196
R ecen zjer e dla dobra powszechnego uprzątnąć należy” — takim określeniem przedmiotu statystyki, sform ułowanym przez ekonom istę i historyka W awrzyńca Surowieckiego (1769—1827) w w ykładzie inaugurującym system atyczne zajęcia na pierwszej w P o l sc e katedrze statystyki w Szkole Praw a i A dm inistracji w W arszaw ie (1 X 1811), rozpoczął artykuł T ra d yc je p o lsk iej s ta ty s ty k i W incenty K aw alec w nrze 1,2/196? „P olityki”. Autor w spom in a tu, że dociekaniam i statystycznym i zajm owali się ,uczeni tej m iary, co K ołłątaj, Staszic, Czacki, Jan Śniadecki. P ierw sze biuro staty styczne w P olsce pow stało w 1810 r. w M inisterstw ie Spraw W ew nętrznych K się stw a W arszawskiego. W pracach nad zorganizowaniem działającego do dzisiaj G łów nego Urzędu S tatystycznego szczególną rolę odegrał Ludw ik Krzyw icki. W w y n ik u jego starań i opracowanego przez niego odpow iedniego ak tu prawnego urząd ten pow stał 13 V I I 1918. W m iędzyw ojennym G U S -ie pracowali w ybitn i uczeni, jak np. Jan Rutkowski, A ntoni Sujkow ski, Edward Lipiński; Wielką zaś rolę w rozwoju polskiej statystyk i odegrał Oskar Lange.
Z. Br.
POLSKI WSPÓŁTWÓRCA ZASAD NAUKOWEJ ORGANIZACJI PRACY Pod tytułem K a ro l A d a m iec k i i jego p raw a h arm onii ukazało się w nrze 2/1967 „Ruchu Praw niczego, Ekonom icznego i Socjologicznego” w spom nienie w setną rocz n icę urodzin Karola A dam ieckiego (1866— 1933), „uczonego w ielce zasłużonego dla rozwoju nowoczesnej organizacji przedsiębiorstw a i czołow ego naszego przedstaw i ciela klasycznej szkoły naukow ej organizacji pracy”, jak pisze (s. 297) autor tego w spom nienia Antoni Skow roński.
W latach 1899— 1906 A dam iecki, absolw ent Instytutu Technologicznego w P e tersburgu, pracował w hutach i w alcow niach Rosji i Kongresówki. Jednocześnie zajm ow ał się badaniami w zakresie organizacji i ekonom iki procesu produkcji. D zięki tym badaniom kierow ane przez n iego w alcow n ie zmodernizowano, co się przyczyniło do znacznego zw iększenia w ydajności pracy. W 1912 r. Adam iecki za łożył w W arszawie w ła sn e biuro techniczne i od tego czasu pośw ięcił się w yłącznie działalności naukow ej, doradczej i popularyzacyjnej. W 1919 r. objął w ykłady na P olitechn ice W arszawskiej, gdzie w 1923 r. został pow ołany na kierow nika K atedry Zasad Organizacji Pracy i Przedsiębiorstw P rzem ysłow ych 1.
G łów ną zasługą Adam ieckiego jest opracowanie, praw ie jednocześnie z F. Tay lorem , naukow ych zasad >,harm onizacji pracy” w procesie produkcji; zw anych przez niego „prawami”, a dotyczących proporcji czynników p rod uk cji J eg o pionierska twórczość naukow a przyniosła m u w ie le poważania w św iecie naiulki, m. in. ozio- kostw o M asarykowej A kadem ii Pracy w Pradze i A kadem ii Nauk Technicznych w W arszawie.
W przypisie autor w spom nienia w yjaśnia, że Adam ieckiego n ie m ożna uważać za poprzednika Taylora, jak to przyjm ują niektórzy. A dam iecki b ył „w najlep szym razie w spółtw órcą klasycznych zasad naukowej organizacji pracy i [...] publi kując swój dorobek naukow y znał już koncepcję Fr. Taylora oraz jego działalność badawczą, jaką ten prowadził od 1901 roku w zakładach Tabor and L ink-B ald Company” ,(s. 298).
Z. Br.
1 Pom yłkow a jest w iadom ość podana przez A. Skowrońskiego, że prof. A da m iecki k ierow ał Katedrą Technologii M echanicznej. Takiej katedry na P olitech n ice W arszawskiej n ie było; prof. A dam iecki natom iast prow adził w latach 1918—
— 1923 w ykłady z w alcow nictw a i kuźnictw a. Drobniejsze błędy popełnił P olski
sło w n ik biograficzn y (t. 1, s. 26, K raków 1935), pisząc, że A dam iecki rozpoczął w y
