Przegl¹d informacji medialnych dotycz¹cych geologii – kwiecieñ 2012
Miros³aw Rutkowski
1W porównaniu z poprzednim mie-si¹cem, kiedy to uwagê mediów przyku³y dwa wa¿ne raporty Pañstwowego Insty-tutu Geologicznego na temat gazu ³upko-wego, w kwietniu zainteresowanie œrod-ków masowego przekazu wróci³o do normy. Tematy zwi¹zane z geologi¹, czy nawet szerzej z naukami o Ziemi, w prasie poja-wia³y siê rzadko, do czego od lat zdo³aliœ-my siê przyzwyczaiæ, a co zmieni³a dopiero ca³kiem niedawno rewolucja ³upkowa, kieruj¹c blask fleszy na nasz¹ skromn¹ dziedzinê wiedzy. W kwietniu nie wybuch³ ponadto ¿aden du¿y wulkan, nie by³o katastro-falnych trzêsieñ ziemi, nie odnotowano te¿ spektakular-nych wypadków górniczych – dziennikarze nie mieli wiêc dos³ownie ¿adnego powodu, by pisaæ o geologii. Mo¿e to i lepiej... Chwila oddechu ka¿demu siê przydaje, a przy tym pozwala na refleksjê i spokojn¹ ocenê pozycji naszego œro-dowiska w lawinie informacji, która codziennie przetacza siê przez kana³y medialne. A jaki¿ wniosek p³ynie z tej oce-ny? Doœæ banalny: geologia jest jedn¹ z wielu nauk stoso-wanych i niezale¿nie od tego, co o tym s¹dz¹ sami geolodzy, media nie maj¹ ¿adnego powodu, by pisaæ o nas czêœciej ni¿ – bez urazy – o dendrologach czy specjalistach z dziedziny obróbki skrawaniem.
Nie oznacza to jednak, ¿e w kwietniu dziennikarze zupe³nie o geologii zapomnieli. Ukaza³o siê na tyle du¿o tekstów, ¿e by³o z czego wybieraæ. Poza tematyk¹ gazu ³upkowego i jego perspektywicznych zasobów (wci¹¿ na topie) uwagê mediów przyci¹gn¹³ kolejny protest ministra œrodowiska Marcina Korolca, dotycz¹cy tym razem pro-pozycji Komisji Europejskiej, która ma zamiar przeciw-dzia³aæ spadkowi ceny uprawnieñ do emisji CO2poprzez
administracyjn¹ redukcjê ich liczby na rynku. O stanowisku polskiego ministra sformu³owanym na spotkaniu szefów resortów œrodowiska w duñskim Horsens donios³a PAP 20 kwietnia. Wyst¹pienie ministra Korolca zosta³o wkrótce wsparte przez wiceminister gospodarki Hannê Trojanow-sk¹, która, jak poda³a Gazeta.pl 20 kwietnia, oœwiadczy³a przed spotkaniem unijnych ministrów ds. energii, ¿e Polska podtrzymuje stanowisko, by do czasu globalnego porozu-mienia nie zaostrzaæ celów redukcji emisji CO2 w Unii
Europejskiej. Publikacji poœwiêconych zagro¿eniom, jakie dla polskiej gospodarki niesie ambitna polityka klimatyczna UE, by³o relatywnie du¿o, co œwiadczy o rosn¹cej wadze problemu, który ju¿ jesieni¹ mo¿e zdominowaæ debatê publiczn¹.
Innego typu zagro¿enia rodz¹ siê na krajowym po-dwórku. O kolejnych protestach dotycz¹cych praktycznie wszystkich aspektów dzia³alnoœci górniczej i wiertniczej, a nawet geofizycznej media donosz¹ prawie codziennie. W kwietniu szczególn¹ aktywnoœæ wykazywali przeciw-nicy kopalni odkrywkowych wêgla brunatnego. Dariusz Ciepiela pisze 11 kwietnia na portalu WNP.pl: „Samo-rz¹dowcy z Lubina i okolicznych gmin protestuj¹ przeciw
planom budowy kopalni odkrywkowej wêgla brunatnego »Legnica« i domagaj¹ siê w tej sprawie przeprowadzenia lokalnego referendum. Zamiast energetyki opartej na wêglu brunatnym chc¹ rozwijaæ odnawialne Ÿród³a energii, zw³aszcza biogazownie”.
Wsparcia protestuj¹cym udzieli³ Janusz Palikot, o czym za PAP informowa³ 24 kwietnia Onet.pl. Na wspólnej konfe-rencji z przedstawicielami Ogólnopolskiej Koalicji „Rozwój TAK – Odkrywki NIE” kontrowersyjny polityk oœwiadczy³, ¿e sprzeciwia siê kopalniom odkrywkowym i opowiada siê za odnawialnymi Ÿród³ami energii. Szczegó³ów propono-wanej konwersji energetycznej nie poda³.
Szeroko opisywana w prasie katastrofa na platformie Elgin w sektorze brytyjskim Morza Pó³nocnego, która nast¹pi³a 25 marca br., nie by³a tak spektakularna jak wyciek z Deep Horizon w Zatoce Meksykañskiej, ale nie mog³a siê zdarzyæ w bardziej niesprzyjaj¹cym momencie. Wyciek gazu (w kwietniu wci¹¿ nieopanowany), rozpocz¹³ siê bowiem w trakcie prac Komisji Europejskiej nad nowymi regulacja-mi dotycz¹cyregulacja-mi poszukiwañ i wydobycia wêglowodorów na morzu. O d³ugofalowym aspekcie tej awarii pisze Marcin Szczepañski w tekœcie „Europie grozi kryzys morskich poszukiwañ ropy i gazu” opublikowanym na portalu WNP.pl 11 kwietnia. Wed³ug oceny agencji ratingowej Fitch, któr¹ przytacza autor artyku³u, katastrofa mo¿e znacz¹co wp³y-n¹æ na op³acalnoœæ dzia³alnoœci typu offshore w Europie.
MAMY GAZ CZY GO NIE MAMY?
Media w kwietniu wci¹¿ nie mog³y otrz¹sn¹æ siê z szoku po opublikowaniu w zesz³ym miesi¹cu raportu Pañstwo-wego Instytutu Geologicznego, w którym znacz¹co zredu-kowano nasz potencja³ gazowy. Wiêkszoœæ dziennikarzy przekonywa³a, ¿e szacunkowe zasoby podane przez instytut to wci¹¿ ogromny kawa³ek tortu, zw³aszcza jeœli wzi¹æ pod uwagê udokumentowane zasoby konwencjonalne. Nie brak by³o bardziej ambitnych pomys³ów na przekonanie czytel-ników, ¿e szklanka jest jednak do po³owy pe³na. W artykule Macieja Brachowicza „£upkowa rzeczywistoœæ” opubli-kowanym 17 kwietnia w Dzienniku Polskim przeczytaæ mo¿na by³o, ¿e szacunki instytutu to dobra wiadomoœæ dla Polski. Autor tak uzasadnia swe przekonanie: „Mniejsza liczba nie rozpala tak bardzo wyobraŸni, byæ mo¿e spowo-duje, ¿e gaz ³upkowy wycofany zostanie z pola walki miêdzy partiami, a stanie siê raczej przedmiotem spokojnej pracy. Mniejsze zasoby to te¿ zapewne mniejsza wrogoœæ zew-nêtrzna – sytuacja, w której Polska uniezale¿nia siê od dostaw gazu, by³aby pora¿k¹ dla rosyjskiej geopolityki, ale wci¹¿ to mniejsza tragedia ni¿ Polska staj¹ca siê konkuren-tem na rynku gazu”.
Trzeba przyznaæ, ¿e coœ jest w tym rozumowaniu – tisze jediesz dalsze budiesz?
Pewien dysonans do zgodnego tonu mediów wprowa-dzi³a wypowiedŸ Grzegorza Pytla, analityka z Instytutu Sobieskiego, który w felietonie opublikowanym 16 kwietnia
301
Przegl¹d Geologiczny, vol. 60, nr 6, 2012
CO W PRASIE PISZCZY
1
Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; miroslaw.rutkowski@ pgi.gov.pl.
w Rzeczypospolitej napisa³: „Dzia³ania rz¹du, które dopro-wadzi³y do przeszacowania perspektywicznych wydobywal-nych zasobów gazu ³upkowego w Polsce z ponad 5 bln m3
do sporo poni¿ej 1 bln, to nie tylko przyk³ad irracjonalnego zachowania z biznesowego punktu widzenia. To tak¿e krysta-licznie oczywisty przyk³ad dzia³ania na szkodê pañstwa”.
Dalej w tekœcie autor uzasadnia sw¹ opiniê, argumen-tuj¹c, ¿e podanie tak niskich zasobów u³atwi koncernom naftowym ¿¹danie niskich op³at za eksploatacjê, bo wzros³o ryzyko niepowodzenia poszukiwañ.
Na marginesie tej kuriozalnej z wielu wzglêdów opinii mo¿na zaproponowaæ rozwiniêcie taktyki biznesowej suge-rowanej przez autora, a stosowanej od dawna przez sprze-dawców u¿ywanych samochodów. Zak³adaj¹c, ¿e s³u¿ba geologiczna mo¿e dowolnie ¿onglowaæ danymi, nale¿a³oby podaæ zasoby dwukrotnie wiêksze ni¿ lekk¹ rêk¹ przydzie-lone nam przez EIA. Wtedy koncerny zapewne zgodzi³yby siê p³aciæ wysokie podatki w nadziei na pewny zysk. Pytanie, jak szybko zorientowa³yby siê, ¿e zosta³y wprowadzone w b³¹d? I co zrobi³yby, nie widz¹c zysków? Grzegorz Pytel zdaje siê zapomnia³ o tym, ¿e podatki eksploatacyjne p³aci siê od rzeczywistej, a nie spodziewanej iloœci wydobytego gazu, a surowca raczej nie przybêdzie nawet od najbardziej optymistycznych prognoz.
Ponadto: co zrobiæ z kolejnymi szacunkami, np. z przy-gotowywanym przez USGS, jak pisze o tym 15 kwietnia Bloomberg Bussinessweek w obszernym tekœcie „Ameryka zajrzy nam w ³upki”. Utajniæ?
Przegl¹daj¹c prasê kwietniow¹, nie sposób nie zauwa-¿yæ nostalgii czêœci dziennikarzy za szczêœliwymi czasami, gdy Polska mia³a siê staæ gazowym mocarstwem. Jest to poniek¹d zrozumia³e, bo ³atwiej jest pisaæ artyku³y hurra-optymistyczne, ni¿ zmagaæ siê z nudn¹ rzeczywistoœci¹. Odnotowaæ nale¿y w zwi¹zku z tym próby wskrzeszenia optymizmu. Niezawodny, jak zwykle, Micha³ Duszczyk nadaje tytu³ swemu artyku³owi zamieszczonemu 30 kwiet-nia w Dzienniku Gazecie Prawnej: „Gazu ³upkowego znów jest w Polsce du¿o”. Opieraj¹c siê na informacji firmy Saponis, która zdecydowa³a siê opublikowaæ wstêpny raport dotycz¹cy wyników prac na koncesji pomorskiej, dzienni-karz wywodzi, ¿e gdyby koncesje innych firm by³y równie bogate jak Saponisu, to mielibyœmy nawet 3 bln m3gazu. Niestety, po przejrzeniu tekstu zawieraj¹cego oprócz b³êdów merytorycznych i logicznych spor¹ dawkê zwyk³ego wish-full thinking pryska nadzieja na ponowne nadmuchanie gazowego balonu. Pozostaje czekaæ na pierwsz¹ setkê otworów, a nu¿ nie mieliœmy racji?
PALEONTOLOGICZNE ELDORADO
Jednak nawet w stosunkowo spokojnym kwietniu prasa mia³a swój sensacyjny news. 12 kwietnia Szymon Zdzie-b³owski donosi w depeszy PAP: „Paleontologiczne El Dorado odkryto pod Opocznem”. W tekœcie czytamy, ¿e skarbnicê skamienia³oœci sprzed 148 mln lat, m.in. odciski i szcz¹tki ryb, gadów morskich i lataj¹cych, wa¿ek i ornamentowa-nych muszli, odkry³ niedaleko Opoczna dr Adrian Kin z Uniwersytetu Jagielloñskiego, a tak¿e, ¿e jest to unika-towe w skali œwiata stanowisko paleontologiczne, badane obecnie przez miêdzynarodowy zespó³ naukowców we wspó³pracy z Pañstwowym Instytutem Geologicznym.
O odkryciu dr. Kina pisa³a m.in. Gazeta Wyborcza i jej mutacje – Gazeta.pl i Gazeta Wyborcza £ódŸ. Neewsweek 16 kwietnia poœwiêci³ tematowi bogato ilustrowany tekst Julii Szyndzielorz pt. „Skarby sprzed 148 milionów lat”. W artykule zacytowano wypowiedŸ Piotra Szreka z Muzeum Geologicznego PIG, który zdradzi³, ¿e zaskoczy³a go
feno-menalna jakoœæ i iloœæ okazów, obejmuj¹cych równie¿ przedstawicieli dot¹d nieznanych gatunków.
Prezentacji „polskiego Solnhofen” by³a poœwiêcona kon-ferencja prasowa, która odby³a siê 12 kwietnia w Pañstwo-wym Instytucie Geologicznym w Warszawie. Podczas spo-tkania z dziennikarzami i naukowcami Adrian Kin powie-dzia³: „Stanowisko jest na tyle bogate, ¿e do jego badania niezbêdne by³o stworzenie miêdzynarodowego zespo³u, kierowanego przez dr. Adriana Kina. W jego sk³ad weszli dr B³a¿ej B³a¿ejowski z Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk, œp. prof. Micha³ Gruszczyñski ze Stowa-rzyszenia Przyjació³ Nauk o Ziemi „Phacops”, dr David Martill ze School of Earth and Environmental Sciences Uniwersytetu w Portsmouth, dr Günter Bechly ze Staat-liches Museum für Naturkunde Stuttgart i dr Jim Marshall ze School of Environmental Sciences Uniwersytetu w Liver-poolu. Efektem prac jest dostêpna online publikacja w pre-sti¿owym periodyku naukowym Lethaia, dotycz¹ca zagad-nieñ z pogranicza paleontologii, biostratygrafii, geochemii i sedymentologii. Przysz³e badania geologiczne prowadzone bêd¹ w œcis³ej wspó³pracy z Pañstwowym Instytutem Geo-logicznym”.
Badacz zdradzi³, ¿e wspólnie z w³adzami samorz¹dowy-mi rozpatrywane jest stworzenie na terenie gsamorz¹dowy-miny S³awno geoparku, w którym niesamowity œwiat jurajskiego morza mogliby podziwiaæ turyœci, tak jak to siê dzieje od ponad 100 lat w najs³ynniejszym stanowisku paleontologicznym na œwiecie – bawarskim Solnhofen.
Kolekcjê skamienia³oœci zebranych w niezwyk³ym kamienio³omie mo¿na obejrzeæ w Muzeum Geologicznym PIG, a zdjêcia najbardziej efektownych okazów opubliko-wano na portalu instytutu: www.pgi.gov.pl.
NIEZWYK£Y EFEKT GLOBALNEGO OCIEPLENIA
O interesuj¹cym fenomenie przyrodniczym donios³a 24 kwietnia Rzeczpospolita. Wed³ug przyjêtej 20 kwietnia rezolucji Parlamentu Europejskiego globalne ocieplenie nasila dyskryminacjê ze wzglêdu na p³eæ. W zwi¹zku z tym PE zwraca siê do pañstw cz³onkowskich o „uwzglêdnienie aspektu p³ci w strategiach na rzecz przeciwdzia³ania klêskom ¿ywio³owym”, a tak¿e „o promowanie upodmio-towienia kobiet i ich uœwiadamianie poprzez budowanie potencja³u przed katastrofami zwi¹zanymi z klimatem”. W tym celu kraje unijne powinny przeprowadziæ analizê polityki „³agodzenia zmiany klimatu, skoncentrowanej przede wszystkim na wymiarze p³ci”.
Na rezolucji suchej nitki nie zostawiaj¹ autorzy artyku³u „Klimat szkodzi kobietom; Be³kot nad be³kotami” zamiesz-czonego w Rzeczypospolitej 24 kwietnia: Kamila Baranow-ska, Micha³ Szu³drzyñski i Marek Magierowski. W tekœcie przytoczono wypowiedŸ Konrada Szymañskiego, europos³a PiS: „To jeden z najbardziej nonsensownych dokumentów, z jakimi siê tutaj zetkn¹³em. Pokazuje, ¿e wiêkszoœci depu-towanych do Parlamentu Europejskiego wszystko kojarzy siê z dyskryminacj¹ kobiet i zmianami klimatu. Efektem tego jest rezolucja zawieraj¹ca dwie obsesje w jednym”.
Odmiennego zdania jest pos³anka PO Lena Kolarska--Bobiñska: „Ten raport ³¹czy sprawy klimatu i walki z dys-kryminacj¹. Mówi, ¿e ocieplenie, brak wody, klimat doty-kaj¹ osoby ubogie i kobiety, bo to one ponosz¹ ciê¿ary zwi¹zane z zabezpieczaniem rodzin”.
Trudno siê nie zgodziæ z t¹ opini¹, zw³aszcza bior¹c pod uwagê ubogie kraje Afryki i czêœci Azji, gdzie kobie-tom zawsze by³o ciê¿ko, ale co to ma wspólnego z dyskry-minacj¹? Na dodatek rosn¹c¹ wraz ze wzrostem globalnej temperatury?
302
