POSZUKIWANIE ZŁÓŻ KOPALIN W ŚWIETLE NOWEGO PRAWA GÓRNICZEGO

~r )1.' _Str.;;33 .(3~~) . · ZB~GNIE\V ZOŁT{>WSKI

POSZUKIWANIE

ZŁÓŻ

KOPALIN W SWIETLE NO.WEGO PRAWA GóRNICZEGO

:

Dzi.ał

II

n.Owego-

.

prawlił

górn.k:zego

poś~i.ęcony

·jest

wyłącznie poszukiwa.ri.Win fl!óź kopalin.· W myśl art. 13 dekretu państwo planuje, orgamzuje 1 prowad!zi~

po-s.zuklilwa.ni.a. .:rlóż kopalin. Or.ganem państwa w tym

zakresbe dziiałan.l.a jest państwowa Slłużba geologicz.:. na, powołana 'do życia dekretem z <iDia 8 października 1951 l \ o państwowej słtrlbie geologicznej (Dz.

u

.

Nr

52, poz,. 369). W siklad tej służby W'Chodzą ;ioak· wiadomo

Centl1allii.y Urząd Geol'Og:ili 7l jednostkami podległymi.,

sł.u7Jby resortowe .li I"efleraty geologiczne pr.ettydiów

wo-j_ewóóźki.C'h rad n.aroc:k)wyoh .. Dekiret z dnia 6 maja

1-953. r .• pOddając (pOSZ.ukiwąnJ.a. · 2lł.órl: kopa.Iln przepisom prawa górlllicrego, nie-określa zad.ań Ol'ganów państwo­

wej 9hlżlby .geol·ogicz.nej 1 opozosta:wia to. zagadnienie.

przepisom· odrębnym. ·

!"odstawówym aktem w !tym zakresie obecnie jest · cytowany wyżej d~kret ż dnia 8 października 1951 r., sbatut ·Centralnego . Urzędu Geologii, S.Wu:t Instytutu Geru<~Jgj,cznego, uchwala

Nr

828 Rrezydrl:wn Hząóu

z dnta 26 wrześn!a 1952 ·r. w sprawie or,ganitl.acjoi i

za-kresu dźialarii.a TeBOrtowych Słuib .geologi.cznyoo (Mo-nitor Polski. Nr A-90 pai. 1405) m-az zarządzenie Pre-zesa Centra·lnego Urzędu Geologij. ·z dnia 15 Upca ·

1952 r~ w sprawie okmeśleniia. :Zad/ań pań·stwowej służby

geołogi.c:z.nej w zakresie lter.enowym, wykonywanych przez prte~Zy$8. wo;iewóózJdoh. ·rad narodDwych

(Moni-tor Folski Nr A-63 poż. 970). Szczegóło.wy zakres

dzia-:łania- poszeżególnych Oriian.ów ·_państwowej. . służby ' geo-Logicznej określają zarządzenia Prezesa CentllaJ.ne'-go UrzędU. Geologtd. :i: w~ścllwyC!h mionlistrów.- ·

' Za.Sa.d.y poszu'lhwan1a .7Jló;i. kOpalin o'kreśla uchwała

Ńr 864 Itad(y Mi!n15trów z dnia 10 'paźdrtilerni.ka 195-2 ł'.

w· ·spl'lawie ustallani.a ':i za"twierdzanta stopll'ia-poznania zasobóW (dokuanentowimLa) z.łóż kopalin· i romniaru dOkonywania i.riwestycji przed · ~ystąrpi.eniem do ekgplóatacji ,Uoża (Monitor P<llski Nr A-90 IPQ2. 1404) oraz ~ru~oJe P!:'ezesa Centralnego Urzędu Geologii . ·na jej .podstawi:e wydane. . ·

: TriŻeiba tu zaznaczyć.

ze

·centralaly Urżąd Geologii

o.pracował· już projekty. :i:nstl_-ukoji ogólnych

dotyczą-c~: . .

1). ulitalenia zasobów 7.ł.ó.ż · kopalm stałych,

·2) . właściwości państwowej sru7Jby geologicz.n.ej do .. dokonywania badań w . celu usta.len:ia storpnia _ poznania msobów 2lłóż kopaliĄ formy. srporz:ą­

&Jania ookumentac.jt oraz trylbu przedstaWiania jej do zatwierdzenia'· Centralnemu Urzędowi . GeolOgii (Komisjit Zasobów Kópalm): · . . · Pierwszy projekt zawiera prrepLśy dotyczące usta-lania zasolbów · iłóź wszystkich kopalin stałych. Prze-pisy te będą stosowane tyl'k.O w zakresie nieobjętym

lrurtrukcj.arirl SIZ.C'Zegółowymł, dotyczącymi ustalania·

zasobów Złóż po8zczególnych k<Jpalin. · Obecnie przygotowano

już

· :projekty B.·

~cji

szczegółowych dotyczących ustalania zasobów złóż:

l) w~ kamiennych i brunatnych oraz łupków

palnych, , . . : .

2)· iai.astyclh surowoów przemysł'U materiałów o~io~

trWiałych · i' ceramiki sz1aahetn.ej.

3) surowców ilastych ceramiki budowlanej, . 4) rud żelaż.a i. pjtytów,

5) :rud metali. nie-żelaznych,

6) tOrlU.

7) jpi.a~ó:W. i 2wi.r6w.

.

· .·B). k.arii.i.Emi drogoWYch i bud~ wlanych.

;

. ·

w

pź..Qj.ek.tach. nrtruikcjł podane są przepisy doty':'

~zące odrębnego .postępowania przy ustalaniu zaso." bów złóż Po&zczegóiny,ch surowców, przy ·ceym nie

po-wtarza

sM:·

w. nLc.h przepisów zawartych

w

jnstrukcjL

w spr{lwie ~stil.limią. ~ów Złóż. kopalin , stałyc_h,

mających zastosowanie do ustal.a1iia za.sobów · WSŻyst,..

kich kopalin stałycih. · . .

' Wymienione projekty są obecnłe w trakcie uzgad-nian.i,a i niewątpliwie wejdą w ~ycie w tym: roku. · Poza. proj,eMalmL; o· 1k!tóry.ch !była mowa, przy.gotQ-w.ane są projekty ~cjd:

w

·~rawi.e ustaLania za-. sobów. :2lłóż .surowców pi-:remysłów budowlanycĄ:

ma-teT1ałoów wią7lących oraz złóż soli. O~e ża,g,adnie,., lilie stanowi ustalenile zasobów zŁóż ro.py -naftow.e.1 i gazu lliem.nego. I~ukilja w tym przedmiocie_ je·Sit

rów,q:i~.

w

trakcie opracowywania. . · ..

Wykonu.iąc

OZllidlania

·

zgodnie z wyżej w.YII;llieniony~

mi przepisami, ~na państwowej 6łurżiby geoi~icznej prowadzą . dtz.iałalność, któr.ej- tecbndcz.na $raną. :PQd~

lega w duoż~ stópniu !Przepisom prawa. góiodcZie~O·

Jak j;utŁ poprzednio •było P()W.itedziane,· rprzedsięlb:i<>E­

stwo ll.llb. mna instytucja,

która

~uko~e .k~y;

jest prrzedeiębi.orstwem górniczym. Pr2JedsiębiomtWem

górnń.czym j.est więc zarówno Instytut G.eologicmy:; . jak .:L IPrzedsLębiorstwa geologk:me i i.n.ne o~na. pań-' . stwowej sh.Wby ·geologiczneJ poszukUjące .kopalino pod war:unkiem, że poszukuj~ o.oe -kopa.lin obj.ętyc.h ro~­ porządzen!,em Rady Ministrów ~anym -ncl

podSta-wie

art. ·1 ust. 2 .prawa ~rniozego. Prawo ,gói·p.icze

ok!reś1a w s.zezegól.nOścL $t~ek 1Pf!ZE!d:sięb1ąrstwa

górniczego do wł.aśctcled.a (poSii.adlacza) nieruchomości; Skutki. ~wodowania szkó.dl powstałych

w

·oa1rtęp­ Stwi.e :robót gómiczyoh, . .zasady prowadzenia Iilcł}.u ·

oza.l,{ładu górn'l.cŻego oraz ki.erownilctwo i .dozór ruchru

.zakładu górnicżego. ·

. Zagadnienia te zostaną omówiotie s7czegółoowo

póf

.:

niej,. o belmile należałoby Jed~ie podkreślić. żę

w..

j.ęcie prz~i~imstwa górnicą.ego nie jest r<iwno-znoaozne z zakładem górnjczym. N.a prze,dsiębi.orstwo

s;kladają .się: zakład ,produkcyjny. administracja, ks~- · govv:ość itp. działy, !tworzące jednią .caŁość ekono-• mic:mą. Zakładem górniczym w rozumien!:u prawa · górni.czego jest .tyillro

ta

część .p~ębiorstwa, która bezpośrednito · ekSplaGtuje lub · ~uje Zołoża kopa~

di:ny. W zakr,esie poszuki-wań· z·8.łcladem gómiczym ~.:. dzie np. grupa· polowa prowadeąea roboty górni~e

w

celu ·UStalenia :zasobów :ztoża 'kopaliny. Nowe· pra-wo gornicze

nie

nakłada na organa państwowej .slużby . geologiczne} Oobowią'Zku . zawiadomieil.i:a urz~u gó:rnlj,.. czego o ro1łxJczęciu robót poszukiwawczych, tak ~~

ceyniło to stare prawo. Obowi~zek taki będzie istnia~

ty.llk:o ·wtedy,

.gdy poSZAiki:wani.a p.rowad.ZOne będą ~

pomocą· ·robót gómic:zycb. W tym p~ypadku organ

pań:stwow.ej. sł1.11lhy geologicżn.ej. obowiązany je!rt ' spo-r2lądżi.C pllano be~eczru~go prowadzehi.a robót ,gói:ni~

czych i pr~wić go

oo

Mtwienc;Lz,enia okręgowetnu

1J,rz.ędowi .górzticzemu najpóźniej na· 4 miesiące przed

datą rozpoczęcia wykonywania planu. W czasie pro-wadzenia rob6t o~ana państwowej admi:n:istraqji· gór-· nict.wa (ur.z.Wy .górnicze) mają <>ibowi.ązek

sprawowa-nta

n.adzbru nad! przedsj.ębi~rstwamt gómiczymi

w

ia-ikresie stosowania IP~ prawa . górtiiozego, w 87JC'Ze'gć400ści dotyczących ąclbroilly interesu spó-lęCznego, b:ezpieczeŻMłtwa życia L żdrowi.a -lud.2lki.ego. bezpieczeńlrtwa L higieriy proacy o~az <Jchroll\1· wyro:.. · ·

bisk górl).rf.CZ:Ych i .powkr:r..chnd. . · · ~ . ·

· Poza o~n.ami. państwowej Służby geologicznej poszuki:wać złoża kopalin mogą tyllko oSoby fizyCzne

·

i

to· ~ warunikach o.kreślo.nych w prawie górnd.czym.

· W· przeciWłeństwLe do . OtlPnów p.ańątwowej sfużby geolo.gioczrrej. 'osoba :fizyczna, która zamierza prowa~ dzi.ć poS?JUk1wani.a :złóż ·kQIPalin powinna uzyskąL: ze .. · ·zW-Oienie akręgowegoo ul"Zędu ~órn.iczeg(), .który okceśli

rw zezwohmiu micres., .!ł)Ol!ób i szczegó11.ri.e wanunki po~ sżukiwań: W myśl ant. 16 ust. 2 Rada MillistróW

Wiycta

·rozporząd-zenie,

w

kt>óryin

ustal.L zasady i trY,b wyda-. wani.a, .zmiany i cofania zezwolen dla. ~ fi.zycz.nycb.

. Str.· 34 (88? • PRZEGLĄD QEOLOGICZNY Nr . .,.

lita poszukiwań ata podstawie tych zez~oleń. Rozpo~

;rządzenie

to

niewą4>Uwie u\Vllględnia zainteresowanie

pailstwowej słUżby geol<lgictnej. wynikami wszelkiCh

posz:ukiwań prowadzonych nawet przez OS<Jby fizyczne

i zapewni· tej służbie odpowied..'li wpływ na urzędy

górnicze przy wydawaniu zezw<1leń.

W

każdym razie, .

ieby. nie utrudniać działalności . poszukiwacza,

po-

:

wln!en on' mieć do czynienia tylko z· jednym urzędem

1 to z tYm,' który .wyda mu zezwGlenle, Wyd.aje się,

że· okręgowy u~d górniczy powinien w żetwoleniu

określić . teren . poszukiwań, ·ich pr-zedmiot, metodę·.

i czasokręs, sposób sprawozdawczości bieżące·j i ·

osta-tecznej•

z

przebiegu i wy.ni:ku ·'POszukiwań, uprawni e:.

nia poszukującego ~bec osób trzecich· oraz·"· inne

.sz:czególne warunki. Warunki zezwo•\enia · będą . za-.

leżały od rozmi;aru i doni~słości zarnter2l0nych poszu~

kiwań· o~z· J.clł przedmiotu.

· ·Przebieg · .poszukiwań· może uzasadnić potrzebę

zmiany pewnych warunków ze?Jw-olenia . wskutek

przy-. czy~ których. nie będzie można przewidzieć

w

chwili·

wydawania zezwolenia .. Zmiana warunków zezw

ole-nia phwin:na być :możliwa bądź na wniOsek

posZ}lki-wacza, ·bądź .z upędu p;tzez okięgowy ,urząd górniczy

st.osownie do przebiegu. i . \vyników b.ietącyoh poszu,..

Odwań. Cofnięcie .zezwolenia na .Poszukiwanie. złóż

kopą.lln powinno być możliwe w wypadku·

niestoso-wania się poszukiwacża do warurrków zezw<1lMia lub

.że wzgięlłu na szczególnie Wl!lżny ·interes społeczny.

Ok~gowy urząd górniczy obowiązany 'jest

SI)ra-, wować nadzói nad poszukiw~ni.am:i złóż kopalin pro~

,wadzonymi przez oso,by fizyczne. ""zakres nadzoru o

bej-. mować b~ie ·prawdopodobnie zgodność prowadw'-

-nycll · robót .geo1ogicz.no-poszukiWiawc2lych z

przepi-sami lbezpLeczeńS'twa, wydanymi przez· orll;9n<~ łlflń­

stwowej administracji górnictwa, oraz zgodność tych

.robót ż .. udzielonym zezwoleniem. Ocena ·prrebleg\.1

i wyni!ków poszukiwań należeć będzie niewątpliwie do

właściwych organów państwowej służby geologJ.czrii!j.

z

uwagi. na potrzebę jednoutego nadzor-u kontakt

or-ganów, państwowej służby .geolo.gicz.nej z poszukiwa

-czem powinien· .następować przez właściwy okręgowy

urząd-górniczy.· . . .

Okręgowy ~ górniezy może nakamć

poszuki-waczowi prywlrtilemu zmianę lub prżerwanie czyn..,

nośei po82;ukiwawezych, gdy poszukiwania prowadzone

6ą w ~śób naruszający przep1sy prawa lub interes · społeczny, w .. szczególności gdy mogą mgrozić bezpie

-~twu" zakładów gómiczych lub· przeszkadzać . ich ·

·ruchowi, · zagrozić zniszczeniem złóż kOpalin~ prz

e-. szkadzać czynn~ściom poszukiw-awczym wykąnywa-.

nym już przez ko.go ipp.ego .albo zagrażać' źródłom

wód . min-emlriych; dla których . zabezpieczenia.

usta-nowiono okręi oc.hrony górnkzej.

Każdy ąbyw.atel, który odkryje złoże kopaliny czy

to

w

wyniku :prowadżo.n.ych po~ukiwań, czy też przy- .

padkowo, obowiązany jest .niezwłocznie. powiadomi.ć.

o tym n.ajblltższy okręgowy urząd górniezy. W zawta~.

domleniu nalety podać czas, miejsce i SJPosób doko-·

Dania Odkrycla, iałączając w miarę możności próbk~

kopaliny.· Nie dotyczy ł<l oczywiście pracownika pań-.

stwowej shiżby geologicznej, który,o,·odkryćiu

zawia-damia ·'Swojego przelownego, a n1e urząd górniczy. ·

· .Qsoba prywatna pro~dząca poszukiwania kopalin bez· zezwoll~nl.a okręgowego urzędu góxmiczego oraz

osoba, któr-a nie zawiadomi urzędu. górrii~zego.

o

od-kryclu zloża kopaliny, IPodlega kiarze pracy

popraw-czej do trzech mies,ięcy lub karze ,grży~ do 3000

ROZDZIAŁ ROBOT I PRODUKCJA

· '_PRZEDSIĘBIORSTW GEOLOGICZN~CH

· Zarządzenie Przewodnicząf-ego Państwowej KomisJi

. Planowania Gospodarczego Nr .208 z dnia · 29. lipca

19_53 r. (Biuletyn PKPG, Nr 24 ·poz. 104) regulu.le ·

sprawę opracowania projektów planu rozdziału robót .

Jeololic:znych oraz projektów programu p'r.odukcjl

Drtedsl4tbtorstw ~eologtcznych. Do z·arzAdzenia d~!~ ...

CIOila jeat ~wa instrukcja oraz wzory druków.

' . . (tł)

złotych. WymiAr kary następuje w trybfe l.

na

zasa-. ·

dach ustawy o onecznictwi-e karno-administracyjnym

(Dz.

u.

z 1951 r. Nr (:i6 poz. 4!)4). . . . . ,

Osoba, która oo~je złQże kopaliny, otrzyma

na-~odę w postaci świadectwa odkrywcy 1 ·premU

pie-niężnej. Nagroda .należy się ·bez względu

na:

to, czy

kopalina ,była ·objęta.· zezwolenrem na jloszukiwariie,

czy też. została odkryta prZypadkowo. Wysokość ·

pre-mii. . uzależruona j1:!st od naukowej, ··technicznej albo ·

gospoctarC'Z'ej doniosłości odkrycia oraz oo

poniesio-nych kosztów L czaru trW'an!a po,szuktwań. Premia

ta

jest wolna od ws,zelkkh obciążeń publlcznyj:h.

w

myśl

art. 20' tist. 2 prawa górniczego;· 'IJII'I:i'WO do nagrody

przyS'ługuje odpowiednio w.szystkim osobom, k.tó.re ,~rzyczyniły się bezp<iśr(!dnio do odUtryc;ia .złoża

kopa-lmy; Nal€ży przypuszczać~ że cholizł tu. o osoby

pry-Wlatne a nie o11gana państwowej służby geologicmej,

Zasady i tryb wydawan~a śwta.dectw'a odkrywcy oraz ·

ustalania iwypl.a.ty przez państwo premii określi Rada

Ministrów w cLrodze rozporządzenia. O .świadectwo od-·

krywcy ora7; prem!ę tlibiegać się może tyłk.o.osoba

pry-WIB'tna. Nagnadz.anie praoownika państwowej slWby .

geołog~ej,,który odkryje złoże w wykonaniu swego

· obowią7Jku, wyni~ającego z umowy

o

pracę, będz~~

miało mtefscę n~wątpliwi~ w formie przyzn.awantil.,

premii lub nagród. ;pl'Zez zakhl-d pracy, a w przypad-:-.

ku kiedy odkryde będ4:1e miało szczególne znaczeni~

dla gospodarki narodowej, w fonnie przyznania'.

ne-,g.rody państwawej. Swiadectwo odkry,wcy oraz

pre-mia będzi<e s:~ j.ednak należała pracownikowi. pań­

stwowej slutż:by geologicznej,, . o

Lle

odkryje · on złoże

kopaliny wSkutek poszukiwań pT!lęprowadzonycll

w czasLe wolnym od pracy, np .. w czasie urlopu ..

Pl'21epis art. 21 p.rawa górniczego upoważnia

orga-na państwowej służby geolog!.c2;nej oraz ósoby

'pry-watn.e, prowadzące poszukiwania· złóż kopalin na

pod-stawie zezwolenia, do wstępu na .nf€ruchomości dla'

tPrzeprowadzen!ia pośzukiwań złóż lko:palin. Rada Mi

-. .n·istrów określi w drodze rozporządzenia zasady i

spo-. sób korz:ystania z tego

UP.Qw

atnle

n

ia

or;łz zasady i tryb,

wydawania decyzji stwierdzających pra\cro wstępu

na:

nferuchomośd~i ;przeprowadzania n.a ni~h J)os~kiwań

złóż kopalin. Pfrzepis ten, pt>dobnie jak prźepis art. 24, .

dotyczoący naprawienia szkód pow'stalych· Dl'l nieru-.'

mornościach na s'kutek poszukiwań złóż kopalin, U5U- • wa ~dotkliw-ą lukę ·powst.ai;ą po uchylenlu ustaWy-·

z dnia 28- cz€rwca 1939 ·t". o uprawnl.eniaoh Państw<l­

wego . Instytutu Goologlcznego- w :z.akresie prac

gór-n.fczycil i ·terenowych (Dz~ U. R. P. Nr 59 po.z. 390).

Ustawa ta uprawniała osoby dele~owane przez ·P.ań­

stwowy 'Irurtytu.t GeologiC2lll.y, ·będący wówczas

jedy-nym właściyvie organem państwowej ·służby ~lo­

·glcznej, do prac badawczyCh w terenie, do wstępu

wraz z personelem P<,Jmocnlczym· nia wszel·kle grunty oraz ()mawi.ała · oqoowi€dzia,lność za w.szelkie szkody · z tym związan€. Ugtawa :wstała znl~si()na dekretem

z

dnia 8 pa~dzi.erni:ka 1951

r.

o p-aństwowej służbie

geolo,gkznej i do tej pory ·zagadmlenia zwi,ązane ze

wstępem tia nieruchomość w .celu poszukiwania złóż .

kapgif.n nie były prawrtie uregulówane. W myśl prze-·

pisów praw.a górnicz:ego wejście or.ganów państwoWe-j:

· słutby geologiczłlei na nieruchomość będ:r;le mogło na- .

stąpić na podstawie decyzji właściwej władzy.

oecy-

l

.zoja taka · bedzl·e konieczna w przypadku. gdy posi

a-dacz rneruohomoścł nie zgod·zt · się dobrowoln.le na _

wejście na .grunt czy. to .organu ·państwowej -.slu!by

geologicznej.

<=;Y

W

pószukiwaczą prywatnego.

l

G0RNICZE MIERNicrwO POW'IEBZcBNIOWE

·

Rozporządzeniem

Rady Ministrów z. dnia l sierpnia

1953 roku w sprawie stosowania prieplsów dekretu o państwowej służbie geOdezyjnej i karlograficznej

·(lo góriiiczego mierniCtwa powierzchniowego

(Dzien-. nik Us~aw . P.R.L, Nr 38

ooz.

1()7) pomtarv · służące

do wyznaczania l badań złóż kopalin oraz ... tc:h ?'asłęgu

i warto§cl Zo$tał:Y ullczone do· pomiarów ep~: