Andrzej Kokowski
Gródek Nadbużny, gm. Hrubieszów,
woj. zamojskie, St. 1C, AZP 86-95/12
Informator Archeologiczny : badania 24, 57-58
Irifonriator Archeotegiczruj 1990 5 7 igły żelazne, sprzączki ow alne i prostokątne ja k też okucia 1 ni ty. Ponadto w kilku pochów kach wystąpiły ułam ki grzebień) wielowarstwowych, dwu stożkowate przęśli Id 1 grudki stopionego szklą. Pod względem formy ciekawy był grób 79 z elem entam i konstrukcji kam iennej. Nad popielnicą, ja k też obok niej zalegały kam ienie, część z nich była przepalona. W w ypełnisku Jam y obok przepalonych kości 1 niewielkich fragmentów ceram iki znaleziono 4 przęślik!. n a to m ia st w jajow atej, lekko chropowaconej popielnicy wystąpiły 2 zapinki brązowe pochodne od silnie profilowanych, sprzączka, igła żelazna, m in iatu rk a przedm iotu żelaznego, okucia i grudki stopionego szkła.
O dkryte obiekty mieszczą się w ram ach czasowych cm entarzyska określonych w cześniej n a fazę B a/C i — Cj okresu wpływów rzym skich.
W czasie b a d a ń natrafiono również n a pozostałości osadnictwa starożytnego. Odsłonięto 3 obiekty silnie zniszczone zawierające materiały krzemienne i ceram ikę kultury amfor kulistych.
Na powierzchni cm entarzyska oraz w w arstw ach kulturow ych występowały ułam ki ceram i ki k u ltu ry łużyckiej, m .in. fragm enty wylewów z otworkami pod krawędzią.
D okum entacja i m ateriały z b ad a ń znajdują się u Wojewódzkiego K onserw atora Zabytków.
Badania będą kontynuowane.
Dębczyno, woj. koszalińskie s t 53 patrz wczesne średniowiecze Gorsze wice, gm. Kaźmierz woj. poznańskie St. 1 patrz okres halsztacki
Grochy Stare, gm . P ośw iętn e w o j. b i a ł o s t o c k i e S t . 1 AZP 4 1 - 8 4 /2 0 ______________
B adania prowadziła m gr K. Rusin. Finansow ał WKZ w Białym stoku. K urhan typu „rostolctdego". Drugi sezon bad ań . Późny okres wpływów rzymskich.
K ontynuowano prace wykopaliskowe n a k urhanie n r 1. Należy on do 14 k u rhanów typu .rostoicldego" znajdujących się w odległości ok. 6 0 0 m. n a zachód od wsi G rochy S tare. B adania miały c h a ra k te r ratowniczy. Przebadano ćw. NW k u rh a n u . W środkowej partii obiektu stwierdzono w ystępowanie fragm entarycznie zachowanego Jądra kam iennego (kamienie o wy m iarach 30-40 cm). Płaszcz kam ienny został w dużych partiach zniszczony przez w ybieranie kam ieni. Pierw otna średnica k u rh a n u wynosiła ok. 24 m. Pod płaszczem odkryto kilka obiek tów rowkowych o przekroju nieckowatym, zawierały one znikom ą ilość niewielkich fir. ceram iki. Na obrzeżu n a sy p u odsłonięto ja m ę nleckow atą z dużą ilością spalenizny i węgli drzewnych. Poniżej poziomu płaszcza kam iennego natrafiono n a ślady ortó podkurhanow ej. Z nasypu k u rh a n u uzyskano bogaty m ateriał ceram iczny z późnego okresu wpływów rzymsldch.
M aterial i d oku m en tacja zn ajdują się w M uzeum Okręgowym w Białym stoku.
Badania będą kontynuowane.
Ш
йек Nadbużny, gm. Hni- a zó w w o j. z a m o j a k le 1C AZP 8 6 - 9 5 / 12B adania prowadził d r Andrzej Kokowski. Finansow ał UMCS 1 W O AK w Zamościu. Pierwszy sezon badań. Cmentarzysko z okresu rzymskiego. Założono jed en wykop o powierzchni 60 т г w zachodniej części badanej strefy stanow iska. Obejmował on m iejsce znalezienia przez Piotra Kanię, zim ą 1989 roku, inw entarza w ypłukane go przez deszcz grobu ludności grupy m astom ęcklej. Pochówek ten zlokalizowany został w góm ej partii sztucznego stoku powstałego przez zsunięcia n atu ra ln ej skarpy o sta ń c a lesso wego n a którym znajduje się cm entarzysko. W w yniku przeprowadzonych prac odkryto oprócz zniszczonego w iosenną orką wspomnianego szkieletu. Jeszcze sześć grobów z okresu rzymskiego zawierającego wyłącznie pochówki o obrządku szkieletowym. W liczbie tej trzy pochówki zawierały osobników dorosłych a cztery dzied. Tylko Jeden grób zawierał pochówek cząstkowy — n r 157, którem u towarzyszyło in teresujące wyposażenie w postaci brązowej Igły, brązowej sprzączki w kształcie litery J T z bogatym profilowaniem ram y 1 kolca, przęślik gliniany i krążek w ykona ny z poroża, m ający jed n o stro n n ie w ypukły przekrój i klepsydrowa ty otwór. W w ypełnisku grobu doskonale czytelne były ślady w kopu naruszającego u kład szkieletu i zarys trum ny.
W pozostałych grobach stwierdzono kom pletne sztóełety w układzie anatom icznym , co dotyczy również znalezionego przez P. Kanię. Wyposażenie stwierdzono w czterech obiektach. Pozbawione go zawierały wyłącznie pochówki dzieci, w ty m jed e n osobnika w w ieku Infans II. Efektowny inw entarz zaw ierał grób n r 162, odkryty zimą. Składały się nań: grzebień z poroża, flbula VI grupy Almgrena zdobiona perełkowa tym drutem , częściowo zachowany w isiorek w iaderkowaty z brązu, naśladownictwo lub falsyfikat rzymskiego denara, przęślik gliniany, naszyjnik składający się z dużego paclora ze szkła, siedm iu wisiorków z b u rszty n u , paciorka
Uniw ersytet Marii Curie-Skłodow s kiej Katedry Archeologicznej w Lub linie
K o n serw ato r Z abytków Archeolo- gicznych w Białym stoku___________
58 Okres w pływ ów rzymskich
bursztynow ego, ośm iu m ałych paciorków szklanych i około 115 paciorków ze szklą opakowe- go. Zestaw ten uzupełnia znaleziony Już w trakcie b ad a ń przy szkielecie mały grocik z brązu. W grobie 158 znaleziono natom iast przy zmarłej kobiecie bardzo czytelne in situ dwa układy paciorków tworzące dwa naszyjniki. Jeden złożony był z 208 paciorków z pomarańczowego szkta opakowego i 6 ze szklą fioletowego, drugi natom iast z 24 dużych paciorków z kolorowego szkła i b ursztynu. W yposażenie dopełniały dwie fibule z brązu, igla, żelazna sprzączka i przęślik.
Unikatowy ch a rak te r m ają znaleziska z grobu n r 162. Brązowy grocik trudno bowiem uznać za elem ent uzbrojenia. W literaturze przedmiotu podobne znaleziska interpretuje się Jako m ające przeznaczenie rytualno-m agiczne. Równie in teresująca je s t pochodząca z tego zespołu m oneta chociażby z racji znalezienia ju ż podobnego egzem plarza w G ródku i dwóch dalszych w K raśniku i w Olchowcu.
M ateriały o dużej randze poznawczej uzyskano również przy okazji b ad a n ia niszczonej przez cm entarzysko osady i cm entarzysk neolitycznych. Kulturę w ołyńsko-lubełską ceram iki biało malowanej reprezentuje grób n r VIII. Zawierał on pochówek małego dziecka ułożony głową n a południe. W yposażenie stanowił trójkątny grocik krzem ienny, identyczny j a k p a ra znaleziona w grobie n r I n a tym stanow isku.
O sadę k u ltu ry pucharów lejkowatych [KPL) reprezentuje 12 dalszych obiektów, z których w całości w wykopie mieściło się 6 . Sześć z nich reprezentują niegłębokie Jamy o płaskich d n ac h i mniej lub bardziej gruszkow a tych profilach. Trzy dalsze, to duże głębokie jam y o profilach zdecydowanie gruszkow atych. Przy jam ie n r 91 stw ierdzono przynajm niej dwa dołki po slu p a ch podtrzym ujących zadaszenia. Interesujący je s t obiekt n r 83. będący co praw da silnie zniszczoną w części stropowej ja m ą o zachowanej średnicy 55 cm i głębokości zaledwie 15 cm od powierzchni calca. Znaleziono w niej jedno zgniecione naczynie zasobowe z in te re su jącym i krzyżowymi ucham i. W kilku jam ach znaleziono różnego rodzaju duże kam ienie do rozcierania, przy czym w obiekcie n r 86 było ich aż cztery o różnej wielkości. Najciekawszy inw entarz stw ierdzono w jam ie n r 82. Oprócz kilku naczyń typowych dla KPL i zachow anych nieom al w całości, znaleziono jedno naczynie kultu ry C ucuteni-Tripolie o kulistym obrysie brzuśca, z dwoma ucham i n a b arku i płaskim dnie. Cały brzusiec i u c h a pokryw a m alowany o rn am e n t gęsto krzyżujących się linii wykonany czarną farbą, ograniczony w stęgam i m alow a nymi farbam i c z arn ą i czerwoną. Naczyniu temu towarzyszyło inne nietypowe dla KPL. Miało ono jajow aty, przysadzisty brzusiec, brzeg wychylony n a zew nątrz i o rn am e n t w p ostaci szere gu n ak łu ć u podstawy szyjki, poniżej którego rozmieszczone s ą m ale, stożkow ate guzki. Powierzchnie szare i szorstkie, wypał bardzo dobiy. ceram ika cienkościenna. Należy również podkreślić, że w jam ie n r 91 znaleziono duże naczynie o formie powszechnej w KPL. bogato zdobione elem entam i plastycznym i w postaci listew i guzków, je d n a k w technologii c h a ra k te rystycznej dla wyrobów k u ltu iy Cucuteni-Tripolie.
W obiektach znaleziono wiele narzędzi krzem iennych takich ja k siekiery, wiórowce. d ra p a cze oraz kościanych. Interesująca Jest też m iniatura p u ch a rk a n a cylindrycznej nóżce, znale ziona w w ypełnlsku jam y n r 91.
Badania sezon u 1990 pozw oliły na stw ierdzenie zasięgu cm entarzyska od strony zachodniej do sam ej krawędzi skarpy w yniesienia, a tym sam ym potrzebę i k on ieczn ość przebadania w pierwszej kolejności jej zniszczonej partii.
I Grzybów, gm. Staszów woj. tarnobrzeskie St. 1 patrz neolit
Inowrocław, woj. b ydgosk ie S t. 1 0 0 AZP 4 5 - 4 0 /—_______
B adania prowadzi! mgr Józef Bednarczyk. Finansow ało BBDZ w Byd goszczy. Siódmy sezon badań. Ślady osadnictw a kultu ry łużyckiej, osada, w arzelnia soli i san k tu ariu m (?) z okresu wpływów rzym skich. B adania kontynuow ano w 2 strefach stanow iska: zabudowy gospodarczej (a) i w ystępow a n ia obiektów rowkowych zw iązanych z solowarstwem i kultem . E ksploracją objęto pow ierzch nię ok. 1680 m3 rejestrując ponad 100 obiektów; pracownię bursztyniarską, 20 palenisk. 3 Jamy. 75 dołków poslupowych oraz 1 nowy i kontynuację 2 znanych Już rowków.
Pracow nia bursztyn i a rsk a (ob. 610) była budow lą zfożoną z części naziem nej 1 zagłębionej w ziemię. Część naziem na w zniesiona została n a plante (prawie) regularnego czworoboku o w ym iarach ok. 5 2 0 /5 0 0 cm x 4 7 0 /4 8 0 cm wyznaczanego przez 8 solidnych słupów. W jej zachodniej części usytuow ane było płytkie nieregularne zagłębienie, w obrębie którego na pow ierzchni ok. 3 m ^ wystąpiły pozostałości poprodukcyjne w postaci b. drobnych odpadków (ponad 70). półwytworów (kilka) i paciorków uszkodzonych w trakcie obróbki (kilka). Ponadto z poddanej płu k an iu ziemi (ok. 1 / 2 objętości) uzyskano ponad 80 okruchów.
Rów solankow y (ob. 72) odsłonięty n a odcinku dalszych 22 m (łącznie 47 m), nadal nie w całości, przebiega niem al w linii prostej, cechuje się zm ienną szerokością (48-95 cm) i głębo kością (15-45 cm) p aram etry m aksym alne osiągając w końcowym odcinku (pobliże źródła-uję cia solanki?).
Uniw ersytet im. A dam a Mickiewicza In sty tu t Prahistorii Zakład P rah isto rii Polski w Poznaniu
