Normy i instrukcje

NORM

"l'

~··-

INSTRIJMC.IE

INSTRUKCJA

~r

1 PREZESA CENTRALNEGO

URZĘDU

GEOLOGII

z dnia 3.0 kwietnia 1954 r.

i.

''

w sprawie ·usł&lalila (dokumentowania) zasob6w złóz kopalill stałych

Zło~a kopalin sq jedną ą główn'ycq podstaw gospo-darki narodowej. Dokumentacja geologiczna . złóż ko-palin jest sporządzana w celu .zapewnienia

gospodar-. ce narodowej moMiwości racjonalnego wykorzystywa-nia ·krajowej bazy surowcoWej. Głównym zadaniem geologa ustalającego zasoby złóż kopalin jest wypeblie.,. ni~ tego postulatu, a w szc:zególności stworzenie prawi-dłowej podstawy geologicznej dla projektowania i· wy-konywania . inwestycji· oraz dla prowadzenia robót eksploatacyjnych, Dokum~tacja geologiczna powinna by,ć dokonywana z troską o umożliwienie racjonalnej eksploatacji złóż kopiilln. . . .

Na·

podstawie § 5 zasad· ustalania. stopnia ·poznania

zasobów

złóż ·kopaldn, -stanowiących załącznik. do uch"'-wały nr 864 ~dy Ministrów z dnia 10 października 1952 r. w sprawie ustalania i zatwierdzania stopnia poznania. zasobów (dokumentowania) złóz_kopalin i roz-~iarów dokonywani!ll inwestycji p:r;zed przystąpieniem

. do eksploatacji złoża (Monitor Polski Nr A-90, poz.

1404) oraz § l ust. l i 2 uchwały nr 162 Rady Mini-strów z dnial 10 .kwietnia 1954

r.

w sprawie dokonywa-nia nakładów inwestycyjnych w zakładach eksploatu-jących niektóre_ złoŹli kopalin (Monitor · Folski Nr

A-3.7, I[JOZ. 506) uatala się co następuj~:

DZIAŁ I Postanowienfa ogóme

Rozdział I Pojęłlła podstawowe

§ l. l. Przepisy niniejszej instrukcji stanowią ramo~ ·we wytyćzne dla ustalania zasobów· złóż kopalin sta-'łych, przy czym przy stosowaniu ich należy prowadzić

badania\ .zgodnie z najnowszymi zdobyczami nauki

i z doświadczeniem zawodowym.

2. Wytyczne instrukcji stosuje się w zakresie nieo:.. .bjętym instrukcjami szczegółowymi, dotyczącymi usta-. lania zasobów złóż poszczególnych :kapalin. ·

§ 2. · Kopaliną stałą . jest minerał lub skała wystę­ pUjąca w Złożu w stałyin stanie skupienia, która nadaje. się do bezpośredniego wykorzystania gospodarczego_ lub do wykorzystania po. przeróbce technologicznej. ·

. § 3. l. Rodzaj kopaliny określa się na podstawie ba-dim chemicznych, mineralogicznych lub

petrograficz-nych.

. 2. Jakość kopaliny ustala się na. podstawie jej

cha-rakterystyki technologicznej. W pojęciu jakości mieści ·- się pojęcie odmiany ·-i gatunku .kopaliny, · o ile dana .

.technologia pojęcie takie rozróźnia. .

·.. 3. Przykładowe określenie pojęcia rodzaju i jakości kopaliny zawiera tabela, stanowiąca zał~czntk nr l do ·niniejszej instrukcji. . · · · · · § 4. l. Złożem kopaliny jest takie jej_ naturalne

skupienie, którego eksploatacja może przynieść korzyść społeczną. ·

2. W rozumleniu instrukcji zło~em jest cała: jedno-stka geologiczna bądź tez j'ej wydzielona ~ęść. .

§ 5. l. Złoża niektóryCh kopalin stałych, a w · szcze-gólności złoża surowców przemysłu materiałów wią..; · żących i złoża surowców ilastych ceramiki

budowla-nej, dzielą się na złoża zupełne i niezupełne.

. 2. _złożami zupełnymi są złoża zaWierające

wszyst-kie rodzaję 5UfQWCÓW niezbę@ycb dla określonej.

technologii bądź też zło-4 zawierające j$olitY- suro-wiec· nadający si~ do tego celu. .

· 3. Złożami niezupełnymi są. Źloża zawierające ko-palinę, która możę . być zużytkowana w procesie technologicznym po uzupełnieniu surowcem pobranym . . . z innego złoża. · ·

4 .. W przypadlm ustalania zasobów złoża niezupeł­ nego ·należy podać, dla jakiej produkcji konieczna je8t dostawa · innych surowców i skąd one mają być

dostarczone. · · .

§ 6. l. Złoża niektórych kppalin stałych; a .w·szeze-gólności złoża piasków i żwirów Występujący-eh w do-linach :rzek i potoków, dzielą się na odnawialne

i nieodnawialne. - ·

. .2. Zloźe odnawialne jest to takie złoże, które na skutek działania · czynników geologicznych zmienia

swoje zasoby. '

3. Złoże nieodnawialrie jest to takie 'złoże, w

któ-rym zasoby nie ulegają widocznej zmianie na skutek działania czynników geologicznych. .

· § 7. "1. Stosownie do Wielkości złoża, zmlenności

j~go formy i budowy oraz zmiennośĆi rodzaju i ja-kości kopaliny (uzytecznej treści złoża) rozróżnia się pięć następujących grup złóż:

l) grupę l - obejmującą złoża, które na znacznych przestrzeniach nie wykazują większych zmian for.,.

-

mi

.

·budawy oraz jakości kopaliny, a w szcrz.,gólności: ·

-a) osadowe z,łoża );)okladowe, niezaburzone lub sła-·

_ bo zaburzone tektonicznie, ·

b) wielkie masywy skał magmowych o jednostaj-. nym składzie petrograficznym,

c) cechszty(lskie złoża rud miedlli i rud ołowiu, 2) grupę II --obejmującą₁ złoża, ~tóre na większych przestrzeniach nie wykazują większych zmian _ for-my, lecz zlnienność· w budowie złożit lub· w· jakości · kopaliny, a w szczególności:

a) osadowe · złoża pokładowe o zmiennycli mią­ ższościach, silniej zaburzone tektonicznie, o

zmiennym .składzie chemicznym, mineralnym, . petrograficznym lub zmiennej mineralizacji, b) strefy mineralizacyjne równomiernie, wykształ­

cone na znacznych przestrzeniach,

c)·· średnie .i niewielkie masywy skał "magmowych o niez•..1pełnie jednostajnym składzie petrogra- .

ficznYtn, · . ._ · ·

d) śląskie triasowe złoża rud· cYnku i ołowiu, 3) grupę_ III __:_ obejmującą złoża,. które wykazują

znaczną· zmienność forr:ńy i budowY lub zmienność w rodzaju i jakości kopaliny, a w szczególności: · a) złoża pokładowe o zmiennej miąższości i

skom-plikowanej .budowie tektonicznej, b) większe polimetaliczne złoża żyłowe, c} nierównomierne strefy mineralizacji,

d) wtórne złoża .rud niklu pt:t serpentynizacji, . 4) · grupę IV - obejmującą złoża, które . Wykazują

znaczną zmienność .formy i budowy oraz · dużą zmienność w rodzaju i jakości kopaliny, a .w

szcze-gólności: · · · • ·.

a) osadowe złoża ·o bardzo zmiennej miąższości, skomplikowanej; budowie i bardzo zmiennym składzie petrograficznym, . · · , . b) małe i skompliltowane złoża żyłowe o zmiennej mineralizacji, . ' · · ·

S) grupę V - obejmującą· złoża o bardzo skompliko-wanej . forąrle i budowie oraz o bardzo dużęj zmienności w rodzaju i jakości kopaliny,· a w

szcze-gólności: · ·

a) złoża gniazdowe, . b)_ 'Qarc;lzQ skomplikowane złoża żył9we,

·c) skomplikowane złoża palimetaliczne o bardzo zmiennej mineralizacji,

d) okruchowe złota złota i r~d cyny. .

2. Przez złoża, które 'wykazują znaczi).ą zmienność formy; i budowy oraz dużą zmienno~ w rodzaju i jako

-ści kopaliny, o których mowa w § l uchwały nr 162

Rady Ministrów z dnia 10 kw!etnia 19:>4 r. w sprawie

dokony\vania nakładów ·inwestycyjnych w zakładach eksploatujących nięktóre złoża kopallil (Monitor· Pol-ski Nr Ą-37, poz. 506), należy rozumieć _złoża grupy

IV i V, określone w ust. l pkt. ·4 i 5. _ _ _ _ · 3. Przez formę złoża rozwiń e. się geometryczny

· sp(,só~ jego wykształcenia (pokłady, żyły, ·soczewki

itp.),.. - .

4 •. Przez budowę złoża rozuniie się· sposób jego uło­

żenia w skorupie ziemskiej (sfałdowania, wymycia

itp) oraz.sposób rozmleszcieni.a kopaldny w zl<JŻ'U (np.

sterosydery-ty w ilastej serii rudonośnej).

.5. Forina i budowa złoża określa jego-kształt.

6. Zaliczenia .złoża do jednej z grup dokonuje się na podstawie wyników: obserwacji terenowych, zdjęć geologicznych, przesłanek genetycznych ~ teo~etycz: nych dotyczących -bl,ldOWY złoża, porównawa ~. mnyi~ll podo-bnymi złożarni oraz na podstawie dośvnadczerua zawodowego, a ·także na podstawie badań geofizycz-nych, o i!e ,są one właściwe dla złóż danej kopaliny.

7. Zaliczenie złoża do jednej ż. grup powinno nastą­

.· pić w pierwszym okresie prow.adzenia robólt

geolo-gicŻno-r<»:poznaWJCzyeh. W przypadku stwrerdzehira . w toku robót .infiej zmienności żłoża, · aniż~ pierwot-" · nie przypuszczano, należy . zalicŹyĆ je dó właściwej

grupy. ' . .

.§ 8.,Żasób złoża jest to ilość kopaliny, która może •

stanowić przedmiot eksp-loatacji.

. § 9 .. 1. Zasoby zło~a dzielą· się na. bilansowe i ·

paza-bilansowe. . · · ·

_2. Zasoby bilansowe ·są to takie zasoby4 ~:tóre ze _ względu na wymagania przemysłowe i warunki geolo- . giezno-górnicze nadają się do ek;sploataeji. Zaliczenie zasobów złoża· kopaliny, w kategorii ·B i A do bilanso-wych wyŻnaga uzasadnienia popartego ~oświadczeniem

resor.tu eksploatującego złoże. · ·

·

·

a.

·

Zasooy pozabilansowe są to zasoby, które 'na sku- ·

. tek:

·

.

i)

niespełnienia wyrilagail przemysłu, a·w szczególno-ści: ·

a) ·niskiej· jakości kopail.iny,

b) zbyt małej Iniąższości pokładów, soczewek itp.,

c) technicznie skomplikowanych lub nie_ekonomi-cznyęh warunków eksploatacji, . - - · d) nieznajomości metod przeróbeżych,

· 2) konieczności ocQrony P<>w.i.erzchni, . · -·:3) koniecmości ochrony zabytków,

4) kon~ec:tności oclirany złóż n~dl~głych i

sąsiaduJą:-'cych; · ·. . .

5) istnienia strefy n.Ls2lczeni·a, spowódowanej ługOIWa­ niem lub dZiałan_i!m'l atmosferyli6w, ~jako wyniku

procesu naturalnegq lub też wyniku procesów spo-· · wodowanych robOtami

geologiczno-rozpoznawczymi-względnie górniCzymi robotami eksploatacyjnym,i - nie mogą w obecnym czasie tbyć przemysilowo wykorzystane, lecz mogą w !Przyszłości! stanawić · !przedmiot ekS!Ploa'taeji.

_ § 10. l, Prze.z roboty geologiczno-poszukiwawcze ro-żumie się przeprowadzanie obserwacji terenu.~wykony-.

wahie wszelkiego -rodzaju wyrobisk 1 sporządzanie pod.., stawowycl:llub. szczegółowych zdjęć geologicznych, ma -jącyc~

na

celu wyjaśnienie możliwości występowania złóż kopalin na badanym terenie,· stwierdzenie wystę­ 'powania tych z\óż ora.z wstępną ocenę ich .zasobów

i· rodzaju kopalin zawartych w złotu. · _

·_ · 2. 'Roboty geologiczno-poszukiwawcze w zasadzie -pl:owadzą do stwierdzenia. występowania złoża

kopali-ny: W · szczególnyeh prżypadkadi roboty te· mogą

sta-nowić podstawę ustalenia stopnia pOznania zasobów · złoża

w

poqk:ategodl

c;.

·

·

_229

§

u.

-

1. Przez roboty. geologtezno-rozpoznawcze rotumie się wykmiywanie wszeikiego rodzaju · wyr_o-;_

'bisk, umoZliwiających .us~eilie' zasobów złoża· .w

Od-powiedniej podkategorii lub kątegorii. Roboty te wy-konuje· się w zasadzie według linii rozpoznawczych lub według systemu siatki· rozpoznawczej.

2. Linia rozpoznawcza jest to kierunek, · wzdłuż którego prowadzi ·się i ZB.gęszcza roboty·

geologiczno-. rozpoznawczegeologiczno-. · · . . _ ·

. 3. Siatka rozpoznawcza jest to układ -wieloboków geómetrycznycli, kfórych wierzchołki stanowią miejsca wykonywania robót· geologicmo-rozpoma~czy:ch.

Siat-ka; może by~: ·

l) regularna - tj. złożona z wielokrotnie

powtarza-jących· się jednakowych wieloboków geometrycz-nych (trójkątów, kwadratów, prostokątów, rombów

~~ . . .·

2) · nieregularna --'-. tj. złożQna -z różnych wieloboków geometrycznych. . . - ·

4: 'Tiekroć w uchwale nr 864 Rady Ministrów z dnia

10 paMziernika .1952 r. w -sprawie ustalania

i

:

zatwier

-dzania stopnia poznania zasobów_ (dokumentowania) :z;łóż kopalin i rozmiarów dokonywania inwestycji -przed przys~ieniem do eksploatacji złoża (Monitor Polski

N

li

A-90; po.z. 1404) jest mowa o· robotach·

geologicżno--. poszukiwawczych, należy prze.z nie ro.zumleć roboty geologiemo-rozpoznawcze określone w ust. l.

§ 12. Przez WyrObiska rozumie się wszelkie sztuczne odsłonięcia złota i skał otaczających, 7$ których można pobra~ próby niezbędne dla wyjaśnienia geologicznej budowy badanego terenu oraz stwierdzeliia i ustalenia zasobów. złoża. (W:!ercenia oraz rowy, -wkopy; szybiki, sztolnie, chodniki i inne roboty górnicze, wykonane ·bądź w cclu .ustiilenia zasobó'w złoża, bądź jako górni-cze roboty udostępniające, przygotowawcze lub

eksplo,-atacyjne). · · · . · .

§ 13. Przez podstawowe badania geologiczne rozumie

się :wykonywanie opracowań z . .zakresu krystalografii, mineralogii, geochemii, petrografll, -paleozoologii, mi- ""

. kropaleontologii, paleobotaniki, litJ:atygrafii, tektoniki itp., pozwalających na poznanie budowy złoża i jego · otoczenia. Badania te przeprowadza • się bądź w terenie, bądź

na

próbach pobranych z naturalnych ~ub sztuez;-.nych odsłonięć złoża i skał otaczających.. . .

§ 14. l. Przez zdjęcie gęologicine rózumie się ujęcie

w

formie graficznej i. opisowej wynikóW robót geologi-czno-poszukiwawczych lub geologiczno-rozpoznaw-_ czych. W skład zdjęcia geologicznego wchodzi w szcze-gólności mapa 'geologiczna, pUmy, przekroje geolc:)gicz-ne, pro_file wyrobisk, profil stratygraficzny oraz opis.

2. Ze względu na charakter, zakres i dokładność

zdjęć geologicznych, mających zastosowanie przy usta-laniu stopnia poznania zasobów złoża, rozróżnia się

pięć rodzajów zdjęć: . . · . · l) podstawowe zdjęcie geologiem~ w skali l : 200 000

- l : 100 000, umoZI.iw:iające WYjaśnienie

pOdsta-wowych ;rysów ·budowy geólogicmej i

geomorfo-łogtcŻnej badanego terenu· ze· szczegółowym opra-cowaniem jego. stratyg:raffi, tek.toniki:, petrogr afii.-z jednocafii.-zesnym -wYkaafii.-zaniem stwierdafii.-zonych kopilin ora.z określeniem obszarów ich przewidywanego WYStępowania,

2) · szczegółowe zdjęcie geologiczne w _skali 1 . : 50 000, - l : 25 000 - l : 10 000, umożliwiające szcze-gółowe poznanie

o

udowy_ geologicznej. i geomorfo-logii terenu ...:.. z odpowiednio dokładnYm opraco-waniem podstawowych . zagadnień stratygraficz- -nych, Strukturalnych i petrograficznych ora.z uja.;, · wnieniem miejsc. występowania złóż kopalin; ich okresleniem oraz -wstępną ,oceną ~sobów, . 3) złożowe (strukturalne) zdjęcie geologiczne wycinka

terenu - w skali l : 50 000 lub większej,· umożli­

wiające ustalenie zasobów złoża kopaliny

w

odpo-wiedniej kategorii · (podkategorii). Złożpwe zdjęcie

·geologiczne w zasadzie sporządża się w oparciu o ·podstawowe lub szczegółowe zdjęcia geologicz..

·ne, - ' . . · .

· 4) zdjęcie hydrogeologiczne, umożliwiające WYJaśnie­ nie geologiczno-górniczej możliwości -eksploatacji

5) zdjęcie geotechniczne (geologicmo-inżynierskie);.

umożliwiające wyjaśDienie warunków

geologicz-nych realizowania inwestycji budowlanych i inży­ nierskich (posadowienia budynków itp.} oraz geo-logiczpo-górniczych warunków eksploatacji złoża

z

punktu. widzenia geologii teOhnicznej. :

· 3. Podstaw(}We i s:u:zegółowe· ul.jęcia geoJ.ogiczne wykonuje się w ·zasadzie w celu uzyskania . ogólnej, charakterystyki terenu występowania złoża. · ·.

4. Przepisy ust. l, 2 i 3 stanowią tymczasowe wyty-czne · do czasu· wydania instrukcji, . określających ro-. dza'je i zasady sporządzania zdjęć geologicznych.

.§ 15. · Pr%ez zdjęcie geofizyczne rozumie się ujęcie w formie graficznej ~ opisowej wyników badań geofi.; zycznych (magnetycznych, grawimetrycznych, sejsmi-cznych, geotermicznych i innych), wykonanyCh w. celu

pośredniego lub bezpośredniego określenia budowy

tek-tonicmej lub przestrzennej jednostki względnie struk-tury ·geologicznej, kształtu złoża oraz rodzaju ·skał. · § 16. Przez badania specjalne.rozumie się wszelkiego.

rodzaju inpe badania nie wyrniEmione

w

§§ 13 i 15,

a

powzebne dla sformul:ow~a dokładnej opinii geolo-gic~ej, dotyczącej warunków, w jakich będą prowa- · dzone udostępnhijące' i eksp~oatacyjne robOty górnicze.

. § 17. Przez opróbowanie rozumie się pobieranie p:r;ób•

ze złoża, jego otoczenilł·lub z.urobku oraz

przygotowa-nie

i przekazanie ich do badań. ·.

§ 18, Podstawą do przystąpienia do u9ta.łania

zaso-bów złoża kopaliny· jest jego uprzednie wykrycie oraz

sporządzenie podstawowego lub szczegółowego zdjęcia

geologicznego, a w miarę potrzeby również zdjęcia geo-. fizycznego. ·

. § 19.

w

celu ustalenia '(udokumentowania) zasobów . złoża kopałlny nąl~y;

l) poddać krytycznej ana:lizie i wyciągnąć wnioski

z· uprzednio wykonanych robót. geologiczno-poszu-kiwawczych, geologiczno-rozpoznawczych i wyro- . .. bisk eksploatacyjnych, o ile · takie istnieją w złożu

lub w jego otoczeniu, - · ·

2) zaprojektować i wykonać roboty geologiczno-raz-.

poznawcze,

3) zaproje'kltqwać i wykonać ba-danda geofizycme

i specjalne, o 1le są one wskazane bądź.kanieczne,

4) <>próbować złoże i jego otoczenie, . . ~

5) poddać pobrane próby badaniom w zakresie niezbę­

dnym dla ustalenia stopnia poznania zasobów zło-ża

w

danej kategorii (podkateg<>rii), · · ·

6) ustalić stopień po,znania zasobów,

7) .otrzymane wynilti przedstawić w operacie doku-mentacyjnym w .formie graficznej, tabelarycznej i opisowej.

§ 20. Przy ustalaniu (dokumentowaniu) stopnia po-znania zasobów złoża kopaliny stałej· należy: · : l) podać ogólną charakterystykę 'terenu występOwania

złoża,. · · · .

2) podać, geologiczną charakterystykę złoża,

3) określić rodzaj i jakość kopaliny, . .

4) wyznaczyć granice złoża, określając jego połozenie, kształt .i objętość, ; · ··

5) obliczyć ilość kopaliny w iłożu, · .

6) określić geologiczno-górniczą możliwość wydoby-cia kOpalinY' i geologiczne wytyczne dla

eksploata-cji złoża,· . .

7) przedstawić wnioski wypływające z ustalenia

stop-nia poznania zasGbów. złoża kopaliny. · .

§ 21. Ustalenie zasobów złoża jeszcze nieeksploato-. wanego powinno· być dokoliane ze szczególną sta:r;an .. _

'nością i ·powinno zawierać możliwie wyczerpująco po-dane wszystkie wiadomości, mogące stanowić podstawę

· ·dla dalszych robót geolQgjczno - ro:zpoznawczych oraz

dla eksploatacji. ·

· · § 22. W przypadku, gdy w złożu odnawialnyril wy-stępują części nie.odnawialne, należy je wydzielić.

· § 23. 1. W przypadku koniecmości powtórnego usta_; lenia zasobów złoża ze względu na zapotrżebowanie kopaliny dla funych celów gospodarczych, aniżeli pier-wotnie przewidywano, ·należy przeprowadzić analizę

materiałów zawartych w zatwierdzonej dokumentacji

· złGża oraz, wykprzystać istniejące próby. Nowe badahia prób, roboty geologiczno~rozpoznawcz~ oraz badania

specjalne J)owinny nosić charakter badań uzupełnia-:

jących. .

2. Gdy zmiana wymagań danej gałęzi przemysłu powoduje zmianę granic złoża, powinny być dokonane obliczenia zasobów zarówno dla części nowowydz~elo­

nej,_ jak i dla części pozostałej: Obliczenia te naleiy . ze~tawić z dawnymi obliczeniami w tabeli umożliwiają:.. ...

cej ich porównanie. · . · · . . · · .

· i

24. l. Ustalając zasoby· kopaliny głównej lub ko-palin głównych, tj. kopalin dla których eksploatacji'

podjętó roboty geologiczno..,rozpoznawcze, należy.

usta-!l.ić jednocześnie zasoby kopalin współwystępujących

W! złożu lub w .jego najbliższym sąsiedztwie .;..., :z do:..

kładnością, na jaką pozwalają roboty wykonane dla ustalenia zasobów· kopaliny głównej. Zasoby . kGpalin

wsp9łwystępujących ·powinny być ustalone

przynaj-mniej w podka.tegorii

G2.

.

.

·

2. W przypadku ustalania· zasobów ;kopalin .współ- .. ·· występujących tylko w podkateiorii ~ dokumentujący

obowiązany jest zabezpieczyć wszystkie materiały

geo-logiczne, uzyskane przy ustalailiu zasobów złoża.

ko-palińy głównej.. · · ·

3. Centralny Urząd Geologii. decyduje

'

w

·pnypad- · kach: wątpliwych o kornecmości. spełnienia· ·obowiązku, . o którym mowa ·W ust. l. ·

Ro zdz i.ał ll

Projektowanie robót geolortcizno-rOZJH)znawczyćh

. .

§ 25.1. Projektowanie robót geOlogiczno-rozpoznaw-. • czych w celu ustalenia .zasobów złoża kopaliny.~:

U podkategorii C! - powinno być .w zasadzie Gparte · na danych wymienionych w § 18,

2)· podkategorii C1 i

w

kategorii B i A - powinno by-6 . . w zasadzie oparte na wynikach rGbót

geologiczno-rozpożmi.wćzych, wykonanych w celu ustalenia

za-sobów w niższej podkategorii lub kategorii. 2. Przy projektowailiu r.obót geologiczno-rozpoznaw-czych oraz •przy 'wyborze typu wyrobisk P,alęży brać pod uwagę konieczność oszczędzania sił i środków'. po-trzebnych do ich wykonania oraz. . celowość robót ze

względu· na fonnę i budowę złoża, jak r6WP.ież ze

względu na zmienność-rodzaju i jakości kopaliny. .

§ 26. Roboty geologiczno-rozpoznawcze ze względu na zakres i kolejność ·ich wykonywania dzielą się na: l) odosobnione (wstępne) rąbOty

geologiczno-roipo-o znawcze __; wykonywane-

w

celu ustalęnia zasobów · zł<>ża w podkategorii Cs lub ~ w przyPadku braku

.dostatecznej ilości naturalnych .odsłonięć złoża,

... 2) . sżczegółowe roboty . geologicznorozpoznawcze -wyk()nywane w celu ustalenia zasobów złoża w

ka-tegorii B, ·

3) zagęszczone roboty geologicznorozpoznawcze -· wykonywane w celu ustalenia zasobów złoża w

ka-tegorii A.· · · ·

§ 27. 1. Odosobnione roboty gęologi(!Zllo-rozpoznaw­ cze· rozmieszcza się nieregularnie lub wzdłuż linii·

roz-poznawczej. . ·

·.2. Szczegółowe i zagęszczone roboty geologiczno-raz-.

poznaw'cz''e rozmieszcza się według. systemu linii lub

siatki rozpoznawczej. · · .

§ 28. 1. z.agęszczenie wyrobisk, potrzebnych do okre· ślenia fonny i ·budGwy złoża oraz zmienności. rodzaju

f jakości kopaliny w obrębie wyznaczonych granic zło­

ża, o~reśla niżej :Podana tal;lela: .

l

.

·

·

Zagęs:r.czente wyrobisk dla kategOrii

~~~r

-

.

~--

-

·

~

----,<~~~~

a~re~g~o

r~H~>~w

~

·

~

m

~

-

~--

.---~~

d.

l

.

C ·

l

B

l

·

A

.. l

co najmniej 1 wy ·co najmntej 1

wy-200- 600 100-300 I roblsll:o na 1-4 km' roblsko na 0,5 2

km'

..

co .najmniej i W'fc .. u robtako na 0,5-2 200-600. 100-300 50-150 Jrm• IU 100-500

.

50-250 25.::..15'0 20-100 IV 50-200 25-100

-

·

-V 25-100 i o,:. 50 _-:

-

-'!

2. Wyrobiska niezbędne do wyznaczenia granic

(okonturowania) złoża mogą być w częściach brzeżnych

złoża, w zależności od potrzeb; odpowiednio zagęszczo­ ne. w stoslUlku do wyrobisk, o których mowa w ust. l.

3. Przy projektowaniu zagęszczenia wyrobisk, które

mają być wykonane sposobem ·górniczym, odległości

podane w ust. l mogą być powiększone o 30%.

4 .. Jeżeli w. złożu występują dwie kopaliny główne lub więcej, a instrukcje w sprawie .U!Stalani.a zasobów· złóż poszczególnych kopalin określają różne zagęszt:ze­

me wyrobiBk niezbędnych dla ustalenia zasobów złóż

posz'czegółnych kopalin, wyrobi!lka naleiy wykonać według wymagań stawianych dla tej kopaliny, której

. ustalenie zasobów wymaga ~ększego zagęszczenia

wy-robisk.

5. Przy ustalaniu zasobów złóż pokładowych o upa-dach większych niż 25 o należy odległości podane w ust.

l n!Ulosić na pochyłą płaszczyznę pokładu.

6. W uzasadnionych przypadkach odległości podane

w ust. l mogą. być zmienione. , .

7. Wyboru zagęszczenia wyrobisk dokonuje geolog,

. odpowiedzialny za · ustalenie zasobów złoża kopaliny, za zgodą głównego geologa resortu lub osoby przezeń upoważnionej, względnie za zgodą wła.ściwego kiero-wnika. zakładu Instytutu .Geologicznego, jeżeli

ustale-nia zasobów dokonuje Instytut. .

8. W miarę postępu robót eksploatacyjnych lub

ro-. bót ·geologiczno-rozpoznawczych, prowadzonych w

zło-' żach grupy IV i V, należy uzupełniać dokumentację geologiczną złoża i otrzymane wyniki (w szczególności plany, przekroje przez złoże i pr{)file) przesyłać corocz-nie do .Biura Dokumentacji Geologicznej przy Central~ nym Urzędzie Geologii w terminie do dnia 31· marca następnego roku.

§ 29. Przy projektowaniu linii lub s~atki

rozpoznaw-ezej należy stosować następujące wytyczne: .

l) linie rozpoznawcze stosuje się przede · wszystkim:

przy ustalaniu zasobów złóż kierunk(lwo

rozprze-strzenionych, ·.

2) linie iozP<>znawcze powi.tlny być wytyezone po-. przecznie do kierlUlku rozprzestrzenienia złoża. (np.

przy ustalaniu zasobów żwirów i piasków,

wy-stępujących w ozachj linie rożpoznawcze zakłada

się pros11otpadle do ki~u wyd~~enda ozu),

3) linie względnie siatka rozpoznawcza powiiiny być

zorientowane· według zasadniczychi kierunków zło­

ża, jak np. upad, rozciągłość (b~eg), zmiany miążsZO­ ści oraz wedłu,g zmiany jakości kopaliny,

. · . 4) przy ustalaniu zasobów złoża, nadającego się do

. eksploatacji odkrywkowej, można zaprojektować

niezależną lub dodatkową płytszą siatkę rożpozna..:

wczą

w

celu wyjaśnienia: ·

a) budowy nadkłaciu, przez który rozumie się skła­

dowe geologiczne terenu spoczywającego. na zło­

żu (np. warstwy· piasku i gliny spoczywające

na pokładzie węgla brunatnego),

b) wielkości skrywki, przez którą rozumie się

nad-kład wraz z ewentualną tą częścią złoża, która

ze względu na wymagania danej gałęzf przemy-~łu mUsi ·być usWlięta przy eksploataeji (np .. zwietrzałe części złoża porfiru eksploatowanego dla budowy drog),

. 5) przy projektowaniu i wykonywaniu robót

geologi-czno-rozpoznawczych nalezy zwrócić uwagę na

wtórne zjawisko znlieniające treść złoża (sylifika-cja, ·dolomityzacja wapieni, skrasowanie itp.), 6) zagęszczenie siatki rozpoznawczej powinno uwzglę­

dniać roboty geologiczno-rozpoznawcze WyKonane uprzednio,

7) linia lub siatka rozpoznawcza powinna

w

zasadzie .

obejmować całe· złoże ·względnie ·taką jego· część,

która zawiera .zasoby mogące zabezpieczyć ·powsta..;

nie :Wb. istnienie .zakl!adu przeniysłowego, · . 8) . zaprojektowanie. robót geologiczno-rozpoznawczych

według łamanej linii lub nieregularnej siatki

roz-. poznawczej poWinRo być uzasadnione w tekście

operatu dokumentacyjnego.

~22

Rozdz:rał "III

· Wykony~anłe robót. geologiczno-rozpozna.wc~eh

§ 30. 1. Założenie linii lu:b &atk.i rozpoznawczej'

wy-maga ·uprzedniego jej wytyczenia (zlokalizowania)

robotami mferniczymi w terenie; w szczególności

po-. winna być określone położenie wyrobisk oraz ustalone

.ich współrzędne i wysokości- z dokładnością

wynika-jącą z użytego podkładu topograficznego lub

geodezyj-nego: .

. 2. Przy wykonywaniu podziemnych robót

geolo-giczno-rozpoznawczych plan robót powinien być

spo-rządzony na zasadach miernictwa górniczego.

§ 31. l. Roboty geologiczno-rozp6znawcze

powinny-wchodz.ić w spą.g złoża w .· celu um(lżliwienia

jedno-znacznego stwierdzenia charakteru skał spągowych.

Wstrzymywanie robót w strefie złożowej powinno być

uzasadnione w tekście operatu dokumentaeyjnego:.

- 2.

w'

przypadku wykonywania robót płytszych,

ma-dil'cych ·na celu poznanie ·bti.dolwy

nad.kładu J.ub ·wy-jaśnienie wielkOśCi skrywki., należy wprowadzić roboty

w złoże vt celu umożliwienia &twierdzenia stropu1 złoża.

§ 32. W przypadku natrafienia przy wykonywaniu

robót geologiczno-rozpoznawczych :na ślady starych

robót ·górniczych, występujących najczęściej w postaci

rozmytych zwałów, lejów, warp lub płytkich zagłę­

bień, należy zawiadomić władze konserwatol"S'kie pre-zydium wojewódzkiej rady narodowej w celu wypo-·wiedzenia się co do ich wartości zabytkowej.

§ 33. l. Przy wiercem.aoh rdzeniowych w skałach

litych wychód rdzenia ze strefy złorżow~j powinien

wy-nosić co najmniej 70%: W przypadku nieuzyskJama ta-kiego wyniku nale<i:y powtórnie przewiercić strefę zło­ żOwą.

2. Jeżeli przy powtórnym pr~ewierceniu strefy zło­ żowej nie uzyskano 1.\•'ychodu rdzenia w ilości około 70%, należy podać d. uzasadnić przyczyny.

§ 34. l. W przypadk.ach,

idY

uzyskano geologicznie

niejasne wyniki z sąsiadujących ze sooą wyrobisk,

· zaleca się· wykonać wyrobiska kontrolne w mi'ejscach ·

dających takia wyniki.

2. W przypadku wykorzystywania danych archiwal-nych, nie udokumentowanych zachowanyini próbami, należy ·sprawdzić je wyrobiskami kontrolnymi.

§ 35. l. Wykonując m"ercenia _należy · prowad2Jić

dziennik wiertniczy :i sporządzać profile otworów

wiertniczych .

2. W dziennikach wiertniczych i na profilach należy przedstawić wszystkie fak_ty geologiczne, zaobser\Vu-wane podczas wykonywania otworu oraz wyniki badań­

prób u:zY'skiwanych podczas wierce,nia. ·

3. Do czasu w)rdania instrukcji, określającej sposób prowadzenia dzienników w.tertniczy<!h, mtleży. w

dzien-nikach wiertniczych lub na profilu w~lęd:nie w jego

opis:ie podać wyniki obserwacji zachowan!i,a się płucw, w~ki 1p0miarów horyzontów wodonośnych - zazna-czając przy tym SpOSÓb i ookładność ich zamykania, wyruki analiz wód wgłębnych, wyn'ilki obserwacji

przejawów gazowych i Topy wraz z ich· analizami,

v.>yniki badań odchyleń otworu od pionu, karotaże

i ich interpretację geologiczną, miejsca pobrania

i znakowania prób, wyniki badań prób (chemiczne,

mineralogiczne, petrograficzne, paleontologiczne,

stra-tygraficzne itp.). Przy wierceniach rdzeniowych należy

podać w procentach uzysk rd.z.enia.

§ 36. l. ProWadząc roboty geologiczno~tozpoznawcze sposobami górniczymi ·należy sporządzać protile wy-robi8k, których .ściany powin:Q.Y .być dokładnie zorien-towane

w

stosunkU do stron·. świata.

2. Na profilach należy przedstawić wszystkie fakty

geologi'CZne IZB.dbserwowan~

w

cZasie wykonywania

wyrobiska oraz miej:sca pabrania; znakowania i

WY-niki badania prób (wyWY-niki analiz chemicznych, badań

mineral-ogicznych, petrograficznych, geochemicznych, paleontologicznych, stratygraficznych itp.).·

§ 37. l.. Na podstawie wyników porl\gtawowego ll.lb

.$Czegółowego żdjęcia geologicznego· oraz oojęcia geo~

fizycznego, o ile takie było wykonane, a takźe

wyni-ł;:óW rabót geoloogiczno-rozpOznawczych i badań jakości

kopaliny, zestawionych ..

na

profilach ~zęgólnych

wyrobisk, należy spor:ządziG w zależności Qd potrzeb

przekroje przez złoze i Jego otoczenie.

2. Ilość. przekrojów i ich kierunki powinny być tak

dobrane, a~by możliwe było uwidocznienie ciągłości

bądź nieciągłości złoża, zmian rodzaju

.i

jakości

kopa-liny itp. . . .

3. Przekroje powinny zawierać oznaczony literanii

kierunek cięcia· ora:z numer mapy lub planu, na

pod-sta~ których wykonano cięcie. Na inapi,e lub planie należy zaznaczyt kieru.Ii.ek: . cięcia podobnie jak na przekroju.

§ 38. l. Na podstawie wyniików pod&tawowego ·lub

szczegółowego zdjęcia geologicznego, zdjęcia

geofizycz-nego --:- o ile takie było wykonane, profili: wyrobisk

oraz przekrojów przez złoże należy sporządzić złożową

m~ geologiczną, a w ['a.zie potrzeby również mapę

geofizyczną, hydrogeologiczną i geo.techn.iczną rejonu

wy!rtępowania złoiż1ł.

-2. W zależności od rodzaju ik.o.paliny i potrzeb, zło-:,

żowa mapa geologiczna powinna być wykonana bądź

jakO mapa zakryta, bądź jako odkryta.

3. Na złożowej mapie geologicznej należy zaznaczyć

w szczególności-wykonane wyrobiska, miejsca

pobra-brarua prób, linie przekrojów, granice zasobów

bi-lansowych :l pozabihinsowych. w różnych kategoriach, ·

granice zalegania kQPaliny o różnej jakości oraz paęy

ekstrapolacyjne. · ·

-§ 39. l. Niezależnie od złożowej mapy geolog.icznej

należy sporządzić· mapę lub plan powierzchni,

na.

któ...;

rym należy zaznaczyć w szczególności warstwice

·te-renu, granice złoża, granice obszal'U górniczego- jeśli

został u;tworzony, wyrobiska, miejsca pol::Jran'La prób,

pasy ekstrapolacyjne, części Złoża zakwalifikowane do

zasobów pozabilansowych, kontury zasobów poznanych

w rórlmych kategoriach oraz obiekty chronione .

2. Mapa lub plan poWierzchni powinien . być spo-o

rządzony w takiej samej skali jak złożowa mapa

ge-ologiczna;

§ 40. l; Złożowa mapa geologiczna oraz mapa

geofi-zyczna, hydrogeologiczna i geotechniczna rejonu

wy-stępowania złoża powinny· być sporządzone dla

kate-gorii (podkatekate-gorii):

C:a · - w skali. nie mniejszej niż l :50 000,

4

i B - w skali nie mniejszej niż l :25 000,.

A - w skali nie mniejszej p;iż l : 5 000.

2. Inne mapy i p1any wchodzące w skład złożowego

zdjęcia geologicznego powinny być sporządzone w skali 1:50000, 1:25000, 1:10000, 1:5000,1:.2000, 1:1000 lub 1:500.

3. Przekroje przez złoi:e pow!i:Żiny być sporządzone

w skali nie mniejszej ni$ odpoiwiiladające im mapy lub

plany. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza &ię

przewyższenie skali piionowej przekrojóW w stosunku l :2, w wyjątkowych zaś przypadkach -

w

stm>unku

wyższym,,

z

tym że wtedy oprócz przekroju

wyko-nanego ·w skali przewyższonej n.ale2y Źałączyć także

przekrój wykonany w skali nieprzewyższonej.

4. Profile · wyTobisk powinny -być sporządzone

w

skali 1:10, !.:20, 1:50, 1:100, 1:200, 1:500 lub 1:1000

5. Skala map, planów, przekrojów przez złoże i

pro-fili powinna być.. dobrana w sposób umożliwiajijcy

przedstawienie s·zczegółów formy i budowy. złoża ora:z

granic zalegania w złożu kopaLiny o r62;nej jakości.

§ 41. l. Na każdej mapie lub planie należy zaznaczyć

siatką współrzędnych i .skalę.

w

przypadku, gdy

za-znaczenis siatki jest niemożliwe, na m'apie lub planie

należy :zaznaczyć strzałką kierunek północny. ·

2 .. Jeżeli oprócz map w~lędntie planów, o których

mowa w ust. l, wykonano także uzupełniające prace

topogra-ficzne (krokówki, zdjęcia wysOkościowe, zdję­

cia lrompaSl>We itp.), zdjęcia geodezyjne lub

fotogra-ficzńe, należy dołączyć je do operatu

dokumentacyj-nego. · -·

§ 42. Pomiary geodezyjne oraz plany gporządzone na

poel-stawie tych pomiarów · powjnny być wykonane

prze?; wł~ciwe jednostki geodezyjne w oparciu

o.obo-v:-ią~jące im;tnJkcje pomiarowe. W przy.padku braku

podkładów geodezyjnych o·ra1; w razie szczególni9

ruzasadttionej i nagłej koniecznośCi, można wykonać

uproszczone pomiary w celu ustalenia położenia

wy-robisk. ·

§ 43. l. Roboty geologiczno-rozpoznawcze i ich

wy-niki powinny być:

l) opisane i uzasadnione_

w

tekście operatu doku-.·

mentacyjnego; uza~driieni.e powinno w

szczegól-ności dotyczyć . W;YTbranej gęstości wyrobi'sik., kształ­

tu linii względnie siart:ki rozpożnawczej oraz jej

zasięgu IJ.)Owierzclmiówego i g.J:ębokościo.wego, ·

· 2) przedstawione graficznie na planach tL p:rzeik.ro- ·

. jach. .

2. Opis robót geologicznó-ro~znawczych i -ich

wy-ników pow:.inien ·obejmować wszystkie roboty

nieza-l.eżnie od tego, czy zostały one. uwzględnione, czy też

po!Jrini.ęte przy ustalaniu zasobów zło(Ża, W .osta.tnim.

przypadku należy ·przy ocenie złoża uza&adn.iĆ ich:

pomlnięcie. · · · ·

3. W opisie ·robót geologiczno-rozpoznawczych i na

przekrojach złoża powinny być zawarte te dane

hy-drogeD'logiC:zne, geotechniczne .i dnne, które mogą mieć

wpływ na realizowanie inwestycji budowlanych i in-żynier.skich (posadowienie budyl'lkó1J · itp) oraz na ge.:.

· ologicżno-górnicze warunki eksploatacji złoża (np.

wydzielanie 9ię gazów).

,,

~O>zdlział IV Opróbowailłe złoia i badame prób

h - .

§ 44. l. Próby. pobiera się Zl naturalnych i sztucznych

odstonięć złoża i jego otoczenia. · · . ·

- · 2. Miejsca pobrania prób należy wykazać na

pro-filach, planach i mapach, załączonych· do operatu

·do-kumentf_lcyjneg",

podając takie

oznaczenia, jakie

były

umieszczone na próbacl::t.

§ 45. l. Opróbowanie złoż;a powinno być . dokonane

w

sposób do&tosowany. do wielkości. i formy złota,

ś-t~a w jakim ustala się zas()by złoża, rodzaju kO...

P&•liny oraz wymagań dotyczących jakości kopaliny.

2. Wielkość .pobranych prób powinna zape:wnić

mormość . wykonania badań j:akości kopaliny w

za-leżności od .potrzeb w .skali laboratoryjnej, półtech­

nicznej lub pl'2emysłowej, a także zapewnić możność

zachowaufa materiałów dokumentacyjnych.

3. Do czasu Wydania norm i inetrukcji, określają-.

cych sposób oprólbowania złoża i wykonywania badań,

należy przy opróbowan.iu stosowuć przepisy zawarte .

w

§§ 46 - 52 i 58 - 60. .

§ 46, l. Opróbowanie złoża do badań jakości kopaliny .

w skali półtechnicznej lub przemysłowej powinno być

dokonane zgodnie z zaleceniami właściwych

instytu--tów naukowo-badawczych, centralnych-zarżądów lub

jednostek równorzędnych. . · · ·

2. Pobranie prób do badań, wymienionych w u!rt. 1,

powinno być dCfkOiiane komisyjnie i protokolarnie. ·

§ 47. l. Ze względu na sposób pobierania rozróżnia

się prÓby odosobnione i próby metodyczne. . ·

2. Próby odosobnione są to próby pobierane z róż­

nych punktów w obrębie naturalnych i .sztlucznych

odstonięć złoża. ·

3. Próby metodyczne są to próby pobierane z

na-turalnych i sztucznycli odsł()nięć złoża według :1: góry

ułożonego· schematu miejsc i sposobu ich pobrani'a.

4. Pró-by metodyczne mogą być pobrami ze złoża

w sposób· punktowy lub ciągły. _

§ 48. Wiel:fość prób odosobnionych ustala się

sto--,sownie do . potrzeb proWadzącego ich badania.

Wyni-. ki badań tych .prób mają znaczenie orientacyjne :!

sta-nowi.ą podstawę dla ustaienia spOso.bu metodycznego

pCfbierania prób oraz zaSad ich rozdrabniani~ i

uzasadnia-,.

nych IS~ch stanoWić podstawę

udokumenwwa-nla zasobów złoża

w

podkategorii

C!.

·

§ 49. l. PrÓby metodyczne są to próby, które pobiera·

się w sposób umożliwiający uzyskanie pełnego obrazu

. zmienności kopaliny w złożu. Próby te pobiera się

. jednym z przyjętych sposobów (próby punktowe,

do-bierane, urobkowe, bruzdowe, .zdzierane).

. · 2. Próby punkrowe są to próby pobierane . z róż­

nych miejsc

w

złożu według z góry ułożonego

sche-matu, przy ·czym w za,S:a-dzie każdą z nich. poddaje się

_badaniom.·· ·. · ·

3. Próba dobierana jest to· orientacyjna ,średnla próba pobierana ze złoża lt1b jego częśd. Próbę dobie-ta:ną otrzymuje się przez pobieranie prób punktowych ·w :itlościach reprezentujących ,poszczególne odcinki

złoża oraz połączenie ich, zmieszanie i pomniejszenie.

4 .. PróbEl urobkową otrzymuje się przez

pomniej-~e. urobku z robót geologiczno-rozpoznawczych,

- gól'Il:lczych robót przygo·towawczych lub

eksploatacyj-nych, !Prowadzonych w całym złożu· lub . w poszez.e-gólny.ch jęgo częściach. Zależnie od · charakteru robót,

z których pobiera -się próbę lirobkową, oraz jej wiei-. kości. mo.że ona być. próbą półtechniczną lub

przemy-słową. P-róbę urobkową .z wierceń· nierdzeni()wych

na-· leży pobierać z każdego marszt1 w sposób dostoso-wauy· do potrzeb badań oraz rodzaju i jako~d kopaliny. . 5. Próbę bruzdową pobiera się: . . •

l) z wyrObisk gQin.iczych - z otwartych,

oczyszczo-. ' nych i wyrównanych ścian wyrobisk, wycinając-· . ~d spągu złoża prostókątną bruzdę przez c81ą strefę

Złożowt~,. · ·

2) , z wierceń rdzeniowych - przez połowienie rdze-nia, jęgo· ćwiartowanie, bruzdowame, przewierca-·

nie ft.p., zależnie od średnicy rdzenia oraz jego zwię;złości i zmienności składu petrogr.aficznega. Uprzednio należy sprofilować i .opisać rdzeń · oraz ustalić jego procentowy uzysk . · · ·

Próby bruzdowe pobiera .się nie jednorazowo z

ca-łeg~· .zł<Yża, lecz odcinkami według zaobserwowanych

zmienności kopaliny w złożu, pojawienia się obcyeh

. ~.kładek ~tp. W przypadku braku takich·· obserwacji

należy prófU pochielić na odcinki nie większe irlż 1 m.

· . 6. ·Próby zdzierane pobiera się z wyrobisk

górni-. c:zych, z otwartych, Wyrównanych : i · ocżyszczon;ych

scian wy-robisk - ścinając ·warstwę kopaliny na. całej

~9łoni~tej powierzchni złoża .. p~óby zdzierane pobiera

Slę odcmkami według zaobserwowanej zmienności

ko-paliny w złożu, pojawienia się obcych .wkładek itp .. §. 50. Niemo!ność użyskania próby metodycznej od-.

dającej wtern:ie ·rodzaj i jakość kopaliny w złOżu'

na-leży wyjaśnić podając· np., że zmiana jakóści składu

kopaliny w rdzeniu nastąpiła . wskutek zażelazlenia

podc?:as wiercenia lub· wskutek wzbogaoenia próby

w twardsze .składniki podczas wiercenia · udarowego.

§ 51: L W ·przypadku opróbowywania złoża kopaliny, o której jakości . stanowi zawartość zelaza lub jego zwtiązków, należy zab~eczyć próby przed

zanie-czyszczeniem ich żelazem pochodzącym ·z rur

wiertrii-czyeh, narzędzi lub urządzeń użytych do ufa·biania

prób oraz z opako~(l. .. . .

·2. .Jeżeli .zabezpieczenie, o którym mowa w ust. l, nie jest możliwe, należy określić warunki techniczne,

w jakich próby były pobierane i w jakiej mierze mogły. one ~lec zanieczyszczeniu. ·

3. Ptzapisy u5t. l i 2 stosllje się w szczególności

przy ·opróbowywaniu złóż 'surowców ceramiki ·

szla-cJ:etuej (przemysł porcelanowy, fajansowy, białej oka.,. .

rruonki), surowców przemysłu szklarskiego i

niektó-rych eurowców przemysłu chemicznego, farmaceutycz•

nego i kosmetycZnego (talk, kreda itp.); .

§ 52. Pomniejszenie prób metodycznych· powinno być

dokonywane według z góry ułożonego schematu.

§ 53. l. Próby poddaje się podstawoWy-m badaniom

geologicznym oraz badaniom ;mającym na celu

stwier-dzenie rodzaju, i jakości kopaliny: . Ęadania niogą .być

orientacyjne albo metodyczne. · ·

2. Radania orientacyjne przeprowadza się na

pod-stawie· kilku wybranych prób w celu. orientacyjnego

()kreślenia jakości kopaliny w · podkategorii C2 oraz

·

w

celu urnoźliwierna dokładnego za{>rojektowania i zo~-.

22ł

.ganiiowania metodycznych badań, :wykon~anych przy

ustalaniu zasobów w podkategorii

Ct

.

oraż w

katego-.riach B i A. .

3. Badam-a metodyczne · w zasadzie przeprowadza ·· się na wszystkich .próbach potrzebnych dla ustalenia

· zr.sobów złoża w podkategorii

Ct

oraz w kategoriach

B i A . . .

§ 54. l. Badania prób w celu laboratoryjnego stwier-dzenia jakości kopaliny, przy ustalaniu . zasobów zło­

źa w podkategorii C2

a'

cl,

należy wykonać zgodnie

z wymaganiami norm państwowych, resortowych lub zakładowycP,, a w przypadku ich praku - według norm zagranicznych, wskazań właściwego jnstYJtutu

naukowo - badawczego lU!b innych przepisów użyt-kownika kopaliny .. - · · . .

' 2. . Badania prób w skali półtechnfcznej lub prze-tnysł'Owej, przy ustalaniu ZI8SO:bÓ'W złoża

·w

kategorii · B: lub A, należy w;ykonać z.godnie z zaleceniami wła­ ściWych instytutów naukowo - badawczych,

central-nych zarządów lub jednostek równorzędnych. . 3. Badania jakości kopaliny

w

skali la

boratoryj-nej i półtechnicznej. mogą 'być wykonywane jedynie · przez właściwe instytuty naukowo-badawcze, laborato.,. ria pańsflwowej srużby geologiemej lub :Laboratoria

upoważnione przE'Z ministerstwo do wykooywania tych

badań. .

4. Badania j~ci kopaliny . w skali przemysłowej

powinny być wykooywane pod nadzorem instytutów naukowo - badawczych lUJb la:bor.atorl6w państwowej '

służby geologicznej.

5. Wyniki badań jakości kopaliny pówinny być

.. ujęte w protokole z .zaznaczeniem, w którym zakła­ dzie i. w jakich w-arunkach ~ęprowadzono badania,

pr.ży czym wyniki badań jakości ~op<~liny w skali pół~

technicznej. lub przemysłowej powinny być potwier~ ~one pr,zez właśc:i:wy instytut naukowo'-badawczy, centralny zarząd lub jednostkę równorzędną.

§ 55. l. Przez badacie jakości kopaliny w skali

pół-technicznej rozumie się: ·

l) określenie we właściwym zakładzie badawczym lub produkcyjnym jej jakości w waruOkach zbliżonych do procesu technologiczriego, jaki ma być zastosO-:-. wany

w.

zakładzie produkcyjnym przeznaczonym· dla przeróbki ·kopaliny; badanie wykonuje się' przy

pomocy mruejszych, nietYpowych Lub ·

:Prowizorycz-nych un:ądzeń produkcyjnych lub też,.przy pomocy

prowiZorycznych ich zestawów, otrzymując pro-·

· ·dukty w niniejszej ilości l1,1b mniejszej wielkości;

2) wstępne stwierdzenie zachowania się kopaliny przy

praktycznym jej ·zastosowaniu w warunkach

zbli-żonych do przewidywanych przy mru10wym .jej użyciu {np. zachowanie się kruszywa do l>e:tonu w · pr6bnych Wa.lcach betonowych). . .

2. Przez badanie jakości kopaliny w skali przemy~

słowej rozumie się: · · ·

l) przeprowadzenie we właściwym za.kłądzie produk-cyjnym pełnego procesu technologicznego,

usta.lo-nego dla· danej kopaliny, w warunkach

odpowia-dających nortnainemu i ciągłemu procesowi (bie-gowi). produkcji (n p·. flotacja rud miedzi, wyrób ·

cegieł), · . · ·

. 2) stwierdzenie .zoachowania się kopaliny przy zasto

-sowaniu jej do celów praktycznych w

warun-kach przewidywanych przy. masowym użyciu ltej

· }topaliny (zachowanie się kamienia użytego do

bu-. dowy drogi, mostu, budynku).

§ 5.6. l. O ile normy lub inne zalecenia nie stanowią

inaczej,· przy · wykooy-Wap.iu badań laboratoryjnych

należy 3-5% prób poddać badaniom kon-trolnym,

wylk:onywanynf przez dnnego· pracownika lub inną

pracownię.

2. Badaniom kontl'()lnym z .zasady podlegają próby

pobrane w miejscach skrajnych jakości kopaliny, za~

wartości· użytecznego składnika, szkodliwych

domie--szek,itp., ·stanowiących o jej użyteczności . .

§ 57. l.

W

przypadku. niezgodn<JŚci wyn!lków badań

seryjnych i k:ontmlnych, a także w przypadku niemoż- .

ności uzgodnienia wynj}k:ów ba:dań wykonanych róż,;.

nymi metodami, przeprowadża. się ·zewnętrzne' badania

· · . _ · 2 Zewnętrzne badania kontrolne· P<Jwinrty być W-y- .

konane przez :inną pracownię .zgodnie z obowiązują­

cymi. w tej · dziedzinie przepisami lub zW}'cU~jami ..

< § 58. l. Aby umożliwić wykonywanie badań

kon-trolnych oraz w celu umożliwienia zbadania kopalliny

·pod kątem iruiych potrzeb, aniżeli pierwotnie,

przewi-dywano - należy przechowywać część każdej próby

w ilości-pOz.walającej na wykonanie. dalszych badań. · 2. Próby · należy /Pl'Zechowywać w szczelnych

skrzynkach drewnianych lub ·naczyniach ~ańych,

zależnie od roażaju próby i kopal1ny. W przypadku

opakowania prób w· worki, a zwłaszcza w worki, lub torby P.!ipierowe, obowiązuje · odpowiednie przygoto-.

waniP. prób j zabezl)'ieczenie opakowania przed

uB.2lko-dzeniem. · .

'3. _ Próby pow.inny być przechowywane do czasu

zatwierdzenia &topnia poznanta zadów złoża w kate

-gorii uprawni;..jącej do -eksploatacji zł008, po czym · dalszy :tok postępowania :z . nimi określa Biuro Doku-mentac;}i Geologicznej przy Cenrtralnym Urzędzie

Geo-logU. . . .

'.: § 59. L Na QPakO'Waniu prób należy umieścić napis

zaw.ierający:

. l) oznaczenie . próby,

2) nazwę i numer kolejny wyrobiska bądź -oznaczenie

odsłonięcia naturalnego, ·

3) miejscowość, .

4) określenie w poziomie i pionie ·miejsca pobrania

. ·próby, ·. .

5) r.a.zwisko. i imię pobierającego pomniejszającego

_próbę; .

6) ·datę pobrania pr9by.

2. Pró-by przeznaczone do określenia rodzaju i

ja-kości kopaliny powinny ruł!ito w napisie zawierać

wska-zanie zakresu żądanych badań .

. 3. Odpis napisu, zabezpie~ony prze!! uszkodzeniem · mechanicznym lub dnnym, powinien znajdować się

·

·

. wewnątrz opakowania próby. .

. § 60. Próba· przekazana do badań kontrolnych powin-na być zaszyfrowana. Napis powWen zawierać nowe

ElZilaćzenie próby oraz charakter i Ża.kres badań. .

. §

6L

l'.ransport prób powinien odbywać się w wa-nmkach Wykluczających. ich n:aruszenie fu.b

zanlie-ayszczenie. · · ·

§ 62. Przy sporządzaniu operatu ·dokumentacyjnego

należy podać: _

.l) plan opróbowaDia złoża, . .

2) opis sj>osobu pobieran.ia prób z powołaniem się

na normy, ;instrukcje lub też

.

na uzasaąpjenie

z.a-stosow.ania linnego sposobu, . · ·

3) opis i· scheinait gposobu poniniejszani-a prób wraz

:z uzasadnieriiem oata'tecznej wielkości. próby,

4). nazwisko i imię oraz stanowisko słu0bowe osoby

pobierającej próby, ·

5) opis sposobu zabe.zpięcz~a pró-b, . ·

6)· wskazanie miejsca • przechowywania prób, .

7) wskazanie instytucji oraz osób; które. wykonały

badanie. prób.. ·

-: DZIAŁ II

Ocólna charaJderystyka terenu. występowania zloza

§ 63. Ogólna charakterystyka terenu występowania

złóża, dokonana w· zakresie -dostosGwanym · do typu · ·

złoża oraz do· przyp1,1szczalliego gos-pOdarczego

znacze-nia złoża, po~a obejmować: . ·

l) określenie położenia geografocznego złoża,

· 2) zarys historii poszukiwań i odkrycia ·złoża oraz przebieg. ewentu&lnej jeg:o ekspl_oatacji,

. 3) określenie celu robót geologiczno-rozpoznawczych

· : i innych badań przeprowadzonych dla sporządze­ . nia dokumentacji,

4) wyjaśnienie geologicznej budowy . rejonu .wystę,. powania złoża., '

5) wyjaśnienie stosunków wodnych. w rejonie

wy-.. · . stępoWania złoża; .

6) inne clane mogące mieć wpływ na zaliczenie żaso· -. bów do poszczególnych kategorii. ·

<

·

§ ·64. ·1. . Określe~e pc;łożenła geografic:zriego zł& a . powinno być ·opisane w tekście l przedstawione na

ma-pie topogra~znej, przy czym:

- l) położenie złoża · w· stosunku do większych ośrod­

ków {miast wojewódzkich. lub powiatowych) oraz

do ważniejszych szlaków komunikacyjnych

nale-ży przedstąwić w skali l :100 000,

2) położenie złOża w stosunku do· najbliższego·

otocze-nia na1El2;y przedstawdć w. skali l :50 000 (W przy.,. padku . niemożności uzyskania takiej mapy . -'-' w

skali 1:100 000); w przypadku badania terenu o

skomplikowanej budowie geologicznej .,..- w skali 1 :25 000, a w·fterenie mającym szczególne znaczenie . gosix>darcze w skali 1:10000. · ·· ·

2. Na mapie oraz w tekście naJeży:

l) ·określić użytą mapę podając instytucję, która

wy-konała mapę, rok wydania, tytuł, skalę itp., '

2) podać .współrzędne gOOil"aficzne lub prost(lkątne;

charakterystyczne dla okonturowania ~loża ..,... ~i>dnie z układem obowiązującym w danym

te-renie, .

3) podać położenie mn3-ch złóż kos}aloin, występ~ją­

cych w pobliżu, z zaznaczeniem· ich konturów;

4) przedstawić morfologię terenu występowania

zło-. ża wraz. z najbliższym otoczeńiem. . · .

3. ·W tekście naleiy :·

l) podać przynależność administracyjną· terenu

wy-sttlllowama złoża (gminę, powiat i województwo) 1 terenowo właściwy oln'~owy urząd górniczy,

· 2l określić ogólnie możliwości komunikacyjne,

poda:-jąc odległości miejs" załadunku na środki

masO>-wego transportu (kolej, drogi bite, drogi wodne), stan dróg doja:zdQwych :_ naświetlając terenowe

warunki ewentl,lalnej. budowy boczOle li.lb

in-nych urządzeń. dpwozowych.

§ 65. l. Zarys histo.rii odkł"ycia :i poszukiwań zło..; ża oraz przebieg ewentualnej jego eksploatacji powinien

zawierać: . . .

l) okres obejmujący wszelkie geologiczne badania i ro ...

. boty geologk:zno-poSzu.ld!wawcze; rpr~rowadzo~~

w celu stwierdzenia występowania złoza do chwili

przystąpienia do ustalania. zasobów złoża w danym

stopniu poznand.a, . . · · . .

2) ·okres obejmujący ustalanie zasobó:w złoza w

da-nym ostopnju pomania .

· ·2. Opis okresu pierwsżego poWinien zawierać:

l) wyjaśnienie· dla jakiej kopaliny złoże było daw-niej badane li eksploatowane (w przypadku

wy-stępowailia w złożu k!ilku kopalin· należy podać

te dane w odniesieniu do. kai:dej .z nich), · 2) podanie wielkości (statystyki) wydobycia kopaliny

i sposobu _jej użytkowani~,·

3) kopię planu obsza·ru górniczego, o ile złoże jest

pokryte takim obszarem (w przypadku niemożnoś­ ci. uzyskania takiej kopii: należy sporządzić na ma-pie topograficznej w skali l :25 000 plan obsżaru

górniczego, zatwierdwny pl7.EZ właściwy urząd

górniczy), · ·

4) ewentualną· decyzję władz konserwatOrskich co <Jo

wartości zabytkowej terenu lub znajdujących się na .nim obiektów.

3~ Opis okresu drugiego powmien zawierać:. .

l) dane dotyczące odkrycia złoża, . o ile jest ono

ba-dane po raz pierwszy, .

2) historię badań i robót geologiczno..,Tozpoznawc.zych,

jiodjętych w celu opracowania dokumentacji w

da-. nej ·kategorii poznania, ze szczególnym uwzględ­ . nieniem znajOlilOŚCi budowy geologicznej złoża w

ehwili przystąpieros do pra~ nad d<Jkumentaeją . ·. § . 66. Ok-reśleme · celu robót geologlc:mo-rozpoznaw-. czych i innych badań, przeprowadzonyi:h dla sporzą­ dzenia dokumentacji, powinno obejmować wskazanie sposobu ich realizacji. W szczególności nalety podać inicjatora i z1eceniodaWcę ora:z eel-badań i robót .

§ 67. 1. Wyjaśnienie .geo1ogidnej budowy rejonu

wystąpowanią złoża, tj. geologicznego tła, na którym

występuje złoże, powinno zawierać:

i

'

'

.

' ' i . i

l) podstawową lub szczegółową · mapę· geologiczną

· .-. rejonu występowania złoża;

.!!} mapę hydrogeologiczną ·i geo-techniczną ·w skali

· 1:100 000 llllb 1:50 000 - gd~by bez mBJjomośd.

gto-. sunków wodnych lub geotechniczych

eksploata-... cja kopaliny nie mogła się odbywać lub natrafiała

. · na trudności; . .

.3) mapę geo:ffizyczną - o ·Ue zastosowame metod

ge-. Qfizrcznych jest uzasadnione dla danego ~odzaju

. . kol)a:liny d typu złoża, .

.. , 2. W. przypadku ustalania zasobów .złota zakryte-.

go,. tj. nie tworzące~ wychodni, należy przedłorż;yĆ

od-krytą mapę geologiczną. . · . 3.. Materiały wymienione w ust. l powinny być w

. ·miarę uzysk!i.wania wyników z robót

geologliczno-roz-poznawczych Udo!.dadniarie , podczas ustalania zasobów

złoża w, wyższych stopniach jego ~minia.

_ § fiS. l..

Wyj

.

aśmenie

stosur.ków .wodnych w rejonie

WY8tęix:Y\v.ania .złoża powinno za-Wierać:

l)· wyjaśnienie stosunków wodnyc~ w. zł~~ i,)e~o otoczeniu, . . . . . . . , ! ;·.)~~l~

2) określenie bezw.zgh:dnych i względnych

wysoko-ści terenuj · .

· 3) opis hydrograłiczny teremi oraz wyjaśnienie· mOll-. liwości i zasięgu zalewów

.

w okresach

· silnych opa-. dów atmosferycznych lub topnienia śniegu, .

. . 2. Przy ustalaniu zasobów złoż występujących w

,korytach !7.ek tub na tarasach zalewowych należy

po-dać ·. ola-esy, w· którycłt złóż e nie mDże być eksploa~

wane ze względu na wy l e~, spływ k.ry 1tp. · .·

. 3. Zakres opracowania stosunków wodnyćh PoWinien

być p.ostosowany do.IJ?t~:'Zeb projektu eksploatacji złoża.

DZIAŁ .III

Og6lna. geolo~lczna charakterystyka złoźa

l

§ 69. Ogólna · geOlogiczna charakterystyka złoża

Powinna

zawderać: · .

1) ustalenie

poey~ji złoża

na ile geologicznej budowY

rejonu, tj.

w

'jlUtim ok.resie i w jakich watlillkach

· geologiemyCh utworzyło się złoże oraz w

grani-. .. . cach j~ej wielkliej jednostki ge()logiczne} ono

leży, . . . .. .

2) określenie formy li budowy złoża,

~) określei:J;ie warstw iub innych otaczających .skał,

.. 4) wyjaśnienie .budowy tektonicznej złoża i jego

oto-czen,ia, · ·

.5). określenie rodżaju i jakości kopaliny oraz sposobu

jej rozmie&zcźenia w złożu, ·

6) .. WYjaśnienie· genezy złoża oraz ewentualnych

póź,-. niejszych procesów, W!pływających · na · zmianę . ·ilości, rodzaju i jakośCi kopaliny,

· .7) rozważenie możliwości występowania innych ko,.

: palili w złożu ·lub·

vr

jego najbliższym otoczeniu.

§ 70. Ogólna geologicZna charaktery~tyka ·Złota

po-:wirina być zestawiona prży całkowitY-lll wykorzystaniu

materiałów uzyskanych z podstawowych badań.

ge-ologicznych :i. robót geologiczno-rozpoznawczych, właś­ ciwych dla d,anego stopnia poznania zasobów złoZa. k<>-:

pallny i przedstawiona w Szczególności w postliCi:

l) złożowej mapy geologicznej,

.. ~) mapy hydrogeologicznej · i geotechnicznej w skali

. l :25 000 ·lub l :10 000 - gdyby bez dokładnej

zna-.. . JOmości . stosunków wodnych względnie

geotech-. nkznych eks.~loatacja kopaliny nie mogła si~

od-bywać. lub natrafiała na trudności. .

. DZIAŁ IV

Określenie rodzaju i Jakości kopallny

.

.

.

§ · 71. Określenia rodzaju i jakości kopaliny · doko-nuje. się na pod~tawie wyników badaniia prób

pobrn-'P,Y~h ze złoża w stanie naturalnym bez uwzg].ędnie­

ni:a zanieczyszczeń. kopaliny-mogących PQwstać w

cza-sie eksploatacji. · ·

§ 72. L Określenie rodzajów kopalin: .· wyst~ują­

cych w złożu powinno ·uwzględniać skład chemiczny,

mineralny li petr.ograficzny w poszczególnych odcin-kach złDża, wydzielonych na podstawie przesłanek

ge-ologiccnych (strefa pierwotna, strefa wyługowana,

strefa utleniona, wtórnego wzbogacenia itP.);

2. Położtmie, · wzajemny stosunek i wykształcenie

poszczególnych stref powinno być przedstawione

gra-ficznie na planie lub ogól.Q.ym szkicu (schemacie). · ·

· !l 73. l. Rodzaj kopaliny określa się na ~tawie

. wyników badań chemicznych,· mineralogicznych · lub . petrograficznych, p.rzeprowadzOnych ogólnie przyję'-·

tych metodami. W przypadkach wątpliwych· geolog

ustalający zasoby złoża powinien ·zwrócić się do

In-stytutu Geologicznego

o

Wskazante właściwej. metody.

. . 2. W zależnośc.i od potrzeb użytkownika · kopaliny i stopnia poznahia złoża, r!)dzaj Jmpaliny określa w

szczególności: ·

l) makroskopowe i mikroskopowe badailie minerruo:.. giczne lub petrograficzne, ·

2) ustalenie wielkości ziarn paszczegóinych

składni-. ków, .

"3} arializa chemiczna, .

4) usta~e~ie włas_n?ści :fizyeznr~h kopaldny . (ciężaru

wlasc1wego, c1ęzaru objętosc!iowego itp.).

· 3 .. Dokładność określenia. rodzaju kopaliny

PoWin-na być dostosowana do potrzeb . użytkownika. kopalfuy.

t • . . • • ~

§ 74. l. w celu poznania

jakościkopaliriy,

tj. jej

war~

~~ci z punktu widzenia ilżytkowmka, należy określić

)e] <;harakterystykę. technologiczną w następującym ·

roznuarze: ·

· 1) przy u~~alaniu ~asobów złoża kopaliny w pod-kategorn

C:!

nalezy przeprowadzić porównanie· "Wy-ników badań jakości. kopaliny z normami lub inny-mi .przepisami zgodni(! z postanowieniem § 54 ust. l, 3 i 5; badania w zasadzie przeprowadza się na

próbach odosobnionych; · · . ·

. 2) przy. ustalaniu zasobów złoża kopaliny w podka· -tegorii

Ct

należy wykonać technológicy;ne bada-nia laboratoryjne zgodnie z postanowieniem § 54

ust. l, 3 i 5; badania przeprowadza ·się na· ·

pró-bach metodycznych; .. . . .

3)przy ustalaniu zasobów złoża kopaliny w· kategorii · B naleiy, poza badaniami przewidzianymi dla

pod-kategorii

Ct,

WYkonać technologiczne badania w

skali półtechnicznej zgoc),nie z postanowieniem § 54

ust. 2f3 i 5; charakterystyka technologiczna powin-na zawierać określenie wartości kopaliny bądź jej

odmian i możliwości jej wykorzystania;

4) Pl'o/ ustalaniu zasobów złoża kopaliny w kategorii

A n&l.eo/., poza. badaniami przewidzianymi dla pod-kategDrll ·

Ct,

wykonać technologiczne badania · w

skali przemysłowej zgodnie z postanowieniem §. 54 u:st. 2, 4 i 5 i prz,edstawić oświadczenie właściwe­

go · resortu stwierdzające, że na podstawie

do-. konanej pr?bY jakości kopaliny kwalifikuje się ~ą

jako suroWiec dla określDnej · tec:;hnologil. . 2. Wymlci: .badań technologicznych przeprowadza- .

nych w skali przemysłowej decydują o określeniu.

ja-kości kopalinyw kategorii A . .

3. Jeżeli uzyskanie próby

w

ilości niezbędnej d..ta

~ykonania badań technologicznych w skali półteeh­

mcznej lllb przemysłowej jest utrudnione wskutek

niemom<>Ści 'Wykonania . próbnej eksploatacji zł.ota

(np. wob~c zb:rt wielkiej głębokości jego wyst~owa:­ nia), dopuszczalne jest stawianie . wniosku:· 'o:'' uznanie za

V[Ystarcp;ające badań przewidzianych dla kategorii B

względnie

Ct

pod warlinkie~, że w pierwszym roku

eksploatacj! złoża brakujące • d,ane zostaną

uzuileł-nlone. · · ·

4.

·

w

przypadku trudności pobrania prób kopaldny

w dlości niezbędnej do przeprowadzenia technologicz-nych badań jakości w skali półtechnicznej lub prz~­

mysłowej, lub też w .przypadku trudności w.

wykona-niu takich. badań, jakoM kopaliny przeznaczonej dla nieskomplikowanych i dobrz.e znanych technol<lgii