• Nie Znaleziono Wyników

Z prac nad rejestracją staropolskich literariów rękopiśmiennych

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Z prac nad rejestracją staropolskich literariów rękopiśmiennych"

Copied!
10
0
0

Pełen tekst

(1)

Irena Fabiani-Madeyska

Z prac nad rejestracją staropolskich

literariów rękopiśmiennych

Biuletyn Polonistyczny 8/22-23, 9-17

1965

(2)

9 -8 . ( V I . 6 5 ) - R e c e p c j a a n t y k u w P o l s c e . 1 . Dr T . B i e ń k o w s k i , R e c e p c j a k u l t u r y a n t y c z n e j w P o l s c e do r o k u 1 7 6 4 2 . Mgr E . S a r n o w s k a , R e c e p c j a "De o f f i o l i s " Cy­ c e r o n a w P o l s c e XVI w. 3 . Dr J . K u ł t u n i a k o w a , P o l s k i d r a m a t r e n e s a n s o w y w k r ę g u t r a d y c j i s t a r o ż y t n y c h . 9 . ( I X . 6 5 ) - T r z y d n i o w a k o n f e r e n c j a s t a r o p o l s k a p o ś w i ę c o n a p r o b l e m a t y c e p r o c e s u h i s t o r y c z n o l i t e r a c k i e g o . P r o j e k t w o p r a c o w a n i u . 1 0 . ( X . 6 5 ) - T e a t r p o l s k i X V I I - X V I I I w i e k u - k o n f r o n t a c j a p r o b l e m a t y k i . 1 . Dr W . R o s z k o w s k a , S t a n i p o t r z e b y b a d a ń n a d t e a t r e m X V I I w. 2 . D o c . Z . R a s z e w e k l , Z a g a j e n i e d y s k u s j i . 1 1 . ( I X . 6 5 ) - L i t e r a t u r a a r e f o r m a c j a 1 . D o c . J . T a z b i r , T o l e r a n c j a r e l i g i j n a w P o l s o e X VI -X V I I w i e k u 2 . D o c . J . Z i o m e k , R e f o r m a c j a a l i t e r a t u r a .

2 . Z PRAC NAD REJESTRACJĄ STAROPOLSKICH LITERARIÓW RĘKOPIŚMIENNYCH

P r z e d p a r u l a t y d w u k r o t n i e o m a w i a n o n a t y c h ł a m a c h p o d j ę ­ t ą p r z e z I n s t y t u t B a d a ń L i t e r a c k i c h r e j e s t r a c j ę s t a r o p o l s k i c h r ę k o p i s ó w l i t e r a c k i c h ( " B i u l e t y n P o l o n i s t y c z n y " , z . 1 0 z 1 9 6 1 r . 1 z . 15 z 1 9 6 2 r . ) . R e j e s t r a c j i t a k i e j d o m a g a ł s i ę J u ż od k i l ­ k u d z i e s i ę c i u l a t n i e j e d e n p o w a ż n y g ł o s n a f o r u m p u b l i k a c j i p o l o n i s t y c z n y c h c z y z j a z d ó w . D z i ś , g d y " K o r b u t " u k a z u j e J u ż w r o z s z e r z o n e j V c h o ó d a l e k i e j j e s z c z e od d o s k o n a ł o ś c i w e r s j i , p r z e g l ą d s t a r o p o l s k i c h z a b y t k ó w d r u k o w a n y c h , w p r o s t n i e z r o z u ­ m i a ł y m z a n i e d b a n i e m s t a w a ł o b y s i ę p o z o s t a w i e n i e n a d a l o d ł o ­ g i e m a n a l o g l o z n e j r e j e s t r a c j i z a b y t k ó w r ę k o p l ś m l e n n y c h . Wp r a w- d z i e s p o r a d y c z n i e w y m i e n i a s i ę j e w K o r b u c i e , g ł ó w n i e J e d n a k n a p o d s t a w i e a p a r a t u w y d a ń k r y t y c z n y c h i l i t e r a t u r y m o n o g r a ­ f i c z n e j , n i e z a ś w o p a r c i u o p e ł n ą e k s p l o r a c j ę b i b l i o t e k , a r ­ c hi wó w i muzeów - p a ń s t w o w y c h , k o ś c i e l n y c h o r a z t y c h p r y w a t

(3)

i O -n y c h , w k t ó r y c h p o z w o l i ł a b y n a t o o b y w a t e l s k a p o s t a w a w ł a ś ­ c i c i e l i . P r a c e t a k i e u t r u d n i a ł i d ł u g o j e s z c z e u t r u d n i a ć b ę d z i e b r a k k a t a l o g ó w d r u k o w a n y c h w i e l u z b i o r ó w r ę k o p i ś m i e n n y c h w P o l s c e a l b o k o n i e c z n o ś ć p o s ł u g i w a n i a s i ę b a r d z o j u ż p r z e s t a ­ r z a ł y m i i c h o p r a c o w a n i a m i , w k t ó r y c h z w ł a s z c z a n a d u ż y w a n e o - k r e ś l n i k l w r o d z a j u " m i s c e l l a n e a 1’ c z y " s i l v a r e r u m " n i c n i e m ó w i ą o i s t o t n e j z a w a r t o ś c i r ę k o p i s u . Do ś ć p o w i e d z i e ć , ż e s c h y ł k u « z e s z ł e g o s t u l e c i a i o k r e s u s p r z e d p i e r w s z e j w o j n y ś w i a t o w e j s i ę g a 14 u ż y w a n y c h do d z i s i a j k a t a l o g ó w n a j p o w a ż ­ n i e j s z y c h b i b l i o t e k . N o w s z y c h k a t a l o g ó w , z o k r e s u m i ę d z y w o ­ j e n n e g o j e s t 1 1 . Na k i l k a l a t p r z e d o s t a t n i ą w o j n ą p o j a w i ł a s i ę p i e r w s z a u n a s p r ó b a o d p o w i e d n i e j i n s t r u k c j i : " W s k a z ó wk i d o k a t a l o g o w a n i a r ę k o p i s ó w w z b i o r a c h b i b l i o t e c z n y c h " , w y d a ­ n e p r z e z P o l s k ą A k a d e m i ę U m i e j ę t n o ś c i w r . 1 9 3 5 . N i e s t e t y , t a k s i ę z ł o ż y ł o , ż e z a k r e s t r e ś c i o w y p u b l i k o w a n y c h pod k o n i e c t e ­ g o o k r e s u k a t a l o g ó w - w y j ą w s z y z a l e d w i e p a r ę - n i e o b j ą ł z a ­ b y t k ó w s t a r o p o l s k i c h , l e c z g ł ó w n i e r ę k o p i s y z w i e k u XIX, z w i ą ­ z a n e z W i e l k ą E m i g r a c j ą . P e wn ą I c h k o n t y n u a c j ę s t a n o w i ą d a l ­ s z e , w y d a n e J u ż p o w o j n i e , k a t a l o g i B i b l i o t e k i N a r o d o w e j , n i e s i ę g a j ą c e j e s z c z e n a r a z i e d o s t a r s z y c h , b e z c e n n y c h z a s o b ó w t e g o z b i o r u . W d w u d z i e s t o l e c i u p o w o j e n n y m g ł ę b o k i e p r z e m i a n y w s t r u k ­ t u r z e i z a s o b a c h b i b l i o t e k d a ł y i m p u l s d o e n e r g i c z n e g o p o d j ę ­ c i a p r a c e w i d e n c y j n y c h , p r z y cz ym d o k o n a ł s i ę z n a m i e n n y z w r o t w m e t o d y c e o p r a c o w y w a n i a k a t a l o g ó w r ę k o p i s ó w z s i l n ą t e n d e n ­ c j ą d o i c h u j e d n o l i c a n i a . T e n d e n c j a t a z n a l a z ł a s w ó j w y r a z w z w o ł a n i u w i e l k i c h , o g ó l n o p o l s k i c h k o n f e r e n c j i r ę k o p l ś m i e n n l - ków ( 1 9 5 0 - 1 95 1 w B i b l i o t e c e J a g i e l l o ń s k i e J ) , a j a k o p o n i e ­ k ą d p o k ł o s i e i c h d y s k u s y j i r o c z n y c h p r ó b - w w y d a n i u "Wy­ t y c z n y c h o p r a c o w a n i a r ę k o p i s ó w w b i b l i o t e k a c h p o l s k i c h " ( z a ­ p r o j e k t o w a n e p r z e z B . H o r o d y s k i e g o i H . W i ę c k o w s k ą , w y d a n e p r z e z C e n t r a l n y Z a r z ą d B i b l i o t e k p r z y M i n i s t e r s t w i e K u l t u r y i S z t u ­ k i , 1 9 5 5 ) . W n a s t ę p s t w i e t a k w s z e c h s t r o n n e g o o ż y w i e n i a t e j d z i e d z i n y p o j a w i a j ą s i ę o s t a t n i o j e d n e z a d r u g i m i nowe k a t a ­ l o g i d r u k o w a n e r ó ż n y c h z b i o r ó w r ę k o p i s ó w b i b l i o t e c z n y c h (wro­ c ł a w s k i e : W a l t e r 1 9 4 9 , F a s t n a c h t 1 9 5 1 - 1 9 5 3 , T u r s k a 1 9 4 8 - 1 9 6 2 ; w a r s z a w s k i e : H o r o d y s k i 1 9 5 5 , K up ś ć 1 9 6 3 , K o z e r s k a i

(4)

Stumme i l Stumme

-r ó w n a 1 9 6 3 ; k -r a k o w s k i e : J a ł b -r z y k o w s k a i Z a t h e y 1 9 6 2 - 1 9 6 3 , J a ­ b ł o ń s k i i P r e i s s n e r 1 9 6 2 ; k ó r n i c k i e : Z a t h e y 1 9 6 3 , Ł u c z a k o w a i O l s z e w s k a 1 9 6 3 ; l u b e l s k i e : S z w a r c ó w n a 1 9 6 4 ) . O d r ę b n ą p o z y c j ę z a j m u j e t u k a t a l o g w i l a n o w s k i S e m k o w i c z a i B a ń k o w s k i e g o (1961). P o d o b n i e k i l k a p u b l i k a c j i N a c z e l n e j D y r e k c j i A r c h i w ó w p r z y n o ­ s i c e n n e i n w e n t a r z e o r a z p r z e w o d n i k i p o n i e k t ó r y c h z e s p o ł a c h a r c h i w a l n y c h ( J a n k o w s k a 1 9 4 9 , K a r w a s i ń s k a 1 9 5 8 , Ł y s i a k i I n . 1 9 5 8 , L e s i ń s k l 1 9 6 4 ) . N a j n o w s z y m w r e s z c i e j e s t " P r z e w o d n i k po z e s p o ł a c h i z b i o r a c h Ar c hi wu m PAN" ( K o l a n k o w s k l 1 9 6 5 ) . P o w i e d z m y j e d n a k j a s n o : w s z y s t k o t o s ą z a l e d w i e f r a g m e n ­ t a r y c z n e u j ę c i a ( n i e k t ó r e t y l k o w p o s t a c i i n w e n t a r z o w e j ) c z ą ­ s t e k z a s o b ó w r ę k o p i ś m i e n n y c h p o s z c z e g ó l n y c h z b i o r ó w , t r u d n o j e s z c z e n a w e t m a r z y ć o z e s t a w i e n i u n a i c h p o d s t a w i e k a t a l o g u c e n t r a l n e g o r ę k o p i s ó w . N i e mogą s i ę n i m r ó w n i e ż s t a ć s u m a r y ­ c z n e z a l e d w i e i n w e n t a r z e D z i a ł u Z b i o r ó w M i k r o f i l m o w y c h B i b l i o ­ t e k i N a r o d o w e j , p u b l i k o w a n e od r . 1 95 1 j a k o w y n i k z r o z m a c h e m p r o w a d z o n e j a k c j i m i k r o f i l m o w a n i a c e n n i e j s z y c h z b i o r ó w r ę k o ­ p i ś m i e n n y c h k r a j u . Wiemy z r e s z t ą , ż e i z a g r a n i c ą , n a w e t w k r a j a c h , k t ó r y m w o j n a n i e p o g m a t w a ł a r o z p o c z ę t y c h p r a c , n i g ­ d z i e . j e s z c z e do p e ł n e j e w i d e n c j i w s z y s t k i c h z a s o b ó w r ę k o p i ś ­ m i e n n y c h w s z y s t k i c h b i b l i o t e k n i e d o p r o w a d z o n o . J e d y n i e k a t a l o g i w z g l ę d n i e r e p e r t o r i a w y c i n k o w e , o o k r e ­ ś l o n y m z a k r e s i e t e m a t y c z n y m , s ą J u ż od d a w n a p r a k t y c z n i e wy­ k o n a l n e 1 w r ó ż n y c h w e r s j a c h z n a n e w d r u k u . U n a s n a p r z y k ł a d d o t e g o t y p u n a l e ż y " K a t a l o g r ę k o p i s ó w o r i e n t a l n y c h z e z b i o ­ r ó w p o l s k i c h " w y d a wa ny p r z e z Z a k ł a d O r i e n t a l i s t y k i PAN ( r e d . S . S t r e l c y n 1 9 5 8 - 1 9 6 4 ) . Z o b c y c h a p o k r e w n y c h n a s z y m z a i n t e r e ­ s o w a n i o m wymieńmy t u m o n u m e n t a l n y r e j e s t r : W. F r e 1 s a " D e u t s c h e D i c h t e r h a n d s c h r i f t e n v o n 1 4 0 0 b i s 1 9 0 0 " , L e i p z i g 1 9 3 4 ( p r z y c z ym p o d s ł o w e m " D i c h t e r " n a l e ż y t u r o z u m i e ć s z e ­ r o k o " p i s a r z " ) . P r z y k ł a d y moż na b y m n o ż y ć . Z n a j n o w s z y c h - d z i e ł e m o w i e l k i m r o z m a c h u r e j e s t r a t o r s k l m ma b y ć P . A. C r l s t e l l e r a " I t e r I t a l l c u m " ( t . I - 1 9 6 3 ) , z m i e r z a ­ j ą c e do u j ę c i a p e ł n y m wy k a z e m r ę k o p i s ó w d o t y c z ą c y c h Wł o c h r e - n e s a n s owy c h we w s z y s t k i c h b i b l i o t e k a c h ś w i a t a . W s k a l i m i ę d z y ­ n a r o d o w e j s p e c y f i c z n y m k a t a l o g i e m c e n t r a l n y m , u j ę t y m J e d n a k n i e p o d k ą t e m t e m a t y k i , j e s t k a t a l o g ś r e d n i o w i e c z n y c h r ę k o p i ­ sów ł a c i ń s k i c h d a t o w a n y c h , j a k i p o d e g i d ą C o m i t é I n t e r n a t i o

(5)

12 -n a l de P a l é o g r a p h i e z a p o c z ą t k o w a ł z b i o r a m i p a r y s k i m i C e n t r e N a t i o n a l d e l a R e c h e r c h e S c i e n t i f i q u e ( " C a t a l o g u e d e s manu­ s c r i t s e n é c r i t u r e l a t i n e p o r t a n t d e s i n d i c a t i o n s de d a t e , de l i e u ou de c o p i s t e " , t . I - I I , C h . S a m a r a n , R. M a ­ r i c h a 1 , 1 9 5 9 - 1 9 6 2 ) . W a r t o t u j e s z c z e p r z y t o c z y ć dwa no­ we s z e r o k i e p r z e d s i ę w z i ę c i a r e j e s t r a t o r s k i e , s p r o w a d z a j ą c e s i ę d o p e w n e g o t y p u z a s o b ó w r ę k o p i ś m i e n n y c h , m i a n o w i c i e d o t z w . s p u ś c i z n . J e d n y m z n i c h j e s t z a k o ń c z o n a w ł a ś n i e p u b l i k a c j a p t . " L i c z n y j e a r c h i w n y j e f o n d y w g o s u d a r s t w i e n n y c h c h r a n i l i - s z c z a c h SSSR - u k a z a t i e l " ( w y d . : G ł a w n o j e A r c h i w n o j e U p r a w - l e n j e p r i S o w i e t i e M i n i s t r ó w SSSR, G o s u d a r s t w i e n n a j a B i b l i o - t i e k a SSSR i m i e n i ’.V. I . L e n i n a , A r c h i w A k a d e m i i Na uk S S S R , Mosk­ w a , t . I - I I , 1 9 6 2 - 1 9 6 3 ) , k t ó r a o b j ę ł a z a s o b y p o n a d 3 0 0 i n s t y ­ t u c j i , p r z y n o s z ą c p o n a d 1 0 t y s . o p i s ó w w y d r u k o w a n y c h , d r u g i m - p o d j ę t a d o p i e r o r e j e s t r a c j a s p u ś c i z n l i t e r a c k i c h w NRD, ma­ j ą c a r o z s z e r z y ć w y m i e n i o n e w y ż e j d z i e ł o F r e l s a , c o r e f e r u j ą K. H. H a h n i H. H o l t z h a u e r : " V o r s c h l a g und P l a n e i n e r Z e n t r a l k a r t e i f ä r N a c h l a s s h a n d s c h r i f t e n d e u t s c h e r D i c h t e r " ( We i m a r 1 9 6 3 ) . Na t ym t l e i n i c j a t y w a I n s t y t u t u B a d a ń L i t e r a c k i c h z e w i ­ d e n c j o n o w a n i a c a ł o ś c i l i t e r a r l ó w s t a r o p o l s k i c h z a c h o w a n y c h w r ę k o p i s a c h n a b i e r a n a l e ż y t e j w y r a z i s t o ś c i , a t e m a t i z a k r e s r e j e s t r a c j i z d a j ą s i ę p r z e s ą d z a ć , i ż I n s t y t u t j e s t n a j w ł a ś ­ c i w s z y m f o r u m po t e m u . Z r e s z t ą n a t y m ż e f o r u m s p o r z ą d z a n o j u ż t a k ż e pe wne d r o b n i e j s z e r e j e s t r y w y c i n k o w e l i t e r a r l ó w s t a r o ­ p o l s k i c h ( p i e ś ń , d r a m a t , b a j k a , p r z y s ł o w i a , f o l k l o r ) , o g r a n i ­ c z a j ą c w s z a k ż e k w e r e n d ę do k i l k u z a l e d w i e b i b l i o t e k ( k a r t o t e ­ k a p i e ś n i ) l u b n a w e t t y l k o do d r u k ó w ( k a r t o t e k a p r z y s ł ó w ) . a l ­ b o t e ż u w z g l ę d n i a j ą c s p e c y f i k ę p r z e k a z u u s t n e g o ( f o l k l o r ) . 0 - b e j m u j ą c a c a ł o ś ć , o m a w i a n a t u o g r o m n a k w e r e n d a może z d r u g i e j s t r o n y j u ż w t r a k c i e n a p ł y w a n i a m a t e r i a ł ó w u ł a t w i ć w y k o n a n i e n a c z e l n e g o z a d a n i a , p r z e d j a k i m s t o i I n s t y t u t : o p r a c o w a n i a w i e l o t o m o w e j , g r u n t o w n e j h i s t o r i i l i t e r a t u r y p o l s k i e j . T e n w ł a ś n i e b e z p o ś r e d n i c e l , n i e z a l e ż n i e od o g ó l n y c h i z a ­ s a d n i c z y c h , s t a w i a ł a r e j e s t r a c j i g r u p a j e j i n i c j a t o r ó w z p r o f . M . R . M a y e n o w ą i p r o f . K . B u d z y k i e m n a c z e l e w r o k u 1 9 5 9 . W s t ęp ­ n ą j e j o r g a n i z a c j ą z a j ą ł s i ę d r J . L e w a ń s k l , z w o ł u j ą c d l a p r z e d y s k u t o w a n i a p r o j e k t u k i l k a s z e r o k i c h k o n f e r e n c j i z u­

(6)

13 -d z i a ł e m z a p r o s z o n y c h s p e c j a l i s t ó w , m . i n . p r z e -d s t a w i c i e l i r ó ż ­ n y c h b i b l i o t e k i a r c h i w ó w , z a r ó w n o p a ń s t w o w y c h j a k k o ś c i e l ­ n y c h , w p ó ź n i e j s z y m z a ś o k r e s i e p o d a j ą c t e ż i n f o r m a c j e o t o k u t y c h p r a c 1 i c h b a z i e o r g a n i z a c y j n e j ( z o b . w y m i e n i o n e w y ż e j z e s z y t y ’' B i u l e t y n u " ) . P r z y p o m n i j m y t u t y l k o , ż e od p o c z ą t k u z a r y s o w a ł a s i ę k o ­ n i e c z n o ś ć u ł o ż e n i a o d r ę b n y c h z a s a d r e j e s t r a c j i d l a r ę k o p i s ó w ś r e d n i o w i e c z n y c h ( d o p o ł . XVI w . ) , o d r ę b n y c h z a ś d l a n o w o ż y t ­ n y c h ( o d p o ł . XVI do p o ł . X V I I I w . ) , p r z y czym z r o z u m i a ł y p u n k t c i ę ż k o ś c i p o ł o ż o n o n a t e p i e r w s z e , n a j c e n n i e j s z e i n i e n a z b y t l i c z n e . Z d e c y d o w a n o m i a n o w i c i e z e w i d e n c j o n o w a ć w s z y s t ­ k i e z n a j d u j ą c e s i ę w z b i o r a c h p o l s k i c h r ę k o p i s y ś r e d n i o w i e c z ­ n e , n i e z a l e ż n i e od i c h t r e ś c i ( z j e d n y m w s z a k ż e w y j ą t k i e m : r ę ­ k o p i s ó w f i l o z o f i c z n y c h , k t ó r y c h o p r a c o w y w a n i e m z a j ą ł s i ę j u ż u p r z e d n i o I n s t y t u t F i l o z o f i i i S o c j o l o g i i P A N , Z a k ł a d H i s t o r i i F i l o z o f i i Ś r e d n i o w i e c z n e j ) . W t e n s p o s ó b p i e r w s z a f a z a r e j e ­ s t r a c j i m e d i e w a l i ó w s p r o w a d z a s i ę do s p o r z ą d z e n i a c e n t r a l n e g o k a t a l o g u k r a j o w e g o o c h a r a k t e r z e s p e c j a l n y m . W d a l s z y c h f a z a c h d o p i e r o w y d o b y t e z e ń z o s t a n ą p o s z c z e g ó l n e u t w o r y i n t e r e s u j ą c e p o l o n i s t ę . D l a r e j e s t r a t o r ó w - m e d i e w i s t ó w p r z y g o t o w a n o s t a r a n ­ n i e a r k u s z e r e j e s t r a c y j n e o r a z s z c z e g ó ł o w e i n s t r u k c j e , p o w i e ­ r z a j ą c k i e r o w n i c t w o t e j c z ę ś c i p r a c (w l i p c u i 9 6 0 ) d r J . W o - r o n o ż a k o w i we W r o c ł a w i u i p r o w a d z ą c j e w y ł ą c z n i e w f o r m i e p r a c z l e c o n y c h ( d z i ę k i d o t a c j i z f u n d u s z ó w m i l l e n i a l n y c h ) . B l i ż s z e i n f o r m a c j e o p r a c a c h m e d l e w i s t ó w z a w i e r a j ą w s p o m n i a n e na w s t ę ­ p i e dwa a r t y k u ł y w " B i u l e t y n i e " , z k t ó r y c h d r u g i j e s t im p o ­ ś w i ę c o n y w c a ł o ś c i . N i e p o r ó w n a n i e l i c z n i e j s z e z a s o b y r ę k o p i s ó w nowożytnych n a ­ r z u c a ł y z g ó r y p r z y j ę c i e o d m i e n n e j m e t o d y : w y s z u k i w a n i a wew­ n ą t r z r ę k o p i s u w y ł ą c z n i e l l t e r a r l ó w 1 e w i d e n c j o n o w a n i a t y l k o t y c h p o z y c j i z c a ł k o w i t y m p o m i n i ę c i e m p o z o s t a ł y c h . P i e r w o t n i e z a c z ę t o r e j e s t r a c j ę t ę p o d k ą t e m j e d y n i e p o e z j i , ze s z c z e g ó l ­ n i e w y o s t r z o n ą u w a g ą o d n o t o w u j ą c w i e r s z e z c z a s ó w s a s k i c h - e p o k i u w a ż a n e j t r a d y c y j n i e z a n i e m a l J a ł o w ą 1 w s k u t e k » t e g o p o m i j a n e j w' o p r a c o w a n i a c h . W z w i ą z k u z t y m o p r ac o wa n a i n s t r u k ­ c j a m i a ł a c h a r a k t e r o g ó l n i k o w y a w y d r u k o w a n e a r k u s z e r e j e ­ s t r a c y j n e p r z e d s t a w i a ł y s i ę n i e d o ś ć p r e c y z y j n i e . B e z p o ś r e d ­ n i e k i e r o w n i c t w o t e j c z ę ś c i p r a c r e j e s t r a c y j n y c h s p r a w o w a ł

(7)

14 d r J . L e w a ń s k i , z k t ó r y m w s p ó ł p r a c o w a ł a d r Z o f i a F l o r c z a k , p ó ź ­ n i e j z a ś k i l k u o s o b o w y z e s p ó ł ( d r T a d e u s z B i e ń k o w s k i , d r T e r e ­ s a K r u s z e w s k a - M i c h a ł o w s k a , mgr B a r b a r a O t w i n o w s k a , d r J a n u s z P e l c o r a z d r Wanda R o s z k o w s k a ) . Do k o ń c a r o k u 1 9 6 3 z e s p ó ł t e n o d n o t o w a ł o k . 5 0 0 r ę k o p i s ó w z a w i e r a j ą c y c h p o e z j ę . S z c z e g ó ł o w e I c h r o z p i s a n i e n a u t w o r y p o z o s t a w i o n o j e d n a k do c h w i l i , a ż w s t ę p n y m t a k i m r o z e z n a n i e m o b j ę t e z o s t a n ą w s z y s t k i e w a ż n i e j ­ s z e z b i o r y . Z d n i e m i g r u d n i a 1 9 6 3 k i e r o w n i c t w o p r a c n a d r e j e s t r a c j ą l i t e r a r i ó w n o w o ż y t n y c h o b j ę ł a n i ż e j p o d p i s a n a . D z i a ł m e d i e w i - s t y c z n y n a d a l p r o w a d z i d r W o r o n c z a k . W d a l s z y m o m ó w i e n i u z a j ­ mę s i ę w y ł ą c z n i e d z i a ł e m n o w o ż y t n y m . Po k i l k a k r o t n y c h i w s z e c h s t r o n n y c h d y s k u s j a c h w g r o n i e z e s p o ł u (w d a w n i e j s z y m s k ł a d z i e ) , p r z y u d z i a l e p r o f . M a y e n o w e j i d r L e w a ń s k i e g o , s p r e c y z o w a n o z p o c z ą t k i e m 1 9 6 4 z a k r e s r e j e ­ s t r a c j i l i t e r a r i ó w n o w o ż y t n y c h , c o z n a l a z ł o w y r a z w z n a c z n i e p o s z e r z o n e j i n s t r u k c j i w e w n ę t r z n e j . P o s t u l o w a n e p i e r w o t n i e o d n o t o w y w a n i e w y ł ą c z n i e p o e z j i r o z s z e r z o n o r ó w n i e ż n a p r o z ę , s t o j ą c na s t a n o w i s k u , i ż b y ł o b y m a r n o w a n i e m p r a c y , c z a s u i k o s z t ó w , w ł o ż o n y c h w w y s z u k a n i e , s p r o w a d z e n i e d a n e g o r ę k o p i s u i w n i k a n i e w e ń , g d y b y m i a n o go w y k o r z y s t a ć t y l k o t a k j e d n o ­ s t r o n n i e . P r z e d m i o t e m p o s z u k i w a ń i r e j e s t r a c j i s ą z a t e m o b e c n i e : a ) w s z e l k i e u t w o r y l i t e r a c k i e s e n s u s t r i c t o ,

b)

u t w o r y p a r a l i t e r a c k i e ( j a k p a m i ę t n i k i , l i s t y , r e l a c j e , d i a r i u s z e , k a z a n i a i t d . , o i l e t y l k o p o s i a d a j ą w a l o r l i t e r a c k i ) , c ) d o k u m e n t y ś w i a d o m o ś c i l i t e r a c k i e j ( w s z e l k i e w y p o w i e d z i o j ę z y k u i l i t e r a t u r z e , p o e t y k i , r e t o r y k i , o r t o g r a f i e , g r a m a t y k i , s ł o w n i k i l t d . ) , d ) m a t e r i a ł y M o - b i b l i o g r a f i c z n e , p o z o s t a j ą c e w j a k i m k o l ­ w i e k z w i ą z k u z o s o b a m i a u t o r ó w o r a z z ż y c i e m l i t e r a c ­ k i m e p o k i . Na b o k u p o z o s t a j ą z a t e m r ę k o p i s y o t r e ś c i ś c i ś l e t e o l o ­ g i c z n e j , f i l o z o f i c z n e j , p r a w n i c z e j , m e d y c z n e j , e k o n o m i c z n e j , j a k r ó w n i e ż t r a k t a t y n a u ko we z i n n y c h d y s c y p l i n . E l i m i n o w a n i e w t e n s p o s ó b z g ó r y z n a c z n y c h i l o ś c i r ę k o p i s ó w z m o r z a z a b y t ­ ków s t a r o p o l s k i c h o d r ó ż n i a j u ż u w s t ę p u p r a c ę o m a w i a n e g o z e —

(8)

15 -s p o ł u od p r a c w -s p o m n i a n e g o p o p r z e d n i o z e -s p o ł u m e d i e w l -s t y c z n e ­ g o . T r u d n y , c z a s o c h ł o n n y 1 s z c z e g ó l n ą o d p o w i e d z i a l n o ś c i ą o b ­ c i ą ż o n y j e s t p r o c e s o d r z u c a n i a pewnych p o z y c j i p o z a n a w i a s r e ­ j e s t r a c j i , w t e d y b o w i em e l i m i n u j e s i ę t e p o z y c j e r a z n a zaw­ s z e z p o l a w i d z e n i a b a d a c z y , k t ó r z y w p r z y s z ł o ś c i p o s ł u g i w a ć s i ę b ę d ą n a s z y m r e j e s t r e m . R e j e s t r a c j a o b e j m u j e z a r ó w n o r ę k o p i s y w j ę z y k u p o l s k i m , j a k 1 o b c o j ę z y c z n e z w i ą z a n e z k u l t u r ą p o l s k ą . W s t ę p n a p e n e t r a c j a d a n e g o z b i o r u r ę k o p i s ó w u w z g l ę d n i ć mu­ s i w s z y s t k i e j e g o c z ę ś c i s k ł a d o w e z p o m o c ą w s z e l k i e g o r o d z a j u k a t a l o g ó w c z y I n w e n t a r z y , d l a s c h e m a t y c z n e g o w y n o t o w a n i a w r o ­ b o c z y m " z e s z y c i e p r z e g l ą d o w y m ” t y c h r ę k o p i s ó w , w k t ó r y c h s p o ­ d z i e w a ć s i ę m o ż n a ( c h o ć b y w n a j s ł a b s z y m s t o p n i u ) z n a l e z i e n i a l i t e r a r i ó w . D r u g i m e t a p e m , o p a r t y m J u ż n a a u t o p s j i r ę k o p i s u , j e s t a l b o s k r e ś l e n i e go z " z e s z y t u p r z e g l ą d o w e g o ” , g d y l i t e r a r i ó w n i e z a w i e r a , a l b o - w r a z i e p o z y t y w n y m - s p o r z ą d z e n i e " k a r t y r ę ­ k o p i s u " , z p o d a n i e m b i b l i o t e k i , s y g n a t u r y , p r o w e n i e n c j i , o - R Ó l n e g o o k r e ś l e n i a t r e ś c i r ę k o p i s u ( t y t u ł u ) , o g ó l n e j d a t a c j i , n w r e s z c i e z z a s y g n a l i z o w a n i e m z a w a r t y c h w n i m l i t e r a r i ó w . I s t o t n y m e f e k t e m p r a c y r e j e s t r a t o r a J e s t d o p i e r o t r z e c i j e j e t a p : w y p i s a n i e " k a r t y u t w o r u " . K a ż d y o d r ę b n y u t w ó r z a ­ w a r t y w r ę k o p i s i e o t r z y m u j e t a k ą k a r t ę . R o z p o c z y n a J ą h a s ł o i n c i p i t o w e o r a z h a s ł o a u t o r s k i e ( o i l e j e s t ) , d a l e j s z e r s z y i n c i p i t i e x p l i c i t , u m i e j s c o w i e n i e r ę k o p i s u i u t w o r u w t y m r ę k o p i s i e , n a s t ę p n i e p o d a n e s ą d a t y r ę k o p i s u i u t w o r u (w m i a r ę m o ż l i w o ś c i u s t a l e n i a ) , j ę z y k , w r e s z c i e d a n e o r o d z a j u , g a t u n ­ ku i t r e ś c i u t w o r u , n a d t o d l a w i e r s z a ś c i s ł e i n f o r m a c j e o j e ­ g o b u d o w i e . W m i a r ę n a r a s t a n i a o p r a c o w a n e g o m a t e r i a ł u w y t w o r z ą s i ę dwa c i ą g i k a r t : 1 ) K a r t o t e k a " k a r t r ę k o p i s u " (w u k ł a d z i e : m i e j s c o w o ś ć - b i b l i o t e k a - s y g n a t u r a ) » p o z w a l a j ą c a każdej c h w i l i s t w i e r ­ d z i ć , j a k i e z b i o r y i J a k i e w n i c h p o s z c z e g ó l n e r ę k o p i ­ s y s ą j u ż p r z e j r z a n e . 2 ) K a r t o t e k a " k a r t u t w o r u " (w u k ł a d z i e a l f a b e t y c z n y m h a ­ s e ł i n c i p i t o w y c h , t r a k t o w a n y c h p o p r o s t u j a k o z n a k r o z ­

(9)

16 -p o z n a w c z y ) - j e s t t o w ł a ś c i w y r e j e s t r s t a r o -p o l s k i c h l i - t e r a r i ó w r ę k o p i ś m i e n n y c h . Do t e j o s t a t n i e j , w i e l k i e j k a r t o t e k i , i d ą c e j z b i e g i e m p r a c w t y s i ą c e p o z y c j i , n i e o d z o w n y b ę d z i e k l u c z w p o s t a c i i n ­ d e k s ó w . J e d e n z n i c h o b j ą ć m u s i n a z w i s k a a u t o r ó w i p s e u d o n i ­ my, d r u g i - s z e r e g e l e m e n t ó w (w u k ł a d z i e k r zy ż o w y m h a s e ł ) , j a k c h r o n o l o g i a u t w o r ó w , g a t u n k i l i t e r a c k i e , i n n e d a n e f o r ­ m a l n e ( n p . j ę z y k , p r z e k ł a d ) , w r e s z c i e d a n e t r e ś c i o w e . P o ż ą d a ­ n e j e s t , b y k a ż d a " k a r t a u t w o r u " m i a ł a s w ó j o d p o w i e d n i k w k a r ­ t c e i n d e k s o w e j , p r z y n a j m n i e j w j e d n e j z p o d a n y c h t u g r u p h a ­ s e ł , p r z e d e w s z y s t k i m m ó w i ą c e j o g a t u n k u . S z c z e g ó l n e t r u d n o ś ­ c i z n i e o k r e ś l o n y m i j e d n o z n a c z n i e g a t u n k a m i l i t e r a c k i m i d a ­ d z ą s i ę może o m i n ą ć z p om o c ą h a s e ł d o s t a t e c z n i e r o z c i ą g l i w y c h , u mownyc h d l a p o t r z e b i n d e k s u , z a k ł a d a j ą c y c h z g ó r y p e wn ą a r b i ­ t r a l n o ś ć t e r m i n o l o g i c z n ą . W c h w i l i b i e ż ą c e j , s p o r z ą d z a n e p r ó b y i n d e k s u d o c a ł e g o u b i e g ł o r o c z n e g o d o r o b k u r e j e s t r a c y j n e g o p o z w o l ą z a p e w n e w k r ó t o e w y p r a c o w a ć n a j o d p o w i e d n i e j s z e j e g o f o r m y , d o s t a t e c z n i e j a s n e , k o n s e k w e n t n e i u ż y t e c z n e d l a b a d a ­ c z y k o r z y s t a j ą c y c h w p r z y s z ł o ś c i z r e j e s t r u . Mimo s t o s u n k o w o p o w o l n e g o n a r a s t a n i a n a s z e g o r e j e s t r u , s ą ­ d z i ć m o ż n a , ż e j u ż w n a j b l i ż s z y c h l a t a c h - c h o ć n a d a l c i ą g l e i n s t a t u n a s c e n d i - z a c z n i e on o d d a w a ć u s ł u g i b a d a c z o m . D z i ś z a w i e r a o n d o p i e r o o k o ł o 3 0 0 0 k a r t u t w o r ó w , j u ż j e d n a k w p i e r w ­ s z y c h m l e s i ą o a c h p o s z u k i w a ń r e j e s t r a c y j n y c h p r z y n i ó s ł n i e j e d ­ n o , c h o ć d r o b n e , n o v u m, o cz ym k o m u n i k a t y p r z y g o t o w u j ą p o ­ s z c z e g ó l n i c z ł o n k o w i e z e s p o ł u . Na r a z i e z a s i ę g k w e r e n d y o g r a ­ n i c z o n o d o b i b l i o t e k p a ń s t w o w y c h , a c z ł o n k o w i e z e s p o ł u p o d z i e ­ l i l i m i ę d z y s i e b i e e k s p l o r a c j ę z b i o r ó w r ó ż n y c h o ś r o d k ó w , n a p o c z ą t e k n a j w i ę k s z y c h . N i e w s p ó ł m l e r n o ś ć s t o j ą c y c h do d y s p o z y c j i s i ł z e s p o ł u z o - g r ome m m a t e r i a ł u p o d l e g a j ą c e g o r e j e s t r a c j i n i e n a s t r a j a o p t y ­ m i s t y c z n i e c o d o s z y b k i e g o u j ę c i a c a ł o ś c i . T o t e ż c e l o w e wyda ­ j e s i ę r o z p i s y w a n i e k a r t u t w o r ó w w p i e r w s z e j l i n i i d l a t y c h c z ę ś c i t a j e m n i c z y c h z ł ó ż b i b l i o t e c z n y c h , z k t ó r y c h wy d o b y wa ­ n i e n a ś w i a t ł o d z i e n n e p o s z c z e g ó l n y c h r ę k o p i s ó w b y ł o b y n a j ­ t r u d n i e j s z e d l a I n d y w i d u a l n y c h k w e r e n t ó w . A w s z a k ż e n a w e t n i e ­ z b y t s ę d z i w a b i b l i o t e k a p o s i a d a z r e g u ł y p o z a gł ównym t r z o n e m s w y c h z b i o r ó w , o p i s a n y m s t a r a n n i e w k a t a l o g a c h ( c h o ć b y n i e

(10)

- 17 d r u k o w a n y c h ) , i n t e r e s u j ą c e n a r o ś l e a k c e s y j n e , d e p o z y t y , s p u ś ­ c i z n y c z y i n n e g o t y p u z e s p o ł y o d ł o ż o n e do p ó ź n i e j s z e g o o p r a ­ c o w a n i a ( z b r a k u c z a s u , s p e c j a l i s t y , c z y i n n y c h z r o z u m i a ł y c h t r u d n o ś c i ) , a l b o z g o ł a j e s z c z e n i e u p o r z ą d k o w a n e i z t y c h w z g l ę d ó w n i e p r z e j r z y s t e , t r u d n e do p e n e t r a c j i , a z w ł a s z c z a n i e s z y b k o d o s t ę p n e . T e n s p o s ó b p o j m o w a n i a p i e r w s z y c h k r o k ó w n a s z e j r e j e s t r a ­ c j i p o w o d u j e n i e w ą t p l i w e u c i ą ż l i w o ś c i n a g r u n c i e p e n e t r o w a n e j b i b l i o t e k i d l a j e j b i b l i o t e k a r z y ' . S p o t y k a n a j e d n a k z i c h s t r o ­ n y - d o t y c h c z a s b e z w y j ą t k u - ż y c z l i w o ś ć i pomoc p ł y n ą z p r a w ­ d z i w e g o z r o z u m i e n i a c e l u r e j e s t r a c j i , w y b i e g a j ą c e g o daleko p o ­ z a d o r a ź n e k o r z y ś c i p r z y g o d n e g o c z y t e l n i k a . N i e k i e d y z a ś z d a ­ r z a s i ę i o d w r o t n i e , z w ł a s z c z a w b i b l i o t e k a c h m n i e j s z y c h , ż e p r z y o k a z j i p r z e g l ą d u i n w e n t a r z y , s p i s ó w , r e j e s t r z y k ó w - n o ­ t a t k i i u w a g i r e j e s t r u j ą c e g o p r z y d a j ą s i ę od r ę k i m i e j s c o w e m u b i b l i o t e k a r z o w i . W c i ą g n i ę c i e w s z e r s z y m s t o p n i u b i b l i o t e k a r z y - r ę k o p i ś m l e n n l k ó w ( n o w o ż y t n i k ó w ) do c z y n n e j w s p ó ł p r a c y p r z y r e j e s t r a c j i l i t e r a r i ó w p r z y b l i ż y ł o b y z n a k o m i c i e j e j p e ł n ą r e a ­ l i z a c j ę . I r e n a F a b i a n i - M a d e y s k a

3 . KRONIKA NAUKOWA INSTYTUTU BADAŃ LITERACKICH

A. O b r a z l i t e r a t u r y p o l s k i e j XIX i XX w Tom p i e r w s z y o p r a c o w y w a n e g o p r z e z I n s t y t u t B a d a ń L i t e r a c ­ k i c h w y d a w n i c t w a " O b r a z l i t e r a t u r y p o l s k i e j XIX i XX w i e k u " u k a z a ł s i ę d r u k i e m w l u t y m b r . N i e j e s t t o p i e r w s z y t om c a ł e j z a m i e r z o n e j p u b l i k a c j i , a l e j e j c z w a r t e j s e r i i d o t y c z ą c e j l i ­ t e r a t u r y p o l s k i e j w o k r e s i e r e a l i z m u 1 n a t u r a l i z m u . O p u b l i k o w a n y t o m o ma wi a t w ó r c z o ś ć p i s a r z y , k t ó r y c h d z i a ­ ł a l n o ś ć l i t e r a c k a w y r a ż a ł a s i ę w d z i e d z i n i e p o e z j i t e g o o k r e ­ s u ; z a w i e r a p o n a d t o h a s ł a r z e c z o w e : a r t y k u ł c h a r a k t e r y z u j ą c y e p o k ę l i t e r a c k ą , a r t y k u ł o p r o g r a m a c h i d y s k u s j a c h l i t e r a c ­ k i c h t e g o c z a s u o r a z b i b l i o g r a f i ę o k r e s u .

Cytaty

Powiązane dokumenty

Pozwala to biblioteki naszego wieku widzieć jako duże, nowoczesne budynki, z hybrydowymi zasobami, niekonieczne z wolnym dostępem do całości czy większości zbiorów,

The approach to processing the body of literary work of the translator was done according to Polish rules for physical ordering of literary legacies and German

Nie mam kiedy wysłać listu poleconego i pieniędzy. Jutro rano obejmuję nową posadę w Wehrmachcie. Zostałam przyjęta 9.11. i mogłam zacząć od zaraz. Przesunęłam to do jutra,

Bardzo żywy w kulcie jasnogórskim wątek królewskości Maryi i Jej pa- tronatu nad narodem, tak podkreślany przez paulinów po uroczystej ko- ronacji obrazu w 1717 roku, nie

Szeroka korespondencja autorki Niewczesnych wynurzeń znalazła się w zbiorach czterech bibliotek polskich, choć z pewnością wiele z niej jest wciąż w rękach

Przebadano: cor- tez Public Library, Denver Public Library, Douglas county Libraries, Eagle Valley Library District, Fort Morgan Public Library, Mesa county Public Library

47 H.M. Quilici, Legature antiche e di pregio.. Jego dobre jakościowo wyciski znane są bowiem z opraw znacznie późniejszych, nawet z lat 40. Równoległe stosowa- nie

Wreszcie trzeci egzemplarz ekslibrisu Drzewickiego wzmiankowany przez Chwalewika 22 , i uznany przez niego za zaginiony wraz z całym Pontificale…, został odkryty