Świętokrzyskie czworonogi w blasku fleszy

Œwiêtokrzyskie czworonogi w blasku fleszy

war-szawsk¹ siedzibê Pañstwowego Instytutu Geologicznego po ujawnieniu informacji o odkryciu tropów pierwszych tetrapodów. Czegoœ takiego pracownicy instytutu jeszcze nie widzieli, i zapewne prêdko nie zobacz¹.

Konferencja prasowa poœwiêcona odkryciu w Zache³miu najstarszych na œwiecie tropów tetrapodów, przygotowywana przez wyspecjalizowane s³u¿by instytutu od pocz¹tków grudnia 2009 r., rysowa³a siê od pocz¹tku jako karko³omne przedsiêwziêcie. Zdawaliœmy sobie spra-wê, ¿e bêdzie to news na pierwsze strony gazet. Jednym z g³ównych sk³adników wydarzenia mia³ byæ artyku³ w Nature (jak siê w ostatniej chwili okaza³o — ok³adkowy). Niestety, rygory narzucone przez wydawców czasopisma, w tym œcis³e embargo na informacje zwi¹zane z planowan¹ publikacj¹, niezwykle komplikowa³y zadanie. Jak zawia-domiæ media z odpowiednim wyprzedzeniem o sensacyj-nym odkryciu, nie mówi¹c jednoczeœnie, czego owe odkrycie dotyczy? Kwadratura ko³a...

Jakoœ z tego wybrnêliœmy, czego dowodem by³a fre-kwencja na konferencji prasowej, która rozpoczê³a siê 7 stycznia, punktualnie o godzinie dwunastej, kilkanaœcie godzin po ukazaniu siê Nature ze zdjêciem œwiêtokrzy-skich tropów na ok³adce i artyku³em Tetrapod trackways from the early Middle Devonian period of Poland wewn¹trz numeru. T³o spotkania zapewnia³a piêkna, zabytkowa rotunda Morozewicza w Muzeum Geologicz-nym PIG-PIB. Na pó³ godziny przed startem salê szczelnie wype³ni³ t³um dziennikarzy, licz¹cy grubo ponad sto osób. Miejsca strategiczne zajê³o dwanaœcie kamer telewizyj-nych. Przed muzeum warcza³y wozy transmisyjne, a po-sadzkê hallu i sali g³ównej pokrywa³y kolorowe kable.

Konferencjê rozpocz¹³ rzecznik prasowy PIG, Miros³aw Rutkowski, przedstawiaj¹c bohaterów dnia: Grzegorza Nie-dŸwiedzkiego, Piotra Szreka, Katarzynê i Marka Narkiewi-czów. Zabrak³o tylko pi¹tego autora publikacji w Nature, szwedzkiego badacza wczesnych tetrapodów Pera Ahlberga.

S³owo wstêpne wyg³osi³ Grzegorz Pieñkowski, z–ca dyrektora, sekretarz naukowy instytutu. Podkreœli³ on wagê odkrycia, cytuj¹c opinie œwiatowych autorytetów w dziedzinie paleontologii, m.in. prof. Jennifer Alice Clack. Odniós³ siê równie¿ do kwestii finansowania niestandardo-wych badañ, podnosz¹c koniecznoœæ wdro¿enia noniestandardo-wych rozwi¹zañ organizacyjnych i prawnych w tym zakresie.

Grzegorz NiedŸwiedzki rozpocz¹³ swoje wyst¹pienie od wspomnienia, jak to w dzieciñstwie kolekcjonowa³ znaczki pocztowe, a jego ulubionym by³ ten, który przedstawia³ ich-tiostegê. Nie przysz³o mu wtedy do g³owy — powiedzia³ — ¿e jako dojrza³y naukowiec bêdzie odkrywc¹ równie fascy-nuj¹cego stworzenia. Jego barwna opowieœæ o historii badañ w Zache³mie przeplatana by³a w¹tkami o wysoce specjali-stycznym charakterze, dotycz¹cymi implikacji odkrycia dla chronologii i scenariusza ewolucji. Podkreœli³ znaczenie datowania konodontowego, dzie³a Katarzyny i Marka Nar-kiewiczów, dla zwieñczenia swej koncepcji.

Po krótkim referacie g³ównego autora zebrani mogli obejrzeæ film popularnonaukowy, nakrêcony przez ekipê Nature w Muzeum Geologicznym PIG-PIB i w kamie-nio³omie Zache³mie. Narratorem by³ Per Ahlberg, a film by³ rozpowszechniany poprzez stronê internetow¹ czasopisma.

Pytania dziennikarzy zajê³y kolejne pó³ godziny. W odpo-wiedzi na powtarzaj¹ce siê zapytanie, dotycz¹ce mo¿liwo-œci znalezienia szcz¹tków kostnych tetrapoda, Piotr Szrek udzieli³ odpowiedzi dyplomatycznej — nie wykluczy³ suk-cesu, zdradzaj¹c przy tym, ¿e coœ ju¿ uda³o siê ustaliæ.

W kilku pytaniach podnoszono kwestiê wp³ywu znale-ziska na zwiêkszenie atrakcyjnoœci tego niezbyt bogatego regionu Polski oraz ochrony stanowiska w Zache³mie. Temat rozwin¹³ Jerzy Nawrocki, dyrektor Pañstwowego Instytutu Geologicznego. Wspomnia³ o dzia³aniach insty-tutu na rzecz promocji geoturystyki, zaznaczy³, ¿e zg³osi³ ju¿ wniosek o ustanowienie w tym rejonie rezerwatu geolo-gicznego. Przytoczy³ przyk³ad Ba³towa, którego kariera rozpoczê³a siê równie¿ od tropów. Do s³ów dyrektora odniós³ siê pozytywnie w³aœciciel kamienio³omu, który by³ jednym z goœci honorowych spotkania.

Obszerne wyjaœnienia w kluczowej kwestii datowania warstw z tropami przedstawili Katarzyna i Marek Narkie-wiczowie, posi³kuj¹c siê specjalnie przygotowanym na tê okazjê posterem.

Grzegorz NiedŸwiedzki przybli¿y³ dziennikarzom istotê dyskusji naukowej i weryfikacji hipotezy przez miêdzynaro-dowe gremium badaczy. Wraz z Piotrem Szrekiem omówili kwestie wymagaj¹ce jeszcze wyjaœnienia i przedstawili mo¿liwe kierunki dalszych badañ. Seriê pytañ zakoñczy³a sesja zdjêciowa autorów publikacji z efektownym odciskiem ³apy tetrapoda w tle, eksponowanym w szklanej gablocie.

Konferencjê zakoñczono w sali g³ównej muzeum, do której zaprosi³ zebranych dyrektor J. Nawrocki, propo-nuj¹c lampkê szampana, trunku najbardziej stosownego do takiej okazji. Mimo formalnego zakoñczenia spotkania praca ekip telewizyjnych i radiowych trwa³a jeszcze przez kilka godzin, a¿ do momentu pojawienia siê pañ sprz¹-taj¹cych muzeum.

Plonem konferencji by³y artyku³y i filmy, które poja-wi³y siê we wszystkich g³ównych wydaniach dzienników telewizyjnych, gazet codziennych, serwisach agencji pra-sowych polskich i zagranicznych oraz na portalach interne-towych. Siódmego stycznia praktycznie nie by³o medium, które nie odnotowa³oby sensacyjnego odkrycia, nadaj¹c relacji mo¿liwie barwny tytu³. Mój ulubiony pochodzi z Onet TV: Pierwszy czworonóg by³ Polakiem. Po prostu...

Miros³aw Rutkowski 107 Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 2, 2010

Ryc. 1. Konferencja prasowa w PIG poœwiêcona odkryciu tropów

najstarszych tetrapodów. O historii badañ w Zache³mie mówi g³ówny autor publikacji w Nature G. NiedŸwiedzki (z lewej). Obok pozostali autorzy: P. Szrek, K. Narkiewicz, M. Narkiewicz. Fot. B. Ruszkiewicz