G. SCALERA, E. BOSCHI & S. CWOJDZIÑSKI (red.) – The earth expansion evidence. A challenge for geology, geophysics and astronomy. Selected Contributions to the Interdisciplinary Workshop held in Erice, Sicily, Italy, 4– 9 October 2011 at the Ettore Majorana Foundation and Centre For Scientific Culture. Aracne Editrice, Roma, 2012, 496 str. Recenzowana publikacja jest pok³osiem zorganizowanej na Sycylii w 2011 r. konferencji, na której zgromadzili siê entuzja-œci hipotezy ekspansji Ziemi. Wszystko jedno, co mo¿na s¹dziæ o samej hipotezie, nale¿y podziwiaæ energiê, z jak¹ jej, nieliczni przecie¿, entuzjaœci usi³uj¹ przekonaæ œrodowisko naukowe do swoich pogl¹dów. Przedstawiaj¹ oni ró¿ne fakty i zjawiska w historii Ziemi, których, ich zdaniem, nie mo¿na t³umaczyæ inaczej ni¿ ekspansj¹ Ziemi. Oczywiœcie zdaj¹ sobie sprawê z tego, ¿e zgod-nie z dzisiejszym stanem wiedzy sama ekspansja Ziemi jako zja-wisko fizyczne jest w skali g³oszonej przez jej zwolenników niemo¿liwa, s¹ jednak przekonani, ¿e wraz z postêpem nauki zostanie odkryty mechanizm ekspansji Ziemi, co pozwoli jej zaj¹æ wiod¹ce miejsce wœród teorii ewolucji Ziemi. Z pewnoœci¹ jednym z najbardziej celnych argumentów zwolenników hipote-zy jest udowodniony przecie¿ fakt ekspansji dna oceanicznego. Czy jednak rzeczywiœcie przed mezozoikiem nie by³o prawdzi-wych oceanów? Czy nie ma g³êbokomorskich osadów, które œwiadcz¹ o ich istnieniu? Zapewne odpowiedŸ na te pytania uza-le¿niona jest od interpretacji paleozoicznych i prekambryjskich œrodowisk sedymentacyjnych. I w tym chyba trzeba upatrywaæ powodzenia hipotezy wœród geologów o uznanym w œwiecie geo-logicznym autorytecie. Z ich pogl¹dami mo¿na siê nie zgadzaæ, nale¿y je jednak uszanowaæ.
Wœród entuzjastów hipotezy ekspansji Ziemi znajduj¹ siê równie¿ polscy geolodzy, wœród których poczesne miejsce od lat zajmuje propagator tej hipotezy w naszym kraju – Stefan Cwojdziñski, profesor Pañstwowego Instytutu Geologicznego – Pañstwowego Instytutu Badawczego, wspó³redaktor recenzowa-nej publikacji. On te¿ jest wspó³autorem wstêpnego artyku³u oraz autorem artyku³u poœwiêconego ewolucji geologicznej Sudetów z punktu widzenia hipotezy ekspansji Ziemi.
W ksi¹¿ce, wydanej w 2012 r., zamieszczono 38 artyku³ów przygotowanych przez 36 autorów. Prace te zosta³y pogrupowane w dziewiêæ dzia³ów: „Przedmowa redaktorów”, „Zamiast s³owa wstêpnego”, „Zagadnienia podstawowe”, „Fizyka i kosmologia – dlaczego Ziemia siê rozszerza?” (jest to najobszerniejszy z dzia-³ów), „Dowody geologiczne i geofizyczne”, „Grawitacja, ekspan-duj¹ca Ziemia a ewolucja ¿ycia”, „Problemy natury geodezyj-nej”, „Geochemia, powstanie z³ó¿ rud i wêglowodorów” oraz „Zapobieganie katastrofom przyrodniczym”.
Z omawian¹ pozycj¹ polski czytelnik mo¿e zapoznaæ siê w bibliotece PIG-PIB. Do niego bêdzie nale¿eæ ocena, czy przed-stawione w ksi¹¿ce argumenty s¹ przekonuj¹ce. Czêœæ zamiesz-czonych w niej artyku³ów jest powtórzeniem pogl¹dów wczeœniej
wyg³aszanych przez autorów i dlatego nie s¹ one ¿adnym zasko-czeniem w publikacji tego typu. Z niektórymi z nich polski czy-telnik z pewnoœci¹ zetkn¹³ siê ju¿ wczeœniej, choæby na odczytach w Warszawie czy we Wroc³awiu. Nie ma wiêc sensu ich tu obszerniej omawiaæ. Na pisz¹cym te s³owa najwiêksze wra¿enie wywar³y pogl¹dy dotycz¹ce wp³ywu grawitacji na ewolucjê ¿ycia na Ziemi, a zw³aszcza na rozwój form gigantycznych. Zdaniem autorów gigantyczne formy znane z przesz³oœci geologicznej nie mog³yby istnieæ w podobnym do dzisiejszego polu grawitacyj-nym, mog³y natomiast znakomicie egzystowaæ w znacznie s³ab-szym polu grawitacyjnym, jakie panowa³o na Ziemi w paleozoiku i mezozoiku. „Grawitacja, ekspanduj¹ca Ziemia a ewolucja ¿ycia” to bez w¹tpienia najciekawszy dzia³ ksi¹¿ki, a z zawartymi w artyku³ach konkluzjami mo¿na i wypada dyskutowaæ, opie-raj¹c siê na faktach z zakresu fizyki i biologii.
Hipoteza ekspansji Ziemi jest niew¹tpliwie ciekaw¹, lecz ci¹gle jeszcze hipotez¹. Dopiero rozwój nauki, a przede wszyst-kim prawdopodobnie kosmologii, da odpowiedŸ na pytanie, ile jest w niej rzetelnej prawdy naukowej, a ile naukowej, na pewno bardzo fascynuj¹cej, fantazji.
W³odzimierz Mizerski
738
Przegl¹d Geologiczny, vol. 61, nr 12, 2013
