Jan Pryszmont
"Orthodoxie. Was ist das?",
Anastasios Kallis, Mainz 1979 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 52/3, 201
RECEN ZJE
A n a s ta s io s K A L L IS , O r th o d o x ie . W a s is t d a s? , M a in z 1979, M a tth ia s -G rü n e -. w a ld - V e r la g , s. 94 ( O r th o d o x e P e r s p e k tiv e n , t. 1).
Z a in te r e s o w a n ie p r a w o s ła w ie m n a Z a c h o d z ie , ż y w e ju ż po p ie r w s z e j w o j n ie ś w ia to w e j, w z ro sło z n a c z n ie w d o b ie o ż y w ia ją c e g o się r u c h u e k u m e n ic z n e g o p o so b o rze. W c h w ili o b e c n e j n ie o g ra n ic z a się ju ż ono do d o c ie k a ń te o r e ty c z n y c h , lecz n a b r a ł o ró w n ie ż c h a r a k t e r u p ra k ty c z n e g o . I t a k np. w R e p u b lic e F e d e r a l n e j N ie m ie c p r a w o s ła w ie je s t w t e j c h w ili po k a to l i c y z m ie i p ro te s ta n ty z m ie tr z e c im co do lic z e b n o śc i w y z n a n ie m . T e ży cio w e k o n ta k t y n ie z a w s z e je d n a k id ą w p a r z e z b liż sz ą z n a jo m o ś c ią p r a w o s ła
w ia.
P r a g n ą c z a ra d z ić ty m k o n k r e tn y m d z is ia j p o tr z e b o m w w y d a w n ic tw ie G r ü n e w a ld w M o g u n c ji z o s ta ła z a in ic jo w a n a n o w a s e r ia p t. O r th o d o x e
P e r s p e k tiv e n . Z g o d n ie z z a p o w ie d z ią , p r a g n ą w n ie j te o lo g o w ie p r a w o s ła w n i
z a z n a jo m ić z a in te r e s o w a n y c h c z y te ln ik ó w z „ d u c h o w ą t r a d y c j ą p r a w o s ła w ia i s p e c y f ik ą te g o K o śc io ła w e k u m e n ic z n y m k o n te k ś c ie o ra z p o d a w a ć p ró b y » p ra w o s ła w n e j« o d p o w ie d z i n a w s p ó łc z e s n e p r o b le m y ” . W y d a w c ą t e j s e rii, a ta k ż e a u to r e m p ie rw s z e g o to m ik u je s t d r A n a sta -. sios К a 11 i s. J e s t o n p ro f e s o re m n a W y d z ia le T e o lo g ic z n y m w M o n a s te rz e i k ie r o w n ik ie m p ie r w s z e j k a te d r y te o lo g ii p r a w o s ła w n e j w R F N . S a m ty t u ł d z ie łk a s u g e r u je , że jeg o z a m ie rz e n ie m b y ło p o d a ć w s tę p n ie w p ro w a d z a ją c e w ia d o m o ś c i o p ra w o s ła w iu . A u to r c z y n i to w c z te re c h e ta p a c h .
R o z p o c z y n a m ia n o w ic ie od w y ja ś n ie n ia , czy m je s t p ra w o s ła w ie , co to je s t K o śc ió ł p r a w o s ła w n y i co o z n acza p rz y p is y w a n a m u c e c h a k a to lic k o ś-. c i — p o w sz e c h n o śc i, o raz p o d a je g a rś ć w ia d o m o ś c i o p r a w o s ła w iu g re c k im . N a s tę p n ie z a z n a ja m ia z w ię ź le z d z ie ja m i k s z ta łto w a n ia się p r a w o s ła w ia aż do c h w ili o b e c n e j, ze s p e c y f ik ą ż y c ia k o śc ie ln e g o , z p r a w o s ła w n ą k o n c e p c ją je d n o ś c i K o śc io ła i z a s a d n ic z y c h s t r u k t u r k o ś c ie ln y c h , w ty m ta k ż e z p o ję c ie m s o b o ro w o śc i — c h a r a k te r y s ty c z n y m ro z u m ie n ie m k o le g ia ln o ś c i.
Z z a k r e s u te o lo g ii, k tó r a w z n a c z n e j m ie rz e n o s i c h a r a k t e r a p o fty c z n e j (n e g a ty w n e j) i m is ty c z n e j, c z y te ln ik z n a jd z ie o m ó w ie n ie ta k i c h m. in . z a g a d n ie ń , ja k te o lo g ia ik o n y , p h ila n th r o p ia — b o s k a m iło ść b liź n ie g o , e k o n o m ia . O s ta tn i e ta p w p r o w a d z e n ia s ta n o w i litu r g ia , k tó r a t a k b a rd z o z a c ie k a w ia i f a s c y n u je z a c h o d n ic h c h rz e ś c ija n . P ro f . К а 11 i s u w y d a tn ił w niej, z w ię ź le w y ra z c h rz e ś c ija ń s k ie g o o d d a n ia sie b ie B ogu, sw o is to ść k e ry g m y , m is ty c z n e p o jm o w a n ie w s p ó ln o ty , u o b e c n ie n ie d z ie ła z b a w czeg o , ta j e m n i cy m iło ści, z n a m ię m is ty c z n e g o s p o tk a n ia z B o g ie m i sy m b o lic z n o -m is ty c z n y c h a r a k t e r li tu r g ii w ogóle, id e ę p rz e b ó s tw ie n ia .
W y m ie n io n e t u z a g a d n ie n ia n ie w y c z e r p u ją te m a ty k i, g d y ż a u to r n a je j k a n w ie p o d a je sz e re g in n y c h w ia d o m o ś c i o ty m , co łą c z y się z ż y c ie m p r a w o s ła w ia ; s p o ty k a m y te ż w z m ia n k i o w y b itn y c h p o s ta c ia c h z je g o h is to rii, o p is a r z a c h i te o lo g a c h . U ż y te c z n o ść to m ik u p o w ię k s z a ją d o d a tk i: sp is p r a w o s ła w n y c h K o śc io łó w a u to k e f a lic z n y c h i a u to n o m ic z n y c h w c a ły m św iecie, a ta k ż e p r a w o s ła w n y c h je d n o s te k k o ś c ie ln y c h w R F N i B e rlin ie Z a c h o d n im o ra z k r ó t k i z e s ta w li t e r a t u r y p r z e d m io tu z a ró w n o a u to r ó w p r a w o s ła w n y c h , j a k i n ie p r a w o s ła w n y c h . O d n o si się w ra ż e n ie , ja k o b y a u to r te g o sz k ic u o p r a w o s ła w iu c h c ia ł u w y d a tn ić id e e o ra z u ję c ia c h a r a k te r y s ty c z n e d la o b e c n y c h te n d e n c ji w te o lo g ii z a c h o d n ie j, z w ła sz c z a k a to lic k ie j, p r a g n ą c w t e n sp o só b p o k a z a ć c z y te ln ik o -. w i, iż id e e t e w y s tę p u j ą w p ra w o s ła w iu . S tą d n ie k ie d y o d n o si się w ra ż e n ie , że o b ra z p r a w o s ła w ia z o s ta ł p rz e d s ta w io n y z b y t o p ty m is ty c z n ie . T rz e b a je d -. n a k p rz y z n a ć , że m im o ty c h z a s trz e ż e ń w s p o m n ia n e d z ie łk o p o d a je w ie le c e n n y c h w ia d o m o ś c i w p ro w a d z a ją c y c h i z a z n a ja m ia ją c y c h w sp o só b p rz y s tę p n y i z ro z u m ia ły z p r o b le m a ty k ą p ra w o s ła w ia , k tó r e p rz e s ta ło ju ż b y ć czy m ś eg z o ty c z n y m .
