Społeczno-ekonomiczne i przestrzenne przemiany struktur regionalnych Vol. 1

(1)

Społeczno-ekonom iczne i przestrzenne

przem iany struktur regionalnych

(2)

(3)

Społeczno-ekonom iczne i przestrzenne

przem iany struktur regionalnych

redakcja naukowa

Elżbieta Kaczmarska

Piotr Raźniak

OFICYNA WYDAWNICZA Kraków 2014

(4)

Klemens Budzowski, Maria Kapiszewska, Zbigniew Maciąg, Jacek M. Majchrowski

Recenzja:

dr hab. Andrzej Zborowski, dr inż. arch. Monika Gołąb-Korzeniowska

Redaktor prowadzący: Halina Baszak-Jaroń

Projekt okładki: Joanna Sroka

ISBN 978-83-7571-316-9

Na zlecenie:

Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego www.ka.edu.pl

Wydawca:

Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o. - Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2014

Żadna część tej publikacji nie może być powielana ani magazynowana w sposób umożliwiający ponowne wykorzystanie, ani też rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie za pomocą środków elektronicznych, mechanicznych, kopiujących,

nagrywających i innych, bez uprzedniej pisemnej zgody właściciela praw autorskich.

Sprzedaż detaliczną, hurtową i wysyłkową prowadzi: Księgarnia u Frycza

Kampus Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego ul. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego 1, 30-705 Kraków

tel./faks: (12) 252 45 93 e-mail: ksiegarnia@kte.pl

(5)

Spis treści

ELŻBIETA KACZMARSKA, PIOTR RAŹNIAK

Wprowadzenie

... 7

ZBIGNIEW DŁUGOSZ, SZYMON BIAŁY

Imigracja ludności do Polski w pierwszej dekadzie XXI w.

Wybrane a sp e k ty

... 9

PIOTR RAŹNIAK

Zróżnicowanie migracji ludności w Gminie Wielka Wieś, jako wyraz

procesów suburbanizacji strefy podmiejskiej Krakow a

...25

RAJMUND MYDEL, DOROTA TAKAHASHI

Struktura wielkościowa miast megamiasta Tokio oraz je j

zróżnicowanie w zależności od odległości od centrum

... 46

PIOTR RAŹNIAK, AGNIESZKA BRZOSKO-SERMAK

Zmiany warunków mieszkaniowych w regionie miejskim Krakowa....

66 MONIKA PŁAZIAK

Przemiany funkcji handlowo-usługowych w mieście

postsocjalistycznym na przykładzie Nowej H u ty

... 85

PASZTOR SZABOLCS

Special Border Development Issues

in Central and Eastern Europe

... 101

ANNA WINIARCZYK-RAŹNIAK

Wymiary poziomu życia w Polsce

w świetle wybranych wskaźników

...116

PIOTR L. WILCZYŃSKI, KINGA SYNOWSKA

Jakość rozgrywek lig zawodowych piłki nożnej w Polsce

(6)

PIOTR RAŹNIAK

Introduction

... 7

ZBIGNIEW DŁUGOSZ, SZYMON BIAŁY

Selected aspects o f immigration to Poland

in the 1st decade o f the 21st century

...9

PIOTR RAŹNIAK

Differences in migration rates fo r Wielka Wieś Township due to

suburbanization...

25 RAJMUND MYDEL, DOROTA TAKAHASHI

City Size Structure o f the Tokyo Megacity and its Differentiation

on Dependence o f the Distance from the Centre

...46

PIOTR RAŹNIAK, AGNIESZKA BRZOSKO-SERMAK

Changes o f housing conditions in the Kraków city reg io n

...66

MONIKA PŁAZIAK

Changes o f commercial and service functions

in the post socialist city on the example o f Nowa Huta

...85

PASZTOR SZABOLCS

Special Border Development Issues

in Central and Eastern Europe

... 101

ANNA WINIARCZYK-RAŹNIAK

The dimensions o f the standard o f living in Poland

based on selected indicators

... 116

PIOTR L. WILCZYŃSKI, KINGA SYNOWSKA

Football National League Games Quality in Poland

(7)

W p ro w ad zen ie

W spółczesny globalizujący się św iat wpływa również na przem iany struk tur regionalnych. Zakres i charakter tych wpływów obejmuje różne obszary. Monografia ma na celu pokazanie natury i bogactwa tych zmian oraz ich ograniczeń. W pierwszym rozdziale przybliżono przestrzenne zróżnicowanie imigracji zagranicznej do Polski w pierwszej dekadzie XXI w.; zwrócono uwagę na fakt imigracji ludności głównie do m iast. Były to przede wszystkim osoby młode z dziećmi, które prawdopodobnie urodziły się poza granicam i kraju.

O pracowano również szczegółową analizę kierunków m igracji i struktur migrantów w gminie W ielka W ieś. Napływ do gminy miał miejsce przede wszystkim z Krakowa, co może w skazyw ać na silne procesy suburbanizacyj- ne. Procesy te najsilniejsze są we wsiach graniczących z miastem centralnym i m aleją w raz z oddalaniem się od niego.

Procesy w skali makro, służące za punkt odniesienia prezentuje kolejny rozdział, który zaw iera analizę struktur osadniczych i ludnościowych me- g am iasta Tokio. A n aliza ta poprzedzona jest szerokim przeglądem teorii dotyczących wielkich ośrodków miejskich. W ykazano, iż najwięcej osób za mieszkuje m iasta liczące mniej niż 100 tys. osób, natom iast wielkość miast zm niejsza się w raz z odległością od Tokio.

N astępnie p rzeanalizow ano zm iany w arunków m ieszkaniowych w re gionie miejskim Krakow a. Zauw ażono znaczny przyrost liczby m ieszkań, oraz ich powierzchni przypadającej na jednego m ieszkańca w strefie pery feryjnej. W ykazano także słabe zainteresow anie budową nowych mieszkań w północno-wschodniej części regionu, natom iast tereny północno-zachodnie i południowe legitymowały się dynamicznym wzrostem inwestycji.

W kolejnej części omówiono przem iany zachodzące w przestrzeni i struk turze działalności handlowo-usługowej na terenie najstarszej części Nowej Huty. Stwierdzono znaczny udział lokali handlowo-usługowych nieużytko- wanych lub będących w trakcie zm iany rodzaju działalności. Spowodowane to może być częstą w ym ianą oferty handlowo-usługowej na tym obszarze, zw iązaną ze słabym popytem, na co wpływa relatywnie niski status ekono miczny mieszkańców tej dzielnicy Krakowa.

(8)

Ukazano również możliwości współpracy transgranicznej pomiędzy W ę gram i i U krainą w związku z przystąpieniem W ęg ier do strefy Schengen. N ajp ierw konieczne je st pobudzanie rozwoju przygranicznych obszarów wiejskich, aby mogło dojść do ożywionej współpracy międzynarodowej.

Celem kolejnego rozdziału było ustalenie wybranych wym iarów poziomu życia ludności w Polsce. Zauważono niższy poziom życia w podregionach położonych wokół dużych m iast w porównaniu do ośrodków centralnych. Ponadto wskazano, że poziom życia pogarsza się na terenach położonych wokół największych polskich m iast.

Na zakończenie przedstawiono wpływ źródeł finansow ania na jakości rozgrywek lig zawodowych w Polsce. Badania wskazują jednoznacznie, że w Polsce najlepiej grają drużyny zlokalizowane w rejonach prosperującego przemysłu wydobywczego. Jednocześnie finansowanie klubów przez władze sam orządow e, zarówno wielkomiejskie, ja k i gminne, nie wpływa na jakość rozgrywek.

Elżbieta K aczm arska Piotr Raźniak

(9)

Zbigniew Długosz

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie

Szymon Biały

Instytut Geografii, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

Im igracja ludności do Polski w p ierw szej d ekad zie

XXI w . W yb ran e asp ek ty

The immigration to Poland in the 1st decade

of the 21st century. Selected aspects

Streszczenie

Zmiany ekonomiczno-polityczne w ostatnich latach nie tylko w Polsce przekładają się na dynamikę i kierunki migracji ludności, które obrazują sytuację w różnych regionach świa ta. Mimo tradycyjnych od wieków kierunków migracji Polaków, po wejściu Polski do Unii Europejskiej przepływy ludności nabrały nowego charakteru. Analizując, nie tylko migracje zagraniczne należy pamiętać, że mają one zróżnicowany charakter, a ich analizę można prowadzić wielopłaszczyznowo.

Celem rozdziału jest przybliżenie niektórych aspektów stałej imigracji zagranicznej do Polski w pierwszej dekadzie XXI w. Podstawą do analizy stały się dane dotyczące rejestrowa nych trwałych napływów do Polski pochodzące z ciągu publikowanych informacji w Roczni kach Demograficznych GUS do 2011 r. Aspekt przestrzenny imigracji odniesiono do aktual nego podziału administracyjnego Polski wg województw.

W latach 2001-2010 odnotowano w Polsce 125,6 tys. zameldowań na pobyt stały. Po mimo pewnych rocznych wahnięć w badanej dekadzie, stanowiły one blisko 25% ogółu zare jestrowanych od 1952 r. Udział napływu do miast w tym okresie wynosił około 80% zamel dowań, przy czym w skali globalnej średnio 68,6% stanowili mężczyźni i to głównie w grupie kawalerów. Pod względem wieku dominującą grupę imigrantów do Polski stanowiła ludność w początkowym okresie wieku produkcyjnego szczególnie do miast, jednak była ona niższa od kategorii dzieci w wieku 0-4 lata, co należy wiązać z powrotami rodziców, którym rodziły się dzieci za granicą lub którzy nie chcieli przebywać z dziećmi poza ojczystym krajem. Prze strzenne zróżnicowania wg miejsca pochodzenia i imigracji zaprezentowano na kolejnych kartogramach (ryc. 7-12).

słowa kluczowe: migracje ludności w XXI wieku, dem ografia, geografia społeczna

Zm iany ekonomiczno-polityczne, jakie dokonują się w ostatnich latach nie tylko w Polsce i Europie ale też poza naszym regionem sp raw iają, że dy namicznie kształtują się kierunki migracji ludności, które są z kolei odbiciem

(10)

sytuacji w różnych regionach św iata (Okólski 20 1 0 a, 2010b). Z jednej strony istnieje szereg czynników przyciągających, a z drugiej - powodujących w y jazd y ludności. Mogą to być uwarunkowania ekonomiczne, głównie związane z rynkiem pracy, ale także społeczne będące m.in. efektem szeroko rozu mianej sytuacji bytowej rodzin, możliwości aklim atyzacji w nowym miejscu zam ieszkania, czy względami czysto rodzinnymi. Mimo wielowiekowej tradycji Polaków w sferze migracji, w ostatnim czasie, a szczególnie po wejściu Polski do Unii Europejskiej i zniesieniu barier wizowych, zagraniczne przepływy lud ności nabrały nowego charakteru (Długosz 1992, 2007, 2012; Kaczm arczyk 2011). Znacząco stymulują one zarówno rynek pracy, jak i kształtują strukturę dem ograficzną kraju, wpływ ając na wiek społeczeństwa. Najmłodsza grupa aktywna zawodowo i jej decyzje w zakresie szeroko pojętego ruchu ludności przede wszystkim kształtuje i będzie stym ulow ać w przyszłości potencjał de mograficzny w naszym kraju. Zarówno w Polsce, ja k i za granicą możliwości pracy, poziom zarobków i zw iązany z codziennym życiem zakres świadczeń socjalnych będzie bezpośrednio przekładać się na motywacje, a te na efektyw ność poziomu przemieszczeń ludności. W ostatnich latach na ten stan rzeczy miały i w dalszym ciągu m ają wpływ zaw irow ania gospodarcze, do których przyczynił się w 2007 r. światowy kryzys finansowy. Skala napływu ludności do Polski zwiększyła się w ostatnich latach w wyniku wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej, gdyż zaczęto postrzegać Polskę nie tylko jako kraj tranzytowy, ale miejsce reem igracji z często odległych w czasie odpływów ludności.

A nalizując m igracje zagraniczne ludności, należy pam iętać, że w swej złożoności mają one zróżnicowany charakter, a ich analizę można prowadzić wielopłaszczyznowo, biorąc pod uwagę: trw ałość, kierunek, zasięg w ukła dach przestrzennych, zach o w an ia przyczynowo-skutkowe czy stru ktu ry dem ograficzne. Stały charakter m igracji różni się często w swej dynamice od nietrwałych przemieszczeń (sezonowych, okresowych), niemniej w obu przypadkach w ciągu dłuższego okresu znacząco wpływa nie tylko na bilans siły roboczej, ale pociąga za sobą szerokie skutki demograficzno-społeczne, zarówno w skali globalnej kraju, ja k i w mezo- czy mikroskali.

Celem niniejszego rozdziału jest przybliżenie niektórych aspektów stałej imigracji zagranicznej do Polski w pierwszej dekadzie XXI w. Trudno jest dokład nie ocenić poziom tych przemieszczeń ludności, gdyż ich charakter zmienia się w czasie. Część migracji krótkookresowych często przechodzi w stałe. Podstawą do analizy stały się wyłącznie dane dotyczące rejestrowanych trwałych napły wów do Polski pochodzące z Roczników Demograficznych GUS wydawanych do 2011 r. Aspekt przestrzenny imigracji odniesiono do aktualnego podziału administracyjnego Polski wg województw. W celu zobrazowania zjawiska, prze działy klas na kartogramach obliczono jednakowo w wartościach kwartylowych.

(11)

Imigracja ludności do Polski w pierwszej dekadzie XXI w. Wybrane aspekty

-Mimo że migracje zagraniczne Polaków m ają odległe tradycje (M aryań- ski 1984), zm iany sytuacji polityczno-gospodarczej po II wojnie światowej w yraźnie odcisnęły piętno na ich dynam ice w kolejnych dekadach. Ogółem w latach 1 9 5 2 -2 0 1 0 , czyli w okresie, dla którego dysponujemy wiarygodnymi danymi, do kraju na stałe przybyło zza granicy - choć bardziej precyzyjne jest sform ułowanie: „odnotowano faktów zam eldowania na pobyt stały" - 5 18,4 tys. osób (mowa o „faktach" gdyż ta sam a osoba mogła kilkakrotnie wyje chać i powrócić do kraju, dlatego w tym kontekście należy rozumieć dalsze dane o im igracjach). Okresem szczytowym (ryc. 1) w napływach ludności zza granicy były lata 1 9 5 6 -1 9 5 9 (obejm ujące także ostatni etap repatria cji z ZSRR), kiedy to napłynęło do Polski 2 5 5 ,4 tys. osób. Późniejsza roczna rejestracja imigrantów nie przekraczała 4 tys., a od lat 70. XX w. - 2 tys. Ożywienie w napływie ludności nastąpiło po przem ianach ustrojowo-poli tycznych w Polsce przełomu lat 80. i 90. Szybki wzrost w ostatniej dekadzie XX w. sięgał 7-8 tys. im igrantów rocznie. Istotne zm iany w dynam ice nastą piły w pierwszej dekadzie XXI w. Po chwilowym spadku tempa im igracji, od momentu akcesji Polski do Unii Europejskiej, a następnie w raz z wejściem w życie Układu z Schengen, im igracje ponownie przybrały na sile w związku z większą swobodą przekraczania granic i wzrosły od blisko 10 tys. w 2004 r. do ponad 17 tys. w 2009 r. Spadek odnotowano w 2 0 1 0 r., co w iązać należy z niestabilną sytuacją ekonomiczną nie tylko w Polsce, ale na szero ko pojętym rynku światowym . Ogółem w latach 2 0 0 1 -2 0 1 0 odnotowano w Polsce 125,6 tys. zam eldowań na pobyt stały, co stanowiło blisko 25% faktów zarejestrowanych od 1952 r.

Ryc. 1. Imigracja stała ludności do Polski ogółem po II w o jn ie św iato w ej (w tys.) Źródło: opracowanie własne na podstawie „Roczników Demograficznych GUS".

(12)

Taki stan rzeczy, a więc poziom i dynamika miały swoje odbicie w wielko ści napływu ludności zza granicy wg kierunku (miasto - wieś) czyli nowego miejsca zam ieszkania. Analiza w tym względzie w ykazała, że w niektórych latach im igracja do m iast była kilkakrotnie wyższa niż na wieś (ryc. 2). Ogó łem w latach 1 9 5 2 -2 0 1 0 do m iast napłynęło 364 tys. podczas gdy na wsiach odnotowano 172 ,4 tys. zam eldowań zza granicy. Dynam ika im igracji za granicznej do m iast i na wieś korelowała z ogólnymi trendam i panującym i w Polsce. W pierwszej dekadzie XXI w. napływ im igrantów do m iast wzrósł, osiągając 80,3 tys. zameldowań zza granicy (ponad 23% wszystkich imigracji od 1952 r). Na wsiach odnotowano 32,2 tys. zam eldowań (odpowiednio niespełna 19% im igracji od 1952 r.).

Ryc. 2. Imigracja stała ludności do Polski wg m iast i wsi w latach 19 9 0 -2 0 1 0 (w tys.) Źródło: opracowanie własne na podstawie „Roczników Demograficznych GUS".

A nalizując liczbę im igrantów przybyłych na stałe do Polski pod wzglę dem struktury płci w latach 2 0 0 1 -2 0 1 0 należy stwierdzić, że w badanym okresie (tak ja k w poprzedzającej dekadzie) pod tym względem dominowali mężczyźni. Stanowili oni w całym bilansie dziesięciolecia 56,8% , przy czym proporcje te w ahały się w poszczególnych latach od 50,6% w 2004 r. do 64% w 2009 r. W pierwszej połowie badanej dekady tendencja miała charakter spadkowy, natom iast w drugiej - wzrostowy, z wyjątkiem roku 2010, kiedy to udział przybywających do kraju mężczyzn obniżył się o 5 pkt.%.

W przypadku napływu m ężczyzn do m iast sytu acja była złożona. O ile w analizow anym dziesięcioleciu globalnie stanow ili oni 6 8 ,6 % , o tyle dyna mika w poszczególnych latach była nieustabilizow ana i odsetek mężczyzn im ig rujących do m iast w a h ał się od 6 6 ,2 % w 2 0 0 2 r. do 71,5% w 2 0 0 6 r. J a k łatw o w yw n iosko w ać wśród im ig ru jących kobiet sy tu a c ja była od w ro tn a.

(13)

-Pod względem struktury wieku dom inującą grupę im igrantów do Pol ski stanowiła ludność w początkowym okresie wieku produkcyjnego szcze gólnie do m iast: wśród mężczyzn w przedziałach 2 0 - 3 4 lat (po 4 ,1 -6 ,6 % w pięcioletnich grupach); natom iast wśród kobiet w przedziałach 2 5 -3 4 lat (po 3 -3 ,9 % ). Udziały im igrantów na wieś w analizowanym dziesięcio leciu były bardziej równomiernie rozłożone w poszczególnych rocznikach. O ile im igrujący na polską wieś mężczyźni dominowali - podobnie ja k do m iast w grupach wiekowych 2 0 - 3 0 lat - (3 ,5 -3 ,6 % ), o tyle napływ kobiet rozłożył się bardziej równom iernie z dom inacją roczników 2 5 - 3 4 lat (po 1,1-1,4% ). W pozostałych kategoriach wiekowych spadek udziału zarówno z m iast, ja k i ze wsi rozkładał się bardzo podobnie zarówno wśród kobiet, ja k i mężczyzn (ryc. 3). Znam ienny i relatywnie wysoki był udział dzieci i to tych najmłodszych. Była to jedna z dom inujących grup napływających do miast, zarówno wśród chłopców, jak i dziewczynek (po 6,2% ). Udział najmłod szych im igrantów dwukrotnie przewyższył najbardziej liczne grupy aktywne zawodowo. Sytuacja ta świadczy, że spora grupa dorosłych podejmowała decyzję o migracji z małymi dziećmi zarówno wśród obcokrajowców, ja k i re emigrantów. Na podstawie dużej różnicy między udziałem dzieci w grupach 0 - 4 a 5 -9 lat, tak w im igracji do m iast, ja k i na wieś należy domniemywać, że przyczyną zm iany miejsca zam ieszkania mogą być powroty ze względu na urodzone za granicą dzieci.

U.O 10.0 9.0 8.0 7.0 6.0 5.0 4.0 3.0 2.0 1.0 0.0 0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 11.0 Ryc. 3. Struktura dem ograficzna wg płci i w ieku im igrantów do Polski zza granicy w latach 2 0 0 1 -2 0 1 0 (%)

Źródło: opracowanie własne na podstawie „Roczników Demograficznych GUS".

W strukturze stanu cywilnego im igrantów zza granicy do Polski w ostat nim okresie również zaszły istotne zmiany. A naliza sytuacji w latach 2 0 0 1 2 0 1 0 na tle poprzednich dekad (Długosz 2 0 0 7 ) pozw ala stw ierd zić, że w przypadku mężczyzn w ostatnich dwóch dekadach XX w. dom inowali

(14)

żonaci (odpowiednio 58,5% i 53,8% ). Najwyższy udział w latach 2 0 0 1 -2 0 1 0 m iała grupa kawalerów (49,5% ),co wynikało ze stałej, wzrostowej tendencji do im igracji w tej grupie mężczyzn począwszy od lat 80. XX w., (wówczas wynosiła ona 31,2% ). U dział żonatych spadł do poziomu 35,1% . Pozostałe grupy mężczyzn, biorąc pod uwagę stan cywilny m ają niższy udział i w y kazują tendencję spadkową do im igracji począwszy od lat 80. XX w. Są to rozwiedzeni od 6,5% (za okres 1 9 8 1 -1 9 9 0 ) do 3,9% (za lata 2 0 0 1 -2 0 1 0 ) oraz wdowcy (odpowiednio od 4% do 0,7% ).

W przypadku m igracji kobiet zza granicy do Polski w ostatnich trzech dekadach, przy stałej tendencji spadkowej zaznaczyła się dom inacja męża tek, od 53% (w latach 1 9 8 1 -1 9 9 0 ) do 43,6% (w pierwszej dekadzie XXI w.). U dział panien w ykazyw ał tendencję rosnącą (odpowiednio od 25,2% do 39,6% ). Specyficzną grupę stanowiły wdowy, których odsetek w latach 80. XX w. stanow ił 15,9% i spadł do poziomu 3,8% w pierwszej dekadzie XXI w., natom iast grupa rozwiedzionych im igrantek, stanow iąca 5,9% i 6,1% w la tach 80. i 90. XX w. zm alała do 4,6% , co mimo takiego trendu sprawiło, że znalazły się pod względem udziału na trzecim miejscu w latach 2 0 0 1 -2 0 1 0 . W artości powyżej przytaczane należy jednak traktować ostrożnie, gdyż dane publikowane w Rocznikach Demograficznych za lata 2 0 0 6 -2 0 1 0 uwzględ niały pewną grupę osób o nieustalonym stanie cywilnym.

W rozkładzie regionalnym wg kontynentów (ryc. 4) główny kierunek na pływu ludności do Polski w latach 2 0 0 1 -2 0 1 0 stanowiła Europa (76,6% ).

Ryc. 4. Struktura im igrantów do Polski wg kontynentów w latach 2 0 0 1 -2 0 1 0 (%) Źródło: opracowanie własne na podstawie „Roczników Demograficznych GUS".

(15)

-Drugim, z którego notowano w tym okresie znaczący napływ ludności do Polski była Am eryka (16,46% ) przy zdecydowanej dom inacji Am eryki Pół nocnej. W idoczny napływ im igrantów do Polski odnotowano także z Azji (4,6% ). Im igracja do Polski z A ustralii stanowiła 1,3%, natom iast z Afryki - 1,1%. Z analizy dynamiki im igracji ludności według kontynentów w latach 2 0 0 1 -2 0 1 0 do Polski wynika (ryc. 5), że niewielkie, lecz widoczne w ahania dokonują się tylko między p rzyjazdam i z Europy, skąd notuje się w zrost udziału migracji do Polski oraz Am eryki z m inim alną tendencją spadkową tego zjawiska. Z pozostałych kontynentów w analizowanym okresie notowano

■ Australia i Oceania ■ Ameryka ■ Afryka ■ Azja ■ Europa 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Ryc. 5. Dynamika im igracji do Polski wg kontynentów w latach 20 0 1 -2 0 1 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie „Roczników Demograficznych GUS".

ustabilizowaną im igrację. Taki obraz ruchu ludności jest bardzo ogólny, gdyż rozkład im igrantów do Polski w skali państw je st bardzo nierównomierny i silnie zróżnicowany. W latach 2 0 0 1 -2 0 1 0 dom inujący odsetek imigrantów do Polski (ryc. 6) stanowili pochodzący z Niem iec (25,2% ). Znaczna część im igracji do Polski rekrutowała się również z Wielkiej Brytanii (18,8% ) i USA (12,8% ). Do grupy państw o relatywnie licznej im igracji do Polski należały też W łochy (3,1% ), Kan ad a (3 ,0 % ), Francja (2,7% ) i H olandia (2,1% ), co należy w iązać po części z powrotami z em igracji Polaków. Przybywających z Ukrainy (6,2% ), Białorusi (1,9% ) i Kazachstanu (1,4% ) to głównie Polacy, zam ieszkujący poza Polską od wojny. W śród państw o znacznym udziale ludności im igrującej do Polski w tym okresie należy jeszcze zaliczyć: Austrię (1,9% ), Szwecję (1,2% ), A ustralię (1,2% ) i W ietnam (0,9% ).

Ten stan rzeczy przekłada się na zróżnicowanie wg płci i charakteru miej sca przybycia. Spośród państw uwzględnionych w analizie niewielką przewagę

90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

(16)

Ryc. 6. Struktura imigrantów do Polski wg wybranych państw w latach 20 01-2010 (%) Źródło: opracowanie własne na podstawie „Roczników Demograficznych GUS".

kobiet nad mężczyznami w napływach do Polski miały imigrantki z Białorusi, Kazachstanu i Ukrainy. W przypadku pozostałych państw dom inacja męż czyzn nad kobietami była widoczna w odniesieniu do Niemiec i Wielkiej Bryta nii. Udziały imigrantów według charakteru miejsca zamieszkania nawiązywały do globalnej specyfiki imigracji. Z wszystkich analizowanych krajów im igracja, zarówno mężczyzn jak i kobiet, kierowała się w większości do miast, przy czym ta przewaga najwyraźniej zaznaczyła się w przypadku im igrantów z Niemiec (5,8 pkt.%), Wielkiej Brytanii (9,3 pkt.% ) i USA (4,4 pkt.%).

W analizowanym dziesięcioleciu interesująco przedstaw iał się rozkład przestrzenny docelowego kierunku imigracji według województw. Przyjmując za 100% napływy tak w skali globalnej (św iata), ja k i w ram ach poszcze gólnych kontynentów należy stwierdzić, że o ile ogólnie im igracja w latach 2 0 0 1 -2 0 1 0 kierowała się głównie do województw śląskiego (13,8% ) i ma łopolskiego (1 2 ,3 % ), czyli do regionów o stosunkowo wysokim poziomie bezpieczeństwa społecznego (Raźniak, W iniarczyk-Raźniak, 2014), a w naj niższym stopniu do województw podlaskiego (2%) i lubelskiego (2,9% ), o tyle w przypadku poszczególnych kontynentów obraz przestrzenny był już bar dziej zróżnicowany. Spośród państw Europy dominowała im igracja do wo jewództw dolnośląskiego (11,2% ) i śląskiego (15,8% ), natom iast najniższą odnotowano w województwach świętokrzyskim (2%) i podlaskim (2,3% ). N a pływy z Ameryki dominowały w dwóch województwach małopolskim (25,7% )

(17)

-i podkarpack-im (14% ), a najn-iższe zanotowano województwach opolsk-im (1,6% ) i lubuskim (1,9% ). Z pozostałych kontynentów o zdecydowanie mniej szym już udziale napływów obraz przestrzenny był bardziej przejrzysty, gdyż najwyższym i udziałam i charakteryzow ały się województwa: mazowieckie, małopolskie, dolnośląskie i śląskie, natom iast najniższymi - świętokrzyskie, lubuskie i opolskie (ryc. 7). U działy te w obrazie przestrzennym wynikały przede wszystkim z dom inacji napływu z poszczególnych państw (ryc. 8).

Ryc. 7. Odsetek im igrantów do Polski wg w o je w ó d ztw i kontynentów w latach 20 0 1 -2 0 1 0

Powiązania w tym zakresie dokładniej przybliża analiza współczynników stanu i dynamiki im igracji wg średnich 5- i 10-letnich w latach 2 0 0 1 -2 0 1 0 obliczonych na 100 tys. mieszkańców wg województw.

Globalny średni roczny współczynnik imigracji do Polski z lat 2 0 0 1 -2 0 1 0 obliczony na 100 0 00 mieszkańców największą w artość (160) przyjął w woje wództwie opolskim, co wynikało z wysokiej imigracji europejskiej (ryc. 9). Wyso kie wartości odnotowano również w województwach południowej i północnej części Polski. Najniższymi współczynnikami w tym względzie charakteryzowały się województwa wielkopolskie (27) i łódzkie (28). W napływie ludności z Eu ropy stosunkowo wysokimi współczynnikami poza opolskim charakteryzowały się także województwa lubuskie (70), dolnośląskie (66) i pomorskie (65). N aj wyższymi współczynnikami w przypadku im igracji z Afryki i Azji charaktery zowało się województwo mazowieckie (odpowiednio: 1,2 i 5,2), na co główny

(18)

Ryc. 8. O dsetek im igrantów do Polski wg w o jew ó d ztw i w ybranych państw w latach 20 0 1 -2 0 1 0

(19)

-Ryc. 9. Średni roczny w spółczynnik im igracji wg w o je w ó d ztw i kontynentów w latach 2 0 0 1 -2 0 1 0 (na 100 tys. m ieszkańców)

wpływ miało oddziaływanie stolicy. Duży napływ z Ameryki do województw małopolskiego (28) i podkarpackiego (24), tłum aczyć można tradycyjnymi powiązaniam i historycznymi. Najwięcej imigrantów z Australii osiedliło się w województwach małopolskim (1,4) i dolnośląskim (1,3).

U w zględniając kierunki im igracji do poszczególnych województw, jako główne m iejsca wym ienić należy: małopolskie - z Austrii (5,3), Kanady (3,6), USA (25) i Włoch (4,4); podkarpackie - z Francji (4,4) i Ukrainy (6,2); pod laskie - z Białorusi (6,9) i Kazachstanu (1,9); opolskie - z Niemiec (113); pomorskie - ze Szwecji (1,9) i W ielkiej Brytanii (18,9); oraz mazowieckie - z W ietnam u (2,0). Najniższym i współczynnikami napływu ludności z grupy analizowanych państw charakteryzow ały się ja k już wspom niano powyżej wielkopolskie, łódzkie oraz lubelskie i kujawsko-pomorskie (ryc. 10).

Uśrednienie tego stanu rzeczy dla całej dekady jest tylko ogólną w ypad kową. Trzeba pam iętać, że m igracje ludności w pierwszej dekadzie XXI w. wykazywały roczne w ahania. Aby wyelim inować przypadkowe zdarzenia ob liczono średnią z pięcioleci oraz za pomocą porównania określono dynamikę w napływach (ryc. 11). Z otrzymanych w artości wynika, że spadkiem współ czynnika w napływ ach ludności charakteryzow ało się część województw w odniesieniu do im igracji z Afryki, Azji i A ustralii, przy czym najwyższymi w przypadku Afryki - do podlaskiego (-0,17) i lubelskiego (-0,13), Azji - do podlaskiego (-2,2) i opolskiego (-1,6), natom iast Australii - do

(20)

świętokrzyskie-Ryc. 10. Średni roczny w spółczynnik im igracji wg w o je w ó d ztw i w ybranych państw w latach 2 0 0 1 -2 0 1 0 (na 100 tys. m ieszkańców)

(21)

-Ryc. 11. Dynamika średniego w spółczynnika im igracji wg w o jew ó d ztw i kontynentów w latach 20 0 1 -2 0 0 5 i 2 0 0 6 -2 0 1 0 (na 100 tys. m ieszkańców) Źródło: opracowanie własne na podstawie „Roczników Demograficznych GUS".

go (-0,35). Z pozostałych kontynentów wszystkie województwa odnotowały wzrost im igracji na statystycznych 100 tys. mieszkańców między pięciole ciam i. N ajw yższy przyrost z Europy i Am eryki odnotowało województwo dolnośląskie (odpowiednio 3 1 ,6 i 3,1). Na taki stan rzeczy w poszczególnych województwach złożył się im igracyjny poziom napływu ludności w poszcze gólnych państw (ryc. 12). O ile z Białorusi, Kanady, Kazachstanu, Niemiec, Ukrainy, W ietnamu i Włoch niektóre województwa między dwoma analizowa nymi pięcioleciam i odnotowały spadek współczynnika im igracji, o tyle stały wzrost we wszystkich województwach charakteryzow ał napływy z Austrii, Francji, Szwecji, W ielkiej Brytanii i USA, a więc z krajów o silnych związkach migracyjnych.

Z powyższych rozważań można wnosić, że o trendach przede wszystkim w wielkości i kierunkach imigracji do naszego kraju będzie decydować zarów no sytuacja ekonomiczna w Polsce, ja k i w krajach o dużej em igracji polskiej, w których już od lat kierunki im igracji do polski były przecierane. Nadal dla wielu imigrantów z różnych krajów Polska będzie krajem tranzytowym. O skali migracji w najbliższej przyszłości zadecyduje głównie tempo wychodzenia z europejskiego i światowego kryzysu.

(22)

Ryc. 12. Dynamika średniego w spółczynnika im igracji wg w o je w ó d ztw i w ybranych państw w latach 20 0 1 -2 0 0 5 i 2 0 0 6 -2 0 1 0 (na 100 tys. m ieszkańców)

(23)

-Sum m ary

Recent economic and political changes, both in Poland and worldwide, are reflected in the dynamically changing directions of migration. Despite a long tradition of migration in our country, nowadays population movements have taken on a new character, especially af ter Poland's accession to the European Union. The analysis of geographic population shifts, both internal and international, can be carried out on many levels and must involve their complexity and diversity.

The aim of this paper is to present some aspects of permanent immigration to Poland in the first decade of the 21st century. The analysis was based on data published in the De mographic Yearbooks for 2011 and data of the Central Statistical Office (GUS) concerning permanent immigration into Poland. The spatial aspects of immigration are presented for each administrative province of Poland (voivodships).

A total of 125.600 individuals registered their permanent residence in Poland between 2001 and 2010. Despite some annual fluctuations in this decade, this number represents nearly 25% of registrations since 1952. The inflow to municipalities during the study period represents over 80% of the registrations. On average, 68.6% of immigrants to municipali ties were male, most of which were bachelors. Analysis of immigration to Poland by age group indicates the dominance of immigrants at the beginning of their working age, espe cially into municipalities. However, the group aged 0-4 was the most numerous, which is re lated to the returns of parents with children born abroad or parents who could not see their future with children outside their home country. Spatial variability of immigration directions is presented on the cartograms (figures 7-12).

keywords: human migration, demography, social geography

Literatura

Długosz Z. (1 9 9 2 ), O niektórych p rzestrzen n ych a sp ekta ch m ig ra cji za g ran iczn ych

w Polsce, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego", „P race G eogra

ficzne", 91, 2 1 -3 3 .

Długosz Z. (2 0 0 7 ), S e le c te d a sp e cts o f foreign im m igration to P oland a t the turn

o f the 2 0 th / 2 1 s t cen tu ry, "Bulletin of Geography. Socio-economic series", 7,

5 5 -7 2 .

Długosz Z. (2 012), W ybrane p rzestrzen n e a sp e kty trw ałych m ig ra cji zagranicznych

lu d n o ści w Polsce w okresie tran sform acji. „Studia Ekonomiczne", 98, 2 4 3 - 2 5 7 .

K aczm arczyk P. (ed.) (2 0 1 1 ), R e ce n t Trends in In tern a tion a l M ig ra tion in Poland.

The 2 0 0 9 S O P E M I rep o rt, „C M R W orking Paper", O środek Badań nad M igra

cjam i UW, 50 (1 08).

Okólski M. (2 0 1 0 a ), C zy Polska sta n ie się krajem im igracyjnym ?, „Studia M igracyj ne - Przegląd Polonijny", 4, 1 3 1 - 1 5 7 .

Okólski M. (2010b), Polska ja k o kraj im igracji - w prow adzenie, W : A. Górny, I. Grabowska-Lusińska, M. Lesińska, M. Okólski M. (red.), Transform acja nieoczy

(24)

M aryański A . (1 984), M ig ra cje w św ie c ie , Państwowe W ydaw nictw o Naukowe. Raźniak P., W iniarczyk-Raźniak A . (2 014), In flu e n ce o f the so c ie ta l se c u rity level on

p op u lation m igra tio n s in Poland, "Procedia Social and Behavioral Sciences",

120, 0 2 - 1 2 .

Netografia

(25)

Piotr Raźniak

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie

Z ró żn ico w an ie m igracji ludności w G m in ie W ielka

W ie ś, jak o w y ra z p ro ce só w su b u rb an izacji strefy

p o d m iejskiej K rakow a1

Differences in migration rates fo r Wielka Wieś Township due to

suburbanization

Streszczenie

Celem niniejszego opracowania było zbadanie nasilenia procesów suburbanizacji w strefie podmiejskiej Krakowa na przykładzie gminy Wielka Wieś. Po przeanalizowaniu danych pochodzących z kart meldunkowych z lat 2005, 2006, 2010, 2011 zbadano kierunki migracji ludności w gminie Wielka Wieś. Wykazano znaczne zróżnicowanie przestrzenne omawianego zjawiska oraz zauważono przewagę napływających z Krakowa w napływie ogółem, co ukazuje na silnie zachodzące procesy suburbanizacji. Najbardziej atrakcyjnymi wsiami były te, które bezpośrednio graniczyły z Krakowem, ponadto bardzo dobra dostęp ność komunikacyjna przyczynia się do rozwoju ludnościowego gminy, o czym świadczy m.in. wysokie dodatnie saldo migracji notowane już od lat 90. XX wieku.

słowa kluczowe: suburbanizacja, migracje, Kraków

Wprowadzenie

Procesy suburbanizacji w strefie podmiejskiej Krakowa (Górka, Brzosko- Sermak 2011; Zborowski 2007; Raźniak 2002), podobnie ja k i innych dużych polskich miast zauważalne były już w latach 90. XX wieku. Pod tym względem są one znacznie zapóźnione w stosunku do miast zlokalizowanych w Stanach Zjed noczonych i Europy Zachodniej. Wokół miast amerykańskich omawiane procesy zauważono już w drugiej połowie XIX wieku (Taylor 1966; W ard 1964). Jednak zwłaszcza ostatnie dziesięciolecie to okres szybkiego nadrabiania straconego czasu w stosunku do procesów zachodzących w krajach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Również inne miasta Europy Środkowo-Wschodniej cechują się tego typu przemianami widocznymi zwłaszcza w XXI wieku (Nagyvaradi,

1 Serdecznie dziękuję Wójtowi Gminy Wielka Wieś Panu Krzysztofowi Wołosowi - za życzli wość i pomoc w zbieraniu danych do niniejszego opracowania.

(26)

Szebni, Rabay 2011; Mason, Nigmatullina 2011; Sykora, Ourednek 2007). Przemianę tych procesów widać na przykładzie salda migracji ludności ogółem w Polsce, które od początku obecnego wieku notuje ujemne wartości om awia nego współczynnika w miastach i dodatnie na terenach wiejskich (Jażdżewska 2007). Na bilans salda migracji w strefach podmiejskich dużych miast nie mają większego wpływu nasilone w I dekadzie XXI w. emigracje zagraniczne zauważalne dla większości obszaru kraju (Długosz, Biały 2014). Podobnie ja k strefy podmiejskie innych dużych miast polskich (Grochowski 2005; Liszewski 2005; Nowotnik 2012; Raźniak 2007, 2012) peryferia Krakowa stają się areną coraz silniejszych procesów suburbanizacyjnych.

Migracje do gminy Wielka Wieś na tle Krakowskiego

Obszaru Metropolitalnego

Współczynnik ukazujący udział napływu ludności z miast w napływie ogó łem w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym wykazywał się generalnie spad kiem wartości w raz z odległością od Krakowa (ryc. 1) W pierwszym przedziale czasowym najpopularniejszą gminą wśród migrujących z ośrodków miejskich była gmina Brzeźnica (86% ) leżąca w powiecie wadowickim. W artość ta mo gła być spowodowana nałożeniem się napływu ludności nie tylko z pobliskich W adow ic i Skawiny, ale również z Krakowa. Ponadto największe migracje z ośrodków miejskich zanotowano w jednostkach graniczących z Krakowem.

Ryc. 1. Udział napływu ludności z m iast w napływ ie ogółem w Krakowskim Obsza rze M etropolitalnym

(27)

- Zróżnicowanie migracji ludności w Gminie W ielka Wieś..,

Gm ina W ielka W ieś z wynikiem 75% osób przybyłych z m iast znalazła się na szóstym miejscu pod względem intensywności zachodzącego zjaw iska. W yprzedziły ją cztery gminy graniczące z Krakowem : Zielonki, Mogilany, Liszki, Zabierzów. W yjątkiem było miasto Skawina, gdzie jedynie 48% wszyst kich napływających pochodziło z m iasta. Zauważono, że do m iast migrowało mniej osób z ośrodków miejskich niż do ich gmin wiejskich. Najm niejszym odsetkiem ludności napływającej z m iast legitymowały się jednostki położo ne na peryferiach obszaru metropolitalnego, gdzie w niektórych gminach wiejskich nie przekraczał on 40% . Znalazły się tutaj również trzy m iasta: W adowice, Kalw aria Zebrzydowska oraz Proszowice.

W latach 2 0 0 9 /2 0 1 0 poszerzyła się strefa gmin charakteryzujących się wysokimi w artościam i analizowanego współczynnika. W szystkie jednostki sąsiad ujące z Krakowem cechowały się udziałem napływu ludności z m iast przekraczającym 70% , co może mieć zw iązek z wysokim poziomem bez pieczeństwa społecznego na tych terenach (Raźniak, W iniarczyk-Raźniak 2014), jedynymi wyjątkam i były gmina miejska Świątniki Górne (61% ) oraz Igołomia-Wawrzeńczyce (59% ). Najwyższe wartości odnotowano w gminach: Zielonki (86% ), W ieliczka W ieś (86% ), Zabierzów (85% ), M ichałowice (84% ). Gm ina W ielka W ieś stała się bardziej atrakcyjnym miejscem do zam iesz kania dla osób przenoszących się z m iast w porównaniu do poprzedniego okresu badawczego, co spowodowało wzrost udziału napływu z m iast do 79%, jed nak w ogólnej klasyfikacji zauważono spadek z szóstego miejsca w latach 2 0 0 0/2001 na ósme w latach 2 0 0 9 /2 0 1 0 wśród wszystkich gmin Krakowskiego O bszaru M etropolitalnego. Generalnie przepływy na krótkie odległości przew ażały nad m igracjam i na dłuższe dystanse, więc prawdo podobnie większa część osób przenoszących się z m iast do om awianych gmin pochodzi z Krakowa. Św iadczy to o silnych procesach suburbanizacji. W latach 2 0 0 9 /2 0 1 0 udział napływu z ośrodków miejskich wzrósł, co spo wodowało, że niektóre gminy położone w dalszej odległości od Krakowa również zaliczono do najwyższego przedziału w artości. Proces ten zachodził na terenach położonych w północnej części oraz, z nieco mniejszym na tężeniem, w południowej części Krakowskiego O bszaru M etropolitalnego. Zaobserwowano spadek odsetka migracji na kierunku miasto - miasto wypro w adzających się z ośrodków miejskich do osiedlania się w innych m iastach. Jedynie pięć m iast: Kraków, Niepołomice, Skawina, M yślenice i Proszowice charakteryzowało się wzrostem badanego współczynnika. Można stwierdzić, że m ieszkańcy m iast częściej przenosili się na tereny wiejskie w gminach miejsko-wiejskich niż do m iast będących siedzibą tej sam ej gminy. N ajbar dziej było to widoczne w gminie Skawina, gdzie różnica pomiędzy gminą Skawina M iasto a Skawina W ieś wyniosła aż 44 punkty procentowe w latach

(28)

2 0 0 0 /2 0 0 1 - 2 0 0 9 / 2 0 1 0 . W ysokie różnice zanotowano także w gm inach m iejsko-w iejskich: Nowy W iśn icz, Skała, Bochnia. Może to potwierdzać, że jed ną z przyczyn migracji występujących w Krakowskim O bszarze Me tropolitalnym , podobnie ja k w innych krajach (N abavi 2 0 0 9 ; Kohler 2 008; Gordon, Richardson, Yu 1998), bywa być chęć zm iany otoczenia na bardziej przyjazne pod względem przyrodniczym, bardziej ciche i spokojne niż tereny silnie zurbanizow ane. Jedynie dynam icznie rozw ijające się miasto Niepoło mice przyciągnęło większy odsetek ludności z ośrodków miejskich, niż gmina wiejska Niepołomice. Spowodowane to było dynamicznym rozwojem Niepo- łomickiej Strefy Ekonomicznej.

2000/2001 r. 2009/2010 r.

0 2 4 6 osób na 1000 mieszkańców

Ryc. 2. Saldo migracji ludności ogółem w Krakowskim Obszarze M etropolitalnym Źródło: P. Raźniak 2012a.

Krakowski O b szar M etropolitalny wykazyw ał się również silnym zróżni cowaniem przestrzennym współczynnika salda migracji ludności (ryc. 2).

N ajbardziej atrakcyjnym i terenam i dla m igrantów w latach 2 0 0 0 -2 0 0 1 były jednostki adm inistracyjne sąsiad ujące z Krakowem od północy i połu dnia. N ajw yższym i w arto ściam i om aw ianego współczynnika ch a ra kte ry zowały się gm iny: Zielonki (14,7%o), M ichałowice (10,9%o), Niepołomice

M iasto (1 0 ,3 %o) o raz Z ab ierzów (9,7%o). Na kolejnym m iejscu zn alazła

się W ielka W ieś, jed n ak saldo m igracji ludności wynoszące 6 ,7 osoby na 1000 m ieszkańców było o prawie trzy punkty promilowe mniejsze od zano towanego w Zabierzowie. N ajwyższe w artości om awianego współczynnika cechowały te gminy, które graniczą z Krakowem od północnego zachodu.

(29)

- Zróżnicowanie migracji ludności w Gminie W ielka W ie ś .

Inne jednostki adm inistracyjne sąsiad ujące z ośrodkiem centralnym w więk szości cechow ały się saldem m igracji przekraczającym 2 osoby na 1000 mieszkańców.

O dm iennie prezentowały się przem ieszczenia ludności w gminie miej sko-wiejskiej Skawina, gdzie odpływający przew ażali nad napływającym i na ten teren, co mogło być spowodowane małą atrakcyjnością m iasta. Także utrudniony dojazd do Krakowa z części wiejskiej, mógł być przyczyną ujem nego salda m igracji.

Peryferia Krakow skiego O b szaru M etropolitalnego legitym ow ały się ujem nym i w a rto ścia m i lub niew ielkim i d o d atn im i, co może św ia d czy ć o jeszcze niskiej atrakcyjn ości tych terenów na przełom ie XX i XXI w ie ku zw iązanej przede w szystkim z w iększą odległością od Krakow a. Z ko lei w latach 2 0 0 9 - 2 0 1 0 roku zdecydowanie rozszerzyła się strefa gmin charakteryzujących się wysokim dodatnim saldem m igracji ludności. Aż w 18 gm inach zanotowano saldo m igracji p rzekraczające 6%o, podczas

gdy w latach 2 0 0 0 -2 0 0 1 takich jednostek było tylko osiem, co pokazuje, że niższy poziom życia w strefie peryferyjnej nie ma wpływu na procesy su b u rb an izacji (W iniarczyk-Raźniak 2 0 0 4 , 2 0 0 8 ). Na nasilenie tego zja w iska nie m ają widocznego wpływu również gorsze w arunki dotyczące in fra stru ktu ry kom unalnej, ochrony zd row ia, czy też usług kulturalnych (W iniarczyk-Raźniak, 2 0 0 6 ; W iniarczyk-Raźniak, Raźniak, 2 0 1 1 , Płaziak, 2 0 0 4 ). W ielka W ieś pod względem w arto ści om aw ianego współczynnika zn a la zła się na czw artym miejscu (1 9 ,7 %o). Bardziej atrakcyjnym i gmi nam i dla m igrantów były tylko: Zielonki (3 4 ,5 %o), N iepołom ice M iasto (2 6 ,4 %o) oraz M ichałow ice (25,1%o). Zanotow ano również znaczny wzrost

popularności południowej części analizow anego terenu: M yślenice wieś, Sułkowice, Pcim, Lubień. W tym przypadku większa odległość od Krakowa może być rekompensowana atrakcyjnym i krajobrazam i oraz przebiegającą tędy drogą E7, która zapew nia szybki dojazd do Krakowa i auto strad y A 4. Krakowski O b szar M etropolitalny staje się coraz bardziej atrakcyjny dla migrantów, o czym może św iadczyć zmniejszenie się liczby gmin z ujemnym saldem m igracji z siedem nastu w latach 2 0 0 0 -2 0 0 1 do dziewięciu w la tach 2 0 0 9 - 2 0 1 0 . Zanotowano także duże różnice w ew nętrzne w jednost kach miejsko-wiejskich. N aw et jeżeli współczynnik sald a m igracji ludności w części miejskiej był dodatni, to w części w iejskiej legitym ował się z reguły w arto ściam i wyższym i o ok. 5 -7 punktów prom ilowych. W skazuje on, że nawet w atrakcyjnie położonych terenach, m igranci częściej w ybierali ob sz a ry wiejskie, niż nawet stosunkowo niewielkie m iasta zlokalizow ane na badanym terenie (R aźn iak 2 0 1 2 ).

(30)

Podstawowe informacje ludnościowe o gminie

W 2011 r. gmina W ielka W ieś liczyła 10 030 osób i cechowała się wysoką dynam iką wzrostu liczby ludności w latach 2 0 0 0 -2 0 1 1 w ynoszącą 15,4% (tab. 1). W 2000 r. jedynie dwie wsie (M odlnica i W ielka W ieś) liczyły ponad 1000 mieszkańców, natom iast w 2011 r. już pięć z trzynastu miejscowości było zamieszkanych przez więcej niż 1000 osób i były to: Modlnica, Modlnicz- ka, W ielka W ieś, Giebułtów oraz Bębło. Należy zwrócić uwagę, że największe wsie zlokalizowane są w pobliżu Krakowa; jedynie Bębło jest położone na północy gminy. Interesująco przedstawia się rozkład przestrzenny dynamiki wzrostu liczby ludności. W sie położone w centralnej i południowej części gminy legitymowały się dynam iką przekraczającą średnią dla gminy. N aj bardziej wybijała się Modlniczka i Giebułtów, w których wzrost dwukrotnie przekroczył średnie w artości dla całego badanego terenu.

Tabela 1. Ludność i powierzchnia gminy Wielka Wieś

W ieś/cecha

Liczba ludności dynamika liczby ludności w % w latach 2000-2011 Powierz chnia w km2 gęstość zaludnienia 2011 r. 2000 r. 2011 r. Bębło 983 1167 18,7 5,76 202,6 Będkowice 523 543 3,8 5,99 90,7 Biały Kościół 928 962 3,7 4,18 230,1 Czajowice 555 594 7,0 2,32 256,0 Giebułtów 836 1096 31,1 4,48 244,6 Modlnica 1077 1389 29,0 4,25 326,8 Modlniczka 888 1228 38,3 5,76 213,2 Prądnik Korzkiewski 217 247 13,8 2,48 99,6 Szyce 370 463 25,1 2,07 223,7 Tomaszowice 573 743 29,7 3,35 221,8 Wielka Wieś 1000 1173 17,3 5,15 227,8 Wierzchowie 406 425 4,7 2,51 169,3 RAZEM 8356 10030 15,4 48,29 207,7

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Wielka Wieś.

Z kolei miejscowości zlokalizowane na północy cechowały się w arto ścia mi poniżej średniej, wśród których zanotowano cztery wsie z dynam iką nie przekraczającą 10%. Gmina W ielka W ieś cechuje się dosyć wysoką gęstością zaludnienia, wynoszącą w 2011 r. 207,7 osoby na 1 km2. Najwyższą w artość

(31)

- Zróżnicowanie migracji ludności w Gminie Wielka W ie ś.

om awianego współczynnika ma M odlnica (326,8 osoby na1 km2) , a kolejne - Czajow ice i Giebułtów legitymowały się w artościam i niższymi o około 80 m ieszkańców na km2. Jedynie dwie wsie - Będkowice i Prądnik Korzkiewski, leżące stosunkowo daleko od głównej drogi nr 94 Kraków - Olkusz - Bytom - nie przekroczyły 100 osób na kilometr kwadratowy.

Migracje do gminy Wielka Wieś

N apływ ludności ogółem do gminy W ielka W ieś rozkładał się bardzo nierównomiernie zarówno w latach 2 0 0 5 -2 0 0 6 ja k i w latach 2 0 1 0 -2 0 1 1 (ryc. 3). W latach 2 0 0 5 -2 0 0 6 najwięcej osób przeniosło się do graniczącego z Krakowem Giebułtowa (69 osób na 1000 mieszkańców), jed n ak na kolej nych m iejscach znalazły się wsie nie graniczące bezpośrednio z Krakowem. Drugą pozycję Prądnika Korzkiewskiego (50 osób na 1000 mieszkańców) można tłum aczyć tym, że graniczy z gminą Zielonki, w której procesy subur- banizacyjne są najbardziej rozwinięte wśród gmin Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego. Na kolejnym miejscu znalazła się wieś Bębło, która jest jedną z najbardziej oddalonych jednostek od m iasta centralnego. Położenie przy drodze krajowej nr 94, powoduje, że dojazd do Krakowa je st dosyć szybki, co mogło spowodować tak duży napływ ludności. Ponadto zauważono spadek napływu ludności w raz z oddalaniem się od granic Krakowa.

23 33 43 53 osób na 1000 mieszkańców Ryc. 3. Napływ ludności ogółem do gm iny W ielka W ieś

(32)

W drugim przedziale czasowym zanotowano znaczny w zrost zaintere sow ania m igrantów gm iną W ielka W ieś. Średni napływ ogółem w yniósł 51 osób na 10 0 0 m ieszkańców, w obec 34 osób na 10 0 0 m ieszkańców w pierwszym przedziale czasowym. W latach 20 1 0 -2 0 1 1 nastąpiła znaczna koncentracja analizowanego współczynnika we wsiach położonych najbliżej Krakowa. W sie usytuowane w pierwszym i drugim pierścieniu od granic mia sta zostały zaliczone do najwyższego przedziału w artości (M odlnica - 82%o,

M odlniczka - 73%o i Tom aszowice - 69%o). Również w drugim przedziale

czasowym zaobserw ow ano spadek napływu ludności w raz z oddalaniem się od granic m iasta. N ajm niej popularną m iejscowością były Będkowice, z racji znacznej odległości zarówno od Krakowa, ja k i od drogi Kraków - O l kusz, co utrudnia i wydłuża dojazd. Ta sytuacja może się zm ienić za spraw ą lepszej komunikacji dzięki wyrem ontowaniu drogi łączącej wieś z główną arterią przecinającą gminę. Wysoki napływ ludności do analizowanej gminy może mieć związek nie tylko z dogodnym położeniem względem sąsiedniego m iasta, ale również z dosyć dużymi inwestycjam i zagranicznym i generu jącym i m iejsca pracy (D om ański, Gw ozdz, Sobala-Gwozdz 2 0 0 9 ). W arto zauw ażyć, że wiele z tych inwestycji można zaliczyć do typu greenfield, czyli powstałych od podstaw na wcześniej niezagospodarowanym terenie. Takie inwestycje w gminie zrealizow ały m.in. Tobacco Trading (budując centrum dystrybucji), oraz A ssociacion Fam iliale M ulliez (o tw ie rając hiperm arket budowlany Leroy M erlin).

O dpływ ludności

5 10 15 20 osób na 1000 m ieszkańców Ryc. 4. O dpływ ludności ogółem z gminy W ielka W ieś

(33)

Odpływ ludności z badanego terenu był zdecydowanie mniejszy niż na pływ. W latach 2 0 0 5 - 2 0 0 6 najw iększą w a rto ść współczynnika odpływu ludności zanotowano w miejscowości W ielka W ieś (20 osób na 1000 miesz kańców) leżącej w centralnej części gminy. N atom iast wsie leżące w pobliżu Krakowa charakteryzow ały się stosunkowo niskimi w artościam i analizow a nego współczynnika i zostały zakw alifikowane do drugiego i trzeciego prze działu w artości (ryc. 4). Może to św iadczyć o ich wysokiej atrakcyjności jako miejsca zam ieszkania, co powoduje niechęć do wyprowadzania się. W pierw szym przedziale czasowym żadna osoba nie opuściła wsi W ierzchowie. Powo dem może być mała liczba mieszkańców w ynosząca na koniec 2005 r. 413 osób, co oznacza statystyczny brak em igracji. Jed nak w tym okresie mogło dojść do odpływu ludności z om awianej wsi, jed nak był on niezgłoszony do urzędu meldunkowego, przez co nie został ujęty w niniejszej analizie. Odpływ ludności w gminie W ielka W ieś zwiększył z się 10,9%o w pierwszym prze

dziale czasowym do 13,1%o w latach 2 0 1 0 -2 0 1 1 . O m aw iany współczynnik

cechował się dużą nieregularnością przestrzenną i trudno się tutaj doszukać wyraźnych zależności. Najwyższym i w artościam i cechowały się Czajow ice (32 osoby na 1000 mieszkańców) oraz Prądnik Korzkiewski (20,1 osób na 1000 mieszkańców) graniczące z gminą Zielonki. Z kolei najniższy odpływ ludności zanotowano w Szycach (2,2%o) i Będkowicach (3,7%o).

Procesy suburbanizacji najlepiej oddają m igracje ludności z m iasta cen tralnego do strefy peryferyjnej (ryc. 5.). W latach 2 0 0 5 -2 0 0 6 najwyższymi w arto ściam i napływu ludności z Krakowa charakteryzow ał się Giebułtów (47,2 osoby na 1000 mieszkańców). Na drugim miejscu zn alazł się Prądnik Korzkiewski (4 0 ,5 osób na 1000 m ieszkańców). Prądnik Korzkiewski jest najm niejszą w sią w gminie i w 2011 r. liczył 250 osób, a w pierwszym prze dziale czasowym napłynęło tam z Krakowa jedynie 9 osób, co w przeliczeniu na niewielką populację miejscowości dało tak wysoki wynik. N iewątpliwie jed nak wyjątkowe w alo ry krajobrazowe (Dolina Prądnika) mogły się przy czynić do wyboru tego m iejsca przez migrantów. Zanotowano bardzo dużą różnicę w artości pomiędzy drugą a trzecią w sią, którą były Tomaszowice (20,5%o), natom iast siedem kolejnych miejscowości legitymowało się bar

dzo zbliżonymi napływam i ludności z Krakowa w ahającym i się w granicach 17,3%o - 20,1%o. O statnie trzy miejscowości są najmniej popularne wśród

mieszkańców m iasta, co ukazują w artości współczynnika napływu: Biały Ko ściół - 5,3%o, Czajow ice - 7,2%o, Będkowice - 7,3%o. Małe zainteresowanie

Białym Kościołem i Czajow icam i może wynikać, z położenia na ich terenie Ojcowskiego Parku Narodowego, co znacznie ogranicza możliwości rozwoju osadnictwa. Będkowice są najdalej położoną wsią od Krakowa, przez co czas dojazdu do ośrodka centralnego je st najdłuższy.

(34)

2005/2006 r. 2010/2011 r.

N apływ ludności z K rakow a

10 20 30 40 osób na 1000 m ieszkańców Ryc. 5. Napływ ludności z Krakowa do gm iny W ielka W ieś

W latach 2 0 1 0 -2 0 1 1 zauważono zwiększone zainteresow anie terenam i gminy wśród mieszkańców stolicy województwa małopolskiego. Najwyższe wartości współczynnika napływu zanotowano w południowej części bada nej jednostki adm inistracyjnej, gdzie do M odlnicy przeniosło się 63,9 osób na 1000 mieszkańców. Ponadto zauważono, że w raz z oddalaniem się od Krakowa napływ ludności maleje.

W badanym okresie zauważono wzrost natężenia procesów suburbanizacji na analizowanym terenie. Zdecydowana większość wsi legitymowała się wzrostem napływu ludności z Krakowa (ryc. 6). N ajw yższą dynamikę za obserwowano w południowej części gminy (M odlnica +45,7 osoby na 1000 mieszkańców). Modlniczka, Tomaszowice i Szyce zostały zakwalifikowane do przedziału o najwyższej dynamice przyrostu napływu ludności. Może to być spowodowane oddaniem w 2011 r. odcinka obwodnicy Krakowa łączącego drogę nr 94 z dotychczasowym południowym obejściem m iasta, na czym najbardziej zyskały wymienione m iejscowości. Dzięki temu znacznie skrócił się czas przejazdu na lotnisko, oraz do autostrady A 4 . Również w północno- zachodniej części Krakowa dokonano przebudowy ronda O fiar Katynia, które stało się trzypoziom owym węzłem drogowym znacznie elim inując zatory drogowe, co przekłada się na skrócenie czasu przejazdu z centrum Krakowa do W ielkiej W si.

(35)

Zróżnicowanie migracji ludności w Gminie Wielka W ieś...

-Różnica napływu ludności z Krakowa

0 7,5 15 osób na 1000 mieszkańców

Ryc. 6. Różnica napływu ludności z Krakowa do gm iny W ielka W ie ś (2 010/11 r. w porów naniu do 2005/06 r.)

Głównym powodem atrakcyjności gminy jest znakom ita dostępność ko m unikacyjna, zarówno z Krakowa, ja k i z innych części kraju, co je st jednym z podstawowych czynników rozwoju procesów suburbanizacji (Kopecky, Suen 2009; Baum-Snow 2008). Na północ od wymienionych czterech miejscowości można zauw ażyć zdecydowanie niższą dynamikę om awianego współczynni ka. Miejscowości dalej położone od granic m iasta również notowały wzrost zainteresow ania migrantów, jed nak dynamika była tam znacznie niższa. Legitymowały się one także (W ierzchowie, Prądnik Korzkiewski) spadkiem na pływu ludności z Krakowa. W arto zauw ażyć znacznie m niejszą atrakcyjność Giebułtowa, w którym analizow any współczynnik spadł z 4 0,5%o w latach

2 0 0 5 -2 0 0 6 do 24,1%o w latach 2 0 1 0 -2 0 1 1 . Przyczyną mogła być nieco

słabsza dostępność komunikacyjna po oddaniu odcinka obwodnicy w Mo- dlnicy oraz znaczne zagęszczenie inwestycji na tym terenie w poprzednich latach, które mogło spowodować niechęć do osiedlenia się m ieszkańców miasta w już relatywnie gęsto zaludnionej okolicy i wybieranie terenów mniej zurbanizowanych.

Analizując udział napływu ludności z Krakowa w napływie ludności ogó łem, zauw ażono brak zależności pomiędzy im igracją z m iasta centralne go a odległością od niego (ryc. 7). N ajw yższym i w arto ściam i badanego współczynnika w latach 2 0 0 5 -2 0 0 6 legitymowały się miejscowości leżące w centralnej części gminy. Natom iast dynamicznie rozw ijająca się Modlnica

(36)

i Modlniczka przyciągnęły odpowiednio 50% i 46% nowych mieszkańców spoza Krakow a. Przyczyn można szukać w rozw ijającym się rynku pracy w strefie podmiejskiej (M errim an, O hkawara, Suzuki 1995; Champion 1994; W hite 1993).

Odsetek napływających z Krakowa w napływie ogółem

50 58 66 74 %

Ryc. 7. Udział napływu z Krakowa w napływ ie ogółem do gm iny W ielka W ieś Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Wielka Wieś

W latach 2 0 1 0 -2 0 1 1 wzrósł udział osób napływających z Krakowa w na pływie ogółem, jednakże część wsi, zw łaszcza w centralnej części badanego terenu, legitymowała się spadkiem migracji z m iasta centralnego. Dużymi w arto ściam i charakteryzow ały się Modlniczka oraz Tom aszowice, jed n ak najw iększy w zro st zanotow ano w najbardziej oddalonych Będkowicach. W yrem ontow anie drogi we wsi oraz coraz powszechniejsze użytkowanie sam ochodów sp raw ia, że tereny bardziej oddalone stają się celem migracji. Ponadto wysokie w alo ry krajoznawcze zw iązane z sąsiedztw em Doliny Będ kowskiej i niska gęstość zaludnienia, mogły być dodatkowym argumentem do zam ieszkania w om awianej miejscowości. Generalnie krakowianie w ybierają tereny bliżej m iasta, co może sugerować zm ianę miejsca zam ieszkania, przy tym samym miejscu pracy. Powodem tego może być chęć uniknięcia długich i bardziej kosztownych dojazdów do miejsca zatrudnienia.

A n alizu jąc saldo m igracji ludności w id ać dom inację Giebułtowa w la tach 2 0 0 5 -2 0 0 6 , w którym w arto ść om awianego współczynnika wyniosła 64 osoby na 1000 mieszkańców (ryc. 8). Poza dogodnym położeniem tak wysoka w artość mogła w iązać się z oddaniem inwestycji deweloperskich, co spowodowało dużą liczbę osób meldujących się we wsi. Kolejne miejscowości

(37)

- Zróżnicowanie migracji ludności w Gminie W ielka W ie ś.

(Prądnik Korzkiewski i Szyce) legitymowały się różnicą pomiędzy ludnością napływ ającą a odpływającą na poziomie odpowiednio 3 6 ,0 i 32,1 osoby na 1000 mieszkańców.

Saldo migracji ludności

10 20 30 40 osób na 1000 mieszkańców Ryc. 8. Saldo migracji ludności ogółem w gm inie W ielka W ieś

Należy zauważyć, że są to dwie najmniejsze wsie, biorąc pod uwagę liczbę ludności i ju ż niewielka liczba osób daje wysokie w artości współczynnika. Z kolei najm niej popularnym i wśród m igrantów był Biały Kościół (6,5%o) i W ielka W ieś (7,4%o). W drugim przedziale czasowym zauw ażono zde

cydowany w zrost sald a m igracji ludności w m iejscowościach położonych w pobliżu Krakowa. Zdecydowanie w ybijała się M odlnica (7 2 ,0 %o), nato m iast na kolejnych miejscach znalazły się wsie położone w drugim pierście niu miejscowości, licząc od granic m iasta centralnego, czyli Tomaszowice i Szyce, legitym ujące się w artościam i odpowiednio 5 7 ,5 oraz 5 6,5 osoby na 1000 mieszkańców. C o raz większa atrakcyjność om awianych terenów mogła spowodować wzrost cen nieruchomości, co pociąga za sobą poszu kiwanie tańszych terenów w większej odległości od Krakowa. Potwierdzać to może bardzo wysoka w arto ść badanego współczynnika w nieco dalej położonej W ielkiej W si, który w latach 2 0 1 0 -2 0 1 1 w yniósł 35,1%o, oraz

w Bęble - 32 ,9 %o. Zauważono mniejszą popularność wsi zlokalizowanych

przy granicy z gm iną Zielonki. Miejscowości położone w pobliżu Ojcowskie go Parku Narodowego (Biały Kościół, Czajow ice) cieszyły się najm niejszą p opularnością wśród m ieszkańców, co spowodowało najniższe w arto ści salda migracji ludności.

(38)

Analizując strukturę wieku i płci osób napływających do badanej gminy stwierdzono najwyższy udział osób w wieku 2 5 -3 4 lata w pierwszym przedzia le czasowym (ryc. 9). Drugą dużą grupą wiekową były dzieci do 14 roku życia, natom iast osoby w wieku emerytalnym stanowiły niewielką część migrantów.

Ryc. 9. Struktura w ieku i płci ludności napływ ającej do gm iny W ielka W ieś Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Wielka Wieś.

Z kolei w latach 2 0 1 0 -2 0 1 1 nastąpiła polaryzacja grup wiekowych. N aj większą grupę stanowiły osoby w wieku 3 0 - 3 9 lat oraz dzieci w wieku 0 -9 lat. Biorąc pod uwagę, że pierwsze dziecko kobieta w Polsce rodzi w wieku około 30 lat, można stwierdzić, iż główną grupą biorącą udział w suburbanizacji W ielkiej W si są rodziny (rodzice w wieku 3 0 - 3 9 lat z dziećmi - dzieci w wieku 0 - 9 lat). W iąże się to z chęcią poprawienia standardu życia oraz mniejszymi opłatami poza miastem centralnym. W wieku trzydziestu kilku lat można zaciągnąć również d ługoterminowy kredyt hipoteczny na zakup domu lub m ieszkania. W przypadku osób starszych je st to znacznie trudniejsze ze względu na ich mniejszą zdolnością kredytową. Stąd też zmniejszenie się na pływu osób powyżej czterdziestego roku życia. Podobne trendy są widoczne również w Stanach Zjednoczonych (Crom artie, Nelson 2009) oraz w Wielkiej Brytanii (Kenneth, M acieski 2009).

Kierunki napływu ludności

Z województwa małopolskiego zanotowano największe napływy do gminy W ielka W ieś (tab. 2), skąd w pierwszym przedziale czasowym przybyło na badany teren aż 85,9% ogółu migrantów. Na kolejnych miejscach znalazły

(39)

się sąsiednie jednostki adm inistracyjne: podkarpackie (3,28% ) oraz śląskie (2,95% ). N ależy zwrócić uwagę, że m igracje z tych województw są ponad dwudziestopięciokrotnie mniejsze niż z małopolskiego, co wskazuje przewagę migracji na niewielkie odległości w porównaniu do przemieszczenia ludności na długie dystanse.

Tabela 2. Kierunki napływu do gminy Wielka Wieś w latach 2005-2006 i 2010-2011 według województw

W ojewództwo/cecha Liczba napływających Odsetek ogółem 2005/06 2010/11 2005/06 2010/11 małopolskie 262 447 85,90 87,48 śląskie 9 17 2,95 3,33 podkarpackie 10 16 3,28 3,13 świętokrzyskie 4 11 1,31 2,15 lubelskie 1 8 0,33 1,57 mazowieckie 1 6 0,33 1,17 wielkopolskie 2 2 0,66 0,39 lubuskie 0 2 0,00 0,39 pomorskie 5 1 1,64 0,20 dolnośląskie 4 1 1,31 0,20 opolskie 4 1 1,31 0,20 łódzkie 3 1 0,98 0,20 zachodniopomorskie 2 1 0,66 0,20 kujawsko-pomorskie 0 1 0,00 0,20 Razem 307 515 100,0 100,0

W drugim przedziale czasowym znacznie wzrósł napływ na badany ob szar. N astąp iła koncentracja m igracji z województwa małopolskiego ce chująca się wzrostem udziału w napływie ogółem do 8 7 ,4 8 % . Na kolejnych miejscach znalazły się wszystkie województwa ościenne czyli: śląskie podkar packie i świętokrzyskie. Łączny udział wymienionych czterech województw w latach 2 0 1 0 -2 0 1 1 wyniósł aż 9 6 ,09% , podczas gdy w pierwszym prze dziale wyniósł on 9 3 ,44% . Na kolejnych miejscach znalazły się województwa lubelskie oraz mazowieckie, które odznaczały się ponad jednoprocentowym udziałem w napływie ogółem, natom iast m igracje z pozostałych jednostek miały charakter incydentalny.

(40)

Tabela 3. Kierunki napływu do gminy Wielka Wieś w latach 2005-2006 i 2010-2011 według powiatów województwa małopolskiego

Powiat/cecha Liczba napływających

Napływ z województwa małopolskiego = 100% 2005/06 2010/11 2005/06 2010/11 Kraków 180 344 68,70 76,96 krakowski 49 57 18,70 12,75 olkuski 7 8 2,67 1,79 nowotarski 4 6 1,53 1,34 chrzanowski 1 5 0,38 1,12 nowosądecki 2 5 0,76 1,12 Tarnów 3 4 1,15 0,89 Nowy Sącz 2 4 0,76 0,89 tarnowski 1 4 0,38 0,89 brzeski 0 3 0,00 0,67 limanowski 1 2 0,38 0,45 suski 0 2 0,00 0,45 wielicki 2 1 0,76 0,22 krynicki 1 1 0,38 0,22 proszowicki 0 1 0,00 0,22 wadowicki 0 1 0,00 0,22 oświęcimski 4 0 1,53 0,00 bocheński 3 0 1,15 0,00 gorlicki 1 0 0,38 0,00 miechowski 1 0 0,38 0,00 myślenicki 1 0 0,38 0,00 Razem 262 447 100,0 100,0

Rozpatrując kierunki m igracji z województwa małopolskiego do gminy W ielka W ieś, w idać dom inację napływu ludności z Krakowa, który w latach 2 0 0 5 -2 0 0 6 stanow ił aż 68,7% wszystkich przybyłych z om awianego woje wództwa (tab. 3). Jednocześnie udział m iasta w napływie ludności ogółem (z całego kraju) wyniósł w tym okresie 58,6% . Kolejną jednostką o znacznych napływach był powiat krakowski (18,7% ), na którego terenie jest położona gmina W ielka W ieś. Na trzecim miejscu znalazła się sąsiednia jednostka (powiat olkuski), je d n ak na kolejnych uplasow ały się powiaty nowotarski i oświęcim ski. Przemieszczenia z tych jednostek mogą św iadczyć o zm ianie miejsca pracy związanym ze znalezieniem pracy w Krakowie lub jego strefie podmiejskiej. W latach 2 0 1 0 -2 0 1 1 znacznie wzrósł odsetek migrantów przy bywających z Krakowa (wzrost o 8,26% punktu promilowego do 76,96% ). Powiększenie tej w artości zw iązane było przede wszystkim ze spadkiem , jaki