866 r\VI m oł t9niyśowoH yzesD
ipbiw XX ob VX bo mynrb9S2woq i mi>liloq mojaisb ynoD9 iwaoq ^yboheS
G rzeg o rz G órsk i (Toruń-Lublin)
P ostulaty A d m in istracji Z m ilitaryzow an ej Z w iązku W alki Zbrojnej (Z W Z ) - A rm ii K rajow ej (A K ) pod adresem A d m in istracji Zastępczej
P u b lik o w a n y n iż ej po ra z p ie rw sz y z e sta w d o k u m e n tó w , p o c h o d z i z zachow anych zbiorów archiw alnych Szefa A dm inistracji Zm ilitaryzow anej Z W Z - AK („T eczki”), pp łk a L udw ika M uzyczki. Z b ió r ten znajduje się w posiadaniu prof. S tanisław a S alm onow icza w Toruniu.
P ostulaty zostały opracow ane w organizujących się w io sn ą 1941 r. B iurach W ojskow ych, stanow iących centralny szczebel A dm inistracji Z m ilitaryzow anej. A d m in istra c ja ta, tw o rz o n a b y ła z m y ślą o p rz y g o to w a n ia c h do p o w sta n ia pow szechnego. O gólne założenia p ow stania o pracow ane zostały w w arszaw skiej K om endzie Z W Z 1, a następnie w oparciu o nie opracow any został plan pow stania pow szechnego. P odpisany w początkach 1941 r. p rzez gen. S. R ow eckiego - K o m e n d a n ta G łó w n e g o Z W Z ja k o „ M e ld u n e k O p e ra c y jn y n r 5 4 ” 2, z o sta ł przesłany celem zatw ierdzenia do L ondynu3.
1. Szerzej pisze o tym w swych wspomnieniach K. Pluta-Czachowski, IIIfaza konspiracji - sformułowanie koncepcji wojenno-powstańczej Kraju. Sierpień 1940 - Lipiec 1941, mps w zbiorach Instytutu Historii PAN w Wraszwie. 2. Armia Krajowa w dokumentach, Tom 1, Londyn 1970, (dalej; AK I) s. 437 — 442, 3. Wysłany do Londynu dotarł tam 25 czerwca 1941 r. Wybuch wojny niemiecko-
sowieckiej zdezaktualizował jednak jego założenia co zmusiło Komendę Głównądo kontynuowania prac nad planem. Ich efektem będzie kolejna wersja planu powstania przedstawiona w „Meldunku Operacyjnym Nr 154” z 1942 r. I ten jednak
zdezaktualizował się wobec rozwoju sytuacji wojennej na froncie wschodnim. W konsekwencji przygotowany zostanie kolejny wariant wystąpienia zbrojnego, który otrzymał kryptonim „Burza”. Powyższe zmiany nie miały jednak zasadniczego wpływu na prace podejmowane przez struktury administracyjne.
U k o ń czen ie prac planistycznych oznaczało w praktyce, że zdecy d o w an a w ię k s z o ś ć k o m ó r e k o r g a n iz a c y jn y c h Z W Z - A K w s z y s tk ic h s z c z e b li, ro z p o c z y n a ła p rz y g o to w a n ia d o k o n k re tn y c h p rz e d się w z ię ć z w ią z a n y c h z p rz e p ro w a d z e n ie m ak c ji p o w sta ń c z e j. Je d n y m z isto tn y ch e le m e n tó w tych przygotow ań było w ykonanie przez podziem ny aparat adm inistracyjny w ielu zadań zw iązan y ch z potrzebam i w ojska. Ten schem at znany był z p rzed w o jen n y ch rozw iązań praw nych, gdzie adm inistracja w ykonująca postulaty w ojska określana by ła m ianem tzw. kom end etapow ych4.
T w orzenie struktur adm inistracji było także jed n y m z kluczow ych założeń o rg a n iz a c y jn y c h leżący ch u ź ró d e ł k o n ce p cji tw o rz e n ia P o lsk ie g o P ań stw a P o d z ie m n e g o ( P P P ) 5. Po w ie lu k o n tro w e r s ja c h z w ią z a n y c h z m ie jsc e m cyw ilnego pionu podziem ia krajow ego, je g o organizacyjnego kształtu, ja k i je g o relacji z pionem w ojskow ym 6, w początkach 1941 r. rozpoczęto tw orzenie w D e le g a tu rz e R ząd u R P n a K raj, k tó ra sto p n io w o p rz e ję ła fu n k cje o śro d k a dyspozycyjnego odtw arzanej w podziem iu tzw. A dm inistracji Z astępczej.
Jed n ak w m om encie kiedy Z W Z przystępow ał do prac przygotow ujących k ra j d o p o w s ta n ia p o w s z e c h n e g o , d o s z ło do m o ty w o w a n e g o w z g lę d a m i politycznym i, pow ażnego zaostrzenia w zajem nych relacji pom iędzy ośrodkiem
4. Ustawa o stanie wojennym i zwłaszcza dekret Prezydenta o sprawowaniu zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi o organizacji naczelnych władz wojskowych i komisarzach cyw ilnych-od chwili mianowania Naczelnego Wodza (Dz. U. R P N r 57 z 1939 r. poz. 366) dawały bardzo solidne podstawy do tworzenia, także w konspiracji, struktur podziemnej administracj i zorientowanej na realizację potrzeb wojska. Niestety, atmosfera polityczna w środowisku emigracyjnym uniemożliwiała praktycznie w okresie tworzenia konspiracyjnych struktur racjonalną dyskusję i choćby stosowną modyfikacje przepisów przedwojennych. Dopiero od późnej jesieni 1941 r. gen. Sikorski zrewiduje swoja politykę, czego konsekwencją będzie także zmiana nastawienia do Z W Z -A K i, w interesującym nas zakresie, do problemu funkcjonowania podziemnej administracji.
5. Ideę te sformułowałjeszcze w oblężonej stolicy wraz z gronem najbliższych
współpracowników gen. M. Karaszewicz-Tokarzewski. Wyraźnie uwzględniała ona w ramach ogólnego założenia odtworzenie w podziemiu instytucji publicznych II RP, także aparatu administracji państwowej. Szerzej pisze o tym w swoich pracach: G. Górski, Administracja Polski Podziemnej 1939-1945. Warszawa 1995; Ustrój Polskiego Państwa Podziemnego w latach 1939-1944, Lublin 1995.
6. Nie wspominam tu już o problemach personalnej obsady stanowisk dowódczych i kierowniczych, które wywoływały szczególne napięcie.
cyw ilnym i w ojskow ym . E fektem nieporozum ień by ła decyzja dow ództw a ZW Z 0 ro z p o c z ę c iu , n ie z a le ż n ie od p rac D e le g a ta R z ą d u , fo rm o w a n ia a p a ra tu ad m in istracy jn eg o , który m ia ł przygotow ać dzied zin y życia w ażne z punktu w id ze n ia po trzeb w o jsk a w p erspektyw ie p ow stania. P o w stała w ten sposób A d m in is tr a c ja Z m ilita r y z o w a n a z o s ta ł a j e d n a k u w ik ła n a w p o lity c z n e kontrow ersje, które tow arzyszyć jej m iały przez cały okres funkcjonow ania.
K iedy w ięc w m aju 1941 r. K om endant G łów ny ZW Z przekazał D elegatow i R ządu RP C. R atajskiem u postulaty i zadania Sił Z brojnych, ten ich nie przyjął uzasadniając, „że K om endant Sił Z brojnych w K raju nie m a staw iać G łów nem u D elegatow i R ządu postulatów , a m oże to uczynić w stosunku do niego w yłącznie N aczelny W ódz” 7. N a szczęście „gruntow ne rozw ażenie spraw y na podstaw ie arg u m en tó w d o starczo n y ch p rzez Siły Z brojne sp o w o d o w ało w y co fan ie się G łów nego D elegata Rządu z zajm ow anego stanow iska i przyjęcie do w ykonania przez A dm inistrację Z astępczą zgłoszonych postulatów ” 8.
Ta reakcja C. Ratajskiego, biorąc pod uw agę ó w czesną atm osferę polityczną, specjalnie nie dziw i. N ie w ykluczone, że tak D elegat ja k i stronnictw a polityczne, uw zględniając spektakularne sukcesy niem ieckie w tym czasie uznaw ały, że plan pow stania pow szechnego to po prostu swoisty kam uflaż intencji dow ództw a ZW Z. B yć m oże p o d e jrz e w a n o , że przy pom o cy te g o p lanu Z W Z chce p o pro stu zdom inow ać i podporządkow ać sobie ośrodek cyw ilny. Z kolei reakcja D elegata 1 stronnictw na „P o stu laty ” w płynąć też m usiała bez w ątpienia na decyzję o z i n te n s y f ik o w a n iu p r a c o r g a n iz a c y jn y c h w p io n ie A d m in is tr a c j i Z m ilitaryzow anej.
M ożem y się te z dom yślać, że na zm ianę nastaw ien ia C. R atajskiego do „P ostulatów ” po za argum entam i użytym i przez gen. R ow eckiego, m ogła m ieć także ich w nikliw a lektura. M usiała ona bow iem uzm ysłow ić D elegatow i i je g o w sp ó łp ra c o w n ik o m , że „ P o stu la ty ” n ie s ą żadnym sekretnym sp o so b em na p o d p o rz ą d k o w a n ie Z W Z A d m in istra c ji Z a stę p c z e j. P rz e c iw n ie . N ie u le g a w ątp liw o ści, że w łaśn ie treść „P o stu la tó w ” je s t je d n y m z n a jd o b itn ie jsz y ch przykładów n a to, ja k daleko było tw órcom „Teczki” do realizow ania pom ysłów czy dom ysłów , któ re je j w tedy (ale i dziś nierzadko) przypisyw ano.
7. AK III, s. 199. 8. Ibidem.
„ P o s tu la ty ” b o w iem z a w ie ra ły sz e re g w sk a z ó w e k o rg a n iz a c y jn y c h i m erytorycznych, które oprócz tego, że były w sposób oczyw isty kon ieczn e z p u nktu w idzenia p otrzeb w ojska, to stanow iły także bez w ątpienia pom oc w tw orzeniu i kierunkow aniu prac poszczególnych departam entów i ich kom órek terenow ych.
Także fakt iż kierow ano je do ośm iu departam entów o znaczał, że ZW Z spro w ad za sw e zainteresow ania nie do całości ów czesnego aparatu D elegatury liczącego 12-13 D epartam entów . Te kom órki, do których „P ostulaty” kierow ano w sposób nie budzący w ątpliw ości funkcjonow ały w sferach istotnych lub bardzo istotnych w perspektyw ie m yślenia o pow odzeniu planów pow stańczych. Ale i w tych p rzy p a d k ach w id ać było w y ra źn ie zaw ęż en ie sw ych za in te re so w ań do rze czy w isty ch po trzeb w ojennych. A n aliza zakresu postu lató w po d adresem D epartam entów Skarbu, Sprawiedliw ości, R olnictw a czy Pracy, O pieki Społecznej i Z drow ia pokazuje to w yraźnie. W najszerszym zakresie - to oczyw iste - w ojsko b y ło z a in te re so w a n e fu n k c jo n o w a n ie m k o m u n ik a c ji, te le k o m u n ik a c ji oraz przem ysłu i bezpieczeństw a w ew nętrznego. Toteż kierow ane do odpow iednich resortów postulaty w tych sferach były najw ażniejsze.
D ecyzja o przyjęciu ich do realizacji dow odzi, że w końcu kierow nictw o D elegatury nie w idziało w zw iązku z tym zagrożeń dla swej pozycji. Przeciw nie, an aliza funkcjonow ania aparatu D elegatury R ządu pokazuje, że w łaśnie zadania określone p rzez „Teczkę” , stały się je d n y m z kierunków prac zainteresow anych d e p a r ta m e n tó w 9. Z te g o p u n k tu w id z e n ia w y d a je się , że p u b lik a c ja ty c h dokum entów je s t ja k najbardziej zasadna.
D odać też trzeba, iż w początkach 1943 r., ju ż w zasadniczo odm iennej atm osferze politycznej, ale i w now ej sytuacji strategicznej, w zw iązku z now ym planem pow stania pow szechnego, D ow ódca A K przedstaw ił u ak tu aln io n ą w ersję p o stu la tó w 10. Ich treść nie o d biegała zasadniczo je d n a k od pierw otnej w ersji. Tym razem nie było praktycznie żadnych oporów z ich przyjęciem p rzez D elegata R ządu, Ja n a S. Jankow skiego.
9. Szerzej piszę o tym w pracy: G. Górski, Administracja Polski. 10. Ibidem, s. 125.
POSTULATY SIŁ ZBROJNYCH do DEPARTAMENTU SPRAW WEWNĘTRZNYCH
A. PO STULATY O R G A N IZA C Y JNE
I. O rganizacja w ładz. U tw orzenie aparatu adm inistracji zastępczej, w ram ach u c h w a lo n y c h p r z e z P .K .P w e w r z e ś n i u i z a tw ie r d z o n y c h p r z e z T ym cz.[asow ego] D el.fegata] R z.[ądu] w p orozum ieniu z K om end.[antem ] G ł.[ów nym ] S.S.S., a to:
1) n a szczeblu zw ierzchnim
2) „ „ okręgów (w ojew ództw ) 3) „ „ pow iatów
4 ) „ „ gmin m iejskich i w iejskich 5) „ terenie R zeczypospolitej
II. W yznaczanie obsady osobow ej na w szystkich szczeblach: 1) na czas w ystąpienia zbrojnego i okres w alki w szczególności w D epartam encie:
2) kierow nika i zastępcę Sekcji P olitycznej i B ezpieczeństw a [dopisek ręczny - jest]
3) kierow nika i zastępcę Sekcji Sam orządow ej [dopisek ręczny - j e s t ] n a szczeblach okręgu:
4 ) naczeln ik a w ydziału Spraw W ew nętrznych [dopisek ręczny s ą -W arszawa p ro w in cja , Lublin, 5) „ „ B ezpieczeństw a Kraków, P om orze, Wołyń,
Śląsk, Wilno,
6) „ „ Sam orządu w przyg o to w a n iu - W arszawa m iasto, Radom , Lublin, Polesie, Białystok, Poznań, Ł ódź\ N a szczeblach pow iatu:
7) kierow ników pow iatów 8) referentów bezpieczeństw a w sam orządzie terytorialnym :
9) prezydentów i burm istrzów m iast 10) w ójtów
w policji:
11) K om endanta G łów nego i je g o zastępcę 12) K om endantów O kręgow ych
13) „ pow iatow ych
III. U tw orzenie aparatu służby bezpieczeństw a: 1) porządkow ej
2 ) rezerw policyjnych 3) krym inalnej 4 ) politycznej
B. INNE PO STU LATY
IV. O p ra c o w a n ie p ro je k tó w ro z p o rz ą d z e ń w y k o n a w c z y c h do u sta w i rozporządzeń prezydenta RP. W potrzebnym zakresie lub zm ian do nich - dla w y d an ia ich przez D elegata R ządu.
V. U stalenie stosunku do u staw odaw stw a w prow adzonego p rzez okupanta: 1) które rozporządzenie i zarządzenie uchylić
2 ) „ utrzym ać n a okres przejściow y (z uw agi na luki w praw ie p o ls k im i m o ż n o ś ć z a s t o s o w a n i a ic h d o o s ó b n a r o d o w o ś c i niem ieckiej w sensie retorsji:
a) b ez zm ian
b) po uprzednim w prow adzeniu zm ian
VI. O pracow anie i uzgodnienie projektów zarządzeń, dotyczących w szelkich kw estii z zakresu bezpieczeństw a i porządku publicznego w szczególności:
1) unieszkodliw ienie elem entów w yw rotow ych 2) unieszkodliw ienie elem entów przestępczych 3) unorm ow anie zagadnień narodow ościow ych
a) N iem ców (V olksdeutschów ) b) Żydów
c) U kraińców d) B iałorusinów e) Rosjan
f) cudzoziem ców innych narodow ości 4) sądow nictw o adm inistracyjne (sądy policyjne) 5) obozy koncentracyjne
V II. R ozpatrzenie i uregulow anie zagadnienia pow rotu ludności (łącznie z D epartam entam i: Pracy i Z drow ia, R olnictw a, K om unikacji i Skarbu). V III. R ozw iązanie zagadnienia w ysiedlenia osób narodow ości niem ieckiej
(zarządzeniem adm inistracyjnym ).
IX. O pracow anie i u zgodnienie projektów zarządzeń, dotyczących w szelkich spraw w ojskow ych i m obilizacyjnych, w szczególności”
1) poboru
2) m obilizacji i dem obilizacji
3) osobistych i rzeczow ych św iadczeń w ojennych 4) zasiłków dla rodzin w ojskow ych
5) m eldunków 6) kw aterunku
7) reklam acji od czynnej służby w ojskow ej
8) spraw zw iązanych z przygotow aniem obrony p aństw a ( O P L , O PG A Z , PW i inne)
9) innych spraw w ynikających z ustaw y o pow szechnym obow iązku w ojskow ym , a w ykonyw anych przez adm inistrację o g ó ln ą
X. P rzym usow e zajęcie pom ieszczeń dla w ładz i urzędów.
XI. O pracow anie i uzgodnienie zarządzeń dotyczących m ienia ruchom ego i n ie r u c h o m e g o , p o z o s ta w io n e g o p r z e z o k u p a n tó w , w tym s p r z ę tu w ojskow ego.
X II. O p ra co w a n ie i p rzygotow anie zarządzeń, które daw ałyby gw aran cję spraw nego w ykonyw ania przez aparat sam orządu terytorialnego w szelkich nakazów zw iązanych z potrzebam i w ojska i w ojny (np. m eldunki, zasiłki, św iadczenia, w yżyw ienie, itp.), a zakresu w łasnego - dobre postaw ienie spraw opieki społecznej, zdrow ia p ublicznego (hygiena ludności, m ieszkań i o toczenia) i w eterynarii ( w alka z zarazkam i zw ierząt, służba w rzeźniach, zw alczanie tajnego uboju, itp.)
[dopisek ręczny - S p ra w a W arszawy - miasto]
POSTULATY SIŁ ZBROJNYCH do DEPARTAMENTU SPRAWIEDLIWOŚCI.
A. PO STULATY O G Ó LN E I. P rzygotow anie aparatu w ym iaru spraw iedliw ości.
II. W yznaczenie obsady osobow ej n a w szystkich szczeblach, w szczególności: a) w yznaczenie K ierow nika Sekcji A dm inistracyjnej,
b ) „ K ierow ników Sądów A pelacyjnych,
c) „ „ P rokuratur Sądów A pelacyjnych, d) pow ołania do życia sądów doraźnych
n a czas w ystąpienia zbrojnego i okres w alki.
B. INNE PO STULATY
III. O p ra c o w a n ie p ro jek tó w ro z p o rz ą d z e ń w y k o n aw cz y ch do U sta w i R ozporządzeń P rezydenta RP. W potrzebnym zakresie lub zm ian do nich - dla w ydania ich p rzez D elegata Rządu.
IV. U stalenie stosunku do ustaw odaw stw a, w prow adzonego p rzez okupanta: 1) które rozporządzenia i zarządzenia uchylić,
2) „ utrzym ać n a okres przejściow y (z uw agi n a luki w praw ie p o ls k i m i m o ż n o ś ć z a s t o s o w a n i a ic h d o o s ó b n a r o d o w o ś c i niem ieckiej w sensie retorsji),
a) bez zm ian po uprzednim w prow adzeniu zm ian.
V. P rzygotow anie rezerw personelu sędziow sko - prokuratorskiego (duże s tr a ty w s ą d o w n ic tw ie i p r o k u r a tu r z e ; k o n ie c z n o ś ć u z u p e łn ie n ia w ojskow ego korpusu sądow ego)
VI. R o z s z e rz e n ie p o s tę p o w a n ia d o ra ź n e g o n a n ie k tó re p r z e s tę p s tw a dotychczas postanow ieniu tem u nie poddane.
VII. P rz ed łu ż en ie term inu przew id y w an eg o w art. 13 R o zp.[orządzenia] P rezy d en ta RP z 19. III. 1928r. (Dz. U. R P N r 3 3 poz. 315 o postępow aniu d o ra ź n y m ) n a z a s a d z ie a rt. 3 3 , par. 2 p rz e p .[is ó w ] p rz e c h .[o d n ic h ] pow .[yższego] rozp.[orzadzenia])
VIII. E ksm isja z m ieszkań rodzin osób pow ołanych do służby w ojskow ej (o dpow iednie zastosow anie art. 2 D ekretu Prez. RP z dn. 3 IX 1939 r. - Dz. U. RP N R 89 poz. 572).
IX. Z aw ieszenie w niektórych przypadkach p ostępow ania sądow ego oraz egzekucji przeciw ko członkom rodzin pow ołanych do służby w ojskow ej. X. U spraw nienie postępow ania cyw ilnego i karnego (podyktow ane względam i
p rz y s p ie s z e n ia re p re sji k a rn e j, w zg lę d am i b e z p ie c z e ń stw a i z a u fa n ia ludności do państw ow ego w ym iaru spraw iedliw ości oraz brakiem personelu, np.:
1) p rz y ję c ie z a sa d y re g u la m in o w e j, że sp raw ę c y w iln ą lub k a rn ą ro z p o z n a je sąd w tym sk ła d z ie , k tó rem u sto s o w n ie do p o d z ia łu czynności przypada po w niesieniu do sądu,
2) o d roczenie rozpraw y karnej nie pow oduje je j w now ym term inie od p oczątku, je ż e li spraw ę rozpoznaje sąd w tym samym składzie, który w ydał postanow ienie o odroczeniu (art. 348 - 350, 459 K . P. K .), 3) dalsze ograniczenia now ości w postępow aniu apelacyjnym (art. 404
k. p. c.).
4 ) skrócenie toku instancji w postępow aniu karnym z trzech do dw óch (trzecia instancja tylko w cięższych spraw ach).
PO STU LA TY SIŁ Z B R O JN Y C H do DEPARTAM ENTU SK A RBU.
A. PO STULATY O G Ó LN E
I. O rganizacja w ładz. U tw orzenie aparatu adm inistracji zastępczej w ram ach uchw alonych przez P. K. P. w e w rześniu 1940 r. i zatw ierdzonych przez Tym cz[asow ego] D eleg.jata] R z.[ądu] w porozum ieniu z K om end.[antem ] S. S. S. A to:
1) na szczeblu zw ierzchnim w szczególności: a) stanow isko szefa Sekcji M onopolow ej, b ) „ dyrygenta banków ,
2) na szczeblu okręgów (w ojew ództw ), 3) „ „ pow iatów ,
4 ) „ terenie R zeczypospolitej
II. W yznaczenie obsady osobow ej na w szystkich szczeblach: 1) na czas w ystąpienia zbrojnego i okres w alki
A parat skarbow y je s t skorum pow any. P oniew aż stan ten istniał w dużym 2 3 3
stopniu p rze d w ojną, m ożna żyw ić obaw ę co do je g o działalności w W olnej P o lsc e . D la te g o g łę b o k ie p r z e a n a liz o w a n ie te g o z a g a d n ie n ia o b e c n ie je s t n iezbędne dla przygotow ania w łaściw ych zarządzeń.
B. INNE POSTULATY
III. O p ra c o w a n ie p ro je k tó w ro z p o rz ą d z e ń w y k o n a w c z y c h do U sta w i R ozporządzeń P rezydenta RP. W potrzebnym zakresie lub zm ian do nich - dla w ydania ich przez D elegata Rządu.
IV. O pracow anie planu d ziała n ia D epartam entu S karbu i banków , celem z a d o ś ć u c z y n i e n i a p o tr z e b o m ż y c ia g o s p o d a r c z e g o w z w ią z k u z k o n ie c z n o ś c ią n a ty c h m ia sto w e g o p e łn e g o u ru c h o m ie n ia w a rsz ta tó w rolniczych.
V. P ow ołanie do życia U rzędu Cen B udżet
V I. O p ra c o w a n ie p lanu p o k ry c ia p ie rw sz e g o n a d z w y c z a jn e g o b u d że tu w ydatków , w szczególności w ydatków w ojennych, bez u ciekania się do nadm iernych pożyczek w B .[anku] E.[m isyjnym ] z przew idzeniem rezerw kasow ych w bankach K .jom unalnych] K.[as] 0.[szczędności], Ubezpieczalni S p o łe c z n e j, w in s ty tu c ja c h u b e z p ie c z e n io w y c h p ry w a tn y c h o ra z w w iększych przedsiębiorstw ach przem ysłow ych, handlow ych i kom unalnych. V II. O pracow anie planów działania kom isji oszczędnościow ych cyw ilnych i
w o jsk o w y ch o ra z k o n tro leró w w y k o n an ia budżetu celem o g ran ic ze n ia w ydatków państw ow ych od pierw szych dni niepodległości.
P ien iąd z
V III. P rz y g o to w a n ie p la n u z g r o m a d z e n ia re z e rw p ie n ię ż n y c h , ce le m zab ezpieczenia pierw szych w ydatków M OB.
IX. Z ew idencjonow anie kas głów nych skarbow ych, instytucji kredytow ych, państw ow ych, sam orządow ych i pryw atnych oraz ich oddziałów , celem przygotow ania zabezpieczenia. R ozpatrzenie które z nich w ym agać będą o chrony w ojska lub organów b ezpieczeństw a publicznego.
X . To sam o dotyczy w ytw órni papierów w artościow ych i M ennicy.
X I. O pracow anie planu uruchom ienia W ytwórni P apierów W artościow ych ( s p r a w a z a b e z p ie c z e n ia u r u c h o m i e n ia s u r o w c ó w i m a te r ia łó w technicznych).
XII. O pracow anie i uzgodnienie sposobu podejm ow ania sum przez w ojsko od instytucji państw ow ych i cyw ilnych w terenie.
XIII. P rzygotow anie projektów dekretów i rozporządzeń d la uregulow ania od pierw szego dnia o bjęcia w ładzy:
1) spraw y środków płatniczych na terenie działalności B. E. w Polsce, 2) spraw y środków płatniczych na terenach objętych działalnością Banku
R zeszy i B anku Z SR R (spraw a w ym iany banknotów tych banków , ustalenie relacji itp.)
M o n o p o le
XIV. Z ew idencjonow anie w ytw órni i składów m onopolow ych oraz głów nych w ytw órni i składów przedm iotów obciążonych a k c y z ą celem przygotow ania zabezpieczenia
XV. P rz y g o to w an ie planu u ru ch o m ien ia w y tw ó rn i m ono p o lo w y ch o raz w ytw órni i składów przedm iotów obciążonych akcyza.
PO STU LA TY SIŁ Z B R O JN Y C H do D EPARTA M ENTU PRACY, O PIEKI I ZD R O W IA .
A. POSTULATY O R G A N IZA C Y JN E .
I. O rganizacja w ładz. U tw orzenie aparatu adm inistracji zastępczej, w ram ach uchw alonych przez P. K. P. w e w rześniu 1940r. i zatw ierdzonych p rze z Tym cz.[asow ego] D el.[egata] Rz.[ądu] w porozum ieniu z K om end.[antem ] G ł.[ów nym ] S. S. S., a to:
1) na szczeblu zw ierzchnim
2 ) n a szczeb lu ok ręg ó w (w o jew ó d ztw ) [d o p isek ręczny: W arszaw a prow incja, Kraków , Lwów, Pom orze]
3) na szczeblu pow iatów [dopisek ręczny: nie ma] 4 ) na szczeblu gm in m iejskich i w iejskich, 5) na teren ie R zeczypospolitej.
II. W y z n ac ze n ie o b sa d y o so b o w e j n a w sz y s tk ic h sz c z e b la c h : n a czas w ystąpienia zb rojnego i okres walki.
B. INNE POSTULATY
III. O p ra c o w a n ie p ro je k tó w ro z p o rz ą d z e ń w y k o n aw cz y ch do U staw i R ozporządzeń P rezydenta RP. W potrzebnym zakresie lub zm ian do nich - d la w ydania ich przez D elegata Rządu.
IV. U stalenie stosunku do ustaw odaw stw a w prow adzonego przez okupanta: 1) które rozporządzenia i zarządzenia uchylić,
2) które utrzym ać na okres przejściow y (z uwagi na luki w praw ie polskim i m ożność zastosow ania ich do osób narodow ości niem ieckiej w sensie r e to rs ji):
a) bez zm ian,
b) po uprzednim w prow adzeniu zm ian.
V. Służba zdrow ia dla wojska. W celu ułożenia ogólnego planu funkcjonow ania służby zdrow ia trzeba dokonać:
1) e w id e n c ji z a k ła d ó w le c z n ic z y c h ( lic z b a łó ż e k , s p e c ja ln o ś ć , zaopatrzenie, posiadane rezerwy, m ożliw ości rozszerzenia, przydatność na potrzeby w ojska, obsada personalna)
2) ew idencja lokali nadających się do przystosow ania na potrzeby szpitali, 3) ew idencja instytucji opieki lekarskiej: ośrodki zdrow ia, am bulatoria,
przychodnie (dane ja k w yżej),
4 ) e w id e n c ja in sty tu cji p o m o c n ic z y c h : z a k ła d y h y g ie n y , za k ła d y dezynfekcyjne, itp.,
5) ew idencja zakładów przem ysłu farm aceutycznego i w ytw arzającego in stru m e n ty i p rz y rz ą d y le k a rsk ie (ro d z aj p ro d u k c ji, m o ż liw o śc i produkcyjne, posiadane zapasy, obsada personalna),
6) ew idencja aptek, składów aptecznych (posiadane zapasy),
7 ) e w id e n c ja p e r s o n e lu le k a r s k ie g o (w ie k , z d a tn o ś ć d o słu ż b y w ojskow ej, Izba Lekarska) przy przeprow adzeniu ew idencji - rozw ażyć sp raw ę rek lam o w an ia p erso n e lu lekarskiego p rze z c y w iln ą służbę zdrowia,
8) e w id e n c ja p e r s o n e lu p o m o c n ic z o - le k a r s k ie g o ( ja k w y ż e j - pielęgniarki, felczerzy, dezynfektorzy itp.),
9) ew idencja personelu w eterynaryjnego (jak w yżej),
10) g rom adzenie innych danych - stosow nie do za o p atrz en ia przez zgłaszanych przez W ojskow ą Służbę Z drow ia (przez B iuro W ojskowe),
11) O p ra co w a n ie i u zg o d n ien ie p ro jek tó w zarząd z eń zw iązan y ch z pow yższym i zagadnieniam i.
VI. Służba zdrow ia i opieka dla ludności cywilnej. W celu zapew nienia spokoju i bezp ieczeń stw a oraz opieki nad rodziną:
1) p rzy g o to w a n ie w zn o w ien ia akcji pom o cy ro dzinom w ojskow ych (spraw a w ysokości zasiłków ),
2) pom oc d la inw alidów w ojskow ych i cyw ilnych,
3) m asow a akcja pom ocy ludności, ze szczególnym uw zględnieniem pom ocy dzieciom ,
4 ) akcja pom ocy ludności pow racającej,
5) akcja pom ocy dla w ięźniów politycznych, zw olnionych z w ięzień i obozów koncentracyjnych,
6) akcja ochrony zdro w ia - w alka z epidem iam i, 7) w alka z g ru źlicą i chorobam i społecznym i,
8) ew id en cja zakładów pracy, liczących w ięcej niż 50 pracow ników (rodzaj zakładu, w łaściciel, liczba personelu, obecna sytuacja zakładu), 9 ) e w id e n c j a n ie c z y n n y c h z a k ła d ó w p r a c y ( d la e w e n tu a ln e g o
przym usow ego uruchom ienia, bąd ź w ykorzystania na inne cele), 10) grom adzenie inform acji o działalności U rzędów Pracy, 11) zarząd zen ia w spraw ie ochrony zakładów pracy.
PO STU LA TY SIŁ Z B R O JN Y C H do DEPA R TA M E NT U PR Z E M Y SŁ U I H A N D L U
A. PO STU LA TY O R G A N IZ A C Y JN E
I. O rganizacja w ładz. U tw orzenie aparatu adm inistracji zastępczej w ram ach u chw alonych p rzez P. K. P. w e w rześniu 1940r. i zatw ierdzonych przez Tym cz.[asow ego] D el.[egata] R z.[ądu] w p o rozum ieniu z K om end.[antem ] S. S. S., a to:
1) n a szczeblu zw ierzchnim [dopisek r ę c z n y - j e s t ]
2 ) „ „ okręgów (w ojew ództw ) [dopisek ręczny - W [arsza]w a] 3) „ „ pow iatów - [dopisek ręczny - nie ma]
4 ) „ szczeblach sam orządu gospodarczego 2 3 7
5) „ terenie R zeczypospolitej
II. w yznaczenie obsady osobow ej na w szystkich szczeblach:
1) na czas w ystąpienia zb ro jn eg o i okres w alki w szczeg ó ln o ści w D epartam encie
2 ) kierow ników w ydziałów przem ysłu, rzem iosła i handlu
B. INNE POSTULATY O g ó ln e
III. O p ra c o w a n ie p ro je k tó w ro z p o rz ą d z e ń w y k o n aw cz y ch do U sta w i R ozporządzeń Prezydenta R P W potrzebnym zakresie, lub zm ian do nich - dla w ydania ich przez D elegata Rządu.
IV. U stalenie stosunku do ustaw odastw a, w prow adzonego przez okupanta: 1) które rozporządzenia i zarządzenia uchylić,
2) „ utrzym ać na okres przejściow y (z uw agi na luki w praw ie p o ls k im i m o ż n o ś ć z a s to s o w a n ia ich d o o s ó b n a r o d o w o ś c i niem ieckiej w sensie retorsji):
a) bez zm ian
b) po uprzednimi w prow adzeniu zm ian.
V. Przygotow anie projektów zarządzeń, rozporządzeń oraz pow ołania do życia przym usow ych organizacji przedsiębiorstw przem ysłow ych i górniczych ( e w e n t. Z rz e s z e ń i z w ią z k ó w g o s p o d a r c z y c h ) , m a ją c y c h n a c e lu w y tw a rz a n ie , p rz e tw a rz a n ie , g ro m a d z e n ie i ro z d z ia łu z a s a d n ic z y c h surow ców , półfabrykatów i fabrykatów .
VI. S form ułow anie p ostulatów w spraw ie reklam acji od czynnej służby w ojskow ej niezbędnych pracow ników i fachowców .
P.[rzem ysł) W .[ojenny]
VII. Z ew idencjonow anie zakładów i w arsztatów należących przed w o jn ą do ścisłego P. W. Lub też w spółpracujących z P. W.
V III. U z u p e łn ie n ie W [ydziałom ] W [ojskow ym ] ew id en cji p rz e z w ykaz zakładów i w arsztatów , użytkow anych obecnie dodatkow o p rzez okupanta dla celów w ojskow ych.
IX. E w id en cje W. W. N ależy sp o rzą d zić , dzieląc w arsztaty i zakłady w zależności od rodzaju sprzętu i m ateriałów w ojskow ych, które produkow ały lub produkują. E w idencja pow inna obejm ow ać:
1) stan instalacji (obrabiarki, urządzenia), 2 ) zdolność produkcyjna poprzednia i obecna 3) o becne zatrudnienie
4 ) stan personelu fachow ego, potrzebnego do uruchom ienia 5) zapasy surow ców , m ateriałów pom ocniczych
6) źródła energii
7) w razie w yw iezienia instalacji, w skazanie w m iarę m ożności dokąd zostały w yw iezione.
X. Sporządzenie w ykazów zakładów i w arsztatów zastępczych, które m ogłyby b y ć w ra z ie p o trz e b y p rz e rz u c o n e ca łk o w ic ie lub na p ro d u k cję bąd ź reperację sprzętu w ojskow ego.
XI. S porządzenie w ykazu do opanow ania których [tak w oryginale] będzie p o trze b n a po m o c o d działów w ojskow ych lub organów bezp ieczeń stw a publicznego.
XII. R ozpatrzenie m ożliw ości użycia przem ysłu chałupniczego dla produkcji i reperacji sprzętu i m ateriałów w ojskow ych.
X III. P rzygotow anie odpow iednich kadr fachow ców , zw łaszcza w działach m echanicznym i elektrycznym , drogą:
1) d o p i l n o w a n i a łą c z n o ś c i z e s z k o ln ic tw e m z a w o d o w y m j a k najintensyw niejszego szkolenia techników i rzem ieślników
2 ) u d z ie la n ia szk o ło m ja k n ajw ięk sz ej p o m o c y p rze z o d p o w ied n i przy d ział praktyk i subsydiow ania zdolniejszych uczniów
XIV. Szkolenie i dostarczenie w ojsku do w iosny 1942r. m inim um 10. 000 f a c h o w c ó w w d z ia le m o to r y z a c y jn y m ( t e o r e t y c z n ie i lo tn ic z y c h (te o re ty c z n ie ).
XV. P rzygotow anie planu koniecznego zaopatrzenia zakładów i w arsztatów (w ym . W p. IX, X I X II) w su ro w c e , p ó łfab ry k aty , w ęg iel i e n e rg ię e le k try c z n ą sm ary, benzynę i inne m ateriały pom ocnicze:
1) po d w zględem zd o ln o ści (p rz etw ó rcz ej) i ew en t.fu aln ie] rezerw odpow iednich zakładów pom ocniczych
2 ) pod w zględem potrzeb kom unikacyjnych
3) zapew nienia dostatecznej łączności m iędzy poszczególnym i działam i p rze m y sło w y m i, w sp ó łp ra c u ją c y m i p rzy w y tw a rz a n iu i rep e ra cji sprzętu i m ateriałów w ojskow ych
XV I. przygotow anie w porozum ieniu z w ojskiem planu zatrudnienia zakładów przy w ytw arzaniu lub reperacji sprzętu w ojskow ego. Stałe korygow anie tego p lan u w zależności od zm ian m ożliw ości w ytw órczych, spow odow anych p rzez posunięcia okupanta.
X V II. U s ta le n ie ilo ś c i fa c h o w c ó w , k tó rz y n a p o d s ta w ie u s ta w y o św iadczeniach osobistych, m o g ą być pow ołani do pracy w przem yśle. P rz em y sł w ęglow y.
X V III. S porządzenie w ykazu kopalń obejm ujących: 1) charakter w ydobyw ania w ęgla
2) zdolność produkcyjna p oprzednia i obecna 3) obecne zatrudnienie
4 ) stan personelu fachow ego polskiego i braki w tym zakresie 5) stan instalacji
6) zapasy m ateriałów pom ocniczych
X IX . U stalenie planu rozdziału w ęgla w g następujących kolejności: 1) kolej
2 ) p .w .
3) sam orządy (ins.[tytucje] użyt.jeczności] p ubl[icznej]) itp. 4 ) w ojsko
P rzem yśl n aftow y
X X . S porządzenie w ykazu kopalń, obejm ującego: 1) podział na sektory
2 ) charakter w ydobyw anej ropy
3) zdolność produkcyjna poprzed n ia i obecna 4) stan personelu fachow ego
XXI. U stalenie dla każdego sektora kom isarza odpow iedzialnego za przyjęcie m ajątku i z a w łaściw e w ydobyw anie ropy.
X X II. U stalenie planu za o p atrz en ia kopalń w niezbędne instalacje, rury, m ateriały pom ocnicze i energię.
X XIII. Przygotowanie objęcia w zarząd przym usow y zakładów m agazynowania ropy i zorganizow anie odbioru poszczególnych kopalń oraz w łaściw ego m agazynow ania w g charakteru ropy.
X X IV . Z e s ta w ie n ie w y k az u fa c h o w c ó w , o b e c n ie n ie z a tru d n io n y c h w g órnictw ie naftow ym , a niezbędnych po objęciu kopalni.
XXV. zew idencjonow anie w szystkich rafinerii, gazofiniam i itp.,
X X V I. Z e b ra n ie p o sz c z e g ó ln y c h d an y c h te c h n ic z n y c h i p e rso n a ln y c h dotyczących tych zakładów.
XX VII. O kreślenie zakładów, do których przejęcia i zabezpieczenia potrzebna b ę d z ie p o m o c o d d z ia łó w w o jsk o w y c h lub o rg a n ó w b e z p ie c z e ń s tw a publicznego.
X X V III. Z ajęcie stanow iska w stosunku do w prow adzonego przez okupanta m onopolu olei m ineralnych.
X X IX . R ozpatrzenie spraw y zabezpieczenia gazociągów (ew. w nioski do w ojska lub organów służby bezp. publicz.)
X X X . U stalenie planu rozdziału i sm arów w g kolejności: 1) w ojsko 2 ) p .w . 3) kolej 4 ) inne E le k tr o w n ie . X X X I. Z e w id e n c jo n o w a n ie w s z e lk ic h z a k ła d ó w e le k tr y c z n y c h d o w y tw a r z a n ia , p r z e tw a r z a n ia , p r z e s y ła n ia lu b r o z d z ie la n ia e n e rg ii elektrycznej.
X X X II. Z ebranie danych technicznych i p ersonalnych dotyczących zakładów elektrycznych.
X X X III. O k re śle n ie ty c h z a k ła d ó w e le k try c z n y c h , do k tó ry c h b ę d z ie konieczna pom oc oddziałów w ojskow ych lub organów służby bezp. publicz. XXXIV. Z apew n ien ie dostaw y energii elektrycznej dla potrzeb P. W. P rzem ysł żel.faza] i m etali kolorow ych
XXXV. Z ew idencjonow anie kopalń, h u t i stalow ni (analogicznie do P. W.) P rzem ysł p rzetw órczy
X X X V I. w szczególności: m etalow y, elektrotechniczny (radiotechniczny, p rz e m y s ł e le k tro te c h n ik i s a m o c h o d o w e j), ch e m ic z n y , w łó k ie n n ic z y , p a p i e r n ic z y - c e lu lo z a , g ra f ic z n y , d rz e w n y , g a r b a r s k i, m in e r a ln y (cem entow y), itp.
X X X V II. S p o r z ą d z e n ie w y k a z u w ię k s z y c h i m n ie js z y c h z a k ła d ó w analogicznych do P. W.
H andel
X X X V III. S porządzenie w ykazu przedsiębiorstw handlow ych usługow ych, zdolnych do podejm ow ania w iększych dostaw i robót na potrzeby w ojska. W ykaz ten pow inien uw zględniać:
1) zakres działania (artykuły sprzedaży lub rodzaj robót) 2 ) m ożliw ości obrotow e
3) m ożliw ości kredytow e
X X X IX . S p o rz ą d z e n ie w y k a z u s p e c ja ln y c h in sty tu c ji g o s p o d a rc z y c h w o je n n y c h (u rz ę d ó w z a g o sp o d a ro w a n ia , c e n tra l h an d lo w y c h itp .), z uw zględnieniem :
1) charakteru praw nego
2 ) ustaw ow ego i faktycznego zakresu działania
3) stanu personelu polskiego w raz z zakw alifikow aniem m ożności je g o ew ent. Z atrzym ania
PO STU LA TY SIŁ Z B R O JN Y C H do DEPARTAM ENTU ROLNICTW A.
A. POSTULATY O R G A N IZ A C Y JN E .
I. O rganizacja w ładz. U tw orzenie aparatu adm inistracji zastępczej, w ram ach uchw alonych p rzez P. K. P. we w rześniu 1940r. i zatw ierdzonych przez T ym cz.[asow ego] D el.jegata] R z.[ądu] w porozum ieniu z K om end.[antem ] G ł.[ów nym ] S. S. S, a to:
1) n a szczeblu zw ierzchnim
2 ) n a sz c z e b lu o k rę g ó w (w o je w ó d z tw ) [d o p . rę c z n y : W a rsza w a prow incja, Kraków, Śląsk - w K rakow ie, P om orze - w W arszawie, Wołyń, Lublin, Radom]
3) n a szczeblu pow iatów
4 ) na szczeblu gm in m iejskich i w iejskich, 5) na terenie R zeczypospolitej.
II. W y z n ac ze n ie o b sa d y o so b o w e j n a w sz y s tk ic h sz c z e b la c h : n a czas w ystąpienia zbrojnego i okres walki.
III. M obilizacja sił rolniczych, przew iezienie i ew entualne d ostarczenie sił fachow ych do pracy w adm inistracji państw ow ej, sam orządow ej, w zględnie w organizacjach specjalnych w zakresie rolnictw a.
B. INNE POSTULATY.
IV. O p ra c o w a n ie p ro je k tó w ro z p o rz ą d z e ń w y k o n a w c z y c h do U sta w i R ozporządzeń P rezydenta RP. W potrzebnym zakresie lub zm ian do nich - dla w ydania ich przez D elegata Rządu.
V. U stalenie stosunku do ustaw odaw stw a, w prow adzonego przez okupanta: 1) które rozp o rząd zen ia i zarządzenia uchylić,
2 ) które utrzym ać na okres przejściow y (z uw agi na luki w praw ie polskim i m ożność zastosow ania ich do osób narodow ości niem ieckiej w sensie re to rs ji):
a) bez zm ian,
b) po u przednim w prow adzeniu zm ian.
P rodukcja rolna.
V I. S ta ła z n a jo m o ś ć ( o b s e r w a c ja i n o to w a n ia ) s ta n u r o ln ic tw a n a poszczególnych terenach:
1) stan produkcji rolnej,
2 ) potrzeby rolnictw a w zakresie środków produkcji
3) stan zapasów środków produkcji w składach m agazynach central handlow ych.
VII. O rganizacja produkcji rolnej niezbędnej dla pokrycia zapotrzebow ania kraju w środki w yżyw ienia i niezbędne surow ce pochodzenia zw ierzęcego:
1) w zależności od okresu produkcji (wiosna, lato, jesień, zorganizow anie dostaw nasion, naw ozów , sprzężaju, m aszyn, środków pędnych, sił ro b o czy ch ),
2 ) zorganizow anie ew entualnej sam opom ocy sąsiedzkiej,
3) przydzielenie do obróbki lub obsiew u w zględnie sprzętu - terenów gospodarstw opuszczonych, gospodarstw om silniejszym .
V III. O chrona m ateriału siew nego i inw entarza produkcyjnego niezbędnego w gospodarstw ach do utrzym ania produkcji (określenie m inim um ). IX. O ch ro n a m ateriału zarodow ego: konie, bydło i trzoda chlew na, całkow ita
o chrona ow iec.
X . O rg a n iz a c ja słu ż b y w e te ry n a ry jn e j na p o s z c z e g ó ln y c h sz c z e b la c h adm inistracji państw ow ej i sam orządow ej do w alki z chorobam i zakaźnym i:
1) zorganizow anie dostaw niezbędnych surow ic i szczepionek, 2 4 3
2 ) ustalenie m etod w alki z poszczególnym i chorobam i,
3 ) z a p e w n ie n ie ś r o d k ó w d e z y n f e k c y j n y c h n ie z b ę d n y c h p r z y likw idow aniu zw ierzęcych chorób zakaźnych.
XI. O rganizacja nadzoru nad ubojem w rzeźniach i kontroli zdrow otności przew ożonego, w zględnie p ochodzącego z uboju pozarzeźnianego. P rz etw ó rstw o
X II. Z najom ość stanu organ izacy jn eg o i potrzeb aparatu przetw órczego, sto p n ia je g o w y k o rzy stan ia, k ie ru n k u p ro d u k cji, zap asó w su ro w có w i środków produkcji m ateriałów pędnych itp. W zakresie:
1) m leczarstw a i serow arstw a, 2 ) przem ysłu m ięsnego,
3) przem ysłu konserw (m ięsnego i roślinnego), 4 ) m łynarstw a, kaszarstw a, piekam ictw a, 5) cukrow nictw a,
6) gorzelnictw a, 7) browarnictwa.
O b ró t
X III. O rganizacja nadzoru nad aparatem handlow ym (np. nad niektórym i centralam i), o ile pro w ad zą obrót surow cam i lub produkcjam i m ającym i w iększe znaczenie dla produkcji krajow ej, zaspokojenie niektórych potrzeb w ojska lub ludności cyw ilnej.
Sprawy agrarne.
XIV. Z a w ie sz e n ie na okres w alk p rac z zak resu p ro b lem ó w ag ra rn y c h (parcelacja, scalanie, znoszenie służebności, m eljoracje) ograniczając się do w ykonyw ania najniezbędniejszych zadań (ustalenie w jakich przypadkach i ew ent. w jak ich fazach p ostępow ania w skazane je s t p row adzenie dalej rozpoczętych prac agrarnych). P ow odem pow yższego jest:
1) K onieczność skoncentrow ania sił do w ykonania najpilniejszych zadań z zakresu produkcji rolnej,
2 ) ubytek fachow ców w dziedzinie techniki (m elioracji - m iernictw a) i brak dopływ u now ych sil (zam knięte uczelnie),
3) n ieobecność (em igracja, w ysiedlenie, obozy koncentracyjne, obozy jeńców w w ojsku) w ielu fachow ców ,
4 ) p o trz e b a p r z e w id z e n ia p ew n e j lic zb y fa c h o w c ó w d la te re n ó w odzyskanych.
XV. R ozpatrzenie spraw y pow rotu Polaków, w łaścicieli gospodarstw rolnych, n a sw oje gospodarstw a z uw zględnieniem przypadków :
1) z m ia n o b s z a r ó w i g r a n ic g o s p o d a r s tw ( z a g a d n ie n ie ła d u i bezpieczeństw a),
2) całkow itej likw idacji gospodarstw , tak w iększych ja k i m niejszych (np. w łączanie drobnych gospodarstw do obszaru do obszaru w iększego m ajątku, scalen ie drobnych gospodarstw z lik w id a cją gospodarstw karłow atych, założenie lotnisk na obszarach gospodarstw w iększych i drobnych, objęcie znaczniejszych terenów pod budow ę fabryk, kolei, dróg bitych itp.)
X V I. Z akaz sam ow olnego usuw ania urządzeń w ojskow ych dokonanych tak p rzez w ojsko polskie, ja k i okupacyjne (np. założenie lotniska, tereny zajęte p o d fortyfikacje, koleje, drogi bite itp.) W szystkie te tereny przynajm niej do ko ń ca w ojny pozostają w zarządzie ustaw ow ym wojska.
PO STU LA TY SIŁ Z B R O JN Y C H do G Ł Ó W N E G O URZĘDU W Y Ż Y W IE N IA PRZY D EPARTAM ENCIE ROLNICTW A.
A. POSTULATY O R G A N IZA C Y JN E .
I. O rg a n iz a c ja w ła d z i u rz ę d ó w d y s p o n u ją c y c h . U tw o rz e n ie a p a ra tu adm inistracji zastępczej, w ram ach uchw alonych przez P. K. P. w e w rześniu 1940r. i zatw ierdzonych przez Tym cz.Jasow ego] D el.[egata] R z.[ądu] w p o rozum ieniu z K om end.[antem ] G ł.[ów nym ] S. S. S, a to:
1) na szczeblu zw ierzchnim
2) na szczeblu okręgów (w ojew ództw ) 3) na szczeblu pow iatów
4 ) n a szczeblu gm in m iejskich i w iejskich, 5) na teren ie R zeczypospolita.
II. O rganizacja aparatu pośredniczącego (skupu)
245
1) ustalenie celow ości i stopnia w ykorzystania zrzeszeń (h andlow ych i handlujących)
2 ) ustalenie potrzeby tw orzenia n ow ych (np. p ołączenia pracujących w jednym dziale obrotu n a poszczególnych' terenach)
III. O rg a n iz a c ja a p a ra tu m a g a z y n o w a n ia , p rz e m ia łu i p rz e tw a rz a n ia . S p o rz ą d z e n ie m o ż liw ie d o k ła d n y c h d a n y c h o p o n iż e j w y m ie n io n y c h instytucjach, zakładach i p rzedsiębiorstw ach, w szczególności:
1) podanie m iejscow ości,
2) zdolności przeciętnej m agazynow ania, przem iału i przetw arzania, 3 ) obsługi (ilość pracow ników , Polaków , N iem ców i innych), 4 ) zapasów (aktualnych)
a) elew atory, m agazyny, b) młyny,
c) fabryki konserw m ięsnych, jarzynow ych, m arm olad, kawy, cykorii, itp.,
d) cukrow nie, e) kaszarnia, f) i inne
IV. O rganizacja aparatu rozdzielczego. 1) dla celów przetw órczych,
2 ) d la celów w ojska, b ezpieczeństw a i kom unikacji,
3) dla celów żyw ienia ludności i inw entarza po za terenem produkcji, 4 ) dla celów żyw ienia ludności i inw entarza w m iejscu produkcji.
INNE POSTULATY.
V. O p ra c o w a n ie p ro je k tó w r o z p o rz ą d z e ń w y k o n a w c z y c h do U sta w i R ozporządzeń P rezydenta RP. W potrzebnym zakresie lub zm ian do nich - dla w ydania ich przez D elegata Rządu.
V I. U stalenie stosunku do ustaw odaw stw a, w prow adzonego przez okupanta: 1) k tó re rozporządzenia i za rządzenia uchylić,
2) które utrzym ać na okres przejściow y (z uw agi na luki w praw ie polskim i m ożność zastosow ania ich do o sób narodow ości niem ieckiej w sensie re to rs ji):
b ) po u przednim w prow adzeniu zm ian.
VII. U stalenie zasad w spółpracy W ojska z aparatem w yżyw ienia.
V III. U sta len ie za sa d w y ży w ien ia kraju - dla po trzeb w o jsk a i ludności cyw ilnej.
1) handel w olny czy koncesjonow any, 2 ) całkow ita reglam entacja,
3) częściow a,
4 ) w stosunku do ja k ic h artykułów p o ch o d z en ia zw ierzęcego
5) „ „ „ „ roślinnego,
6) w stosunku do ja k ich artykułów przem ysłow ych, tekstylnych oraz opałow ych (w ęgiel, nafta, drzew o, naw ozy sztuczne, m aszyny rolnicze, ubrania, obuw ie, m ydło),
7) w stosunku do ja k ich ośrodków kraju (duże i m ałe m iasta, ośrodki przem ysłow e itp.),
8) dopuszczenie, w zględnie skasow anie w olnego obrotu podlegającym i system ow i w yżyw ienia.
IX. N orm y aprow izacyjne.
X. C eny na artykuły podlegające w yżyw ienia.
X I. p rzew idzenie odpow iedniej ilości środków obrotow ych: 1) d la w ojska, n a zakup środków w yżyw ienia ludzi i zw ierząt, 2) dla aparatu skupu.
XII. W skazanie obiektów , których D ep.[apartam entu] nie obejm uje w łasnym i siłam i i zajdzie p o trze b a użycia w ojska lub organów służby b ezpieczeństw a publicznego.
P O ST U L A T Y SIŁ Z B R O JN Y C H do D EPARTAM ENTU K O M U N IK A C JI.
A. PO STU LA TY O G Ó L N E
I. O p ra co w a n ie p ro jek tó w n o w y ch dekretów , k tó re u re g u lu ją d zied z in y nieobjęte praw em polskim , ani te ż ro zporządzeniam i okupacyjnym i. II. U stalenie stosunku do ustaw odastw a, w prow adzonego p rzez okupanta:
1) które rozp o rząd zen ia i zarządzenia uchylić, 2 4 7
2 ) które utrzym ać na okres przejściow y (z uwagi na luki w praw ie polskim i m ożność zastosow ania ich do osób narodow ości niem ieckiej w sensie re to rs ji):
a) b ez zm ian
b ) po uprzednim w prow adzeniu zm ian
PO STULATY SZC ZEG Ó ŁO W E
A. POSTULATY O R G A N IZ A C Y JN E .
III. O rganizacja w ładz. U tw orzenie aparatu adm inistracji zastępczej w ram ach u c h w a lo n y c h p rz e z P K P w e w rz eśn iu 1940r. i za tw ie rd z o n y c h p rz e z T ym cz.[asow ego] D el.jegata] Rządu w porozum ieniu z K om end.[antem ] G ł.[ów nym ] S. S. S., a to:
1) n a szczeblu zw ierzchnim ,
2 ) n a szczeblu okręgów (w ojew ództw ), 3) n a szczeblu oddziałów kolejow ych, 4 ) na szczeblu w ęzłów kolejow ych, 5) n a terenie R zeczypospolitej.
IV. U sta len ie zasad i k o m petencji w d o b o rze i w yzn aczen iu fachow ego p erso n elu na w szystkie stanow iska:
1) w dziedzinie m echanicznej, 2 ) w dziedzinie ruchu, 3) w dziedzinie drogow ej.
V. U stalenie ram organizacyjnych Tajnej O rganizacji K olejow ej n a szczeblach w szystkich instancji w raz z podziałem sieci kolejow ej na okręgi:
1) w dziedzinie m echanicznej, 2 ) w dziedzinie ruchu, 3) w dziedzinie drogowej
VI. U stalenie zasad funkcjonow ania i sposobów pracy Tajnej O rganizacji K olejow ej na szczeblach w szystkich instancji:
1) w dziedzinie m echanicznej, 2 ) w d ziedzinie ruchu, 3) w dziedzinie drogowej
V II. U stalenie ram o rg an izacy jn y ch W ojennej O rganizacji K olejow ej n a szczeblach w szystkich instancji oraz opracow anie w ytycznych dla przejścia z Tajnej O rganizacji K olejow ej na W ojenną O rganizację K olejow ą:
1) w d ziedzinie m echanicznej, 2) w dziedzinie ruchu, 3) w d ziedzinie drogow ej
B. IN N E P O ST U L A T Y
V III. O pracow anie zasad i w ytycznych dla przyg o to w an ia szczegółow ych planów o panow ania aparatu kolejow ego i je g o zabezpieczenia:
1) w dziedzinie m echanicznej: a) tab o ru kolejow ego b) obiektów trakcyjnych, c) obiektów w arsztatow ych,
d) m agazynów trakcyjnych i w arsztatow ych oraz całego aparatu n ależącego do służby m echanicznej
2) w d ziedzinie ruchu: a) stacji kolejow ych, b) urządzeń ruchu,
c) m agazynów zasobów służby ruchu oraz całego aparatu należącego do służby ruchu.
3) w dzied zin ie drogow ej: a) sieci kolejow ych, b) obiektów drogow ych,
c) m a g a z y n ó w za so b ó w słu ż b y d ro g o w e j o ra z c a łe g o a p a ra tu należącego do służby drogow ej.
IX. U ruchom ienie aparatu kolejow ego: 1) w dziedzinie m echanicznej (jak w yżej), 2) w dzied zin ie ruchu (jak w yżej), 3) w d ziedzinie drogow ej (jak w yżej)
X. O dbudow a aparatu kolejow ego i przygotow anie go do m ożliw ości podjęcia p rac y tran sp o rto w o -k o lejo w e j: .
1) w dziedzinie m echanicznej (jak w yżej). 2) w dziedzinie ruchu (jak w yżej),
3) w dziedzinie drogow ej (jak w yżej)
XI. O pracow anie w ytycznych w spraw ie zaopatrzenia w n iezbędne m ateriały p o trz e b n e do b u d o w y i do p rz y g o to w a n ia p o s z c z e g ó ln y c h słu ż b do m ożliw ości podjęcia norm alnej pracy, uw zględniając - (i przygotow ując zapotrzebow ania), konieczność im portu pew nych surow ców lub m ateriałów z zagranicy:
1) w dziedzinie m echanicznej (jak w yżej), 2) w dziedzinie ruchu (jak w yżej), 3) w d ziedzinie drogow ej (jak w yżej)
X II. U sta le n ie w y ty cz n y ch d la sp o so b u p rze p ro w a d z e n ia ro żn y c h prac d y w e rsy jn y c h i sa b o ta ż o w y c h , d la o p ra c o w a n ia ich p la n ó w i d la ich w ykonania, w celu unieruchom ienia kolei:
1) w dziedzinie m echanicznej (jak w yżej), 2) w dziedzinie ruchu (jak w yżej), 3) w dziedzinie drogow ej (jak w yżej)
X III. U stalenie potrzeb Sił Z brojnych i adm inistracji cywilnej', w okresie w alk w dziedzinie przewozów .
XIV. O pracow anie zasad i w ytycznych d la m obilizacji personelu kolejow ego: 1) w dziedzinie m echanicznej (jak w yżej),
2) w dziedzinie ruchu (jak w yżej), 3) w dziedzinie drogow ej (jak w yżej)
XV. O p ra c o w a n ie w y ty c z n y c h d la f o rm o w a n ia fa c h o w y c h o d d z ia łó w kolejow ych w raz z w ykazaniem celów ich form ow ania:
1) w d ziedzinie m echanicznej (jak w yżej), 2) w dziedzinie ruchu (jak w yżej), 3) w dziedzinie drogow ej (jak w yżej)
X V I. P rzep rac o w a n ie za g ad n ien ia w y ży w ie n ia perso n elu ko lejo w eg o na zasad ach przyjętych dla w ojska.
A. PO STU LATY O R G A N IZA C Y JN E . D rogi lądow e
X V II. O rganizacja w ładz (jak w pkt. III)
X V III. W yznaczenie obsady osobow ej na w szystkich szczeblach: na czas w ystąpienia zbrojnego i n a okres w alki.
X IX . W ytypow anie d rużyn technicznych (drużyny do odbudow y m ostów , do s z y b k ic h n a p r a w d r o g o w y c h , u s u w a n ia p r z e s z k ó d n a d r o g a c h ) i p rzygotow ania p lanów p o w ołania do służby w odpow iednim czasie.
B. INNE POSTULATY. X X . Z abezpieczenie istniejących m ostów.
X XI. Przygotow anie typów m ostów prow izorycznych na w ypadek zniszczenia m ostów istniejących.
XXII. Szybka odbudow a zniszczonych obiektów, rozpatrzenie i przygotow anie zarządzeń dostaw m ateriałów niezbędnych dla reperacji, do odbudow y i budow y m ostów.
X X III. P orozum ienie z innym i D epartam entam i w spraw ie zabezpieczenia dostaw m ateriałów do odbudow y i budowy.
XXIV. P rzygotow anie przepisów przejściow ych o ruchu na drogach. XXV. P rzygotow anie zarządzeń o rejestracji pojazd ó w m echanicznych.
A. PO STULATY O R G A N IZ A C Y JN E . D rogi w odne
X X V I. O rganizacja w ładz (jak w pkt. III).
X X V II. W yznaczenie obsady osobow ej (jak w pkt. X V III).
B. IN N E PO STU LA TY
X X V III. U nieruchom ienie i opanow anie taboru rzeczow ego. X X IX . Z ab ezpieczenie budow li w odnych.
X X X . U nieruchom ienie taboru rzecznego dla CELÓ W : 1) wojny,
2) przem ysłu, 3) ludności.
X X X I. P rzygotow anie przepisów o ruchu na drogach w odnych. X X X II. P rzygotow anie przepisów o rejestracji taboru rzecznego. X X X III. U trzym anie norm alnej pracy w Instytucie H ydrograficznym . X X XIV . U trzym anie norm alnej pracy w P. I. M.
PO STU LA TY SIL Z B R O JN Y C H do DEPARTAM ENTU PO C ZT I T E L E G R A F Ó W
A. P O S T U L A T Y O R G A N IZ A C Y JN E
I. O rganizacja w ładz. U tw orzenie aparatu adm inistracji zastępczej, w ram ach u c h w a lo n y c h p r z e z P. K . P. w e w rz e ś n iu i z a tw ie r d z o n y c h p rz e z Tym cz.[asow ego] D el.fegata] R z.[ądu] w porozum ieniu z K om end.[antem ] Gł.[-ównym] S. S. S., a to:
1) na szczeblu zw ierzchnim w szczególności a) kierow nika Sekcji telekom unikacyjnej,
b) kierow nika Sekcji P ocztow ej (w zakresie uruchom ienia poczty p olow ej)
c ) k ie ro w n ik a S e k c ji O g ó ln o - A d m in is tr a c y jn e j (w z a k r e s ie zapew niającym załatw ienie spraw w tej dziedzinie — zw iązanych z potrzebam i telekom unikacji p oczty polow ej).
2) na szczeblu okręgów (w ojew ództw ie), w szczególności w dziedzinie telekom unikacji i poczty polow ej,
3) urzędy radiokom unikacyjne
4 ) rejo n o w e urzędy telef.[oniczno] - telegraf, [iczne], 5) nadzory teletechniczne,
6) posterunki m onterskie teletechniczne,
7) podporządkow anie D epartam entow i przedsiębiorstw : P. A. S. T. i P olskie Radio (art. 18, pkt. 2 ustaw y o kom unikacjach w służbie obrony państw a)
8) w urzęd ach p o cz to w o -tele g raficz n y ch należy w y o d ręb n ić działy te le k o m u n ik a c y jn e i z a p e w n ić ś c is łą je d n o to ro w o ś ć z a le ż n o śc i i ro zkazodastw a w telekom unikacji od góry do dołu,
9) na terenie R zeczypospolitej, 10) n a terenach odzyskanych.
II. W yznaczenie obsady osobow ej n a w szystkich szczeblach: 1) na okres konspiracji
2) na czas w ystąpienia zbrojnego 3) n a okres w alki
III. W ytypow anie n a w szystkich szczeblach dalszych ob sad technicznych (łącznie z d rużynam i teletechnicznym i (ek sploatacyjnych i pom ocniczych) i przyg o to w an ie planów po w o łan ia ich do służby w o d pow iednim czasie.
B. IN N E PO ST U L A T Y
IV. O p ra c o w a n ie p ro je k tó w ro z p o rz ą d z e ń w y k o n a w c z y c h d o U sta w i R ozporządzeń P rezydenta RP. W potrzebnym zakresie lub zm ian dla w ydania ich przez D eleg ata R ządu.
V. U stalenie stosunku do u staw odastw a w prow adzonego przez okupanta: 1) które rozp o rząd zen ia i za rządzenia uchylić
2) które utrzym ać na okres przejściow y (z uw agi na luki w praw ie polskim
i m ożność zastosow ania ich do osób narodow ości niem ieckiej w sensie re to r s ji)
a) b ez zm ian
b) p o u przednim w p row adzeniu zm ian
V I. P rzygotow anie w ażnych punktów telekom unikacyjnych do p rzerw ania na m om ent p ow stania, a rów nocześnie p rzy g o to w an ia m ateriałów i środków d la ich uru ch o m ien ia
V II. P rzygotow anie o panow ania urzędów telekom unikacyjnych z ustaleniem : 1) w ykazu urządzeń w kolejności w ażności,
2) liczebności załogi w roga,
3) w łasn y ch sił i środków do opanow ania,
4 ) p o tr z e b n y c h s ił i ś ro d k ó w w o js k o w y c h lu b o rg a n ó w s łu ż b y bezp ieczeń stw a publicznego.
VIII. P rzygotow anie zabezpieczenia urządzeń telekom unikacyjnych i m ajątku p ocztow ego od zniszczenia, uszkodzeń i k radzieży p rzez w ro g a i elem enty p rze stęp c ze , obejm ujące:
1) u stalenie sposobów dostosow anych do lokalnych w arunków , 2) przyg o to w an ie sił i środków w łasnych,
3) zao p atrzen ie sił i środków w o jskow ych oraz organów służby bezp. publ.
4 ) p rz y g o to w a n ie ra c jo n a ln e g o w y k o rz y s ta n ia ro z p .[o rz ą d z e n ia ] P rezyd.[enta] R P o osobistych św iadczeniach w ojen n y ch szczególnie w art. 25 pkt.3
IX. W ykonanie i utrzym anie w aktualności:
1) p la n u s ie c i te le f .[ o n ic z n o ] - te le g r a f .[ ic z n e j] ( p rz e b ie g lin ii z w ykazaniem ilości przew odów ),
2) s c h e m a tu p rz e w o d ó w te le f .- te le g r a f . (s z c z e g ó ło w y p r z e b ie g p oszczególnych przew odów i punktów łączenia)
(plany i schem aty są tajne i odbitek nie w olno w ydaw ać nik o m u bez dyspozycji S zefa B iura W ojsk.[ow ego] P.[oczt] i T.[elegrafów ]) X. P rzygotow anie zam knięcia ruchu telekom unikacyjnego i pocztow ego z
ch w ilą w ystąpienia zbrojnego i uruchom ienia go do celów walki.
X I. O pracow anie sposobów i planów konfiskaty radioodbiorników i przydziału w g w ażności potrzeb.
X II . O p r a c o w a n ie m e to d s z y b k ie j n a p r a w y i b u d o w y u r z ą d z e ń te lek om unikacyjnych:
ł ) k o lejność kierunków w g w ażności, 2) „ ilości urucham ianych urządzeń,
3) p o stę p o w an ie w w yp ad k ach b raku ludzi, w zgl.[ędnie] narzędzi i m ateriałów (technika usuw ania uszkodzeń, szczególnie m asow ych). X III. P rzygotow anie zaopatrzenia poszczególnych p laców ek w narzędzia,
m ateriały, części zam ienne, środki przew ozow e ( m otocykle, sam ochody), żyw ność, ubranie, obuw ie do pracy, itp .:
1) ustalenie potrzeb - m iejsc i w ażności, 2) „ źródeł ich zaspokojenia, 3) „ sposobów ich rozprow adzenia,
4) „ środków zaradczych w w ypadkach niem ożności realizacji p otrzeb w całości lub częściow o.
XIV. P rzepracow anie zagadnienia w yżyw ienia personelu teletechnicznego i po czty polow ej na zasadach przyjętych dla w ojska.
X V . U s ta le n i e s p o s o b ó w r a c jo n a ln e g o u s z k o d z e n ia u r z ą d z e ń telekom unikacyjnych przed opanow aniem ich przez w roga:
1) dla urządzeń telefonicznych,
2)
„
telegraficznych,
3) „ radiotechnicznych.
X V I. P r z y g o to w a n ie in s t r u k c j i s łu ż b y r u c h u t e l e f .[ o n i c z n e g o ] . T elegraf.[icznego] i ra d io k o m u n ik a c y jn e g o ] na okres walki.
