Henryk Dubowik
Polonistyka w Wyższej Szkole
Pedagogicznej w Bydgoszczy
Biuletyn Polonistyczny 18/4 (58), 24-28
W B YD G O S ZC ZY
O r g a n iz a c ja
Wyższa Szkoła Nauczycielska w Bydgoszczy z o s ta ła założona w r . 1969 ja
ko samodzielna wyższa u czeln ia, prowadząca początkowo jed yn ie t r z y le t n ie
studia zawodowe. Już w r . 1973 rozpoczęto jednak w u czeln i re k ru ta c ję na
c z te ro le tn ie je d n o lite studia m agistersk ie, a od 1 październ ika 197* r .
przyznano j e j prawa Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Funkcje rek tora sprawowa l i k o lejn o: doc. dr hab. Jerzy Danielewicz, p r o f. dr Bogdan Głębowicz oraz - obecnie - doc. dr Edmund Trenrpała.
Szkoła obejmuje t r z y w ydziały: Humanistyczny, Pedagogiczny oraz Mate matyczno-Przyrodniczy. W obrębie Wydziału Humanistycznego d z ia ła Zakład F i l o l o g i i P o ls k ie j (od r . 1971 - F i l o l o g i i P o ls k ie j i Bibliotekoznaw stw a), kierowany od początku przez doc. dra Jerzego Koniecznego, obecnego prorek tora WSF.
Zakład dysponuje dotychczas jedynie niew ielkim księgozbiorem podręcz
nym własnym, może jednak opierać pracę na bogatych zbiorach B ib lio t e k i
Głównej.
T rzy le tn ie studia zawodowe w zakresie f i l o l o g i i p o ls k ie j ukończyło w
latach 1972- 197* - 169 absolwentów studiów dziennych i 163 absolwentów stu
diów zaocznych. W r . 1975 dyplomy otrzyma jeszcze 104 studentów dziennych i
37 zaocziych, po czym cykl t r z y le t n i u legn ie lik w id a c ji, rozpocznie s ię na
tomiast t r z e c i już rok jed n o lity ch studiów m agisterskich i uruchomione zos taną studia drugiego stopnia.
Kadra naukowa
W Zakładzie F i l o l o g i i P o ls k ie j WSP zatru dnieni z o s t a li przede wszystkim
dawni pracownicy Studium N au czycielskiego, k tó rzy u zyskali stopnie naukowe
doktora na Uniwersytecie M ikołaja Kopernika w Toruniu, U niw ersytecie War
szawskim oraz w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku. Jako asystentów za
angażowano natomiast głównie n a u c zy c ie li szkół średnich, k tó rzy p o d ję li
- 25
-W roku akad. 1974/75 kadra pracowników naukowo-dydaktycznych Zakładu
p rzed sta w ia ła s ię następująco:
docen ci: Jerzy Konieczny (kierow nik Zakładu), Zdzisław Mrozek, Franci
szek Żm idtiński (h is t o r y k ), Henryk Dubowik (zatrudniony na godzinach z le c o n ych );
a diu nkci: dr Andrzej Otfinowski (językoznaw ca), dr Bolesław Pękala;
s t . wykładowcy: dr Władysław Jeż (językoznaw ca), dr Jan Panasewicz, dr
Jan Malinowski (zatrudniony na niepełnym e t a c ie );
s t . a s y s te n c i: mgr Stanisława G ierulska, mgr Maria Gutowska, mgr Maria Mościcka, mgr Krystyna Osenkowska, mgr Bar ab ar a Hoganowicz-Foltyn.
V la ta c h poprzednich zatrudniani b y l i ponadto - przez pewien czas - w Z a k ła d zie : dr Jan Data, mgr Em ilia Kostjuk-Łuczak oraz mgr Helena Z ie liń ska.
Praca naukowa
Zainteresowania badawcze polonistów z bydgoskiej VSP skupiały s ię p rze de wssęrstkim wokół lit e r a t u r y re g io n a ln e j. V ie le opracowań poświęcono zwła
szcza Adamowi Grzymale-Siedleckiemu, o p iera ją c s ię na m ateriałach ręk op iś
miennych zgromadzonych w Iz b ie Pamiątkowej p isa rza (zorganizowanej przez
M iejską B ib lio te k ę Publiczną w Bydgoszczy), dokumantacja zaś życia l i t e r a c kiego i te a tra ln e g o w województwie bydgoskim b y ła przedmiotem liczn ych prac dyplomowych studentów.
Hynlki badań b y ły publikowane p rze z Bydgoskie Towarzystwo Naukowe w ra mach "Brec Wydziału Nauk Humanistycznych" - s e r ia B (przeznaczona d la Komi s j i Języka i L ite r a tu r y , k tó r e j członkami są przede wszystkim p o lo n iś c i z WSP). W s e r i i t e j ukazały s ię dotychczas - oprócz m on ografii i prac języko wych - następujące z e szy ty zbiorow e:
5* H.Dubowik, J.Konieczny, J.M alinowski: Polska powieść h istoryczn a. Wybrane zagadnienia z d ziejów r e c e p c ji i warsztatu tw órczego, 1968
4 . W kręgu Adama Grzym ały-Siedleckiego i dram aturgii p o ls k ie j. Hed. J.
Konieczny, 1970
6 . S zk ice z h i s t o r i i i t e o r i i lit e r a t u r y . Hed. J.Konieczny, 1971
7. Z problem atyki gatunków i prądów lit e r a c k ic h XIX i XX wieku. Hed. J. Konieczny, 1972
8 . Z badań nad tw órczością lit e r a c k ą na Pomorzu w XX wieku. Bed. J.Ko
n ieczn y, 1 9 7 3 '
W s e r i i ’’Prace Popularno naukowe" BOT ukazała s ię ponadto książka "Byd
goszcz w latach 1920- 1970" , obejmująca m.in. artykuły o p o e z ji, k ry ty c e ,
prasie i życiu teatralnym miasta, opracowane przez H.Dubowika, J.Malinow
skiego, Z.Mrożka i J.Koniecznego.
Mając możliwość druku w wydawnictwie o zasięgu ogólnopolskim - prace
BOT są firmowane p rzez Państwowe Ufydawnictwo Naukowe - nieco mniej uwagi
poświęcano publikacjom uczelnianym. Należy jednak wymienić spośród nich.
pracę Z.Mrożka "W kręgu narodzin p o ls k ie j pow ieści p sy ch o lo giczn ej" (1971)» która zapoczątkowała s e r ię Studia f i l o l o g i c z n e , zaś z wydawnictw skrypto wych - "Obraz lit e r a t u r y p o ls k ie j na Kujawach i Pomorzu Gdańskim w dobie zaborów", autorstwa J.Koniecznego i Z.Mrożka (1974-)» P o lo n iś c i z WSP p u b li
kowali ponadto lic z n e artykuły w miejsoowej p ra s ie k u ltu ra ln e j, przede
wszystkim w - nie Istn iejącym już - dwutygodniku "Pomorze".
J e ż e li chodzi o zainteresowania indywidualne pracowników naukowo-dydak
tycznych u c z e ln i, to doc. dr Jerzy K o n i e o z n y zajmował s ię przede
wszystkim życiem lite ra c k im ziem północnych. Wy n ik i swoich badań o g ł o s i ł on m.in. w rozprawach: "Becepcja lit e r a t u r y p o ls k ie j na Pomorzu Gdańskim w l a
tach 1864-1914" ("Bocznik Grudziądzki", t . V -V I), "Droga Sienkiew icza do
czyteln ik a w zaborze pruskim” (BOT, z .5 ) , "Kultura polska wśród mieszkańców
Sępólna i jego o k o lic w dobie zaboru" (w: "D z ie je Sępólna i pow iatu", Byd
goszcz 1974), w skrypcie "Obraz lit e r a t u r y p o ls k ie j na Kujawach i Pomorzu Gdańskim w dobie* zaborów" oraz w artykułach zamieszczonych w "Obrazie l i t e ratu ry p o ls k ie j XIX i XX w .".
Drugi kierunek jego zainteresowań badawczych wiąże s ię z tw órczością A dama Grzym ały-Siedleckiego: p rzedstaw iał n ie wydane rękop isy p is a rza i s k ie rowane do niego l i s t y (BOT, z . 4, 6, 7 ), przygotow ał do druku i skomentował
"Nie pożegnanych" dla Wydawnictwa L ite ra c k ie g o w Krakowie (1972), n ap isa ł
ponadto rozprawę "Twórczość k rytyczn o litera ck a Adama G rzym ały-Siedleckie g o ", która ukaże s ię niebawem.
Za d zia ła ln o ść badawczą w zakresie problematyki k u ltu ra ln e j Pomorza TTT i XX w ., a zwłaszcza za cykl opracowań dotyczących tw órczości S ie d le c k ie g o , otrzymał w r . 1975 nagrodę wojewódzką I I stopnia w d z ie d z in ie nauki.
Doc dr. Zdzisław M r o z e k skoncentrował uwagę na p ro z ie psycholo
g ic zn ej początków XIX s tu le c ia i tw órczości Ludwika Sztyrmera (rozpraw y:
"Narodziny i rozwój pierw iastka psychologicznego w p o ls k ie j p r o z ie narra
c y jn e j" - BOT, z . 7; "W kręgu narodzin p o ls k ie j pow ieści psych ologiczn ej -
studia o p ro z ie n arracyjnej Ludwika Sztyrmera" - WSN, 1971; "0 poglądach
- 27
-- BNT, z .6 ) oraz na lit e r a t u r z e re g io n a ln e j (s tu d ia : “Kaszubsko-pomorska
dramaturgia w dw u dziestoleciu międzywojennym" - BTN, z'. 4 } "P is a rz e ziem i
pomorskiej w la ta c h 1920-1970" - BTN, z .8 ; "Stowarzyszenia re g io n a ln e, cza
sopisma i ruch wydawniczy na Pomorzu po I i I I w ojnie św iatow ej" - BTNj. z.
9 ). Analizował ponadto pam iętniki Adama Grzym ały-Siedleckiego (BTN, z .8 ) i
Jakuba Wojciechowskiego, o sta tn io zaś pracuje nad rozprawą poświęconą życiu teatralnemu na Kujawach.
Doc. dr Henryk D u b o w i k in teresow ał s ię problematyką gatunków i prądów lit e r a c k io h XX wieku, o gła sza ją c na ten temat m .in. artyk u ły o pro
z ie h is to ry c z n e j (BTN, z . 3 ) , o reportażu marynistycznym ("Ziem ia Gdańska"
1971» nr 8 8 ) , o wspólnych elementach w kierunkach lite r a c k ic h XX s tu le c ia
(BTN, z . 7 ), o analogiach i ,kontrastach między lit e r a t u r ą , muzyką i plastyką
(BTN, z .6 ) . Jego obszerna rozprawa "Nadrealizmw p o ls k ie j lit e r a t u r z e współ
czesn ej" (1971) wywołała żywą dyskusję wśród recenzentów. K ilk a prac poś
w ię c ił również Adamowi Grzymale-Siedleckiemu, a n a lizu ją c jego komedie i
p o w ieści, zw łaszcza zapomniane i n ie wydane (BTN, z . 4, 8 ) . Opublikował po
nadto k ilk a prac z d zied zin y b i b l i o l o g i i i b ib lio te k a rs tw a .
Dr Jan P a n a s e w i c z p rze d sta w ił szczególne fu nkcje języka
warstw kulturalnych i języka lit e r a c k ie g o (BTN, z .6 ) oraz "Wyznaczniki po
w ie ś c i eg zo ty c z n e j" (BTN, z .6 ) , przygotow ał również do druku rozprawę o
tw órczości Wacława Sieroszew skiego.
Dr Bolesław P ę k a l a badał przede wszystkim twórczość Stefana Że
romskiego, zajmując s ię m .in. problematyką jego utworów scenioznych z la t
1918-1925(BTN;, z . 4 ) i poglądami p is a rza na futurystów (BTN, z .6 ) oraz przed
staw iając "Konstrukcje i destru kcje m yśli p u b licy styczn ej Stefana Żerom
skiego w la ta c h 1918-1925" (BTN, z . 9 ).
Dr Jan M a l i n o w s k i opublikował artykuły dotyczące p o ls k ie j
p ow ieści h istoryczn ej*(B T N , z .3 , 7 ); zajmował s ię ponadto pu blicystyką Ada
ma G rzym ały-Siedleckiego, an alizu jąo m .in. jego re c e n z je dotyczące dramatu
i utworów h istoryczn ych (BTN, z . 4, 9 ) . Opracował inform ację b io g ra fic z n ą
dotyczącą S ied leck ieg o oraz b ib lio g r a f ię jego bydgoskich p u b lik a c ji (BTN,
* . 9 ).
Zainteresowania pozostałych praoowników naukowo-dydaktycznych Zakładu skupiają s ię także wokół lit e r a t u r y XIX i XX wieku. Mgr Stanisława G i e -
r u 1 s k a re fero w a ła sądy Grzym ały-Siedleckiego o Dygasińskim, obecnie
zaś p is z e pracę o Kazimierzu Zalewskim. Literackim modelem dekadenta w pro z ie p o zytyw istyczn ej zajmuje s ię mgr Krystyna O s e n k o w s k a, obrazem
społeczeństwa w pow ieściach Nałkowskiej i Perzyńskiego - mgr Maria M o ś
c i c k a , poglądami grup konspiracyjnych skupionych wokół czasopisma
w i c z - F o l t y n opublikowała artykuł o pamiętnikach Bogusława Suj kowskiego (BTN, 2.8) i pracuje nad rozprawą poświęconą Marii Kuncewiczowej. Wspomnieć wypada również, że dr Jan D a t a podczas swego pobytu w Bydgo szczy opublikował artykuł "Z dziejów fe lie to n isty k i wielkopolskiej" (BUT, z. 9 ).
Polonistyka literacka w Bydgoskiej WSP nie ma jeszcze bogatych trady c j i , może się jednak poszczycić stosunkowo pokaźnym dorobkiem naukowym, pre zentowanym tak we wspomnianych wyżej publikacjach, jak i na licznych ses jach, organizowanych przy współudziale Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego i Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. W planach badawczych zało żono przede wszystkim kontynuaoję prac nad szeroko pojętą lit e r a tu r ą reg io nalną oraz nad dokumentacją życia kulturalnego, m.in. w formie b i b li o g r a f ii i słowników biograficznych.
