Działalność Domu dla Niepełnosprawnych w Piekoszowie w latach 1993-2003

Jan Jagiełka

Działalność Domu dla

Niepełnosprawnych w Piekoszowie

w latach 1993-2003

Kieleckie Studia Teologiczne 2, 332-342

Ks. Jan Jagiełka - Kielce

D

D

N

P

1993-2003

W roku 2003 Dom dla N iepełnospraw nych w Piekoszow ie obchodzi 10- lecie swej działalności. Warto dokonać jednego z pierwszych podsumowań pracy tego bardzo ważnego ośrodka w diecezji kieleckiej, służącego rozwijaniu dusz­ pasterstw a osób niepełnosprawnych.

1. Budowa i modernizacja domu

M yśl o budow ie D om u dla N iepełnospraw nych w Piekoszow ie pow stała w dniu rekoronacji M atki Bożej M iłosierdzia w piekoszow skim sanktuarium. Było to 18 m aja 1986 roku. K iedy ów czesny proboszcz parafii w Piekoszowie, ks. kan. Józef Budziosz, dow iedział się, że za aprobatą ks. biskupa Stanisława Szymeckiego, wolontariuszki Zofia Wojtyna i Barbara Szyposzyńska poszuku­ j ą bądź gotow ego domu, który m ożna by było przystosować do potrzeb wcza- sorekolekcji dla niepełnosprawnych, bądź m iejsca, gdzie m ożna by było taki dom w ybudow ać, zaproponował, aby ten dom zbudow ać u boku sanktuarium M atki Bożej M iłosierdzia w Piekoszowie. O d początku była w ielka w iara we w sparcie i w opiekę dla całego przedsięw zięcia M atki Bożej M iłosierdzia. Chciano, by przy sanktuarium, w którym doświadcza się m iłosierdzia Bożego i pom ocy Matki Bożej, zwanej Miłosierną, świadczone też było chrześcijańskie m iłosierdzie na rzecz osób niepełnospraw nych1.

Parafia podarow ała „C aritas” diecezji kieleckiej ponad 3 hektary ziemi z przeznaczeniem na budow ę D om u dla N iepełnospraw nych. Po śm ierci ks. kan. Józefa Budziosza, dnia 15 listopada 1988 roku, zadanie kierow ania przeprow adzanym i pracam i otrzym ał od ks. bp. Szym eckiego ks. W iktor W alocha, m ianow any w 1989 roku n a w ikariusza parafii w Piekoszow ie, z delegacją do budow y D om u dla N iepełnosprawnych.

1 Por. Z. Wojtyna, „Wypowiedź opiekunki charytatywnej - członkini Podkomisji do Spraw Duszpasterstwa Specjalnego, III Synodu Diecezji Kieleckiej, podczas VI Sesji Plenarnej 9 lutego 1991 roku”, Archiwum Domu dla Niepełnosprawnych w Piekoszowie (dalej: Archiwum), mps, s. 1.

Pośw iecenia placu i w m urow ania kam ienia węgielnego, pochodzącego z fundamentów Bazyliki Konstantynopolitańskiej Grobu Bożego, dokonał dnia 8 w rześnia 1990 roku ks. bp Stanisław Szymecki w obecności ks. infułata Woj­ ciecha Piw owarczyka, ks. W iktora W alochy i osób, którym od lat droga była idea w ybudow ania D om u dla N iepełnospraw nych. Projekt architektoniczno- budow lany obiektu powierzono architektowi kieleckiem u m gr inż. Andrzejowi Głowackiem u. Przygotow ania do budow y rozpoczęto w roku 1989. Prace na placu budow y rozpoczęto w iosną 1990 roku.

Pieniądze na budow ę domu pochodziły ze spadku, jaki otrzym ała pani Iza­ bela B orow ska po swoim bracie, Edwardzie Borowskim, K awalerze M altań­ skim, m ieszkającym we Francji. Zm arł on w m aju 1987 roku. Pani Izabela cały otrzym any spadek, około 400 000 FF, postanow iła przeznaczyć n a budow ę domu. W roku 1987 w ym ieniona kw ota w ystarczała na w ybudow anie domu w całości, jednak postępująca inflacja uszczuplała te fundusze. D la przykładu, koszt budow y linii średniego napięcia i trafostacji określony przez Zakład Ener­ getyczny na początku starań na k w otę 3 000 000 zł (przed dew aluacją złote­ go), po zakończeniu formalności w zrósł do 10 000 000 zł. Pieniądze z Francji przychodziły sukcesywnie. W ystarczyły one na w ybudow anie trafostacji wraz z linią średniego napięcia, doprowadzenie wody, zbudowanie oczyszczalni ście­ ków, części hotelowej pod dach i garaży. D zięki pom ocy ks. bp. Czesława Domina, ówczesnego dyrektora „C aritas” Polskiej, A m erykańsko-Polska K o­ m isja W spólna „Joint Com ission” dw ukrotnie przydzieliła pożądane sumy i to pozwoliło dokończyć budowę. Mniej sze kwoty na cele budowy pochodziły m ię­ dzy innym i od: „Secours Catholique” z Paryża, „Catolic R oylif Service” z G e­ newy, stow arzyszeń pom ocy Polsce w e Francji, Fundacji Ciechanow ieckich z Londynu i w ielu osób prywatnych, które po dziś dzień opodatkowuj ą się co­ m iesięcznie na cele dom u piekoszowskiego. Pieniądze te były pozyskiw ane dzięki wielkim staraniom pani Izabeli Borowskiej oraz ks. Stanisława Słowika, dyrektora kieleckiej „C aritas”2.

D nia 30 m a ja 1993 ro k u n astąp iło u ro czy ste p o św ięcen ie i otw arcie dom u przez ów czesnego adm inistratora d iecezji k ieleckiej, bp. M ieczysła­ w a Jaw orskiego, w raz z now o m ianow anym A rcy b isk u p em M etro p o litą B iałostockim , S tanisław em S zym eckim , z u d ziałem w ład z m iejscow ych, b udow niczych, n iepełnospraw nych i w olontariuszy. R egulam in D om u dla N iepełn o sp raw n y ch w P iekoszow ie został zatw ierdzony przez ks. bp. Sta­ n isław a S zym eckiego dn ia 12 m a ja 1993 ro k u 3. C elem d ziała n ia dom u

-2 Por. Z. Boruń, „Historia powstania Domu dla Niepełnosprawnych w Piekoszo­ wie”, Archiwum, mps, s. 2.

3 Por. S. Szymecki, Dekret powołujący do życia odrębną jednostkę organizacyjną „Caritas” usytuowaną przy Domu dla Niepełnosprawnych w Piekoszowie (12 V 1993), Archiwum, mps.

334 Ks. Jan Jagiełka

w m yśl reg u lam in u - je s t „stw o rzen ie ludziom niep ełn o sp raw n y m w aru n ­ ków do w szechstronnego duchow ego i fizycznego ro zw oju oraz form ow a­ nie opiekunów osób niepełnospraw nych” . Cel ten osiąga się w szczególności p o p rze z: „a) o rg a n iz o w a n ie w cz a só w re k o le k c y jn o -re h a b ilita c y jn y c h dla osób n iepełnospraw nych, b) p ro w ad zen ie tu rnusów rehab ilitacy jn y ch , c) organizow anie rekolekcji i szkoleń dla osób prowadzących pracę z n ie p e ł­ nospraw nym i w p ara fia ch i innych ośrodkach pom ocy, d) p rzyjm ow anie także w m ia rę m ożliw ości innych osób i grup, którym będzie m ożna u d zie­ lić g ościny”4.

Po trzech latach prac budowlanych, w 1993 roku, pierw szy ich etap został zakończony, tzn. część hotelow a i zaplecze. W oczekiw aniu na pierw szych uczestników w czasorekolekcji trzeba było w yposażyć pokoje, kuchnię ja d al­ nię, urządzić kaplicę. Prace te w wielkiej m ierze w ykonyw ała pani Izabela Borowska, w spierana przez panią Z ofię Boruń, która przez dw a pierw sze lata funkcjonowania domu, była jego administratorką.

Prowizoryczną kaplicę na pierw szym piętrze, gdzie dzisiaj jest świetlica, w yposażono w oparciu o sprzęt pochodzący z kaplicy ojca W ojciecha Piw o­ w arczyka w K ielcach. W kaplicy tej, dnia 6 lipca 1993 roku, bp M ieczysław Jaworski, w ów czas adm inistrator diecezji, zezw olił na przechow yw anie N aj­ świętszego Sakramentu oraz erygow ał w niej D rogę K rzyżow ą5.

W roku 1993 przybyły do dom u pierw sze grupy niepełnospraw nych. O d 1 lipca do 29 sierpnia tegoż roku przeprow adzono cztery turnusy w czaso­ rekolekcji, ogółem dla 186 osób (niepełnosprawnych i ich opiekunów). Do użytku uczestników wczasorekolekcji było 16 pokoi 4-osobow ych i 6 pokoi 5-osobo- wych, oraz zaplecze kuchenne, j adalnia, kaplica i, ja k na razie, szczątkowa sala rehabilitacyjna. Dosyć szybko budynek okazał się za mały. W zw iązku z tym ks. dyrektor W iktor W alocha dokonał adaptacji części strychu. O d 1994 roku rozpoczęła się budow a segm entu rehabilitacyjnego oraz kaplicy o w iększych rozm iarach. N a piętrze, nad salą gim nastyczną, pow stało parę now ych pokoi oraz na strychu 6 pokoi 2-osobow ych, sala spotkań i apartam ent dla kapela­ nów prow adzących kolejne turnusy.

D nia 7 w rześnia 1996 roku ks. bp Kazim ierz Ryczan pobłogosław ił now ą kaplicę pod wezw aniem M atki Bożej M iłosierdzia6.

4 Cyt. za: Z. Boruń, „Historia p o w sta n ia.”, dz. cyt., s. 4.

5 Por. M. Jaworski, Dekret zezwalający na przechowywanie Najświętszego Sakra­ mentu w kaplicy Domu dla Niepełnosprawnych w Piekoszowie (6 VII 1993), Archiwum, mps, a także oddzielny dekret erygujący Drogę Krzyżową w tejże kaplicy (6 VII 1993), Archiwum, mps.

6 Por. K. Ryczan, Akt Błogosławieństwa kaplicy p.w. Matki Bożej Miłosierdzia w Domu dla Niepełnosprawnych w Piekoszowie (7 IX 1996), Archiwum, mps.

W roku 1997 ks. W iktor Walocha, odszedł na probostwo do parafii W ierna Rzeka. B ył w ięc on bezpośrednio zw iązany z dom em jako jego budow niczy i dyrektor przez osiem lat: od 1989 do 1997.

Drugim dyrektorem domu został ks. Józef Knap, który towarzyszy niepełno­ sprawnym środowiska kieleckiego od roku 1980, kiedy został przeprowadzony przez k s. Woj ciecha Piwowarczyka pierwszy turnus wczasorekolekcj i dla niepeł­ nosprawnych diecezji kieleckiej w Szewnej, koło Ostrowca Świętokrzyskiego. Ks. Józefbył dyrektorem Domu dla Niepełnosprawnych w Piekoszowie w latach 1997-2000. Idąc za sugestiami pani dr Marii Walerowicz, włożył on bardzo wiele troski w zorganizowanie rehabilitacji dla niepełnosprawnych. Za jego dyrektoro­ wania dokonano przystosowania pomieszczeń do zabiegów balneologicznych i w y­ posażono je w nowoczesny sprzęt. Sprowadzono urządzenia do fizykoterapii. Częściowo również zmodernizowano kuchnię, piwnice i wykończono fronton domu.

Po trzech latach kierow ania dom em ks. Józef odszedł na probostw o w p a­ rafii Gnojno, koło Chmielnika. N a jego m iejsce, trzecim z kolei dyrektorem domu, od lipca 2000 roku został ks. dr W itold Janocha. Jest on związany z n ie­ pełnosprawnymi od swych lat kleryckich. Dokonał gruntownego remontu domu ije g o m odernizacji, aby dostosować go do standardu w ym aganego dla osób niepełnosprawnych. Z jego polecenia dokonano przebudowy pokoi hotelowych. Każdy z nich wyposażono w nowoczesne sanitariaty i prysznice, ułożono nowe wykładziny podłogowe w pokoj ach i na korytarzach, wymieniono okna i drzwi, pom alow ano ściany, wyposażono budynek w now e meble. Zm odernizowano rów nież kuchnię. W ym ieniono w niej całe w yposażenie na bardziej now ocze­ sne. Zm ieniono wystrój jadalni i wyposażono j ą w now e stoły i krzesła.

2. w czasorekolekcje

W czasorekolekcje w D om u dla N iepełnospraw nych w Piekoszow ie są kontynuacją tej formy wspólnego pobytu niepełnosprawnych i ich przyjaciół, zapoczątkowanej w roku 1980 w Szewnej, koło Ostrow ca Świętokrzyskiego. Pierw szy turnus w czasorekolekcji przeprow adził w ów czas 78-letni ks. infułat W ojciech Piwowarczyk. Ten świątobliwy kapłan m a zasługi nie do przecenie­ nia dla dzieła rozw ijającego się obecnie w Piekoszowie i w diecezji kieleckiej. Przez 19 lat był on ojcem duchow nym kleryków w W yższym Seminarium D uchow nym w Kielcach, a później, będąc równocześnie ojcem duchow nym księży całej diecezji, pełnił przez ponad 21 lat funkcję D iecezjalnego Referenta D obroczynności. N a tem at tej jego działalności sw obodnie m ożna by było n a­ pisać pracę doktorską. W zarysie działalność charytatyw na ks. W ojciecha Pi­ wowarczyka została przedstawiona w referacie wygłoszonym na sesji naukowej poświęconej jego życiu i posłudze, dnia 20 kw ietnia 2002 r. w Wyższym Semi­ narium D uchow nym w Kielcach.

336 Ks. Jan Jagieika

W sumie przed rozpoczęciem turnusów wczasorekolekcji w Piekoszowie zostało ich przeprow adzonych 20 w różnych m iejscow ościach: 6 w Szewnej, 1 w Kazanowie, 4 w Zielenicach, 1 w Tumlinie, 1 w M orawicy, 4 w Sułoszo- wej, 3 w Pińczowie7. Ta „odyseja” trw ała do roku 1993. W nim właśnie, w lip­ cu, odbył się pierw szy turnus w Piekoszowie.

W ciągu dziesięcioletniej historii D om u dla N iepełnospraw nych w Pieko­ szowie odbyły się w nim 82 dwutygodniowe turnusy wczasorekolekcji dla nie­ pełnospraw nych. W zięło w nich udział około 5 tys. osób (ok. 2, 5 tys. niepełnosprawnych i ok. 2, 5 tys. opiekunów)8. Z w iększych ośrodków, z k tó­ rych pochodzą uczestnicy wczasorekolekcji m ożna wymienić: Warszawę, Łódź, Radom, K ońskie, Ostrow iec Świętokrzyski, Kraków, Zakopane, Katowice, Częstochow ę, Wrocław, Poznań, Lublin, Chełm, Rzeszów. N ajwięcej uczest­ ników wczasorekolekcji jest z Kielc, z diecezji kieleckiej i z województwa świę- tokrzyskiego9.

D om dla N iepełnospraw nych w Piekoszow ie organizuje od m aja do p aź­ dziernika dwutygodniow e turnusy rehabilitacyjne o profilu rekreacyjno-reko- lekcyjnym , psychoterapeutycznym oraz o profilu rekreacyjnym z program em nauki niezależnego funkcjonowania z niepełnosprawnością - z wykorzystaniem m etod aktywnej rehabilitacji.

We w szystkich tych form ach zwraca się uw agę na oddziaływ anie na czło­ w ieka integralnie, w je g o strukturze psychofizycznej. Przyśw ieca tu św iado­ mość, że dobra kondycja sfery psychicznej i duchowej w wielkiej mierze wpływa pozytywnie na lepsze zdrowie w sferze somatycznej. Możliwość m odlitw w ka­ plicy, uczestniczenia w e M szy świętej, spowiedzi, sakramencie chorych, nabo­ żeństwach, rozmowach indywidualnych z kapłanem i z innymi osobami, pomaga znaleźć niepełnosprawnem u pom oc w Panu Bogu i w bliźnim ; pozw ala w j a ­ kiej ś mierze nadać sens różnego rodzaju niedogodnościom, cierpieniom - w ogóle całem u życiu; w prow adza pokój, harm onię, akceptację kondycji życiowej, ale i równocześnie siłę do osiągnięcia tych wartości pozytywnych, które są w za­ sięgu m ożliw ości osoby niepełnospraw nej. Werbalizacj a natarczywych myśli, czasem kotłujących się lub wstydliwych, staje się często początkiem procesu osiągania równow agi em ocjonalnej. N ade wszystko w tym procesie uzdra­ wiania, w sposób nadprzyrodzony oddziałuje Pan Bóg - lekarz dusz i ciał, naj­ lepszy Znawca i M iłośnik każdego człowieka.

W ielką w artość terapeutyczną m a przyjaźń. W Piekoszowie kładzie się ogromny nacisk na relacje osobowe, zarówno niepełnosprawnych z opiekunami,

7 Por. B. Szyposzyńska, „Historia Domu dla Niepełnosprawnych”, Archiwum, mps, s. 1-2.

8 Por. „Dom dla Niepełnosprawnych w Piekoszowie. Turnusy rehabilitacyjno- -rekolekcyjne”, Archiwum, s. 1-7.

ja k i niepełnospraw nych m iędzy sobą, oni bow iem najlepiej siebie rozumieją, szybciej otwieraj ą się na siebie, są dla siebie wiarygodni, poniew aż opieraj ą się na osobistym dośw iadczeniu problem ów zw iązanych z niepełnosprawnością; dzielą się w zajem nie inform acjam i o symptomach chorób, o ośrodkach leczni­ czo-rehabilitacyjnych, metodach leczenia i rehabilitacji, o wypróbowanych spo­ sobach radzenia sobie w życiu. Podtrzym ują się w zajem nie na duchu.

O piekunowie ofiarują swym podopiecznym pom oc w tym, co dotyczy h i­ gieny osobistej, w ubieraniu się, przemieszczaniu, w posiłkach, ale przede wszyst­ kim otw ierają się na ich wnętrza, dają w yrozum iałość i otuchę. Przez piosenki, skecze, zabawy, zaw ody sportowe i sprawnościowe, pogodne wieczory, ogni­ ska i dyskoteki, w prow adzają w życie podopiecznych - którzy stają się ich przyjaciółmi - radość, śmiech, dobre samopoczucie. Wieczornice, inscenizacje pozw alają w zbogacić uczestników wczasorekolekcji od strony kultury i patrio­ tyzmu. Bardzo często goszczą na turnusach aktorzy, piosenkarze - profesjo­ n a liśc i i a m a to rz y - m is jo n a rz e , g ru p y m ło d z ie ż y i d z ie c i z ró żn y m i inscenizacjami. Przybyw ają też goście z zagranicy: z W łoch, Francji, Ukrainy, Białorusi, Kazachstanu, W ybrzeża Kości Słoniowej, Libii, Jamajki, ze Stanów Zjednoczonych. Każde spotkanie ubogaca. Choć czasem w yśw ietlane są fil­ my, slajdy, to jednak najwięcej zw raca się uw agę na zajęcia aktywizujące. Śmiech, gesty tow arzyszące piosenkom , klaskanie w dłonie, taniec - stają się doskonałą form ą zarówno relaksu, psychoterapii, ja k i rehabilitacji10.

U czestnicy w czasorekolekcji u dają się często na spacery, a w ciągu k aż­ dego turnusu organizuj e się przeciętnie dw a lub trzy dalsze w yjazdy o charak­ terze pielgrzym ki i wycieczki. Kroniki odnotow ują następujące cele takich wypraw: C zęstochow a - Jasna Góra, Sanktuarium Bożego G robu w M iecho­ wie, Kraków, Sanktuarium Bożego M iłosierdzia w Łagiew nikach, klasztor B enedyktynów w Tyńcu, K alw aria Z ebrzydow ska, W adow ice, P orąbka U szew ska („Polskie Lourdes”), Tuchów, Niepokalanów, Sanktuarium w Kał- kowie, Święty Krzyż, Sanktuarium M atki Bożej Ostrobramskiej w Skarżysku- Kamiennej, Sandomierz, Baranów Sandomierski, Zakopane, Ojców, Pieskowa Skała, W arszawa, katedra i inne kościoły oraz m uzeum w pałacu biskupim w Kielcach, klasztor Cystersów i m uzeum zegarów w Jędrzejowie, skansen w Tokarni, zam ek w Chęcinach, m uzeum Sienkiewicza w Oblęgorku, K alw a­ ria Świętokrzyska w M oraw icy11.

O piekunow ie w ieczoram i, po w ykonanych posługach przy swych pod­ opiecznych, m odlą się za nich oraz zadaj ą sobie pytania, kim trzeba się szcze­ g ó ln ie zająć i ja k m u dopom óc. Z za ło ż en ia od rzu ca się anonim ow ość i m asow ość w czasie turnusów , natom iast staw ia się na relację osobow ą

10 Por. tamże. 11 Por. tamże.

338 Ks. Jan Jagiełka

z każdym podopiecznym. W celu zatarcia ja k najbardziej różnic m iędzy spraw­ nymi i niepełnosprawnymi, młodszymi i starszymi, nie używa się tytułów grzecz­ nościow ych „pan” , „pani” , lecz w szyscy zw racają się do siebie po imieniu.

Przyjaźnie z Piekoszow a podtrzym ywane są przez com iesięczne spotka­ nia dla niepełnosprawnych i ich opiekunów. Odbywaj ą się one w różnych miej - scach Kielc i w okolicach Kielc, najczęściej przy kościołach. M ają one różny charakter, w zależności od pory roku: na jesieni je st to ognisko, w listopadzie odpust w kaplicy D om u dla N iepełnospraw nych w Piekoszowie, w okresie bożonarodzeniow ym opłatek, w W ielkim Poście - D roga Krzyżowa, w okre­ sie w ielkanocnym - tzw. „święcone” , w m aju - m ajów ka (przeważnie w ja - kiejś podkieleckiej w iosce), w czerw cu - M sza św ięta prym icyjna księży neoprezbiterów, którzy będąc klerykam i jako w olontariusze uczestniczyli we w czasorekolekcjach. Jest też w iele kontaktów nieform alnych i bardzo spon­ tanicznych, typu: imieniny, urodziny, w yjście do kina, teatru, filharmonii, na basen, na spacer, czy najzwyklejsze odwiedziny przyjaciela, bez żadnej szcze­ gólnej okazji.

W ielkim osiągnięciem „rodziny piekoszow skiej”, ja k chętnie nazyw a się zw iązanych z D om em dla N iepełnospraw nych w Piekoszowie, było zorgani­ zowanie dwóch pielgrzym ek do Lourdes (lata: 1997, 1999) ijednej do Rzymu - w Roku Jubileuszowym 200012. Były to pielgrzymki autokarowe. W roku 1997 niepełnosprawni dw om a autokaram i udali się na spotkanie z Ojcem Świętym, Janem Pawłem II, na Błonia do Krakowa, w 1999 do Sandom ierza i w 2001 ponow nie do Krakowa.

Jednym z zasadniczych elem entów letnich turnusów w czasorekolekcyj- nych je st rehabilitacja. W pierw szym dniu niepełnosprawni są badani przez lekarza, a później w e w szystkie dni turnusu (z w yjątkiem sobót i niedziel) korzystają z w yznaczonych im zajęć terapeutycznych. W szystkie w ydarzenia o charakterze religijnym , kulturowym, rekreacyjnym są o takiej porze, aby nie kolidowały z zajęciami rehabilitacyjnymi.

Wakacyjne turnusy specjalistyczne z programem nauki niezależnego funk­ cjonowania z niepełnosprawnością stawiają sobie za cel uczenie niepełnospraw­ nych techniki jazdy n a wózku: praw idłow ego technicznie poruszania się za pom ocą w ózka, regulacji wózka, pokonyw ania m ałych progów i niskich kra­ wężników, ochrony przed upadkiem, przesiadania się do samochodu, w jeżdża­ nia na pochylnię, zjeżdżania z pochylni, w jeżdżania na krawężnik, wchodzenia na w ózek po upadku, w jeżdżania i zjeżdżania ze schodów, pokonyw ania prze­ szkód terenow ych. O prócz tego prow adzone są na tych turnusach w ykłady podejm ujące różne zagadnienia z życia osób niepełnosprawnych: „W ózek in­ w alidzki” , „Prawa osób niepełnosprawnych - przepisy prawne dotyczące osób

niepełnosprawnych, możliwość kształcenia, zatrudnienia, zaopatrzenia w sprzęt ortopedyczny i pom ocniczy”, „Profilaktyka i now oczesne m etody gojenia od­ leżyn - w łaściw a pielęgnacja i higiena ciała” , „Zaopatrzenia urologiczne osób niepełnospraw nych z nietrzym aniem m oczu”, „Racjonalne odżywianie, dieta osób niepełnosprawnych” . Niepełnospraw ni uczestniczą w treningach kondy- cyjno-siłowych na siłowni, grają w tenisa stołowego, biorą udział w innych za­ w odach sportow ych13.

W turnusach specjalistycznych psychoterapeutycznych przeprow adza się zaj ęcia maj ące na celu popraw ę kondycj i psychofizycznej osób niepełnospraw­ nych. Polegają one na budow aniu zaufania w grupie, integracji, komunikacj i interpersonalnej, przybieraniu ról w rozm owach, stosowaniu m etod relaksa­ cyjnych, mówieniu o uczuciach, na akceptacji siebie i innych, zachowaniu aser­ tyw nym , ćw iczeniu się w obronie swoich praw, asertyw nym przyjm owaniu ocen, radzeniu sobie ze stresem, m ów ieniu o uczuciach, ćw iczeniach w reago­ w aniu na krytykę, atak14.

3. Dom Pomocy Społecznej

W roku 1994 W ojewódzki Zw iązek Pom ocy Społecznej w ystąpił z prośbą do „C aritas” kieleckiej o wynajęcie D om u dla N iepełnospraw nych w Pieko­ szowie na czas przej ściowy dla osób, które po leczeniu szpitalnym wracaj ą do środowiska lub dla osób, które oczekują na przyznanie im stałych miejsc w D o­ m ach Pom ocy Społecznej. O tej propozycji poinform ował radę D om u w Pie­ koszowie dyrektor kieleckiej „Caritas” , ks. Stanisław Słowik, w czerw cu 1994 roku. Zaproponow ał przejściowe wykorzystanie części dom u na okres 2 -3 lat. D ecyzji w tedy nie podjęto. Propozycja wielokrotnie była ponawiana, aż w resz­ cie na posiedzeniu rady domu, dnia 19 listopada 1995 roku, została przegłoso­ w ana i zaakceptowana większością głosów. Dnia 1 m arca 1996 roku zamieszkali w D om u dla N iepełnosprawnych, w 8 pokojach na parterze, pierw si pensjona­ riusze D om u Pom ocy Społecznej15.

O becnie w D om u Pom ocy Społecznej w obrębie D om u dla N iepełno­ spraw nych przebyw a 26 osób przewlekle, som atycznie chorych. Jedenaście z nich porusza się na w ózkach inwalidzkich. O soby te m ają całodobow ą opie­ k ę pielęgniarek. Organizowana je st dla nich terapia zajęciowa, prowadzona przez m agistra terapii zajęciowej. Pensjonariusze chętnie korzystają z dobrze

13 Por. „Oferta Domu dla Niepełnosprawnych w Piekoszowie koło Kielc na organizo­ wanie i przeprowadzanie turnusów rehabilitacyjnych wroku 2001”, Archiwum, mps, s. 4.

14 Por. tamże, s. 6.

340 Ks. Jan Jagiełka

wyposażonych gabinetów fizykoterapii, hydroterapii, kinezyterapii oraz m asa­ żu klasycznego. W dom u m ieszka lekarz rehabilitacji oraz kapelan. Są oni zawsze do dyspozycji pensjonariuszy.

Dla mieszkańców Domu Pomocy Społecznej organizuje się różne wydarze­ nia m ające na celu ich aktywizację, wzajem ną integrację, w niesienie radości w ich życie. D la przykładu w roku 2001 m ogli oni uczestniczyć w następują­ cych wydarzeniach: comiesięczne spotkania imieninowe dla mieszkańców domu, pielgrzym ki do C zęstochow y i Krakowa-Łagiewnik, w yjazd do kina, święto św. Mikołaja połączone z wręczeniem prezentów, spektakl zatytułowany „Ksiądz Kardynał Stefan Wyszyński”, przedstawiony przez młodzież gimnazj alną z Kraj - na, pod kierunkiem ks. M arcelego Frączka, od wielu lat zaangażowanego w po ­ moc niepełnosprawnym, j asełka przygotowane przez uczniów Szkoły Podstawowej nr 27 w Kielcach oraz Szkoły Podstawowej w Piekoszowie, uroczysta w igilia bożonarodzeniow a połączona z łam aniem się opłatkiem i składaniem sobie życzeń. P oza tym każdego dnia pensjonariusze D PS m ogą uczestniczyć w M szach świętych i nabożeństw ach celebrow anych w kaplicy dom u16.

4. Rehabilitacja

W D om u dla N iepełnospraw nych w Piekoszow ie m ieszka i pracuje le­ karz rehabilitacji z drugim stopniem specjalizacji. Ponadto w ykw alifikow any personel, pracujący w gabinetach terapeutycznych, stanowią: dw óch techni­ ków fizjoterapii, masażysta, instruktor terapii zajęciowej. W m iarę potrzeb tur­ n usów dom zatru d n ia n a u m o w y-zlecenia kiero w n ik ó w z odpow iednim doświadczeniem w pracy z osobami niepełnosprawnym i, lekarzy, rehabilitan­ tów, m asażystów oraz pielęgniarki z w ym aganym przygotow aniem zaw odo­ w ym oraz instruktorów kulturalno-oświatowych.

Dział Rehabilitacji i Fizykoterapii w ośrodku piekoszowskim posiada czte­ ry gabinety: kinezyterapii, hydroterapii, m asażu klasycznego i fizykoterapii. G abinet kinezyterapii w yposażony je st w dw a UG UL-e, drabinki i m aterace, rotor do kończyn górnych i dolnych, row ery stacjonarne, A tlas, przyrząd do ćw iczeń oporow ych stawów skokowych, suszkę - do ćw iczeń w odciążeniu stawów skokowych, w yciąg szyjny Gilssona, w yciąg lędźw iow y Perschla, kolum nę do ćw iczeń oporowych, i w iele i n n y c h . W yposażenie gabinetu hy ­ droterapii stanowią: w irów ka do kończyn górnych, w irów ka do kończyn dol­ nych, w anna do m asażu podw odnego. W gabinecie fizykoterapii stosuje się elektrolecznictwo (DD, galwanizację, jonoforezę, prądy interferencyjne, prądy

16 Por. W. Janocha, Sprawozdanie z działalności Domu Pomocy Społecznej w Pie­ koszowie wroku 2001, (Piekoszów, 15 I 2002), Archiwum, mps, s. 1-2.

Kotza, Tens, elektrostym ulację m ięśni porażonych wiotko i spastycznie), krio- terapię, ciepłolecznictwo; wykorzystuje się w nim magnetronik, terapuls, ultra­ dźwięki i laser biostym ulacyjny17.

O prócz turnusów wczasorekolekcyjnych, które odbyw ają się od m aja do października, dom prowadzi dwie form y rehabilitacji: stacjonarną i am bulato­ ryjną. Pierw sza polega na tym , że pacjent przez określony czas m ieszka w do­ m u i korzysta w nim z rehabilitacji, am bulatoryjna zaś n a tym, że nie m ieszka w D om u dla N iepełnospraw nych w Piekoszow ie, lecz dojeżdża do niego, by korzystać z terapii. Tak w pierwszym , ja k i w drugim z tych przypadków p a­ cjenci korzystają z usług personelu oraz ze sprzętu rehabilitacyjnego, o którym była m ow a w yżej. Z formy stacjonarnej rehabilitacji, w ram ach Zakładu O pie­ kuńczo-Leczniczego, w roku 2000 skorzystało 179 osób, w 2001 - 286, w 2002 - 374, zaś z form y am bulatoryjnej, która istnieje od 2001 roku - w ty m ż e w ła­ śnie roku skorzystało 698 osób (w tym 171 refundow anych przez PFRON w ram ach program u „PARTNER”), w 2002 roku 961 osób (w tym 142 refun­ dow ał PFRON w ram ach program u „PARTNER”) 18.

W akacyjne turnusy w czasorekolekcyjne dofinansow yw ane są przez P o­ wiatow e Centra Pom ocy Rodzinie (PCPR) lub M iejskie O środki Pom ocy R o­ dzinie (M OPR). Przez w iele lat były dofinansow yw ane przez Państw ow y Fundusz Rehabilitacji O sób N iepełnospraw nych (PFRON). Rehabilitacja sta­ cjonarna i am bulatoryjna oraz poradnia rehabilitacyjna dofinansowywane były od grudnia 1999 roku do 1 kw ietnia 2003 przez Świętokrzyską K asę Chorych, obecnie przez N arodow y Fundusz Zdrowia. Program „PARTNER” był refun­ dow any przez PFRON.

5. Stowarzyszenie

Z potrzeby serca, przy D om u dla N iepełnospraw nych w Piekoszowie, pow stało K atolickie Stowarzyszenie O sób N iepełnospraw nych, ich Rodzin i Przyjaciół „N asz D om ” . Zostało ono erygow ane przez Ks. Bp. K azim ierza Ryczana 12 czerw ca 1998 roku. Obecnie zrzesza około 250 osób. Jego celem - ja k precyzuje statut - jest „prom ow anie w szechstronnego - duchowego, społecznego i psychofizycznego rozwoju osób niepełnosprawnych oraz popra­ w y ich sytuacji w rodzinie i społeczeństwie”19. Stowarzyszenie propaguje chrze­

17 Por. Folder informacyjny z roku 2001, Dom dla Osób Niepełnosprawnych w Piekoszowie, Archiwum.

18 Por. „Dom dla Niepełnosprawnych w Piekoszowie. Osoby korzystające z rehabilitacji medycznej (2000-2003)”, Archiwum, mps.

19 Statut Katolickiego Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych, ich Rodzin i Przyjaciół „Nasz Dom”, § 10.

342 Ks. Jan Jagieika

ścijańską w izję człowieka niepełnosprawnego - osoby, zajmującej w ażne m iej­ sce w życiu społeczeństwa i K ościoła; w łącza się aktywnie w organizację tu r­ nusów wakacyjnych, w organizację comiesięcznych, wcześniej w spomnianych spotkań, organizację szkoleń, tak dla niepełnosprawnych, ja k i dla w olontariu­ szy; w raz z pracownikam i dom u dba o je g o rozwój i prawidłowe funkcjono­ wanie; stara się zbierać środki m aterialne, z których w spierane są w akacyjne turnusy i bieżąca działalność domu; udziela doradztw a w sprawach prawnych, leczniczych, socjalnych itp., dotyczących osób niepełnosprawnych. W m iarę m ożliw ości pom aga tym osobom m aterialnie. W latach 1998-2001 Stowarzy­ szenie prowadziło com iesięczne audycje w Radio „Jedność”, a później „Plus” , starając się dotrzeć poprzez nie do ja k najszerszego grona ludzi chorych, n ie­ pełnosprawnych, ich rodzin i do ludzi dobrej woli. Stowarzyszenie w spółorga­ nizowało pielgrzymki niepełnosprawnych do Lourdes w latach 1997 i 1999 oraz do R zym u w roku 2000, ja k rów nież w yjazdy na spotkania z O jcem Świętym do Sandom ierza w 1999 i do K rakow a w 2002 roku. Dwie osoby ze stow arzy­ szenia należą do Prezydium Świętokrzyskiego Konwentu Osób Niepełnospraw­ nych i Pacjentów, obejm ującego ok. 30 stow arzyszeń niepełnopraw nych na terenie w ojew ództw a świętokrzyskiego.

Zakończenie

D om dla N iepełnospraw nych w Piekoszow ie je st szczególnym m iejscem doświadczania m iłości Pana Boga, M aryi i ludzi w zajem nie do siebie. Stanowi on w ażne św iadectw o charyzm atu ks. infułata W ojciecha Piw ow arczyka, który je st prom otorem w czasorekolekcji w diecezji kieleckiej oraz, zapewne, orędow nikiem u Pana Boga w spraw ach tego dzieła.