• Nie Znaleziono Wyników

"Bibliografia kalendarzy wydawanych w języku polskim poza granicami Polski od roku 1716. Mazury, Śląsk Górny i Dolny oraz Śląsk Cieszyński", Władysław Chojnacki, Wojciech Chojnacki, Wrocław 1986 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Bibliografia kalendarzy wydawanych w języku polskim poza granicami Polski od roku 1716. Mazury, Śląsk Górny i Dolny oraz Śląsk Cieszyński", Władysław Chojnacki, Wojciech Chojnacki, Wrocław 1986 : [recenzja]"

Copied!
4
0
0

Pełen tekst

(1)

Jasiński, Grzegorz

"Bibliografia kalendarzy

wydawanych w języku polskim poza

granicami Polski od roku 1716.

Mazury, Śląsk Górny i Dolny oraz

Śląsk Cieszyński", Władysław

Chojnacki, Wojciech Chojnacki,

Wrocław 1986 : [recenzja]

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3-4, 535-537

1987

(2)

R e c e n z j e i o m ó w i e n i a 5 3 5 i X V I I I w . p o w s t a ł y w P r u s a c h K r ó l e w s k i c h d o ś ć d u ż e p o s i a d ł o ś c i P r z e - b e n d o w s k i c h , C z a p s k i c h , G r a b o w s k i c h . C e n n y m u z u p e ł n i e n i e m p r a c y j e s t w y k a z w y k o r z y s t a n e j l i t e r a t u r y . S z k o d a , że z a b r a k ł o w k s i ą ż c e i n d e k s u n a z w i s k i m i e j s c o w o ś c i . M i m o p o w y ż s z y c h u w a g p r a c a O l e j n i k a n a p i s a n a p o p r a w n y m j ę z y ­ k i e m , p r z e d s t a w i a j ą c a m i l i t a r n e d z i e j e p o l s k i e j g r a n i c y z a c h o d n i e j ze w s z e c h m i a r z a s ł u g u j e n a u w a g ę . W y p e ł n i a o n a k o l e j n ą l u k ę w b a d a ­ n i a c h d z i e j ó w n a s z e j g r a n i c y z a c h o d n i e j . S t a n is la w A c h r e m c z y k W ł a d y s ł a w C h o j n a c k i , W o j c i e c h C h o j n a c k i , B i b l i o g r a f i a k a le n ­ d a r z y w y d a w a n y c h w j ę z y k u p o l s k i m poza g r a n i c a m i P o ls k i od r o k u 1716. M a z u r y , Śląsk G ó r n y i D o l n y oraz Śląsk Cieszyń ski,

W r o c ł a w , P o l s k a A k a d e m i a N a u k , Z a k ł a d N a r o d o w y i m . O s s o ­ l i ń s k i c h , B i b l i o t e k a , 1 98 6 , 2 1 4 ss., i l . „ D o n a j b a r d z i e j r o z p o w s z e c h n i o n y c h p ł o d ó w l i t e r a t u r y m a z u r ­ s k i e j n a l e ż ą n i e w ą t p l i w i e k a l e n d a r z e . B e z k a l e n d a r z a t r u d n o s i ę o b e j ś ć . C z ę ś c i e j w y p a d a z a j r z e ć d o w ł a ś c i w e g o c a l e n d a r i u m , p o r a d z i ć s ię s t u l e t ­ n i e g o k a l e n d a r z a , j a k i e b ę d z i e m y m i e l i p o w i e t r z e z o b a c z y ć n a j a k i e d n i p r z y p a d a j ą j a r m a r k i w s ą s i e d n i c h m i a s t a c h . S t ą d n a w e t w y r o b n i k o d k ł a d a p o k i l k a g r o s z y , a b y s ię z a o p a t r z y ć w k a l e n d a r z , c h o ć b y s z c z u p ­ ł y c h r o z m i a r ó w ” . S p o s t r z e ż e n i a t e o d n o t o w a n e b l i s k o s t o l a t t e m u p r z e z J u l i u s z a O s s o w s k i e g o 1 o d n o s i ć s ię m o g ą t a k ż e d o o b s z a r ó w Ś l ą s k a G ó r ­ n e g o , D o l n e g o i C i e s z y ń s k i e g o . W s z ę d z i e t a m k a l e n d a r z e b y ł y n a j b a r ­ d z i e j r o z p o w s z e c h n i o n y m g a t u n k i e m „ ś w i e c k i e j ” l i t e r a t u r y l u d o w e j . D z i s i a j r o c z n i k i k a l e n d a r z y są n i e w y c z e r p a n ą w r ^ c z s k a r b n i c ą i n f o r m a c j i d o b a d a ń d z i e j ó w z i e m p ó ł n o c n y c h i z a c h o d n i c h , z w ł a s z c z a X I X i p i e r w ­ s z e j p o ł o w y X X w . D z i w i ć s i ę n a l e ż y , i ż d o t y c h c z a s t y l k o n i e l i c z n e t y t u ł y d o c z e k a ł y s ię n a u k o w y c h m o n o g r a f i i , n i e p o d j ę t o t e ż p r ó b s y n t e t y c z n y c h o p r a c o w a ń d z i e j ó w t e g o t y p u w y d a w n i c t w w p o s z c z e g ó l n y c h r e g i o n a c h . N a p r z e s z k o d z i e s t a ł n i e w ą t p l i w i e t a k ż e i b r a k p e ł n e j r e j e s t r a c j i i c h t y t u ­ ł ó w i p o s z c z e g ó l n y c h r o c z n i k ó w . Z a d a n i a t e g o p o d j ę l i s i ę W ł a d y s ł a w i W o j c i e c h C h o j n a c c y . W 1 9 8 4 r . u k a z a ł a s ię i c h b i b l i o g r a f i a k a l e n d a r z y p o l o n i j n y c h 2, n a s t ę p n i e r o z s z e r z y l i s w o j e p o s z u k i w a n i a n a k a l e n d a r z e 1 J . J . O s s o w s k i , P r z y c z y n e k cło l i t e r a t u r y m a z u r s k i e j , A t e n e u m 1882, K . 7, t . 3, s. 146. 2 W . C h o j n a c k i , W , C h o j n a c k i , . B i b l l o o r n / l f t k a l e n d a r z y p o l o n i j n y c h 1838—1882, W r o c ł a w 1984,

(3)

5 3 6 R e c e n z j e i o m ó w i e n i a w y d a w a n e d l a l u d n o ś c i a u t o c h t o n i c z n e j n a M a z u r a c h , G ó r n y m i D o l n y m Ś l ą s k u o r a z n a Ś l ą s k u C i e s z y ń s k i m . W b i b l i o g r a f i i z a s t o s o w a n o u k ł a d a l f a b e t y c z n y w r a m a c h p o s z c z e g ó l ­ n y c h r e g i o n ó w . C h r o n o l o g i c z n i e o b e j m u j e o n a l a t a 1 7 1 6 ( d a t a w y d a n i a n a j s t a r s z e g o z o d n a l e z i o n y c h k a l e n d a r z y ) — 1 9 8 5 , d l a p o s z c z e g ó l n y c h r e g i o n ó w za ś, j a k o k r y t e r i u m a u t o r z y p r z y j ę l i c z a s p o z o s t a w a n i a t y c h z i e m p o z a g r a n i c a m i P o l s k i . G r a n i c e c h r o n o l o g i c z n e p r z e b i e g a j ą w i ę c n a s t ę p u j ą c o : M a z u r y 1 7 1 6 — 1 9 3 9 , G ó r n y i D o l n y Ś l ą s k 1 7 4 7 — 1 9 4 0 i Ś l ą s k C i e s z y ń s k i 1 8 5 7 — 1 9 8 7 (z l a t 1 9 4 5 — 1 9 8 5 z a r e j e s t r o w a n o t y l k o k a l e n d a r z e d l a Z a o l z i a ) . P r z y d o b o r z e k a l e n d a r z y d e c y d o w a ł o m i e j s c e w y d a n i a , a n i e d r u k u . P o d o k r e ś l e n i e m „ k a l e n d a r z e p o l s k i e ” C h o j n a c c y r o z u m i e j ą w s z y s t k i e p u b l i k a c j e w y d a n e w j ę z y k u p o l s k i m , b e z w z g l ę d u n a c e le , j a k i e s t a w i a l i p r z e d s o b ą i c h w y d a w c y . W b i b l i o g r a f i i z a r e j e s t r o w a n o — j a k o b l i c z y l i s a m i A u t o r z y — 167 t y t u ł ó w i 1 2 1 2 r o c z n i k ó w . N a j w i ę c e j r o c z n i k ó w i k a l e n d a r z y u k a z a ł o s ię n a Ś l ą s k u C i e s z y ń s k i m — 52% o g ó ł u , n a G ó r n y m i D o l n y m Ś l ą s k u 2 7 % , a n a M a z u r a c h 21% . A c z k o l w i e k r e j e s t r a c j a t e g o t y p u w y d a w n i c t w m a d ł u g ą , s i ę g a j ą c ą X I X w . t r a d y c j ę , t o j e d n a k z a i n t e r e s o w a n i e b a d a c z y n i e r o z k ł a d a ł o s ię r ó w n o m i e r n i e n a w s z y s t k i e r e g i o n y . K i l k a k r o t n i e p o d e j m o w a n o p r ó b y r e j e s t r a c j i k a l e n d a r z y z e Ś l ą s k a G ó r n e g o i C i e s z y ń s k i e g o , a l e w s z y s t k i e d o t y c h c z a s o w e d o k o n a n i a p o s i a d a ł y i s t o t n e l u k i . B a d a n i a C h o j n a c k i c h w y k a z a ł y p o n a d 20 t a k i c h n i e z a r e j e s t r o w a n y c h j e s z c z e t y t u ł ó w z o b s z a r u Ś l ą s k a C i e s z y ń s k i e g o i k i l k a n a ś c i e z G ó r n e g o Ś l ą s k a . N i k t d o t y c h c z a s n i e p o d j ą ł p r ó b y o s o b n e j r e j e s t r a c j i k a l e n d a r z y d o l ­ n o ś l ą s k i c h . T e r e n e m n a j l e p i e j p o d t y m w z g l ę d e m o p r a c o w a n y m b y ł y M a z u r y , d z i ę k i b i b l i o g r a f i i W ł a d y s ł a w a C h o j n a c k i e g o 3, w o s o b n y m r o z d z i a l e k t ó r e j o p u b l i k o w a ł o n 19 t y t u ł ó w i o k o ł o 2 5 0 r o c z n i k ó w k a l e n d a r z y p r z e z n a c z o n y c h d l a l u d h o ś c i m a z u r s k i e j . O k r e s , j a k i u p ł y n ą ł o d j e j w y ­ d a n i a , p r z y n i ó s ł j e s z c z e k i l k a t y t u ł ó w k a l e n d a r z y w y d a n y c h w X V I I I w . w K r ó l e w c u , j a k n p . „ K a l e n d a r z P o l s k i n o w y , s t a r y i r u s k i ” ( 1 7 2 7 , 1 7 2 8 , 1 7 3 0 ), „ K a l e n d a r z y k P r u s k i P o l s k i ” ( 1 7 6 6 — 1 7 7 7 ), „ N o w y i S t a r y P r u s k i K a l e n d a r z ” ( 1 7 1 6 — 1 7 1 8 ) c z y — n i e d o p u s z c z o n y d o r o z p o w s z e c h n i a n i a p r z e z w ł a d z e p r u s k i e — k a t o l i c k i k a l e n d a r z „ L a u d e t u r I e s u s C h r i s t u s ” z 1 7 3 6 r . A u t o r o m u d a ł o s i ę t e ż o d n a l e ź ć w i e l e r o c z n i k ó w z n a n y c h j u ż w c z e ś n i e j t y t u ł ó w , n p . „ K a l e n d a r z a P r u s k o - P o l s k i e g o ” ( 1 7 6 5 — 1 7 6 6 , 1 7 6 8 — 1 7 7 1 , 1 7 7 4 — 1 7 7 7 ), „ K a l e n d a r z a A s t r o n o m i c z n e g o i D o m o w e g o ” 3 W . C h o j n a c k i , B i b l i o g r a f i a p o l s k i c h d r u k ó w e w a n g e l i c k i c h z i e m z a c h o d n i c h i p ó ł n o c ­ n y c h 1530—1939, W a r s z a w a 1966.

(4)

R e c e n z j e i o m ó w i e n i a 5 3 7 ( 1 7 9 6 ) c z y „ K a l e n d a r z y k a k i e s z o n k o w e g o ” ( 1 7 9 7 ) . O d k r y l i t e ż k i l k a m u ­ t a c j i X X - w i e c z n y c h k a l e n d a r z y m a z u r s k i c h d l a D z i a l d o w s z c z y z n y i Ś l ą ­ s k a C i e s z y ń s k i e g o ( „ K a l e n d a r z d l a M a z u r ó w ” z 1 9 2 4 r . , „ K a l e n d a r z e w a n g e l i c k o - p o l s k i d l a M a z u r , S z l ą s k a i d l a K a s z u b ó w ” z 1 8 8 8 , „ P r u s k o - - p o l s k i K a l e n d a r z d l a e w a n g e l i k ó w ” z 1 8 9 4 ). U ś c i ś l i l i t e ż n i e k t ó r e i n f o r ­ m a c j e p o d a n e w b i b l i o g r a f i i W ł a d y s ł a w a C h o j n a c k i e g o ( n p . p r z y „ D o ­ m o w y m P r z y j a c i e l u ” , „ K a l e n d a r z u K r ó l e w s k o - P r u s k i m ” , „ K a l e n d a r z u P r u s k i m ” ). O p i s b i b l i o g r a f i c z n y k a l e n d a r z y u z u p e ł n i a j ą i n f o r m a c j e o r e c e n z j a c h d a n e g o r o c z n i k a , o d e s ł a n i a d o B i b l i o g r a f i i P o l s k i e j K a r o l a E s t r e i c h e r a ( e w e n t u a l n i e u w a g i o b r a k u t a k i e g o o p i s u ) , ź r ó d ł a o p i s u , j e ż e l i p o c h o d z i z i n n e j b i b l i o g r a f i i l u b z k a r t y k a t o l o g o w e j , a t a k ż e w n i e l i c z n y c h p r z y ­ p a d k a c h l i t e r a t u r a n a j e g o t e m a t . B a r d z o w a ż n e d l a h i s t o r y k a , z r a c j i s p e c y f i c z n e g o f u n k c j o n o w a n i a k a l e n d a r z y j a k o w y d a w n i c t w o k r e s o w y c h 0 — z r e g u ł y — k r ó t k i m , j e d n o r o c z n y m ż y w o c i e , są i n f o r m a c j e o ź r ó d l e , s k ą d z a c z e r p n i ę t o w i a d o m o ś c i n a t e m a t k a l e n d a r z y n i e z a c h o w a n y c h , l u b w p r z y p a d k u z a c h o w a n y c h p o d a n i e m i e j s c a , g d z i e są p r z e c h o w y w a n e . 1 w t y m p r z y p a d k u n i e j e d n o k r o t n i e o d k r y t o n o w e e g z e m p l a r z e , n a w e t t y c h r o c z n i k ó w , o k t ó r y c h s ą d z o n o , i ż c a ł k o w i c i e z a g i n ę ł y ( n p . w y d a w ­ n i c t w M a r c i n a G e r s s a ) . W ł a ś c i w a c z ę ś ć B i b l i o g r a f i i p o p r z e d z o n a j e s t k r ó t k i m t e k s t e m z a w i e ­ r a j ą c y m z a r y s d z i e j ó w k a l e n d a r z y n a i n t e r e s u j ą c y c h a u t o r ó w t e r e n a c h . C i e k a w e , n i g d z i e n i e p u b l i k o w a n e w i a d o m o ś c i , d o t y c z ą z w ł a s z c z a k a l e n ­ d a r z y w y d a w a n y c h w X V I I I w . w K r ó l e w c u p r z e z J a n a D a v i d a Z ä n k e r a , B a z y l e g o K w a s s o w s k i e g o i D a n i e l a K r z y s z t o f a K a n t e r a o r a z X I X - w i e c z - n e g o k a l e n d a r z a A n t o n i e g o G ą s i o r o w s k i e g o , a t a k ż e s ł a b o z n a n y c h d z i e ­ j ó w w y d a w n i c t w d o l n o ś l ą s k i c h . C a ł o ś ć u z u p e ł n i a j ą i n d e k s y : t y t u ł ó w , p r o d u c e n t ó w o r a z c h r o n o l o g i c z n y w y k a z r o c z n i k ó w k a l e n d a r z y . N a k ł a d B i b l i o g r a f i i — 6 0 0 e g z e m p l a r z y w y d a j e s i ę j e d n a k z b y t n i s k i . K a l e n d a r z e s t a n o w i ą c e n n y m a t e r i a ł n i e t y l k o d l a h i s t o r y k ó w , a l e t a k ż e l i t e r a t u r o z n a w c ó w , p o l o n i s t ó w , e t n o g r a f ó w . O m a w i a n a B ib l i o g r a f i a p o z w o l i n i e w ą t p l i w i e s z e r z e j w y k o r z y s t a ć t o ź r ó d ł o , p r z y ś p i e s z y m o ż e p o d j ę c i e o d d a w n a j u ż p o s t u l o w a n y c h p r a c n a d d z i e j a m i p i ś m i e n n i c ­ t w a z i e m z a c h o d n i c h , a w t y m i M a z u r . G r z eg o r z Ja s iń sk i

Cytaty

Powiązane dokumenty

rajm y się wzajemnie i w zgodzie bratniej pracujm y dalej połączonemi siłami nad tern, aby lud nasz kształcił się w językach macierzystych, i aby dla naszych

Wieś w powiecie cieszyńskim, w gminie Strumień, licząca obecnie około 1314 miesz ­ kańców. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1232 r., a założycielem wsi był książę

Stawiał on tezę, że ojczyzna nie jest, nie może być, punktem na mapie, którym można rozporządzać wedle politycznego uznania, ale mieści się w myśli

Pozornie nazwa ta może wydawać się trafna – region ten znajduje się obecnie w grani- cach dwóch państw: Polski i Czech, a wielu badaczy zwraca uwagę, że na tym

Największe nakłady ponosiły w 2018 roku firmy z działów informacja i komunikacja (28,7% nakładów przedsiębiorstw na działania B+R), produkcja pojazdów samochodowych, przyczep

Karwina: Hrdlička – Ndefe, Krivák, Kouřil, Čonka – Hanousek – Ba Loua, Janečka (73. Z bólem głowy, ale bez nerwicy żołądka wracali kibice pierwszo- ligowego klubu

Ore mineral blast (black) in the serpentine-olivine groundmass (white-grey); the blast includes bigger grains of serpentinized olivine (grey, with light fragments)

otworze Dzięgielów 2 margle szare zawierają wtrącenia czerwonych i zielonych łupków marglistych, natomiast w otworze Kozakowice 6 wy~.. stępują tylko pstre łupki