Poprawka do wartości podstawowej gruntu ornego, ze względu na powierzchnię mniejszą niż wzorcowa

(1)

INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 4/2011, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddziaá w Krakowie, s. 51–61

Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi

Stefan Mielewczyk

POPRAWKA DO WARTOĝCI PODSTAWOWEJ

GRUNTU ORNEGO, ZE WZGLĉDU NA POWIERZCHNIĉ

MNIEJSZĄ NIĩ WZORCOWA

____________

CORRECTION TO BASIC VALUE OF ARABLE LAND

IN REGARD OF AREA SMALLER THAN

THE STANDARD AREA

Streszczenie

Autor przeprowadziá analizĊ kosztu uprawowego związanego z rozáogiem pola gruntu ornego i kosztów odpowiadających mu modeli oraz skáadowych tego pierwszego kosztu. Na podstawie tej analizy zdefiniowaá poprawkĊ do wartoĞci podstawowej, ze wzglĊdu na powierzchniĊ mniejszą niĪ wzorcowa. Poprawka ta odpowiada ujemnej wartoĞci przyrostu spowodowanego maáą powierzchnią. WartoĞü tej poprawki jest wprost proporcjonalna do analizowanego pola a odwrot-nie proporcjonalna do powierzchni wzorcowej.

Poprawka ta moĪe byü wykorzystana przy wycenie gruntów rolnych w podejĞciu porównawczym metodą porównywania parami.

Sáowa kluczowe: Szacowanie nieruchomoĞci, ocena rozáogu gruntu rolnego Summary

Author made cost-analysis of both cost of cultivation related to configura-tion of arable area and costs of standard areas being as models of the above men-tioned costs and additionally components of the first menmen-tioned cost were ana-lyzed. On the basis of the analysis, a correction to the basic value in regard of area smaller than the standard area was defined. The correction corresponds to negative increase value caused by small area. The value of the correction is in line with the area being under consideration and is reversely proportional to the stan-dard area.

(2)

This correction might be leveraged when caring-out real estate evaluation of rural areas in approach of comparing method by pairs comparison.

Key words: Real estate evaluation, configuration of arable area

WSTĉP

Znany jest fakt, Īe niepoprawny rozáóg pola uprawnego gruntu ornego powoduje zwiĊkszenie nakáadów na uprawĊ polową. To zwiĊkszenie nakáadów skutkuje zmniejszeniem dochodu uzyskiwanego z danego pola uprawnego. Przyczyną wzrostu kosztu uprawowego związanego z rozáogiem pola uprawne-go gruntu orneuprawne-go są wady jeuprawne-go rozáogu. Do wad rozáogu pola gruntu orneuprawne-go zalicza siĊ: niepoprawny ksztaát pola, brak drugiego dostĊpu z pola do drogi oraz maáą powierzchniĊ w porównaniu z wzorcową [Mielewczyk 2010]. JeĞli przyjąü, Īe dziaáka ewidencyjna gruntu rolnego jest záoĪona z pól uprawnych, to wady rozáogu tych pól, moĪna przypisaü tej dziaáce. Wobec tego uzasadnione jest, aby wady rozáogu pola gruntu ornego uwzglĊdniaü w wycenie gruntu rolnego, gdyĪ wpáywają na jego wartoĞü, poprzez jej obniĪenie.

W literaturze wyróĪnia siĊ rozáóg gruntów gospodarstwa i rozáóg pola uprawnego. Norma branĪowa [1975] definiuje rozáóg gruntów gospodarstwa rolnego nastĊpująco: jest to ukáad gruntów gospodarstwa (przedsiĊbiorstwa) rolniczego w stosunku do oĞrodka produkcyjnego lub zagrodowego. Rozáóg gruntów gospodarstwa wedáug Hopfera i Urbana [1984] charakteryzowany jest nastĊpującymi cechami: odlegáoĞcią gruntów rolnych od dziaáki siedliskowej, liczbą dziaáek ewidencyjnych, ich ksztaátem, wielkoĞcią gospodarstwa itp.

Harasimowicz [2000] przez rozáóg pola uprawnego rozumie zarówno wielkoĞü pola, jak i jego przestrzenne uformowanie. Rozáóg pola uprawnego charakteryzowany jest nastĊpującymi cechami: obszar, dáugoĞü, szerokoĞü, wy-dáuĪenie, regularnoĞü przebiegu granic, przeszkody terenowe wystĊpujące na polu, nachylenie itp.

MiĊdzy rozáogiem gruntów gospodarstwa a rozáogami pól uprawnych ist-nieje wspóázaleĪnoĞü. Rozáóg gruntów gospodarstwa uwzglĊdnia nastĊpujące obiekty: dziaákĊ siedliskową, dziaáki ewidencyjne i drogi áączące te dwa obiekty. Rozáogi pól uprawnych uwzglĊdniają tylko pola gruntu ornego i pola uĪytku zielonego o jedno- i dwustronnych dostĊpach do dróg. Przyjmując, Īe dziaáki ewidencyjne są záoĪone z pól tych uĪytków, to rozáóg gruntów gospodarstwa uwzglĊdnia dziaákĊ siedliskową, pola uprawne (gruntu ornego i uĪytku zielone-go) oraz drogi je áączące. Opisują go nastĊpujące cechy: odlegáoĞü pól od dziaáki siedliskowej, obszar, dáugoĞü, szerokoĞü, wydáuĪenie, regularnoĞü przebiegu granic, przeszkody terenowe wystĊpujące na polu, nachylenie itp. Szeliga [1986], wskazuje, Īe operowanie dziaáką ewidencyjną zamiast polem uprawnym moĪe prowadziü do znieksztaácenia uzyskanych wyników.

(3)

Ogólnie rzecz biorąc, w analitycznej ocenie rozáogu gruntów gospodarstwa rolnego moĪna wyróĪniü dwa podstawowe jego elementy rozáogu, tj. związany z odlegáoĞciami pól uprawnych od dziaáki siedliskowej i uksztaátowaniem rozáo-gu poszczególnych pól uprawnych w nim zawartych. W niniejszej publikacji ocena bĊdzie dotyczyü tej drugiej czĊĞci rozáogu, tj. rozáogu pola uprawnego gruntu ornego dla potrzeb wyceny. Rozpatrywana jest wada rozáogu pola gruntu ornego, spowodowana maáą powierzchnią. Ocena taka prowadzona jest za po-mocą kosztu związanego z rozáogiem pola gruntu ornego. Przez koszt związany z rozáogiem pola uprawnego gruntu ornego, podając za Harasimowiczem [1996] i [2000], rozumie siĊ straty w zbiorze plonów przy granicy pola i koszty bĊdące pod wpáywem jego rozáogu. Przedmiotem analizy jest koszt uprawowy związany z rozáogiem pola gruntu ornego i jego modeli, w aspekcie wyznaczenia popraw-ki, ze wzglĊdu na powierzchniĊ mniejszą niĪ wzorcowa.

Celem pracy jest wyznaczenie i analiza poprawki do wartoĞci podstawo-wej gruntu ornego, ze wzglĊdu na powierzchniĊ mniejszą niĪ wzorcowa. Przez wartoĞü podstawową gruntu ornego rozumie siĊ wartoĞü tego gruntu, wolną od wad rozáogu. Realizacja postawionego celu wymaga przytoczenia ekonomicznej oceny rozáogu pola gruntu ornego, odpowiadających mu modeli, zdefiniowania wspomnianej poprawki i jej charakterystyki.

WIELKOĝû OPISUJĄCA KSZTAàT ROZàOGU POLA GRUNTU ORNEGO I JEGO MODELI

Koszt związany z rozáogiem pola gruntu ornego. WielkoĞcią

ekono-miczną opisującą, rozáóg pola uprawnego gruntu ornego jest koszt związany z jego rozáogiem. Formuáy opisujące koszt związany z rozáogiem pola gruntu ornego zostaáy pominiĊte w niniejszej publikacji. Przyczyną ich pomiĊcia jest ograniczona objĊtoĞü publikacji, co jest zgodne ze wskazówkami recenzenta i wymogami redakcji. Formuáy matematyczne opisujące koszt związany rozáo-giem pola gruntu ornego zostaáy podane w poprzednich publikacjach autora, np. [Mielewczyk S., 1999, 2000, 2002, 2007, 2010].

Warto tu wspomnieü, Īe wartoĞci parametrów obliczeniowych, we wspo-mnianych formuáach, odnoszą siĊ do rolnictwa szwajcarskiego, które charakte-ryzuje siĊ nastĊpującymi cechami: dobrze zorganizowane, o peánej mechanizacji upraw polowych, opartej na ciągnikach Ğredniej mocy oraz produkcyjnoĞci gleb ok. 5x103 _{kg ha}-1_.

Model pola gruntu ornego odpowiadający danemu polu. W pracach

autora [Mielewczyk 1998, 1999, 2000] dla pola gruntu ornego opracowano od-powiadający mu model, który nazwano jako wzorzec-pola. Przy formuáowaniu wzorca-pola przyjĊto, Īe: jest on prostokątem, ma minimalne koszty związane z rozáogiem, jego dostĊp do drogi i powierzchnia są takie same jak pola, dla którego jest modelem oraz jest figurą páaską. Tak sformuáowany wzorzec-pola gruntu ornego charakteryzuje siĊ cechami, podanymi w tabeli 1.

(4)

Tabela 1. Zestawienie formuá matematycznych opisujących cechy wzorców-pól gruntu

ornego oraz wartoĞci minimalnej poprawnej powierzchni

Table 1. The comparison of mathematical formulas that describe characteristics

of standard arable area as well as the minimum of its correct area

Formuáa matematyczna opisująca cechĊ wzorca-pola gruntu ornego o dostĊpie do drogi Lp. Nazwa cechy

jednostronnym dwustronnym

1 2 3 4

1. Koszt związany_{z rozáogiem, w j. zb.} o' 0,84 9,48 o'(1 0,64 o')

rw P P K = + + o" 0,84 9,48 o"(1 0,32 o") rw P P K = + + 2. SzerokoĞü, w hm 0,324 '(1 0,64 ') 8 ' o o o w P P B = + 0,324 "(1 0,32 ") 8 " o o o w P P B = + 3. DáugoĞü boku równolegáego do kierunku uprawy, w hm ' ' ' 64 , 0 1 48 , 9 o o o w _P P l + = " " " 32 , 0 1 48 , 9 o o o w P P l + = 4. WydáuĪenie ' ' 64 , 0 1 48 , 9 o o w _P + = λ " " 32 , 0 1 48 , 9 o o P + = λ 5. Minimalna poprawna_{powierzchnia, w ha*} ' ₃_,₁₁_ha

. min = o pop P " 3,35ha . min = o pop P

gdzie:K_rwo' - koszt związany z rozáogiem wzorca-pola gruntu ornego, o jednostronnym dostĊpie do drogi, w j. zb.;

K

_rwo"- koszt związany z rozáogiem wzorca-pola gruntu ornego, o dwustron-nych dostĊpach do dróg, w j. zb.; _Po'_{- powierzchnia wzorca-pola gruntu ornego o}

jednostron-nym dostĊpie do drogi, w ha; Po"- powierzchnia wzorca-pola gruntu ornego o dwustronnych dostĊpach do dróg, w ha; o'

w

B - szerokoĞü wzorca-pola gruntu ornego o jednostronnym dostĊpie do drogi, w hm; o"

w

B - szerokoĞü wzorca-pola gruntu ornego o dwustronnych dostĊpach do dróg, w hm; o'

w

l - dáugoĞü boku równolegáego do kierunku uprawy wzorca-pola gruntu ornego o jedno-stronnym dostĊpie do drogi, w hm;

l

_wo" - dáugoĞü boku równolegáego do kierunku uprawy wzor-ca-pola gruntu ornego o dwustronnych dostĊpach do dróg, w hm;

λ

o_w'- wydáuĪenie wzorca-pola gruntu ornego o jednostronnym dostĊpie do drogi;

λ

o_w"- wydáuĪenie wzorca-pola gruntu ornego o dwustronnych dostĊpach do dróg; P_mino'_._pop - minimalna poprawna powierzchnia wzorca-pola gruntu ornego o jednostronnym dostĊpie do drogi, w ha; P_mino"_._pop - minimalna poprawna po-wierzchnia wzorca-pola gruntu ornego o dwustronnych dostĊpach do dróg, w ha;

* - dla kryterium 0,5 % plonu z ha, przy produkcyjnoĞci 5x103_{kg z ha, czyli 0,25 j. zb. z ha}_.

ħródáo: Mielewczyk 2007. Source: Mielewczyk 2007.

(5)

Warto tu podkreĞliü, iĪ cechą znamienną wielkoĞci opisujących wzorce-pól gruntu ornego jest to, Īe są one funkcją powierzchni, z wyjątkiem ostatniej (patrz tabela 1). Innymi sáowy wymiary wzorca- pola (dáugoĞü boku równole-gáego do kierunku uprawy i szerokoĞü), jego koszt związany z rozáogiem oraz wydáuĪenie zaleĪą od powierzchni. Wzorzec-pola o dwustronnych dostĊpach do dróg i o minimalnej poprawnej powierzchni wynoszącej 3,35 ha jest okreĞlany jako wzorcowy wzorzec-pola gruntu ornego (patrz tabela 1, wiersz 5, kolumna 4). Za wzorcowy wzorzec-pola moĪe byü przyjĊta powierzchnia wiĊksza niĪ mini-malna poprawna o dwustronnych dostĊpach do dróg, np. 50,00 ha. Z punktu ekonomicznego najwaĪniejszą cechą jest koszt związany z rozáogiem wzorca-pola gruntu ornego o jedno- i dwustronnych dostĊpach do dróg.

Na rysunku 1 przedstawiono nastĊpujące wykresy: kosztu związanego z rozáogiem wzorca-pola gruntu ornego o jednostronnym dostĊpie do drogi (

K

_rwo', wedáug wzoru zamieszczonego w tabeli 1, wierszu 1, w kolumnie 3); kosztu związanego z rozáogiem wzorca-pola gruntu ornego o dwustronnych dostĊpach do dróg (

K

_rwo", wedáug wzoru zamieszczonego w tabeli 1, w wierszu 1, w kolumnie 4) oraz przebieg wykresów teoretycznych kosztów związanych z rozáogami, przy zaáoĪeniu, Īe wzorcowy wzorzec-pola raz ma powierzchniĊ

3,35 ha ( o ha p w w I rw P

K ,, , − =3,35 =0,84+2,42 ) i drugi raz powierzchniĊ 50,00 ha

( o o

P I

rw P

K ,,_w,_w−_p=50,00_ha =0,84+1,795 ), odniesiony do mniejszych powierzchni

[Mielew-czyk S., 2007, 2010]. Poza tym na rysunku tym podano nastĊpujące wartoĞci kosztów związanych z rozáogami pól: o powierzchni 3,35 ha (punkt M, na rys. 1), którego wartoĞü wynosi 8,95 j. zb. (punkt H, na rys. 1). Jak juĪ podano po-wierzchnia tego pola zostaáa uznana za minimalną poprawną (tabela 1, wiersz 5, kolumna 4) a takĪe jako wzorcowy wzorzec-pola; analizowanego pola o jedno-stronnym dostĊpie do drogi o powierzchni 1,50 ha (punkt P, na rys. 1), którego wartoĞü wynosi 7,80 j. zb. (punkt A, na rys. 1); koszt związany z rozáogiem od-powiadającego wzorca-pola o jednostronnym dostĊpie do drogi, o powierzchni 1,50 ha, obliczony wg wzoru zamieszczonego w tabeli 1, w wierszu 1, w kolum-nie 3, ma wartoĞü 6,12 j. zb. (punkt B, na rys. 1); koszt związany z rozáogiem odpowiadającego wzorca-pola gruntu ornego o dwustronnych dostĊpach do dróg, o powierzchni 1,50 ha, obliczony wg wzoru zamieszczonego w tabeli 1, w wierszu 1, w kolumnie 4, wynosi 5,43 j. zb. (punkt C, na rys. 1); staáy koszt (punkt F na rys. 1, o wartoĞci 0,84 j. zb.) wynikający z zaleĪnoĞci, Īe wzorzec-pola jest prostokątem i ma dwa pasy nawrotów (tabela 1, wiersz 1, kolumny 3 i 4). Teoretyczne wartoĞci kosztu związanego z rozáogiem, odniesione do powierzchni 1,50 ha wynoszą odpowiednio: 4,47 j. zb. (punkt D, na rys. 1) – dla wzorcowego wzorca-pola o powierzchni i 3,53 j. zb. (punkt E, na rys.1) – dla wzorcowego wzorca-pola o powierzchni 50,00 ha

(6)

ħródáo: Mielewczyk [2010]. Source: Mielewczyk [2010].

Rysunek 1. Interpretacja geometryczna kosztu związanego z rozáogiem pola gruntu

ornego o jednostronnym dostĊpie do drogi i jego skáadowych.

Na rysunku obok oznaczeĔ numerów punktów w nawiasach podano tylko ich rzĊdne. Oznaczenia:

K

rwo',

"

o rw

K

,

P

o',

P

o"- jak w tabeli 1

Figure 1. A geometric interpretation of both the cost related to a land configuration

of an arable area which has one-side access to a Road and its components. On the figure, next to symbols of numbers of points, there were written only ordinates.

These ordinates are in round brackets. Symbols:

K

_rwo' ,

K

_rwo",

P

o',

P

o"- others as in table 1. Skáadowe kosztu związanego z rozáogiem pola gruntu ornego.

Inter-pretacja poszczególnych odcinków na rysunku 1, na odcinku P-A jest nastĊpują-ca [Mielewczyk S., 2007, 2010]: odcinek B-A – wyraĪa przyrost kosztu spowo-dowany niepoprawnym ksztaátem pola; odcinek C-B – przyrost kosztu spowodowany brakiem drugiego dostĊpu do drogi; odcinek D-C – przyrost kosztu spowodowany maáą powierzchnią w porównaniu z powierzchnią 3,35 ha; odcinek E-C – przyrost kosztu, spowodowany maáą powierzchnią w porównaniu z powierzchnią 50,00 ha; odcinek F-D albo F-E – wartoĞü teoretycznego kosztu

(7)

związanego z rozáogiem, przy przyjĊciu wzorcowego wzorca-pola gruntu ornego o powierzchni odpowiednio: 3,35 ha albo 50,00 ha. Warto tu podkreĞliü, Īe na odcinku F-D albo F-E koszt związany z rozáogiem, przeliczony na hektar jest równy kosztowi na odcinku T-H przeliczonemu na hektar; odcinek P-F – staáa wartoĞü kosztu uprawowego związanego z rozáogiem pola gruntu ornego, nie-zaleĪna od powierzchni pola. Jak juĪ podano wynika ona z zaáoĪeĔ przy formu-áowaniu wzorca-pola, iĪ jest on prostokątem i ma dwa pasy nawrotów.

Z analizy wynika, Īe koszt uprawowy związany z rozáogiem danego pola uprawnego gruntu ornego o jednostronnym dostĊpie do drogi stanowi nastĊpują-cą sumĊ: a) przyrostów tego kosztu spowodowanych wadami rozáogu jak: niepoprawny ksztaát, brak drugiego dostĊpu do drogi i maáa powierzchnia w porównaniu z wzorcową; b) teoretycznego kosztu związanego z rozáogiem, przy przyjĊciu wzorcowego wzorca-pola, odniesionym do powierzchni analizo-wanego pola. Zatem moĪna stwierdziü, Īe wzrost kosztu uprawowego związane-go z rozáogiem pola gruntu ornezwiązane-go o jednostronnym dostĊpie do drogi, przy przyjĊciu wzorcowego wzorca-pola, spowodowany jest wadami rozáogu takimi jak: niepoprawnym ksztaátem pola, brakiem drugiego dostĊpu do drogi i maáą powierzchnią w porównaniu z wzorcową.

RozwaĪmy dla analizowanego pola o powierzchni 1,50 ha sytuacjĊ, gdy pole ma poprawne wymiary i obustronny dostĊp do dróg, czyli jest wzorcem-polem. Dla tego pola o powierzchni 1,50 ha wymiary, obliczone wg wzorów podanych w tabeli 1, wiersze 2 i 3, w kolumnie 4, są nastĊpujące: szerokoĞü

m Bo ha P w o 48 " 50 , 1

, "₌ = , dáugoĞü boku równolegáego do kierunku uprawy

m lo ha P w o 310 " 50 , 1

, "₌ = . Koszt związany z rozáogiem wzorca-pola gruntu ornego

o dwustronnym dostĊpie do dróg, obliczony ze wzoru podanego w tabeli 1, w wierszu 1, w kolumnie 4, wynosi 5,43 j. zb. (punkt C, na rys. 1). Oznacza to, gdy pole o powierzchni 1,50 ha bĊdzie miaáo wymiary odpowiadającego mu wzorca-pola o obustronnym dostĊpie do dróg, to nastĊpuje obniĪenie kosztów uprawowych związanych z jego rozáogiem o wartoĞü 2,37 j. zb. (7,80 j. zb. – 5,43 j. zb. = 2,37 j. zb.). W sytuacji, gdyby na tym polu wystĊpowaáby taki sam koszt (odcinek EC albo ED) w przeliczeniu na hektar, jak na wzorcowym wzor-cu-pola o powierzchni 3,35 ha (odcinek TH) w przeliczeniu na hektar, to koszt związany z rozáogiem, moĪna by obniĪyü jeszcze o 0,96 j. zb. (róĪnica miĊdzy wartoĞcią punktu C i wartoĞcią punktu D albo E, na rys. 1). Przyjmując wzorco-we pole o powierzchni 50,00 ha, to koszt spowodowany maáą powierzchnią, moĪna by obniĪyü o 1,90 j. zb. (5,43 j. zb. - 3,53 j. zb. = 1,90 j. zb.).

Przeprowadzona analiza potwierdza, Īe takie wady rozáogu pola gruntu ornego jak: niepoprawny ksztaát, brak drugiego dostĊpu do drogi i maáa po-wierzchnia są przyczyną wzrostu kosztu uprawowego związanego z jego rozáo-giem. Biorąc pod uwagĊ ostatnią wymienioną wadĊ, wynika, Īe gdy pole ma maáą powierzchniĊ, to naleĪy ponieĞü wiĊkszy koszt uprawowy związany z

(8)

roz-áogiem, przypadający na jednostkĊ powierzchni niĪ na polu o wiĊkszej po-wierzchni. Oznacza, to takĪe jednoczeĞnie, Īe wada ta powoduje obniĪenie do-chodu z produkcji roĞlinnej danego pola gruntu ornego, na skutek maáej po-wierzchni. JeĞli tak jest, to wada ta powinna byü uwzglĊdniona przy wycenie nieruchomoĞci gruntowej rolnej. W dalszej czĊĞci autor zajmuje siĊ wadą spo-wodowaną maáą powierzchnią w porównaniu z wzorcową dla potrzeb wyceny.

DEFINICJA POPRAWKI UWZGLĉDNIAJACEJ MAàĄ POWIERZCHNIĉ POLA GRUNTU ORNEGO W PORÓWNANIU Z WZORCOWĄ

I JEJ CHARAKTERYSTYKA

Z analizy i rysunku 1 wynika, Īe przyrost kosztu uprawowego związanego z rozáogiem pola gruntu ornego na odcinku D-C albo E-C, spowodowany jest maáą powierzchnią w porównaniu z wzorcową. WartoĞü ujemna tego przyrostu odpowiada poprawce do wartoĞci podstawowej, ze wzglĊdu na maáą powierzch-niĊ mniejszą niĪ wzorcowa. Poprawka ta stanowi róĪnicĊ miĊdzy teoretyczną wartoĞcią kosztu uprawowego związanego z rozáogiem wzorcowego wzorca-pola, odniesionym do powierzchni analizowanego pola (punkt D albo E na rys. 1), a wartoĞcią kosztu wzorca-pola o dwustronnym dostĊpie do dróg (punkt C, na rys. 1). Ujmując to w formuáĊ matematyczną mamy:

a) w postaci ogólnej [Mielewczyk 2007]:

'' ) 84 , 0 ( 84 , 0 , " , o rw o o p w w o p w rw o pow P K P K r ₌ ₊ − ₋ − − ₍₁₎

b) przyjmując wzorcową powierzchniĊ równą 3,35 ha i po podstawieniu danych: ,3,35 rwo _,I_,P_, ₃_,₃₅ha rwo" o ha pow

K

r

o p w w

−

=

₌ − (2) ) 32 , 0 1 ( 48 , 9 42 , 2 " " 35 , 3 , o o o o ha pow P P P r = − + (3)

c) przyjmując wzorcową powierzchniĊ równą 50,00 ha i po podstawieniu danych: " 00 , 50 , , 00 , 50 , _rwo _I_P_, _ha rwo o ha pow

K

r

o p w w

−

=

₌ − (4) ) 32 , 0 1 ( 48 , 9 79 , 1 " " 5 00 , 50 , o o o o ha pow P P P r = − + (5) gdzie: o pow

r – poprawka do wartoĞci podstawowej gruntu ornego, ze wzglĊdu na powierzchniĊ mniejszą niĪ wzorcowa; r_powo _,₃_,₃₅_ha- dla wzorcowego wzorca-pola o powierzchni 3,35 ha; r_powo _,₅₀_,₀₀_ha- dla wzorcowego wzorca-pola o powierzchni 50,00 ha;

(9)

" , o p w rw

K ₋ – koszt uprawowy wzorcowego wzorca-pola gruntu ornego, w j. zb.;

o p w w

P_, ₋ – pole powierzchni wzorcowego wzorca-pola gruntu ornego, w ha.

Pozostaáe oznaczenia we wzorach jak dotychczas w tekĞcie. Wyznaczając wartoĞü poprawki, ze wzglĊdu na powierzchniĊ mniejszą niĪ wzorcowa we wzo-rach (1), (2), (3), (4) i (5) naleĪy za P wstawiü wartoĞü powierzchni analizo-o"

wanego pola, dla którego wyznaczamy poprawkĊ, niezaleĪnie od dostĊpu do drogi.

Na rysunku 2 przedstawiono wykresy poprawek, ze wzglĊdu na po-wierzchnie mniejsze niĪ wzorcowa, tj. 3,35 ha i 50,00 ha, wg wzorów (3) i (5). Jak wynika ze wzoru (1) wartoĞü omawianej poprawki jest proporcjonalna do powierzchni pola analizowanego (_{P ) i odwrotnie proporcjonalna do po-}o

wierzchni wzorcowego wzorca-pola ( o p w w

P _, ₋ ). Z analizy wzorów (3), (5) i rys. 2 wynika, Īe wartoĞü poprawki mieĞci siĊ w nastĊpujących przedziaáach: a) dla funkcji (3) - od zera do -1,1561 j. zb., którą osiąga dla powierzchni 0,6882 ha; b) dla funkcji (5) od zera do -2,1264 j. zb., którą osiąga dla powierzchni 4,8987 ha.

Rysunek 2. Wykresy poprawek, ze wzglĊdu na powierzchniĊ mniejszą niĪ wzorcowa,

tj. ,3,35 ha i 50,00 ha, dla pola gruntu ornego w zaleĪnoĞci od powierzchni

Figure 2. Graph of corrections caused by the area that is smaller than standard one that

(10)

Począwszy od podanych wartoĞci powierzchni, dla minimalnej wartoĞci po-prawki, wartoĞü jej roĞnie, osiągając zero odpowiednio dla powierzchni 3,35 ha i 50,00 ha.

Na przykáad wartoĞü poprawki ze wzglĊdu na maáą powierzchniĊ dla ana-lizowanego pola o powierzchni 1,50 ha, na rysunku 1 wynosi odpowiednio: a) dla wzorcowej powierzchni 3,35 ha wartoĞü -0,96 j. zb. (4,47 j. zb. – 5,43 j. zb. = -0,96 j. zb.); b) dla wzorcowej powierzchni 50,00 ha wartoĞü -1,90 j. zb. (3,53 j. zb. – 5,43 j. zb. = -1,90 j. zb.).

PODSUMOWANIE

W wyniku analizy wyprowadzono formuáĊ matematyczną opisującą po-prawkĊ dla pola gruntu ornego, ze wzglĊdu na powierzchniĊ mniejszą niĪ wzor-cowa. Poprawka ta wyraĪa dodatkowy koszt poniesiony na polu uprawnym, w porównaniu z powierzchnią wzorcową. Koszt ten równy jest obniĪeniu rocznego dochodu gospodarstwa z produkcji roĞlinnej z rozwaĪanego pola, na skutek jego wady rozáogu, tj. maáej powierzchni.

Przedstawiona tutaj poprawka stanowi jedną z trzech poprawek wchodzą-cych w skáad poprawki ze wzglĊdu na wady rozáogu pola gruntu ornego [Mie-lewczyk S, 2007]. Oprócz niej obejmuje ona poprawkĊ ze wzglĊdu na ksztaát pola i poprawkĊ na brak drugiego dostĊpu do drogi. JeĞli w dziaáce ewidencyjnej wystĊpuje kilka, bądĨ wiĊcej pól uprawnych gruntu ornego, to poprawka ze wzglĊdu na wady rozáogu tej dziaáki, stanowi sumĊ dla poszczególnych pól uprawnych.

W dalszych dziaáaniach poprawkĊ naleĪy przeliczyü na hektar, aby moĪna byáo porównaü pola o róĪnych powierzchniach. Poprawka ta moĪe byü zastoso-wana przy wycenie gruntu ornego w podejĞciu porównawczym metodą porów-nywania parami.

BIBLIOGRAFIA

Harasimowicz St. Organizacja terytorium gospodarstwa rolnego. Skrypt AR w Krakowie, Kra-ków 1996, 94 ss.

Harasimowicz St. Ekonomiczna ocena rozáogu gruntów gospodarstw rolnych. Wydawnictwo AR w Krakowie, Kraków 2000, 115 ss.

Harasimowicz St. Ocena i organizacja terytorium gospodarstwa rolnego. Wydawnictwo AR w Krakowie, Kraków 2002, 239 ss.

Hopfer A., M. Urban. Geodezyjne urządzanie terenów rolnych. PWN, Warszawa 1984, 630 ss. Mielewczyk S. Nowy sposób uwzglĊdniania ksztaátu dziaáki gruntowej i gospodarstwa rolnego

w wycenie gruntów metodą dochodową i cenowo-porównawczą. Nr tematu 9T12E03508.

Raport roczny za 1998 rok oraz koĔcowy. Biblioteka Politechniki KoszaliĔskiej, 1998 (maszynopis, s. 65 i zaáącznik s. 18).

(11)

Mielewczyk S. Badanie parceli-wzorca gruntu ornego. XII Sympozjum Naukowe z cyklu Nowe tendencje w teorii i praktyce urządzania obszarów wiejskich nt. „Instrumentalizm rozwoju obszarów wiejskich”. Zeszyty Naukowe AR w Krakowie, zeszyt nr (353) 68; Bielsko-Biaáa 1999, s. 285-292.

Mielewczyk S. Poprawka do wartoĞci podstawowej gospodarstwa rolnego ze wzglĊdu na liczbĊ

dziaáek gruntowych. Przegląd Geodezyjny, nr 9, 2000, s. 3-4 i 6-8.

Mielewczyk S. Porównanie parcel-wzorców gruntu ornego o jedno- i dwustronnych dostĊpach do

dróg. XVII Konferencja Katedr i Zakáadów Geodezji na Wydziaáach Niegeodezyjnych,

Zeszyty Naukowe PR, zeszyt nr 34. Oficyna Wydawnicza PR, Rzeszów-Olszanica, 2002, s. 147-156.

Mielewczyk S. Propozycja metody „kosztu rozáogu” oceny parametrów przestrzennych dziaáek

rolnych dla potrzeb wyceny nieruchomoĞci i prac scaleniowych. Monografia Wydziaáu

Budownictwa i InĪynierii ĝrodowiska nr 133, Wydawnictwo Uczelniane PK, Koszalin 2007, 168 ss.

Mielewczyk S. Niepoprawny rozáóg pola uprawnego gruntu ornego przyczyną zmniejszenia

dochodu z produkcji roĞlinnej. Przegląd Geodezyjny nr 6, Warszawa, 2010, s. 11-15.

Norma branĪowa [BN-75/9100-02]: Gospodarka ziemią w rolnictwie. Nazwy i okreĞlenia, Warszawa 1975.

Szeliga K. Podstawy projektowania w geodezji rolnej. Wydawnictwo PW, Warszawa, 1986, 177 ss. Dr hab. inĪ. Stefan Mielewczyk prof. nzw. PK

Katedra Geodezji Wydziaá Budownictwa i InĪynierii ĝrodowiska Politechnika KoszaliĔska ul. ĝniadeckich 2, 75-453 Koszalin Adres domowy: ul. Spasowskiego 1B/25 75-451 Koszalin tel. 94 3679503 – praca 95 345 48 92 – dom 791 105 204 – komórka e-mail: stefan.mielewczyk@tu.koszalin.pl Recenzent: Prof. dr hab. inĪ. Karol Noga