Przegl¹d informacji medialnych dotycz¹cych geologii – styczeñ 2013
Miros³aw Rutkowski
1Wydaje siê, ¿e preferencje prasy co najmniej od 2009 roku – pocz¹tku boomu ³upkowego – pozostaj¹ niezmienne. Pierw-sz¹ pozycjê zajmuj¹ bezapelacyjnie wêglo-wodory w z³o¿ach niekonwencjonalnych. Kwestie energetyczne oraz klimatyczne, najczêœciej zwi¹zane ze sob¹, okupuj¹ mocn¹ drug¹ pozycjê. Po dwóch liderach d³ugo nie ma nic, a¿ wreszcie pojawia siê peleton z³o¿ony z pojedynczych tekstów dotycz¹cych naj-ró¿niejszych aspektów nauk o Ziemi: surowców mineral-nych, osuwisk i innych geozagro¿eñ, znalezisk paleontolo-gicznych, mineralogicznych i meteorytycznych, geotermii i balneologii, geoturystyki oraz przedsiêwziêæ edukacyjnych.
Oczywiœcie, inaczej bywa, gdy zdarza siê spektakular-na katastrofa spektakular-naturalspektakular-na w rodzaju tsuspektakular-nami, trzêsienia ziemi czy du¿ego wybuchu wulkanu. Wtedy czo³ówki gazet kipi¹ od newsów geologicznych, a w studiach telewizyjnych pojawiaj¹ siê dy¿urni eksperci t³umacz¹cy po raz kolejny z rzêdu, w jakim tempie poruszaj¹ siê p³yty tektoniczne i dlaczego nie ka¿de podmorskie trzêsienie wywo³uje tsunami.
Na szczêœcie styczeñ 2013 roku nale¿a³ do spokojnych miesiêcy, wiêc rozk³ad tematów by³ typowy.
W sektorze gazu ³upkowego dominowa³y narzekania na przed³u¿aj¹ce siê prace nad ustaw¹ wêglowodorow¹ oraz dywagacje na temat szans komercyjnej eksploatacji potencjalnych z³ó¿ surowca.
Konsekwencje rosn¹cej temperatury atmosfery by³y tematem artyku³u, który ukaza³ siê w portalu Onet Biznes 28 stycznia. W tekœcie zatytu³owanym „Raport Banku Œwia-towego: czekaj¹ nas katastrofalne skutki globalnego ocieple-nia” przytoczono wypowiedŸ Mary Barton-Dock, dyrektor Departamentu Polityki Klimatycznej i Finansów Banku Œwiatowego, przypisuj¹cej wszystkie straty spowodowane kataklizmami pogodowymi, jakie zdarzy³y siê w ubieg³ym roku, wy³¹cznie ociepleniu atmosfery o 0,8 stopnia Celsju-sza od czasów preindustrialnych.
Byæ mo¿e nie bêdziemy musieli osobiœcie testowaæ ryzykownej hipotezy Banku Œwiatowego zak³adaj¹cej linio-w¹ zale¿noœæ miêdzy ekstremalnymi zjawiskami pogo-dowymi a œredni¹ temperatur¹ atmosfery. W tym samym portalu mo¿na by³o bowiem przeczytaæ 9 stycznia tekst „Globalne ocieplenie wyhamowa³o?”. Mowa w nim o zaska-kuj¹cej korekcie brytyjskiego Met Office zmniejszaj¹cej prognozowany wzrost œredniej temperatury w ci¹gu naj-bli¿szych piêciu lat. Przeciwnicy teorii o antropogenicz-nych przyczynach globalnego ocieplenia triumfalnie og³o-sili, ¿e oznacza to koniec dyktatu organizacji
miêdzyna-rodowych ¿¹daj¹cych coraz ostrzejszej redukcji emisji gazów cieplarnianych. Skoro bowiem emisja wzrasta, a ocieplenie hamuje, to znaczy, ¿e nie ma prostego zwi¹zku miêdzy stê¿eniem CO2a klimatem. Studz¹ nastroje klimatolodzy –
czas obserwacji jest za krótki, by precyzyjnie okreœliæ trendy œrednioterminowe.
Sensacjê w œwiecie naukowym wywo³a³a informacja, ¿e Rosjanom uda³o siê pobraæ pierwsz¹ czyst¹ próbkê wody z jeziora Wostok na Antarktydzie. Jak 15 stycznia donios³a Gazeta.pl, materia³ pobrano z otworu wiertniczego, który w zesz³ym roku celowo zatrzymano tu¿ przed osi¹gniê-ciem wnêtrza zbiornika. Po wycofania œwidra odczekano kilka miesiêcy, by woda samoczynnie wp³ynê³a do odwiertu. Dwumetrowy walec lodowy wydobyto 10 stycznia z g³êbo-koœci 3406 m i przekazano z nale¿yt¹ ostro¿noœci¹ do labora-torium badawczego. Byæ mo¿e zawiera on nieznane mikro-organizmy bytuj¹ce w specyficznym œrodowisku.
Na krajowym podwórku media (ale ju¿ tylko lokalne) nadal zajmowa³y siê osuwiskiem w Ostrowcu Œwiêtokrzy-skim. Gazeta Wyborcza Kielce informowa³a 23 stycznia, ¿e za rad¹ geologów z oddzia³u krakowskiego PIG-PIB zamkniêto szko³ê po³o¿on¹ w pobli¿u niszy osuwiskowej.
Ta sama gazeta donios³a 4 stycznia o powstaj¹cym pre-paratorium paleontologicznym w oddziale kieleckim PIG-PIB. Inwestycja o wartoœci ponad 3,6 mln z³, finansowana w g³ównej czêœci przez Urz¹d Marsza³kowski, ma byæ gotowa pod koniec 2014 roku.
JAK PRZYSPIESZYÆ ROZPOZNANIE ZASOBÓW?
Dynamikê poszukiwañ wêglowodorów niekonwencjo-nalnych trudno uznaæ za zadowalaj¹c¹. W styczniu bilans prac to 39 zakoñczonych odwiertów, z czego tylko trzy z odcinkami horyzontalnymi nadaj¹cymi siê do szczelino-wania. W dwóch otworach firma Lane Energy wykona³a pe³ny program stymulacji produkcji (z miernym oraz nega-tywnym wynikiem), w trzecim, w Lubocinie, operacja pro-wadzona przez Halliburton na zlecenie PGNiG nie w pe³ni siê uda³a. Pisze o tym Piotr Niemkiewicz w tekœcie „Gmina Krokowa: Nie ma gazu z ³upków w Lubocinie?”, który zosta³ opublikowany w Dzienniku Ba³tyckim 23 stycznia. O braku dostatecznej iloœci danych niezbêdnych do wery-fikacji prognozy zasobowej PIG-PIB mówi³ dziennikarzo-wi PAP dyrektor instytutu prof. Jerzy Nawrocki. Wydziennikarzo-wiad przedrukowa³y 25 stycznia g³ówne dzienniki, m.in. Rzecz-pospolita. „Nowy raport dotycz¹cy szacunkowych zaso-bów gazu ³upkowego w Polsce zostanie opublikowany prawdopodobnie na pocz¹tku 2014 roku” – potwierdzi³ w wywiadzie dyrektor instytutu.
156
Przegl¹d Geologiczny, vol. 61, nr 3, 2013
CO W PRASIE PISZCZY
1
Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; miroslaw.rutkowski@ pgi.gov.pl.
Analitycy widz¹ ró¿ne przyczyny niezadowalaj¹cego tempa poszukiwañ, lecz g³ówn¹ barierê upatruj¹ w braku stabilnych rozwi¹zañ podatkowych. Pisze o tym Tomasz Fur-man w artykule „Firmy nadal czekaj¹ na ³upkowe regulacje”, który ukaza³ siê w Rzeczpospolitej 15 stycznia. W tekœcie przytacza wypowiedŸ Marcina Ziêby, dyrektora general-nego Organizacji Polskiego Przemys³u Poszukiwawczo--Wydobywczego: „Jej brak [ustawy wêglowodorowej – red.] to dziœ podstawowy problem bran¿y”.
Rozwi¹zanie finansowe, które powinno zachêciæ firmy do wzmo¿onych wysi³ków – trzeba przyznaæ, dosyæ skom-plikowane – przedstawia Grzegorz Pytel z Instytutu Sobie-skiego w tekœcie „Polskie ³upki: stan przed zapaœci¹” opu-blikowanym w Rzeczpospolitej 15 stycznia.
Inni publicyœci nie pozostaj¹ w tyle i promuj¹ w³asne patenty. Trudno jednak oprzeæ siê wra¿eniu, ¿e oprócz niew¹tpliwie wa¿nej kwestii regulacji podatkowych istnie-j¹ przeszkody obiektywne. Byæ mo¿e potrzebna jest mody-fikacja technologii, by wyniki szczelinowañ by³y lepsze.
Oprócz publikacji dotycz¹cych sytuacji bie¿¹cej poja-wia³y siê te¿ obszerne artyku³y podsumowuj¹ce stan wie-dzy o zasobach wêglowodorów niekonwencjonalnych. Do takich mo¿na zaliczyæ artyku³ Andrzeja Dryszla „Sny o ³upkowej potêdze” opublikowany w tygodniku Przegl¹d z 23 stycznia. Autor przytacza w nim szereg wypowiedzi prof. Krzysztofa Szama³ka, który podkreœla m.in., ¿e nie wolno rezygnowaæ z poszukiwañ gazu konwencjonalnego na rzecz gazu ³upkowego.
Tymczasem za granic¹ ofensywa ³upkowa rozwija siê w najlepsze. Jak 1 lutego poda³ portal Wyborcza.biz, Rumu-nia znios³a obowi¹zuj¹ce od pó³ roku moratorium na poszu-kiwania gazu w formacjach ³upkowych. Umo¿liwia to rozpoczêcie prac koncernowi Chevron na koncesjach we wschodniej czêœci kraju. Jeden z liderów kampanii prze-ciwko szczelinowaniu, przewodnicz¹cy rady powiatu Vaslui, który domaga³ siê, by Chevron „przesta³ masakrowaæ Rumu-niê”, zmieni³ zdanie i obecnie uwa¿a, ¿e „ludzie powinni z powag¹ oceniæ zalety i wady” nowej technologii.
Równie¿ na Ukrainie dobiegaj¹ koñca starania Shella o rozpoczêcie poszukiwañ w rejonie Juzowskaja. Gazeta Wyborcza donosi 20 stycznia za agencj¹ Reuters, ¿e pre-mier Ukrainy Myko³a Azarow w najbli¿szym czasie podpi-sze porozumienie z brytyjsko-holenderskim koncernem. Prognozowane zasoby wydobywalne we wschodniej czêœci kraju wynosz¹ 2 bln m3gazu.
Rewelacyjne wyniki w dziedzinie wydobycia ropy naf-towej w USA odnotowa³a amerykañska Energy Informa-tion AdministraInforma-tion (EIA). Produkcja w styczniu wzros³a do najwy¿szego poziomu od 20 lat. Taki rezultat osi¹gniêto zdaniem EIA dziêki ulepszonej technologii szczelinowa-nia. O sukcesie doniós³ 17 stycznia portal Onet Biznes za Bloomberg News.
Pomyœlne wieœci nap³ywaj¹ce ze œwiata ka¿¹ wierzyæ, ¿e i nad polskimi ³upkami zaœwieci s³oñce – przecie¿ nie mo¿emy ci¹gle mieæ pecha...
APETYT NA MONGOLSKIE SUROWCE
Wizyta prezydenta Mongolii Cachiagijna Elbegdord¿a w Polsce rozpoczê³a siê 21 stycznia. Jeszcze kilka lat temu to wydarzenie przesz³oby zapewne bez wiêkszego echa, jako jeden z przejawów aktywnoœci na polu umacniania przyjaŸni miêdzynarodowej. Jednak nie tym razem. O wizy-cie zrobi³o siê g³oœno, bo Mongolia staje siê tygrysem surowcowym Azji Œrodkowej. Wzrost PKB przekroczy³ tam 18% w roku 2011, g³ównie za spraw¹ eksportu wêgla i rud metali. Wielkie koncerny surowcowe ³akomym okiem patrz¹ na mapy geologiczne ojczyzny Czyngis-chana i wi¹¿¹ ogromne nadzieje z liberalizacj¹ dostêpu do z³ó¿ licznych surowców, w tym metali ziem rzadkich. Zd¹¿y³y ju¿ zain-westowaæ 22 mld dolarów w ró¿ne przedsiêwziêcia górni-cze i poszukiwawgórni-cze.
O wizycie informowa³y wszystkie media, odnotowa³y te¿ udzia³ grupy 60 biznesmenów towarzysz¹cych prezyden-towi. Mongolska delegacja rz¹dowa wziê³a udzia³ w spe-cjalnie zorganizowanym forum gospodarczym, a 22 stycz-nia przedstawiciele Ministerstwa Górnictwa, Biura Urzêdu Geologii i Zasobów Mineralnych (MRAM) oraz podleg³ej mu s³u¿by geologicznej Mongolii odwiedzili Pañstwowy Instytut Geologiczny. Pierwszoplanowym tematem rozmów by³o przed³u¿enie porozumienia z 2006 roku pomiêdzy polskim Ministerstwem Œrodowiska i Ministerstwem Prze-mys³u i Handlu Mongolii.
„Prace geologiczne skoncentrowane na kartografii z³o¿owej i ocenie zasobów surowców metalicznych w rejo-nie Chasagth s¹ wieloletnim projektem koordynowanym przez stronê polsk¹ i wykonywanym przez PIG-PIB” – informowa³ Pañstwowy Instytut Geologiczny na swoim portalu.
W spotkaniu oprócz dyrekcji PIG-PIB uczestniczyli przedstawiciele polskiego Ministerstwa Œrodowiska i Mini-sterstwa Finansów. Podczas spotkania wspomniano wielki wk³ad w rozpoznanie budowy geologicznej Mongolii, jaki wnios³y wspólne prace badawcze geologów i paleontologów w drugiej po³owie XX w. Uzgodniono równie¿ ramowy tekst porozumienia pomiêdzy mongolsk¹ i polsk¹ s³u¿b¹ geologiczn¹.
O szansach wejœcia na aktualnie najbogatszy na œwie-cie rynek górniczy pisa³ m.in. portal Bankier.pl. Wed³ug doradcy najwiêkszego mongolskiego koncernu górniczego MAK decyduj¹ce bêd¹ dwa najbli¿sze lata, kiedy to zostan¹ przydzielone koncesje m.in. na eksploatacjê wêgla z gigan-tycznego z³o¿a Tavan Tolgoi o zasobach 6,4 mld t, w tym 30% wêgla koksuj¹cego.
Polskie przedsiêbiorstwa górnicze maj¹ dobr¹ renomê w Mongolii, a prace geologiczne prowadzone od dziesiê-cioleci przez naszych specjalistów mog¹ stanowiæ dobry przyczó³ek do ekspansji wzorem KGHM, która to spó³ka sta³a siê niedawno pierwszym w kraju górniczym koncer-nem miêdzynarodowym.
157
