Sławomir Moździoch,Lidia
Nowacka,Lech Leciejewicz
Bytom Odrzański, woj.
zielonogórskie, St. 1, AZP 66-17/65
Informator Archeologiczny : badania 24, 70-71
W czesne śre d n io w ie cze
I
Będziemyśl, gm. Sędziszów Małopolski woj, rzeszowskie, St. 1 „Grodzisko" patrz okres nowożytnyK on serw ato r Z abytków A rch eo lo gicznych_________________________
B adania prowadził m gr Andrzej Kosiorek. Finansow ało BBDZ S kiernie wice. Drugi sezon badań. O sada (?) k ultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza, osada kultury przeworskiej z okresu rzymskiego, grodziska wczesnośredniow ieczne.
K ontynuow ano b ad a n ia z 1989 r. Wytyczono 1 wyeksplorowano 2 wykopy i 1 rów sondażo wy o łącznej pow. 4 5 m2. Uchwycono południowy zasięg stanow iska oraz 2 w arstwy kulturow e, przedzielone jałow ą w arstew ką Jasnożółtego plasku. Pierwsza (górna) w arstw a zaw ierała frag m enty ceram iki wczesnośredniowiecznej (od VII/VIII w. począwszy). D ruga — pradziejow a — datow ana była ceram iką k u ltu ry przeworskiej i łużyckiej.
D okum entacja i m ateriały zn ajdują się w Archiwum BBDZ.
Badania będą kontynuowane.
I
B rańsk, woj. białostockie St. 22 patrz neolit Brody Pomorskie, woj. gdańskie St. 2 patrz neolitPolska Akadem ia N auk In sty tu t Hi storii K ultury M aterialnej Z akład Ar cheologii Nadodrza we W rocławiu B adania prowadził d r Sławomir Możdzioch oraz mgr Lidia Nowacka przy konsultacji prof. dr. hab. Lecha Leciejewlcza, Finansow ał WKZ w Zielo nej Górze. Szósty sezon badań. Gród i osada otw arła z XI-X1I w.
B adania w ykopaliskowe m iały n a celu dalsze ustalan ie przebiegu um ocnień grodowych oraz w yjaśnienie zasięgu i funkcji odkrytego w 1987 r. obiektu n r 139. Celem doraźnym było również połączenie dawnego w ykopu 1/1984 z wykopami grodowymi z la t 1987-1988.
Przebadano powierzchnię około 180 m 2 przy czym wykopy miały głębokość od 50 do 210 cm. Wykop XVIII obejm ujący działki od I 26 do I 37 pozwolił stwierdzić b ra k jakichkolw iek śladów um ocnień dzielących teren grodu od terenu osady. Interesujące w tym kontekście było Jed n ak odkrycie, że z terenem dom niem anego grodu (działki I 35 — I 37] wiąże się w arstw a gliny zlokalizow ana n a piaszczystym calcu na przestrzeni w spom nianych działek, podczas gdy n a działkach związanych z osadą, tego rodzaju „płaszcza glinianego" nie odkryto. Czy może być to ślad daw nych um ocnień? W części zachodniej wykopu XVIII udało się odnaleźć skraj daw nego wykopu z 1984 roku, co powiązało wykopy z la t 1987-1989 z wykopami z la t 1984-1986.
Kolejne wykopy, niewielkie pow ierzchnią sondaże miały n a celu dostarczenie odpowiedzi n a k o n k retn e pytania. Wykop XVII założony n a południe od grodu w stro n ę obecnego m ia sta miał za cel uchw ycenie krawędzi przestrzeni obwarowanej. J a k się okazało został on założony Już za terenem grodowym.
S ondaż n a działce F 36 pozwolił stwierdzić, że obw arow ania grodowe odkryte w latach 1987-1988 biegną ku zachodowi brzegiem kępy zarysowującej się w terenie i że nie byty one zbyt wielkich rozmiarów, zapewne wobec znacznej obronności m iejsca.
Wykop XIX. któiy objął fragm enty działek Ł 37 i M 37 uchwycił południow ą kraw ędź obiektu 137 i pozwolił określić jego kształt ja k o w przybliżeniu prostokątny, rysujący się po linii NW-SE o raz wymiary n a 15 x 10 metrów.
Sondaż n a działce L-35 pozwolił uchwycić fragm ent krawędzi tego obiektu od strony zachodniej.
Ogółem uzyskano 5467 fragm entów ceram iki z XI-XII wieku, w tym 596 fragm entów b rze gowych naczyń. 454 ułam ki den. Znaczną część, bo 2268 fragmentów tej ceram iki stanowiły ułam ki ornam entow ane. Znakiem garncarskim oznaczone było 23 d n a naczyń. Prócz tej, typowej dla stanow iska ceram iki, znaleziono również 38 fragmentów ceram iki z okresu śre d niowiecza i 21 ułam ków ceram iki z epoki brązu. Znaleziono także 577 fragm entów kości zwierzęcych, 6 8 kawałków żużla i 596 ułam ków polepy. (Znaleziska te ujęto w inw entarzu zabytków m asow ych n ry 1-154/89). Wydzielono około 199 zabytków specjalnych [nr inw. zabytków wydzielonych 1-1 19/89). Szczególnie godne zainteresow ania są: ostroga żelazna, 2
B ytom O drzański, woj. z ie lo n o g ó r s k ie S t. I AZP 6 6 - 1 7 /6 5 ______________________ B o c h e ń , g m . Ł o w ic i w oj. sk iern iew ick ie S t. 1 AZP: 59-
Informator Archeologiczny J 990 71
fragm enty wędzidła, rękojeść sztyletu, podkowa, związane w większości z osadą przy grodową. Znaleziono także n a terenie osady takie przedmioty codziennego użytku. Ja k osełki t noże. W zachodniej części wykopu XVIII udało się także odszukać fragm enty d e n a ra krzyżowego z XI w ieku. Z teren u grodu pochodzi znalezisko trzech odważników żelaznych w koszulkach brązo wych (obiekt 137) oraz znalezisko glazurow anej grzechotki i glazurowanej zawieszki glinianej w kształcie gwiazdy.
M uzeum W armii i M azur w Olsztynie____________
B adania prowadziła Włodzimiera Zlemlińska-Odojowa. Finansow ało BBDZ w Olsztynie. Pierwszy sezon b ad ań . Ciałopalne cm entarzysko w czesnośredniow ieczne.
Stanow isko odkryto w trakcie b ad a ń AZP w Jesieni 1989 r. Usytuowane Jest n a wydłużo nym wzgórzu, przylegającym od północy do bagnistego obniżenia. B adania w Jesieni 1990 r. miały ch a ra k te r rozpoznawczy i trwały 10 dni. w ykopy sondażowe usytuow ano n a kulm inacji wzgórza — najbardziej zniszczonej części cm entarzyska n a skutek upraw ianego pola. Na powierzchni około 140 m ä odsłonięto 15 pochówków ciałopalnych oraz fragm ent m iejsca po stosie. Pochówki to przeważnie płytkie, niewielkich rozmiarów ciem ne wkopy z niewielką ilością przepalonych kości, oraz węgielków drzewnych, niekiedy z fragm entam i ceram iki. Na uw agę zasługuje pochów ek n r 7. Była to głęboka, d u ża ja m a, Intensyw nie czarna, z d u żą ilością węgla, przepalonych kości, fragmentów ceramiki. Z jej w ypełniska w ypreparow ano k ilka fragm entów okuć brązowych, zdobionych z uprzęży konia, o k u ćżelaznych z nilam i, sprzączką
i nożyk żelazny, drobne fragm enty brązu. Przy powierzchni Jamy odkryto wydzielone skupisko przepalonych kości, węgli oraz sprzączkę żelazną. Dwa duże pochówki ze śladam i w yposażenia n r 151 16, byty zupełnie zniszczone.
Miejsce po stosie, to ow alna ciem na plam a o w ym iarach około 4 к 3 m, t miąższości 20 cm. Tworzyła je spalona ziemia z niewielką ilością kości i węgli. Sporadycznie występowały w niej fragm enty ceram iki. Znaleziono w niej również haczyk do wędki, żelazny, oraz fragm ent brązowej klam ry pasa. Pod w arstw ą spalenizny odkryto wgłębione w calec m ałe pochówki.
Fragm enty ceram iki żłobkowanej pozwalają narazle określić chronologię cm entarzyska n a III fazę wczesnegośredniowlecza.
Przewiduje się kontynuację badań.
I Cyców, woj. chełm skie patrz okres lateński
U niw ersytet im, A dam a Mickiewicza w Poznaniu
B adania prowadzili: mgr Andrzej Sikorski 1 Maria Miśkiewicz. F in an so wał UAM w Poznaniu. Siódmy sezon badań. Stanow isko w ielokulturo we. Elem enty kultu ry am for kulistych; osada — kultu ry pucharów lejkowatych, kultu ry łużyckiej/pom orskiej (?). oksywskiej, wielbarskiej; elem enty grupy dębczyńsklej POR; o sada — ludności k u ltu ry wczesnego średniowiecza (VII ? — IX w.); elementy rozw iniętego/późnego średnio wiecza. Cm entarzysko „szkieletowe* z XI-XIII w.
Poszerzano nadal płaszczyznę obserwacji archeologicznej — um ow nie — w zachodnim i północnym sektorze stanow iska o kolejne 265 m 2, uzupełniając tym sam ym bazę źródłową co do organizacji przestrzennej, wyposażeń grobowych i finalnie do określenia recepcji idei chrześcijaństw a: określenia typu i planigrafli śladów gru p ludzkich (obozowiska — osady) egzystujących lub penetrujących zbadany teren od neolitu po schyłek średniowiecza. Niezbęd ne dan e o cm entarzysku i o pozostałych elem entach osadniczych opisane zo stan ą w dwóch oddzielnych gru p ach inform acyjnych.
A. C m entarzysko
B adania były generalnie skoncentrow ane z jednej strony n a rozpoznaniu „starszego" (XI- wiecznego) sek to ra obiektu, г drugiej zaś n a zakreśleniu .młodszej" (XII-XIII-wiecznej) części
1 w końcu na u staleniu wzajemnej relacji przestrzennej pomiędzy nimi.
W efekcie odkryto 5 nowych grobów „szkieletowych" (25-29), które tym sam ym zwiększają liczbę pochówków n a „starszej" nekropolii do 20. Poza tym, rejestracja 3 ja m -cm entarnych', uzupełniona znaleziskiem grobu 29. gdzie szczątki zmarłego w ciśnięto do jednej z podobnych Jam o zagadkowej dotąd funkcji pozwala u znać sezon za szczególnie udany. Na w iększą uwagę zasługują 2 groby: 25 i 29. ńerw szy, ze względu n a przem yślną konstrukcję kam ien n ą n a wysokości kości nóg — do budowy której wykorzystano m ateriał ze zniszczonego (przez wkop jam y grobowej) paleniska. Drugi (grób 29) z powodu niespodziewanego [w jednej z ja m „cmen
tarnych") i nienaturalnego układu szkieletu (bez kości podudzia), przy czym zm arłego nie
D ębczyno, woj. k oszaliń sk ie St. 5 3 AZP 1 9 - 1 9 /—________ C erkiew nik, gm. Dobre Mia s t o woj. o ls z ty .s k ie S t. XI AZP 2 1 - 6 0 /1 8 _______________
