Wykaz habilitacji i doktoratów
literaturoznawczych w roku
akademickim 2005
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 10, 419-425
2008
A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S
FOLIA LITTERARIA POLONICA 10, 2008
IV. W Y K A Z H A BILITACJI I DOKTO RATÓ W
LITERATU RO ZNA W CZYC H
W ROKU AK A DEM IC K IM 2005/2006
K a m ila Ż Y T O , Strategie labiryntowe w film ie fikcji.
Celem dysertacji je s t przedstaw ienie i interpretacja sposobów , za pom ocą których struktura, ja k ą je s t labirynt, w pisuje się w obręb dzieła film ow ego oraz udow odnienie tego, że specyficzne środki języ k a film ow ego w zm acn iają ew o- kow ane przez błędnik sensy. Zakresem praca obejm uje o bszar film u fikcji, cezuiy historyczne n ie zostają w yznaczone. R ozdział pierw szy pracy zaw iera podstaw ow e ustalenia dotyczące tego, czym je s t labirynt, w ja k ic h aspektach term in ten by w a używ any. Kolejne, zasadnicze dla rozpraw y rozdziały, m ow a tu o rozdziale drugim i trzecim , zaw ierają część teoretyczną i analityczną. W części teoretycznej dysertacji ustanow iona zostaje odpow iednio przestrzeń i czas, a co za tym idzie narracja, ja k o te poziom y dzieła film ow ego, które ulegają przekształceniu i dla których labiryntow a struktura staje się m atry cą m odelującą. W zw iązku z charakterem ow ych m odyfikacji w yróżnione zostają labirynty przedstaw ione i przedstaw iające ja k o podstaw ow e sposoby istnienia błędnikow ej struktury w obrębie dzieła film owego.
The aim o f the w ork is to present the w ay in w hich the labyrinth structure functions in the area o f film and to prove that special, characteristic fo r the medium w ays o f expression can im prove the m eanings usually connected w ith labyrinths. The dom ain o f the dissertation is limited to pictures which belong to the area o f the fiction film s. The first chapter o f the work deals w ith such problem s as definition o f the term “ lab y rin th ” and also tries to g iv e the answ er to the question about contexts in which it is m ost often used. The following chapters o f the dissertation both consists o f theoretical and analytical part. Space, tim e and as a result narration are established there as this com ponents o f the film w ork fo r w hich labyrinth is supposed to becom e the m atrix generating changes. In order to describe and define the character o f diese changes “depicted” and “ depicting” labyrinths are introduced. Finally, tw o theoretical m odels are conslracted and the w ide range o f som ediim es com plicated operation is enum erated to show how die strategies w ork. T h e effect that w e can achive and the one that sholud be called “ labyrinthal” is die result o f auteurs intention and subjective v iew er’s experience o f reception.
4 2 0 W ykaz habilitacji І doktoratów...
A n n a D R O Z D , „G dy w innych górach bądą p il s u c h ą wodą...” Problem atyka
śm ierci u’ tw órczości Zbigniew a Herberta.
Celem pracy je s t próba opisu poetyckiej tanatologii Z bigniew a Herberta. Przedm iotem badania stały się w iersze, dram aty i utw ory prozatorskie autora
R o vig o ; przyjęto ujęcie diachroniczne. A naliza zgrom adzonego m ateriału literac
kiego skłania do w niosku, że fundam entam i H crbertow ego m yślenia o kresie są: am biw alentne ujm ow anie kw estii ostatecznych, nieufność dotycząca pośm iertnych losów człow ieka o raz przyw iązanie um ierających do doczesnego konkretu. Praca składa się ze w stępu, pięciu zasadniczych rozdziałów , uw ag końcow ych i bib liografii.
The aim o f the dissertation is the description o f Z b ig n iew H erb ert’s poetic thanatology. T he w ork is based on poem s, dram as and prose literary works o f
Rovigo 's author; the diachronic depiction w as chosen. A nalysis o f gathered
m aterials show s that m ain features o f H erbert’s thinking o f life ’s end are eschatological distrust, attachm ent to earthly things and am biguous attitude tow ards death. T he w ork consists o f an introduction, five m ain chapters, conclusion and bibliography.
K a ta r z y n a P R A JZ N E R , S posoby organizow ania inform acji w narracyjnych
tekstach kultury.
Praca poświęcona je s t teorii narracji i zaw iera analizę funkcjonow ania narracji w yrażanej za p o m o cą tekstow ych, w izualnych i elektronicznych środków . Pod staw ow ym celem analizy je s t zaproponow anie m odelu transm edialnego tekstu, który m oże być zarów no środow iskiem im m esyjnym , ja k i intreaktyw nym . Praca składa się ze w stępu, trzech rozdziałów teoretycznych (stanow iących propozycje postrzegania tekstualności w trzech różnych perspektyw ach: ja k o św iata, jako gry i ja k o m aszyny), czterech zaw ierających analizy pow ieści, kom iksu, filmu i gry kom puterow ej, zakończenia oraz bibliografii.
The dissertation is concerned w ith tlie narrative theory and provides analysis o f how narrative operates w hen expressed through textual, visual and electronic m eans. T he m ain aim o f this work is to propose a m odel o f transm edial text, that m ay be both im m esive and interactive. T he w ork consists o f an introduction, three theoretical chapters (each o f them is a proposition o f a different perspective on textuality: the text as w orld, the text as gam e and the text as m achine), four chapters w ith analysis o f novel, com ic book, film and com puter game, sum m ary and bibliography.
B la n k a B R Z O Z O W S K A , Am biw alencje flânerie. A n a lizy w ybranych realizacji
literackich i film ow ych.
Praca pośw ięcona je st analizie kontekstów, w jakich w spółcześnie funkcjonuje b audelairc’ow ska figura flâneura. Podstaw owym celem pracy je s t polem ika z koncepcjam i ujm ującym i flâneura jak o konsum enta. D ysertacja opiera się na połączeniu rozw ażań teoretycznych z analizam i konkretnych przykładów z d zie dziny literatury i film u, m ożliw ych do rozpatryw ania w kategoriach flânerie. R ozpraw a składa się ze w stępu, pięciu zasadniczych rozdziałów , zakończenia, bibliografii o ra z film ografii.
The dissertation is concerned w ith the analysis o f contem porary contexts o f B audelairian figure - the flâneur. T he m ain aim o f this w ork is to argue with theories that claim contem porary flâneur to be consum er. T he dissertation is based on theoretical fram e enriched by analyses o f selected exam ples in literature and film. T he work consists o f an introduction, five m ain chapters w ith conclusions, bibliography and film ography.
A n n a P E T L A K , R ecep cja bajkopisarstw a Ignacego K rasickiego n a U krainie
w X I X wieku.
Celem niniejszej rozpraw y je s t przedstaw ienie kw estii zainteresow ania b aj kam i Ignacego K rasickiego na X lX -w iecznej U krainie. F abulistyka polskiego bajkopisarza była źródłem inspiracji dla kilku znanych tw órców ukraińskich (m.in. Petra H ulaka-A rtem ow skiego, Lew ka B orow ykow skiego, M arkijana Szasz- kewicza, Paulina Święcickiego, Iwana W erchratskiego) oraz dla autorów m inorum
gentium.
Za pośrednictw em tych poetów -tlum aczy w prow adza K rasicki do literatury ukraińskiej nie tylko now e idee i tem aty, lecz także poetyckie form y w ypow iedzi. R ozpraw a zaw iera szczegółow ą analizę i porów nanie zdobytych p rzez autorkę tekstów ukraińskich z utw oram i księcia biskupa w arm ińskiego.
D ysertacja składa się z pięciu rozdziałów , bibliografii i aneksu o charakterze tekstowym . A neks pozw ala zainteresow anym czytelnikom zapoznać się ze w szy stkim i om aw ianym i tekstam i ukraińskim i w pierw odrukach oraz przy okazji - z szatą g ra fic a ią różnego rodzaju edycji badanych utw orów , zarów no elitar n ych, ja k i popularnych.
The goal o f present dissertation is to depict the issue o f interest in fables by Ignacy K rasicki, show n in U kraine o f the 19th C entury. W orks o f this genre created by the Polish fable w riter w ere the source o f inspiration fo r several, w ell-know n U krainian w riters (Petro H ulak-A rtem ow ski, L ew ko B orow ykow ski,
422 Wykaz habilitacji i doktoratów...
M arkijan Szaszkcw icz, Paulin Św ięcicki, Iwan W erchratski and others), as well as Ihe authors οΓ m inorum gentium.
Through the agency o f poets-translators, Krasicki enriched Ukrainian literature not only w ith new ideas and topics, but new form s o f poetic expression as well. T he dissertation includes detailed analysis and com parison o f the U krainian texts by T he Prince Bishop o f W arm ia, selected by the author.
The dissertation consist o f fiv e chapters, bibliography and the appendix with texts, th at allow the readers to aquatint them selves w ith the first edi tions o f all the discussed U krainian texts and by the w ay - w ith the g ra phic side o f different editions o f studied w orks; those o f elitist and popular sorts.
G a b rie la D R A B IK , M o ty w y cyklu dobow ego i rocznego w p o e zji Leopolda
Staffa.
Praca m a na celu ukazanie roli przyrody oraz różnorodności obrazów natury i m otyw ów z n ią zw iązanych w poezji Leopolda Staffa. P oszczególne rozdziały są pośw ięcone pejzażom dobow ym i rocznym : ranka, dnia, w ieczoru, nocy, w iosny, lata, jesien i i zim y. Przedm iotem badań są też elem enty tw orzące krajobrazy: rośliny, zw ierzęta, przykłady martwej natury. S zczególną uw agę zw rócono na sad i ogród o raz na znaczenie g ó r i w ody w tej poezji. W pracy dokonano charakterystyki bohaterów (m.in. pielgrzym a, żniw iarzy, kochanków ). Z w rócono uw agę na bogactw o środków poetyckich (anim izacje, personifikacje, m etafory, porów nania, archaizm y, neologizm y), barw i dynam ikę pejzaż)'. W pra cy znalazły się też odw ołania do odpow iednich kontekstów krytycznoliterackich, filozoficznych, religijnych, folklorystycznych. W rozpraw ie zaprezentow ano bogactw o obrazów i nastrojów poezji Staffa o raz w ażną rolę m otyw u przyrody.
This w orks presents the ro le o f nature and diversity o f natural scenery in Leopold S ta f f s poetry. T he follow ing chapters are devoted to annual and 24 ho u rs’ landscapes: m orning, day, evening, night, spring, sum m er, autum n and winter. The research includes part that m ake a landscape: plants, anim als, exam ples o f still life. T he special attention is dedicated to an orchard, garden and the im portance o f m ountains and w ater in that poetry. The m ain characters are characterized (nam ely: pilgrim , lovers, harvesters). T here is an abundence o f artistic m eans (anim ation, personification, m etaphors, com parisons, archaism s, neologism s), colours and m ovem ent o f landscapes. O ne can find reference to appropriate critical - like literary, philosophical, religious and fo lk contexts. It’s presented here characteristic for S ta ff s poetry richness o f scenery and m oods and especially the m otive o f nature.
4 2 3
K a ro lin a K O Ł O D Z I E J , O braz Łodzi w piśm iennictw ie pozytyw istyczno-m łodo-
polskim.
Praca pośw iecona je s t prezentacji i analizie obrazu Ł odzi, ja k i w ylania się z literatury i prasy przełom u X IX i X X w. Celem autorki doktoratu było pokazanie, ja k różne konw encje literackie pozytyw izm u (tendencyjność, n atu ralizm , realizm ) i M łodej Polski (sym bolizm ) w pływ ały na literacki obraz w łókienniczej m etropolii. W yakcentow ano cechy najbardziej typow e d la ó w czesnego postrzegania m iasta: w yrazisty kontrast (czarno-białe) i antynom ie natura-cywi 1 izacja, a także elem enty oryginalne (m.in. m etaforyka anim alistyczna, m ilitarna, stylizacja baśniow a). Praca składa się ze w stępu, dw óch części (pierw szej - pośw ieconej łódzkim pow ieściom , drugiej - prezentującej obraz Łodzi w yłaniający się z prasy i publicystyki w arszaw skiej), zakończenia i bib liografii.
The dissertation focuses on the presentation and analysis o f the im age o f Ł ó d ź as it em erges from th e literature and press at the turn o f th e 19th century. T he study aim ed at displaying how various literary conventions o f the periods o f positivism (tendentiousness, naturalism , realism ), and Y oung Poland (sym bolism ) affected the literary presentation o f Łódź. T he m ain em phasis has been put on the m ost typical w ays in w hich the city w as perceived, w hich are: the visible contrasts (black and white), the antinom y o f nature and civilisation, as well as the genuine elem ents such as m etaphors referring to anim als, military', fairytale convention. T he w ork consists o f Introduction, tw o m ain parts (the first devoted to novels ab o u t Łódź, the second presenting the im age o f Ł ó d ź as it em erges from the W arsaw press), Conclusion and B ibliography.
M o n ik a U R B A Ń S K A , Utwory p rozatorskie n a łam ach „2аЬсгл> Przyjem nych
i P o żyteczn ych ". Wybór. E dycja krytyczna ze wstępem.
Praca m a charakter edytorski. Jest edycją krytyczną u tw orów prozatorskich drukow anych w „Zabaw ach Przyjem nych i P ożytecznych” , poprzedzonych w stę pem . P odstaw ow ym źródłem edycji były starodruki pism a o raz m ikrofilm y. R ozpraw a obejm uje szeroki zakres tem atyki tekstów prozatorskich oraz gatunków i form literackich. D ysertacja zaw iera następujące gatunki i form y literackie: m ow y okolicznościow e i filozoficzne, pow iastki, listy, satyry, sielankę, anegdoty, aforyzmy. E dycja pow stała z 47 różnorodnych tem atycznie utw orów podzielonych na 5 działów : m oralno-dydaktyczny, obyczajow y, okolicznościow o-polityczny, refleksyjno-filozoficzny, rozryw kow y. 41 utw orów z tej publikacji nie było nigdy drukow anych. D ysertacja dow odzi w ielkiego w pływ u m oralnego „Zabaw Przyjem nych i Pożytecznych” n a w ychow anie ów czesnych czytelników .
4 2 4 W ykaz habilitacji i doktoratów...
This dissertation is e d ito r’s in its character. It is critic edition, w orks o f prose printed in “ Zabawy' Przyjem ne i P ożyteczne” preceded w ith an intro duction. The fundam ental source o f this edition w ere old prints o f the m agazine and m icrofilm s. W ork reveals w ide scope o f subject m atter o f prose text, genres and literary form s.
W ork contains follow ing genres and literary form s: occasional and philoso phical speeches, m oral tales, letters, satires, an idill, anecdotes, aphorism s.
Edition origins from 47 works various in it subject m atter divided into 5 section: m oral-didactic, relating to the custom s, occassionaly-political, reflec tive-philosophical, am using.
41 works edited in this dissertation never appeared in print. D issertation com m and o f great influence the m oral m agazine ( “ Z abaw y Przyjem ne i P o żyteczne” ) on education o f contem porary readers.
B ea ta L IS O W S K A , C zasoprzestrzeń film o w a w kontekście refleksji antropolo
gicznej.
Celem autorki było uk azan ie zw iązków pom iędzy' an tro p o lo g ią kultury a film oznaw stw em . Pierw szy rozdział pracy to prezentacja relacji zachodzą cych pom iędzy tym i dw iem a dyscyplinam i, a także poszukiw anie nastaw ienia antropologicznego na obszarze teorii film u (np. teorie E. M orina i D. F red- ricksena) oraz w ykorzystanie tych przykładów z kręgu antropologii w sp ó ł czesności, które film czynią przedm iotem badań. Z w rócono ró w n ież uw agę na szerszy k o n tek st tego zagadnienia, zw iązany z a n tro p o lo g ią w izualną. R ozdział drugi to rekonstrukcja kategorii czasu i przestrzeni w sym bolicznym świecie kultury tradycyjnej oraz n a gruncie teorii film u. K ategorie te funkc jo n u ją jak o organizujące podstaw ow ą w iedzę o św iecie, definiując takie p o ję cia, ja k : sacrum i pro fa n u m , centrum i granica, orbis in terio r i orbis ex
terior, axis m undi czy sw ojskość i obcość. W teorii film u kategorie czasu
i przestrzeni w ystępują zaś nierzadko w łącznym pojęciu „czasoprzestrzeni” . Trzecią część rozprawy' w ypełniają analizy i interpretacje następujących dzieł film ow ych: K ucharz, złodziej, je g o żo n a i j e j k o ch a n e k P. G reenaw aya (1989), Crash D. C ronenberga (1996), O sada M. N . S h y am alan a (2004),
Pow rót A. Z w iag in cew a (2003), Ja ń cio W odnik J. J. K o lsk ieg o (1993)
i Uniesie nas w iatr A. K iarostam iego (1999). Znajdując cechy w spólne ana lizow anych film ów , m ożna zauw ażyć, iż tak ja k każde z nich dotyka od m iennej tem atyki, tak k ażde w ykorzystało p odobny sposób przek azy w an ia treści kulturow ych. U jaw niające się w strukturach utw orów film ow ych w ątki antropologiczne, takie jak : teoria święta, czasu św iętego i zabaw y, opozycje: swój - obcy, sacrum - p rofanum , orbis interior - orbis exterior, centrum - g ranica, idea „śro d k a św iata” , m otyw w ędrów ki b o h atera m itycznego,
4 2 5
podróży inicjacyjnej, w iara w m agiczną moc słow a - fu n kcjonują niczym kulturow e m atryce, pom agające zrozum ieć rów nież św iat w spółczesny.
The m ain objective o f this dissertation is to present the connection betw een two hum anistic disciplines: film study and cultural anthropology. T he first chapter discusses the relationship betw een m entioned disciplines w ith significant attention to the context o f a visual anthropology. The second ch ap ter displays reconstruction o f tw o categories: space and tim e view ed in traditional culture, as w ell as, in the theory o f the film. T he third part o f the dissertation is devoted to the analyses and interpretations o f a few m ovies ( The C ook, The
Thief\ H is Wife a d H e r Lover by P. G reenaw ay, Crash b y D. C ronenberg, The Village by M. N. Shyam alan, The Return by A. Zw iagincew , Jartcio W odnik
by J. J. K olski and The W ind Will C arry Us by A. K iarostam i). E ven though all discussed m ovies are relating to different them atical subjects, they represent o ne m ain objective: a sim ilar w ay o f reflecting on and existing in cultural context. The anthropological m otives like: subject o f the holidays, opposites: fam iliar - stranger, sacrum - p ro fa n u m , center - border, believes in m agical pow er o f w ords, the idea o f the center o f the w orld, the jo u rn e y o f the m ythological hero - w hich are hidden in the m ovies structures — appear to exist as a stabile intercullural connectors.
