Z województwa małopolskiego zanotowano największe napływy do gminy W ielka W ieś (tab. 2), skąd w pierwszym przedziale czasowym przybyło na badany teren aż 85,9% ogółu migrantów. Na kolejnych miejscach znalazły
- Zróżnicowanie migracji ludności w Gminie W ielka W ie ś .
się sąsiednie jednostki adm inistracyjne: podkarpackie (3,28% ) oraz śląskie (2,95% ). N ależy zwrócić uwagę, że m igracje z tych województw są ponad dwudziestopięciokrotnie mniejsze niż z małopolskiego, co wskazuje przewagę migracji na niewielkie odległości w porównaniu do przemieszczenia ludności na długie dystanse.
Tabela 2. Kierunki napływu do gminy Wielka Wieś w latach 2005-2006 i 2010-2011 według województw
W ojewództwo/cecha Liczba napływających Odsetek ogółem 2005/06 2010/11 2005/06 2010/11 małopolskie 262 447 85,90 87,48 śląskie 9 17 2,95 3,33 podkarpackie 10 16 3,28 3,13 świętokrzyskie 4 11 1,31 2,15 lubelskie 1 8 0,33 1,57 mazowieckie 1 6 0,33 1,17 wielkopolskie 2 2 0,66 0,39 lubuskie 0 2 0,00 0,39 pomorskie 5 1 1,64 0,20 dolnośląskie 4 1 1,31 0,20 opolskie 4 1 1,31 0,20 łódzkie 3 1 0,98 0,20 zachodniopomorskie 2 1 0,66 0,20 kujawsko-pomorskie 0 1 0,00 0,20 Razem 307 515 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Wielka Wieś.
W drugim przedziale czasowym znacznie wzrósł napływ na badany ob szar. N astąp iła koncentracja m igracji z województwa małopolskiego ce chująca się wzrostem udziału w napływie ogółem do 8 7 ,4 8 % . Na kolejnych miejscach znalazły się wszystkie województwa ościenne czyli: śląskie podkar packie i świętokrzyskie. Łączny udział wymienionych czterech województw w latach 2 0 1 0 -2 0 1 1 wyniósł aż 9 6 ,09% , podczas gdy w pierwszym prze dziale wyniósł on 9 3 ,44% . Na kolejnych miejscach znalazły się województwa lubelskie oraz mazowieckie, które odznaczały się ponad jednoprocentowym udziałem w napływie ogółem, natom iast m igracje z pozostałych jednostek miały charakter incydentalny.
Tabela 3. Kierunki napływu do gminy Wielka Wieś w latach 2005-2006 i 2010-2011 według powiatów województwa małopolskiego
Powiat/cecha Liczba napływających
Napływ z województwa małopolskiego = 100% 2005/06 2010/11 2005/06 2010/11 Kraków 180 344 68,70 76,96 krakowski 49 57 18,70 12,75 olkuski 7 8 2,67 1,79 nowotarski 4 6 1,53 1,34 chrzanowski 1 5 0,38 1,12 nowosądecki 2 5 0,76 1,12 Tarnów 3 4 1,15 0,89 Nowy Sącz 2 4 0,76 0,89 tarnowski 1 4 0,38 0,89 brzeski 0 3 0,00 0,67 limanowski 1 2 0,38 0,45 suski 0 2 0,00 0,45 wielicki 2 1 0,76 0,22 krynicki 1 1 0,38 0,22 proszowicki 0 1 0,00 0,22 wadowicki 0 1 0,00 0,22 oświęcimski 4 0 1,53 0,00 bocheński 3 0 1,15 0,00 gorlicki 1 0 0,38 0,00 miechowski 1 0 0,38 0,00 myślenicki 1 0 0,38 0,00 Razem 262 447 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Wielka Wieś.
Rozpatrując kierunki m igracji z województwa małopolskiego do gminy W ielka W ieś, w idać dom inację napływu ludności z Krakowa, który w latach 2 0 0 5 -2 0 0 6 stanow ił aż 68,7% wszystkich przybyłych z om awianego woje wództwa (tab. 3). Jednocześnie udział m iasta w napływie ludności ogółem (z całego kraju) wyniósł w tym okresie 58,6% . Kolejną jednostką o znacznych napływach był powiat krakowski (18,7% ), na którego terenie jest położona gmina W ielka W ieś. Na trzecim miejscu znalazła się sąsiednia jednostka (powiat olkuski), je d n ak na kolejnych uplasow ały się powiaty nowotarski i oświęcim ski. Przemieszczenia z tych jednostek mogą św iadczyć o zm ianie miejsca pracy związanym ze znalezieniem pracy w Krakowie lub jego strefie podmiejskiej. W latach 2 0 1 0 -2 0 1 1 znacznie wzrósł odsetek migrantów przy bywających z Krakowa (wzrost o 8,26% punktu promilowego do 76,96% ). Powiększenie tej w artości zw iązane było przede wszystkim ze spadkiem , jaki
- Zróżnicowanie migracji ludności w Gminie W ielka W ie ś .
miał miejsce w powiecie krakowskim, którego udział w napływie z wojewódz twa małopolskiego zmniejszył się do 12,75% . Na trzecim miejscu ze znacznie mniejszym udziałem zn alazł się sąsiedni powiat olkuski. Zauważono bardzo niski udział powiatów zaliczanych do strefy peryferyjnej Krakowa (wielicki, proszowicki, myślenicki, wadowicki). Może to być spowodowane intensyw nymi dojazdam i do pracy do Krakowa z tych powiatów, co powoduje brak chęci do przenoszenia się w pobliże m iasta. N atom iast zauważono nieco większy odsetek napływających z dalej położonych jednostek: nowotarski, chrzanowski, nowosądecki oraz największych m iast województwa (Tarnów i Nowy Sącz). Podobna tendencja występowała również w latach 2 0 0 5 -2 0 0 6 . Om awiane powiaty leżą w dużej odległości od najlepiej rozwiniętego obszaru województwa (R aźniak 2011) i dojazdy do pracy byłyby zbyt uciążliwe oraz mogłyby być nieopłacalne finansowo.
Tabela 4. Kierunki napływu do gminy Wielka Wieś w latach 2005-2006 i 2010-2011 według gmin powiatu ziemskiego krakowskiego
Gm ina/cecha Liczba napływających Powiat ziemski krakowski = 100% 2005/06 2010/11 2005/06 2010/11 Zabierzów 17 16 34,69 28,07 Jerzmanowice 10 14 20,41 24,56 Zielonki 8 7 16,33 12,28 Skawina 2 4 4,08 7,02 Krzeszowice 0 4 0,00 7,02 Liszki 0 3 0,00 5,26 Słomniki 2 2 4,08 3,51 Czernichów 2 2 4,08 3,51 Skała 1 2 2,04 3,51 Iwanowice 1 1 2,04 1,75 Świątniki Górne 0 1 0,00 1,75 Michałowice 0 1 0,00 1,75 Sułoszowa 3 0 6,12 0,00 Mogilany 3 0 6,12 0,00 Razem 49 57 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Wielka Wieś.
Rozpatrując udział ludności napływ ającej z gmin powiatu ziemskiego krakowskiego do gminy W ielka W ieś w id ać wpływ odległości na odsetek przybywających na badany teren (tab. 4). Najwyższym i w artościam i przy jazdów w latach 2 0 0 5 -2 0 0 6 cechowały się gminy bezpośrednio sąsiad u jące z W ielką W sią i były to przede wszystkim Zabierzów (34,69% ) ogółu m igrantów, Jerzm an o w ice (2 0 ,4 1 % ) i Zielonki (1 6 ,3 3 % ). Nieco mniejsze
w artości zanotowano w Skale, która również graniczy z badanym obszarem. W iększym udziałem w napływie charakteryzowały się Sułoszowa i Mogilany. W drugim przedziale czasowym również najwięcej osób przeniosło się z gmin sąsiednich, natom iast znacznie zwiększył się napływ ze Skawiny i Zielonek.
A nalizując kierunki m igracji do gminy W ielka W ieś (tab. 2,3,4) można częściowo potwierdzić prawo Ravensteina (1885), który twierdził, że migracje ludności na bliższe odległości przeważają nad przemieszczeniami na większe odległości. Badana gmina potwierdziła tę zasadę w skali migracji z innych województw oraz w skali napływu z gmin powiatu krakowskiego. O m aw iana zasad a nie do końca ma zastosow anie na poziomie powiatów województwa m ałopolskiego, co może mieć zw iązek z w ystępow aniem szerokiej strefy dojazdów do pracy do Krakowa, z której napływ był mniejszy niż z terenów dalej położonych od m iasta wojewódzkiego.
Podsumowanie
Procesy suburbanizacji zachodzą w całym Krakowskim O bszarze Metro politalnym, a najbardziej widoczne są w gminach sąsiadujących z Krakowem od północy i południa. W śród nich bardzo silne przem ieszczenia ludności notuje gmina W ielka W ieś. N ajbardziej dynam icznie proces ten zachodzi we w siach bezpośrednio graniczących z Krakowem , jed n ak jednostki da lej położone również poddawane są coraz silniejszej su b u rb an izacji. Na nierównomierność om awianych procesów ma wpływ położenie na terenie gminy Ojcowskiego Parku Narodowego, który nieco ham uje napływ lud ności do wsi położonych na jego terenie. N ależy zwrócić uwagę na wzrost przemieszczeń ludności z Krakowa na analizowany teren, co jest przejawem procesów su b u rb an izacji. Głów ną grupę m igrantów tw orzą stosunkowo młode m ałżeństwa (3 0 -3 9 lat) z dziećmi (0 -9 lat), co ma również miejsce w krajach, w których om awiane procesy trw ają od ponad 100 lat. Intensyw ność napływu ludności do W ielkiej W si generalnie maleje w raz ze wzrostem odległości od gminy. Najwyższy udział w napływie mieli mieszkańcy Krakowa oraz powiatu ziemskiego krakowskiego, natom iast przemieszczenia ludności z innych województw (poza małopolskim) były znikome. Silne natężenie pro cesów suburbanizacji w badanej gminie może być wynikiem bardzo dobrego skomunikowania zarówno z Krakowem, ja k i z autostradą A 4 i M iędzyna rodowym Portem Lotniczym w Balicach, co skutkuje wzrostem liczby firm i miejsc pracy w gminie. Położenie gminy w ciekawym krajobrazowo terenie jest dodatkowym atutem przem awiającym za osiedleniem się na tym terenie. Miejscowe plany zagospodarow ania terenu dla całego obszaru są zachętą
- Zróżnicowanie migracji ludności w Gminie W ielka Wieś..,
dla inwestorów, którzy dzięki temu mogą uniknąć części form alności adm i nistracyjnych koniecznych do uzyskania pozwolenia na budowę.
Sum m ary
Suburbanization in the United States and Great Britain began to take place in the 19th century and its rate far exceeded that in Poland. In Poland, increased rates of suburbaniza tion were observed by the 1990s. Rates of suburbanization in Poland increased rapidly over the last decade, with residential suburbanization taking the lead role. There are few papers on migration at the county and township level in Poland due to limits on access to private data. Household registration data for the years 2005, 2006, 2010 and 2011 for Wielka Wies Township were used to analyze changes in migration rates in this paper. The township has been a popular suburban growth center for more than a decade. The paper analyzes migration direction and migrant profiles. Research has shown that migration directions vary substantially and Krakow is the main point of origin. This suggests that suburbanization is taking place in the region. Household registration data for the study period indicate that Wielka Wies Township is becoming increasingly more attractive to Krakow residents. Migra tion rates vary for different migration directions. The most attractive villages (towns) were those directly adjacent to the city of Krakow. Easy access to public transportation and roads makes neighboring villages attractive to new suburbanites. The township has experienced positive population growth since the 1990s.
keywords: suburbanization, migration, Krakow
Literatura
Baum-Snow N. (2 0 0 7 ), D id H igh w a ys C a u se Suburbanization?, "Q u arte rly Jo urn al of Econom ics", 122, 7 7 5 - 8 0 5 .
Cham pion A .G . (1 9 9 4 ), In tern a tion a l m igration a n d d e m o g ra p h ic ch a n g e in the
d e ve lo p e d w orld, "U rban Studies", 3 1 (4 /5 ), 6 5 3 - 6 7 7 .
C ro m a rtie J., Nelson P. (2 0 0 9 ), B a b y Boom M igration a n d Its Im p a c t on Rural
A m e rica , „Econom ic Research Report", 36.
Długosz Z., Biały S. (2 0 1 4 ), S e le c te d a sp e cts o f p e rm a n e n t em igration from Poland
(2 0 0 1 - 2 0 1 0 ), "Bulletin of Geography. Socio-economic Series", 23, 2 5 -3 7 .
Domański B., Gwozdz K., Sobala-Gwozdz A. (2 009), In w estycje za g ran iczn e na ob
szara ch wiejskich i w m ałych m iastach Polski południow o-w schodniej, W : A. Zbo
rowski, Z. Górka (red.), Człowiek i Rolnictwo, Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2 6 7 -2 7 7 .
Gordon P., Richardson H .W ., Yu G. (1 9 9 8 ), M etro p olitan a n d non-m etropolitan em
p lo ym e n t tren d s in the U S: re ce n t evid en ce a n d im plications, "U rban Studies",
35 (7), 1 0 3 7 -1 0 5 7 .
Grochowski M. (2 0 0 5 ), Pow iązania m iędzyn a ro d ow e O bsza ru M etro p olita ln eg o
Górka Z., Brzosko-Sermak A . (2 0 1 1 ), P rzem iany i fun kcje m ia st regionu m iejskiego
Krakowa, W : M. Soja, A . Zborowski (red.), Człow iek w p rze strz e n i zu rb a n izow a nej, Kraków : U niw ersytet Jagielloński, 1 2 3 - 1 3 6 .
Jażdżew ska I. (2 0 0 7 ), M ie jski system o sa d n icz y w Polsce n a p rzełom ie X X i X IX
wieku, W : P. Bezdeń, S. Grykień (red.), P rzekształcenia regionalnych stru ktu r funkcjonalno-przestrzennych, W ro cław : U niw ersytet W rocław ski, 1 1 5 - 1 2 6 .
Johnson K.M ., M acieski R. (2 0 0 9 ), D e m o g ra p h ic Trends in the M a n ch ester-N a sh u a
M etro p olitan A re a , N ew H am pshire: C a rse y Institute.
Kopecky K., Suen R. (2 0 0 9 ), A Q uantitative A n a ly sis o f Sub urba n ization a n d the
D ifusion o f the A u to m o bile, Rochester: The 20 0 5 N BER Urban Econom ics
W orking Group M eeting.
Köhler W . (2 008), S ub urba n ization a n d H o m eo w n ersh ip Rates, Zurich: U niversity of Zurich.
Liszewski S. (2 0 0 5 ), D elim ita cja O b sza ru M etro p o lita ln eg o Łodzi, „Biuletyn KPZK PAN", 21 5, 2 5 -4 7 .
M ason J. R., N ig m atullina L. (2 0 1 1 ), Sub urba n ization A n d Su sta in a b ility in M etro
politan M o sco w , "G eo grap hical Review", 101(3), 3 1 6 - 3 3 3 .
M errim an D., O hkaw ara T., Suzuki T. (1 9 9 5 ), E x ce ss com m uting in the Tokyo M e t
ropolitan A re a : m e a su re m e n t a n d p o lic y sim ulatio n s, "U rban Studies", 32(1),
6 9 -8 5 .
N abavi A .H . (2 0 0 9 ), M ig ra nt, M a rg in a lity a n d Suburban ization , a C o n cep tu a l
Fram ew ork, "European Jo u rn al of Social Sciences", 9(2), 3 5 0 - 3 5 5 .
N agyvaradi L., Szebni A ., R abay A . (2 0 1 1 ), M o d e lin g the su bu rb a n iza tio n o f the
B u d a p e st a gg lom era tion (H u n g a ry ) with G IS m e th o d s the a sp e c t o f the su s tain ab le d evelop m en t, W : 2 0 1 1 In tern a tion a l C o n feren ce on A sia A g ricu ltu re a n d A n im a l IPC BEE, Singapore: IAC SIT Press.
Nowotnik D. (2 0 1 2 ), Przestrzen n e zró żn ico w a n ie m ig ra cji w Polsce w ujęciu m ia st
i gm in na p rzełom ie X X i X X I wieku, „A nn ales U niversitatis Paedagogicae Cra-
coviensis Studia G eo grap hica", 126(3), 1 3 8 -1 5 2 .
Płaziak M. (2 0 0 4 ), The S p a tia l D istribution o f Living S ta n d a rd s in The M a ło p o lsk ie
Voivodeship, "Prace G eograficzne", 114, 1 0 7 - 1 1 6 .
Ravenstein E.G . (1 8 8 5 ), The La w s o f M ig ra tion , "Journal of the Statistical Society of London", 48 (2), 1 6 7 -2 3 5 .
Raźniak P., W iniarczyk-Raźniak A . (2 014), In flu e n ce o f the so c ie ta l se c u rity level on
p op u lation m igra tio n s in Poland, "Procedia - Social and Behavioral Sciences",
120, 2 - 1 2 .
Raźniak P. (2 0 1 2 ), P ro ce sy społeczno-ekonom iczne w Krakowskim O b sza rze M etro
politalnym , „P race G eograficzne", 129, 6 3 -8 1 .
Raźniak P. (2 0 1 1 ), P ro cesy m igra cyjn e a d o ch o d y gm in w w ybranych o bsza ra ch
- Zróżnicowanie migracji ludności w Gminie W ielka W ie ś .
tingow e i in n o w a cyjn e a sp e kty kreow an ia zm ian w o rg a n iza cja ch , Kraków:
O ficyna W yd aw n icza AFM , 1 1 7 - 1 3 4 .
Raźniak P. (2 007), M ig ra tion p ro c e s s e s in s e le c te d m etropolitan a rea s o f Poland
in the y e a r s 2 0 0 0 - 2 0 0 5 , "Bulletin of Geography. Socio-economic series", 8,
1 2 5 - 1 3 9 .
Raźniak P. (2 0 0 2 ), Im ig racja do stre fy p o d m ie jsk ie j Krakowa ja k o w yraz p ro c e só w
su b u rb a n iza cji na p rzykład zie g m in y Z a b ierzó w , Kraków : U niw ersytet Ja g ie l
loński (p raca m agisterska).
Sykora L., O uredenek M. (2 0 0 7 ), S p ra w lin g p o st-co m m u n ist m etrop o lis: Com m er
cia l a n d re sid e n tia l su bu rb a n iza tio n in Prague a n d Brno, the Czech Republic,
"Geo Jo u rn al", 91, 2 0 9 - 2 3 3 .
Taylor G. R. (1 9 6 6 ), The B egin n in g s o f M a s s Transportation in U rban A m erica ,
Parts I a n d II, "The Sm ithsonian Jo urn al of H istory", 1, 3 5 -5 0 .
W ard D. (1 9 6 4 ), H isto rica l G e o g ra p h y o f S tre e tca r S u b u rb s in B oston, M a ssa c h u
se tts a n d Leed s, En g la n d : 1 8 5 0 -1 9 2 0 , "Annals of the Association of Am erican
G eographers", 54 (4), 4 7 7 - 4 8 9 .
W hite B. (1 993), The so c ia l g e o g ra p h y o f im m ig ra n ts in Euro pea n citie s: the ge
o g ra p h y o f arrival, W : T. King (red.), The N e w G e o g ra p h y o f Europea n M ig ra tions. London.
W iniarczyk-Raźniak A . (2 004), The U rban Q uality o f Life A ss e s m e n t A lo n g The S e c
tion: C ra co w C ity C entre - Town o f Skała, „Prace G eograficzne", 114, 1 3 1 -1 4 0 .
W iniarczyk-Raźniak A . (2 0 0 6 ), U czestn ictw o w kulturze ja k o p rz e ja w m iejskiego
stylu ży cia w region ie m iejskim Krakowa, W : B. G ó rz (red.), U rb a n iza cja i sp o łeczeń stw o , Kraków : A kadem ia Pedagogiczna, 2 0 3 - 2 1 3 .
W iniarczyk-Raźniak A . (2 0 0 8 ), W ybrane u słu g i a ja k o ś ć ży cia m ie szk a ń có w w re
g io n ie m iejskim Krakowa, Kraków : U niw ersytet Pedagogiczny.
W iniarczyk-Raźniak A ., R aźniak P. (2 0 1 1 ), R eg io n al D iffe re n c e s In The S ta n d a rd o f
Living In Poland (B a se d on S e le c te d In dices), "Procedia - Social and Behav
ioral Sciences", 19, 3 1 -3 6 .
Zborowski A . (2 0 0 7 ), R eterytoria liza cja m ig ra cji w układzie regionalnym i lokalnym
w Polsce połu dn iow o-w schodn iej, W : P. Bezdeń, S. Grykień (red.), Przekształce nia regionalnych stru ktu r funkcjonalno-przestrzennych, W ro cław : U niw ersytet
W rocław ski, 3 7 1 - 3 8 2 .
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego