spoœród których najwiêksze znaczenie maj¹ procesy rozpuszczania i wytr¹cania minera³ów.

Pierwszy wzór s³u¿¹cy do iloœciowej oceny denudacji chemicznej sformu³owano ju¿ na pocz¹tku XX wieku (Kuber, 1915), lecz badania nad tym zagadnieniem s¹ pro-wadzone przez licznych badaczy do dziœ (Habiè, 1968; Czykiszew, 1973; Kiknadse, 1977; Gebeczaw, 1977;

Mihevc, 1996; Kirchner i in., 1997; Pulina, 1999; Trudgill i in., 2001; Riebe i in., 2001, 2003). Jednak¿e dotychczasowe metody szacowania nie uwzglêdniaj¹ ró¿nic w rozpuszczal-noœci i gêstoœci poszczególnych minera³ów. Znajomoœæ po-wy¿szych danych jest konieczna do prawid³owej oceny iloœ-ciowej denudacji chemicznej. Rozwi¹zanie tego problemu umo¿liwia zastosowanie modelu geochemicznego (Szosta-kiewicz, 2003; Ma³ecki & Szosta(Szosta-kiewicz, 2004, 2005).

W niniejszym artykule przedstawiono procedurê i wy-niki obliczeñ denudacji chemicznej metod¹ wykorzystu-j¹c¹ model geochemiczny, któr¹ zastosowano w trzech poligonach badawczych: zlewni Potoku Bia³ego (w Tat-rach Zachodnich), zlewni Potoku Suchego (na Pogórzu Guba³owskim) i zlewni Potoku Macelowego (w Pieninach) — rycina 1.

*Wydzia³ Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. ¯wirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa, marzena.szostakie-wicz@uw.edu.pl; jerzy.malecki@uw.edu.pl granica pañstwa state boundary woda powierzchniowa surface water miasto powiatowe county towns granica geologiczna geological boundary Poligony badawcze: Studied areas:

B –zlewnia Potoku Bia³ego_{Bia³y Stream catchment} S –zlewnia Potoku Suchego_{Suchy Stream catchment} M –zlewnia Potoku Macelowego_{Macelowy Stream catchment}

NOWY TARG ZAKOPANE NOWY TARG POLSKA POLAND T A T R Y T A T R Y M T S N I E C K A P O D H A L A Ñ S K A P O D H A L E T R O U G H K O T L I N A N O W O TA R S K A N O W Y TA R G B A S I N P I E N I Ñ S K I PA S S K A £ K O W Y P I E N I N Y K L I P P E N B E LT 0 5km

B

S

M

Ryc. 1. Lokalizacja badanych poligonów Fig. 1. Location of study area

Charakterystyka poligonów badawczych

Wybrano poligony zbudowane z utworów ró¿nej litolo-gii, co umo¿liwi³o ocenê iloœciow¹ analizowanego para-metru w ró¿nych œrodowiskach hydrogeochemicznych. Pierwszy poligon — zlewnia Potoku Bia³ego — jest zbu-dowany g³ównie z dolomitów i wapieni. W sk³adzie mine-ralnym tych ska³ dominuj¹ dolomit i kalcyt. Podrzêdnie wystêpuj¹ minera³y ilaste (g³ównie illit), plagioklazy (g³ównie albit), tlenki i wodorotlenki ¿elaza oraz manga-nu, a tak¿e krzemionka. W ¿y³ach kalcytowych spotyka siê okruszcowanie pirytem (Turnau-Morawska, 1953; Kor-czyñska-Oszacka, 1977, 1979; B¹k i in., 1994; Pawlikow-ski i in., 1997).

W drugim poligonie — w zlewni Potoku Suchego — przewa¿aj¹ piaskowce i ³upki. Utwory te s¹ zbudowane g³ównie z kwarcu (powy¿ej 44%) oraz wêglanów (kalcytu i dolomitu). Rzadsze s¹ skalenie sodowe i potasowe, piryt, tlenki i wodorotlenki manganu, syderyt, muskowit oraz illit (Bromowicz & Rowiñski, 1965; Kamieñski i in., 1967; Sikora, 1967; Watycha, 1976; Kulka i in., 1991; Poprawa i in., 1991; Skulich, 1995a, b; Chowaniec i in., 1999).

W trzecim poligonie — zlewni Potoku Macelowego (patrz ryc. 3 i 4 na str. 1011) — iloœæ wapieni, piaskowców i ³upków jest do siebie zbli¿ona. W sk³adzie mineralnym tych utworów dominuj¹ kalcyt i dolomit. Podrzêdnie wystêpuj¹ minera³y ilaste (g³ównie illit), skalenie sodowe i potasowe, kwarc, chalcedon, syderyt, siarczki ¿elaza, tlen-ki i wodorotlentlen-ki ¿elaza oraz manganu (Birkenmajer, 1958, 1979; Korczyñska-Oszacka, 1969; Gucwa & Wiesser, 1972; Watycha, 1976; Birkenmajer & Jednorowska, 1984; Kulka i in., 1991; Gucwa & Pelczar, 1992).

Metodyka iloœciowej oceny denudacji chemicznej

W latach 2002–2004 w poligonach co kwarta³ prowa-dzono badania w³aœciwoœci fizykochemicznych wód opa-dowych i powierzchniowych, obejmuj¹ce pomiary temperatury, odczynu, potencja³u utleniaj¹co-redukcyjne-go, przewodnoœci elektrolitycznej w³aœciwej, oraz pobiera-no próbki wody do analiz. W próbkach oznaczapobiera-no stê¿enia makrosk³adników wód oraz ¿elaza, manganu, glinu i krze-mionki. Ponadto w przekroju hydrometrycznym zamy-kaj¹cym obszar zlewni codziennie wykonywano pomiary stanów wody, które umo¿liwi³y obliczenie objêtoœci przep³ywu.

Zebrane dane terenowe i laboratoryjne oraz sk³ad mineralny utworów, z których s¹ zbudowane badane poli-gony, umo¿liwi³y wykonanie modeli geochemicznych w programie PHREEQC v. 2.10 z baz¹ danych termodyna-micznych phreeqc.dat (Parkhurst & Appelo, 1999).

W pierwszym etapie modelowania wykonano model odwrotny. Danymi wejœciowymi do modelu odwrotnego by³y:

‘parametry fizykochemiczne wody opadowej, zrów-nowa¿onej wzglêdem dwutlenku wêgla atmosfe-rycznego, i wody powierzchniowej, zebrane w tym samym sezonie badawczym;

‘sk³ad mineralny utworów, z których s¹ zbudowane poligony.

Wyniki modelowania odwrotnego umo¿liwi³y rozpo-znanie, które z faz mineralnych wystêpuj¹cych w zlew-niach bêd¹ rozpuszczane, a które wytr¹cane.

Dane wyjœciowe z modelu odwrotnego pos³u¿y³y nastêp-nie do wykonania modeli wprost. Roztwór wejœciowy do modelu wprost stanowi³a woda opadowa zrównowa¿ona wzglêdem dwutlenku wêgla atmosferycznego. W modelach wprost oprócz reakcji rozpuszczania i wytr¹cania uwzglêd-niono równie¿ parowanie oraz zmiany temperatury na dro-dze opad–wody podziemne–wody powierzchniowe.

Weryfikacjê wykonanych modeli wprost przeprowa-dzono dwuetapowo: 1) jakoœciowo — odrzucaj¹c modele, w których transfery mas by³y bardzo du¿e (na przyk³ad w jednym litrze roztworu rozpuszcza³ siê kilogram kalcytu), 2) iloœciowo — przez porównanie danych wyjœciowych modelu z danymi terenowymi i laboratoryjnymi. Uzyskana zgodnoœæ przekracza³a 95% (ryc. 2).

Transfer mas otrzymany w wyniku modelowania wprost umo¿liwi³ okreœlenie potencjalnych wielkoœci roz-puszczania i wytr¹cania poszczególnych faz mineralnych wystêpuj¹cych w analizowanych obszarach. Nastêpnie, wykorzystuj¹c obliczone za pomoc¹ geochemicznego modelu wprost rozpuszczone masy poszczególnych faz mineralnych i ich gêstoœci, obliczono (wed³ug wzoru 1) sumaryczn¹ objêtoœæ minera³ów rozpuszczonych w jedno-stce roztworu. d mj j j n = =

å

d — sumaryczna objêtoœæ minera³ów rozpuszczonych

w jednostce roztworu [-],

mj— masa minera³u j rozpuszczonego w jednostce

roz-tworu [g/l],

Hj— gêstoœæ minera³u j [g/l].

Dane te wraz z pomierzonymi objêtoœciami przep³ywu oraz powierzchniami zlewni (obliczonymi za pomoc¹ pro-gramu ArcView GIS 3.2) pos³u¿y³y do iloœciowej oceny denudacji chemicznej poligonów badawczych. Ze wzglêdu na zmiennoœæ w czasie zarówno objêtoœci przep³ywu, jak i sumarycznej objêtoœci rozpuszczonych minera³ów, badany okres podzielono na przedzia³y czasowe. Ka¿demu prze-dzia³owi przypisano œredni¹ arytmetyczn¹ objêtoœæ przep³ywu i sumaryczn¹ objêtoœæ rozpuszczonych mine-ra³ów. Nastêpnie denudacjê chemiczn¹ obliczono wed³ug wzoru 2: D Q t d t P ch i i i i n i i n = × × × × = =

-å

å

P — pole powierzchni zlewni [km2],

Qi — odp³yw ca³kowity w danym przedziale

czaso-wym ti[l/d], Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 11, 2006

di— sumaryczna objêtoœæ minera³ów rozpuszczonych

w danym przedziale czasowymDtiw jednostce roztworu

[-],

Dti— przyjêty przedzia³ czasowy [d].

Otrzymane wyniki porównano z wartoœciami denuda-cji chemicznej poligonów obliczonymi w tych samych okresach badawczych wzorem hydrologicznym Puliny (1999) — wzorem 3. D T Q P ch = × × a D (3) gdzie: Dch— denudacja chemiczna [m 3 /(km2×rok)],

a — wspó³czynnik przeliczeniowy zale¿ny od gêstoœci

ska³ [-],

DT = T – Ta, gdzie:DT — mineralizacja wód bêd¹ca

wynikiem procesu rozpuszczania w badanym obszarze krasowym [mg/l], T — zawartoœæ rozpuszczonych soli w wodzie opuszczaj¹cej badany obszar lub w miejscu

zamkniêcia zlewni krasowej [mg/l], Ta —

mineralizacja wód pochodz¹ca spoza badanego obsza-ru lub zlewni [mg/l],

Q — œrednia roczna wielkoœæ odp³ywu wód z badanego

obszaru lub zlewni krasowej [m3

/s],

P — powierzchnia faktyczna badanego obszaru lub

zlewni krasowej [km2

].

Wyniki i wnioski

Wartoœci denudacji chemicznej obliczone z wykorzy-staniem modelu geochemicznego (wzorem 2) we wszyst-kich poligonach s¹ zdecydowanie mniejsze ni¿ obliczone metodami hydrologicznymi (wzorem 3) — rycina 3.

Zdaniem autorów, ró¿nice w obliczeniach wynikaj¹ z nieuwzglêdnienia w metodzie hydrologicznej:

‘udzia³u dwutlenku wêgla w rozpuszczaniu wêgla-nów,

‘parowania terenowego,

‘zró¿nicowanej gêstoœci i rozpuszczalnoœci mine-ra³ów.

Na 1,22E-05 kalcyt_calcite 3,56E-04 Na 2,35E-05 Na 2,39E-05

K 5,37E-06 dolomit_dolomite 5,21E-04 K 8,86E-06 K 8,95E-06

Ca 5,99E-05 CO (g)2 1,40E-03 Ca 9,46E-04 Ca 1,00E-03

Mg 4,11E-06 gips_gypsum 8,34E-06 Mg 5,25E-04 Mg 5,48E-04

Fe 1,79E-08 halit_halite 7,95E-06 Fe 1,80E-08 Fe 1,79E-08

Mn 1,82E-08 skaleñ potasowy_{potassium feldspar} 5,41E-06 Mn 1,83E-08 Mn 1,82E-08

Al 2,22E-07 albit_albite 3,36E-06 Al 1,65E-06 Al 1,59E-06

1,33E-07 1,04E-05 1,05E-05

Cl 5,39E-05 Cl 6,18E-05 Cl 6,01E-05

2,60E-06 1,10E-05 1,04E-05

9,00E-05 illit

illite 3,19E-06 2,91E-03 2,83E-03

% 0,95 0,51 2,79 2,23 -0,20 -0,22 -1,82 0,43 -1,43 -2,53 -1,32 SiO (a)2 4,84E-06

pH 7,21 piroluzyt_pyrolusite 8,82E-11 pH 8,25 pH 8,25

pe 7,79 hematyt hematite 3,60E-11 pe 6,88 pe 6,87 OPAD ATMOSFERYCZNY RAINFALL WODA POWIERZCHNIOWA SURFACE WATER B£¥D* ERROR* Parametry obliczone Calculated parameters Parametry pomierzone Measured parameters FAZY ROZPUSZCZANE DISSOLVED PHASES FAZY WYTR¥CANE PRECIPITATED PHASES

mol/dm3 _mol/dm3 _mol/dm3 _mol/dm3

SiO2 SiO2 SiO2

SO₄ SO₄ SO₄

HCO3 HCO3 HCO3

*—obliczony wg wzoru: (dane pomierzone – dane z modelu)/(dane pomierzone + dane z modelu) · 100% calculated from the formu³a: (analytical data – data from the model)/(analytical data + data from the model) · 100%

Ryc. 2. Schemt weryfikacji modelu (wprost) wykonanego dla zlewni Potoku Bia³ego Fig. 2. Testing of the forward model for the Bia³y strem drainage basin

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 zlewnia Potoku Suchego Suchy Stream catchment zlewnia Potoku Macelowego Macelowy Stream catchment zlewnia Potoku Bia³ego Bia³y Stream catchment

denudacja chemiczna [m /(km rok)]3 2• •

chemical denudation [m /(km year)]3 2

z modelu geochemicznego geochemical model ze wzoru hydrologicznego hydrological method

®

Ryc. 3. Porównanie denudacji

che-micznej obliczonej ró¿nymi metoda-mi

Fig. 3. Comparison of chemical

denudation calculated with different methods

Podsumowuj¹c, wykonane badania wykaza³y, ¿e war-toœæ denudacji chemicznej okreœlana metodami hydrolo-gicznymi z wykorzystaniem mineralizacji ogólnej wód jest oko³o 30–40% wiêksza ni¿ w przypadku obliczeñ z zasto-sowaniem modelowania geochemicznego. Zatem powszechnie stosowane metody hydrologiczne mog¹ pro-wadziæ do niedoszacowania czasu powstania systemów jaskiñ oraz rzeŸby masywów krasowych.

Literatura

B¥K B., PIESTRZYÑSKI A. & RADWANEK-B¥K B. 1994 — Daw-ne górnictwo kruszcowe i rud ¿elaza w Tatrach. Pr. SpecjalDaw-ne PTM. Wyd. SPES, Kraków, 5: 54-57.

BIRKENMAJER K. 1958 — Przewodnik geologiczny po Pieniñskim Pasie Ska³kowym, cz. I, III. Wyd. Geol., Warszawa.

BIRKENMAJER K. 1979 — Przewodnik geologiczny po Pieniñskim Pasie Ska³kowym. Wyd. Geol., Warszawa.

BIRKENMAJER K. & JEDNOROWSKA A. 1984 — Stratygrafia górnej kredy p³aszczowiny pieniñskiej okolic Sromowiec Ni¿nych w Pieni-nach. Stud. Geol. Pol., 83: 25–50.

BROMOWICZ J. &. ROWIÑSKI Z.1965 — Kilka uwag o piaskowcach fliszu podhalañskiego. Kwart. Geol., 9: 837–856.

CHOWANIEC J., KÊPIÑSKA B., MAZUREK J., PAWLIKOWSKI M. & POPRAWA D.1999 — Badania mineralogiczno-petrograficzne ska³ zbiornikowych wód termalnych z otworu Bukowina Tatrzañska PIG/PNiG-1. Prz. Geol., 12: 1096–1100.

CZYKISZEW A.G. 1973 — Mietody izuczenija karsta. Moskwa. GEBECZAW D.S. 1977 — K mietodike ocenki chmiczeskoj denudacii w Meroprijatija po povyszeniju ustojczyvosti zemlianogo polotna w karstowych rajonach. Wyd. BAM, Krasnojarsk.

GUCWA I. & PELCZAR A. 1992 — Katalog analiz chemicznych ska³ Karpat Polskich za lata 1963–1985, cz. 1 ska³y osadowe. Wyd. Geol., Warszawa.

GUCWA I. &WIESSER T. 1972 — O utworach wulkanoklastycznych z okolicy Sromowców Ni¿nych (Pieniñski Pas Ska³kowy). Kwart. Geol., 16: 490–491.

HABIÈ F. 1968 — Kraški svet med Idrijco in Vipavo. Wyd. SAZU, Ljubljana.

KAMIEÑSKI M., PESZAT C. &RUTKOWSKI J. 1967 — Zmiennoœæ petrograficzna piaskowców karpackich i zagadnienie ich klasyfikacji. Rocz. PTG, Kraków, 37: 499–514.

KIKNADSE T. Z. 1977 — Karst massiva Arabika. Tibilisi (za: Dubly-anskiy V.N. 1980 — Kras hydrotermalny alpejskiej strefy fa³dowej po³udniowej czêœci ZSRR. Pr. Nauk. UŒl., 385: Kras i Speleol. T. 3(12): 18-38.

KIRCHNER J.W., GRANGER D.E. & RIEBE C.S.1997 — Cosmogenic isotope methods for measuring catchment erosion and weathering rates. Conference abstracts BIOGEMON’97 21–25.06, Villanova University, Pennsylvania, vol. 2, nr 2.

KORCZYÑSKA-OSZACKA B. 1969 — Badania mineralogiczne ska³ marglistych przy zastosowaniu kompleksonu III. Pr. Miner. Komit. Nauk Miner. PAN, oddzia³ w Krakowie: 59–68.

KORCZYÑSKA-OSZACKA B. 1977 — Tlenki manganu powsta³e jako produkty utlenienia tatrzañskich wapieni manganowych w Dolinie Chocho³owskiej. Sprawozdania z posiedzeñ komisji naukowych PAN — oddzia³ w Krakowie — za okres 07–08.1976. Wyd. Zak³ad Narodo-wy im. Ossoliñskich, Wroc³aw, 20: 441–442.

KORCZYÑSKA-OSZACKA B. 1979 — Minera³y wêglanowe ska³ man-ganowych Doliny Chocho³owskiej (Tatry). Pr. Miner., Wyd. Zak³ad Narodowy im. Ossoliñskich, Wroc³aw, 54: 67–77.

KUBERA.A. 1915 — Karstowaja oblast gornowo Kryma, Moskwa (za: Dublyanskiy V.N. 1980 — Kras hydrotermalny alpejskiej strefy fa³dowej po³udniowej czêœci ZSRR. Pr. Nauk. UŒl., 385: Kras i Speleol. T. 3(12): 18-38.

KULKA A., R¥CZKOWSKI W., ¯YTKO K. & PAUL Z. 1991 — Obja-œnienia do Szczegó³owej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 50 000 — arkusz Szczawnica–Kroœcienko, Wyd. Geol., Warszawa. MACIOSZCZYK A. & DOBRZYÑSKI D. 2002 — Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych. WN PWN, Warszawa. MA£ECKI J.J. & SZOSTAKIEWICZ M.2004 — Quantitative estimates of chemical denudation rates of the Suchy stream drainage basin (Pod-hale Basin) using numerical models. ISBN 80-248-0584-7, VSB-TU, Ostrava, 7: 61–65.

MA£ECKI J.J. & SZOSTAKIEWICZ M. 2005 — Ocena denudacji che-micznej na przyk³adzie wybranej zlewni Karpat wewnêtrznych. Wspó³czesne Problemy Hydrogeologii, 12: 819–824.

MIHEVC A.1996 — Some preliminary results of micrometric measu-rements in Škocjanskie caves, Slovenia. Kras i Speleologia,UŒl. T. 8: 66–71.

PARKHURST D.L. & APPELO C.A.J.1999 — User’s Guide to PHREEQC (version 2) – a computer program for speciation,

batch-reaction, one-dimensional transport, and invers geochemical cal-culations, Water-Resources Invest. Rep., Denver: 99–4259.

PAWLIKOWSKI M., MAZUREK J. & WIECZOREK J.1997 — Badania mineralogiczno-petrograficzne ska³ zbiornikowych wód geotermalnych z otworu Bia³y Dunajec PAN-1. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, Wyd. CPPGSMiE PAN, Kraków, 13: 231–238.

POPRAWA D., CHOWANIEC J., OLSZEWSKA B., SKULICH J., SMAGOLICZ M. & SZCZUROWSKA T. 1991 — Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów wód podziemnych — wody termalne otwór Furmanowa PIG-1, Kraków.

PULINA M. 1999 — Kras, formy i procesy. Wyd. UŒl., Katowice. RIEBE C.S., KIRCHNER J.W. & FINKEL R.C.2003 — Long-term rates of chemical weathering and physical erosion from cosmogenic nuclides and geochemical balance. Geochim. Cosmochim. Acta, 67: 4411–4427. RIEBE C.S., KIRCHNER J.W., GRANGER D.E. & FINKEL R.C. 2001 — Strong tectonic and weak climatic control of long-term chemi-cal weathering rates. Geology, 29: 511–514.

SIKORA W.1967 — Bentonity, i³o³upki bentonityczne w polskich Kar-patach. Kwart. Geol., 11: 131–150.

SKULICH J.1995a — Wyniki badañ petrograficznych w otworze Cho-cho³ów PIG-1. Posiedzenia Naukowe PIG za okres 1.01–31.12.1994, Wyd. Geol., Warszawa, 51: 78–81.

SKULICH J.1995b — Wyniki badañ petrograficznych w otworze Bukowina Tatrzañska PIG-1. Posiedzenia Naukowe PIG za okres 1.01–31.12.1994, Wyd. Geol., Warszawa, 51: 81–84.

SZOSTAKIEWICZ M. 2003— Iloœciowa ocena denudacji chemicznej zlewni potoku Macelowego (Pieniñski Pas Ska³kowy) przy wykorzy-staniu metod numerycznych. Wspó³czesne Problemy Hydrogeologii, 11: 447–450.

TRUDGILL S.T., VILES H.A., INKPEN R., MOSES C., GOSLING W., YATES T., COLLIER P., SMITH D.I. & COOKE R.U.2001 — Twenty--year weathering remeasurements at St Paul’s Cathedral, London. Earth Surfaces Process and Landforms, 26: 1129–1142.

TURNAU-MORAWSKA M.1953 — Kajper tatrzañski, jego petrografia i sedymentologia. Acta Geol. Pol., 3: 33–102.

WATYCHA L.1976 — Objaœnienia do Szczegó³owej mapy geologicz-nej Polski w skali 1 : 50 000 — arkusz Nowy Targ. Wyd. Geol., War-szawa.

Konferencja naukowa IHiGI Wydzia³u Geologii UW

i Sesja Jubileuszowa Profesor dr hab. Aleksandry Macioszczyk

Warszawa, 17.11.2006

Ryc. 1. Pawilon Opata (1674–1680) wzniesiony na palach

nad stawem przy Ÿródle ascenzyjnym w Betlejem (Góry Krucze) — patrz str. 1005. Fot. M. Stêpieñ

Ryc. 2.
ród³o Jod³owe (Góry Krucze) — patrz str. 1005.

Fot. M. Stêpieñ

Ryc. 3. Potok Macelowy (pieniñski pas ska³kowy) — patrz

str. 1008. Fot. M. Szostakiewicz

Ryc. 4. Prze³om Dunajca (rejon zlewni Potoku Macelowego)

— patrz str. 1008. Fot. M. Szostakiewicz

1 2

3