Beata Woziwoda
Formy ochrony szaty roślinnej w
gminie Szadek
Biuletyn Szadkowski 8, 143-150
Tom 8
2008
Beata Woziwoda*
FORMY OCHRONY SZATY ROŚLINNEJ W GMINIE SZADEK
Szata roślinna gminy Szadek, podobnie jak i całego obszaru Polski, uległa
silnym antropogenicznym*
*
1 przeobr^eniom. W miejscu zbiorowisk naturalnych
powstały zbiorowiska synantropijne2: segetalne3 i ruderalne4 oraz leśne zbioro
wiska zastępcze5. Rzadko spotykane są tu niezalesione piaszczyste wydmy czy
nieuregulowane cieki i rzeki, z którymi związaną jest specyficzna flora i roślin
ność. Ze względu na wysoki stopień przekształcenia środowiska naturalnego,
obszar gminy Szadek nie wyróżnia się bogactwem form ochrony szaty roślinnej.
Obecnie znajduje się tu jeden rezerwat przyrody oraz 24 pomniki przyrody.
Odnotowano też nieliczne stanowiska 19 gatunków roślin podlegających
ochronie prawnej i 26 gatunków rzadkich i zagrożonych.
Ochronę przyrody gminy Szadek realizuje - w imieniu wojewody - woje
wódzki konserwator ochrony przyrody (zgodnie z obowiązującą ustawą o ochro
nie przyrody z 16 kwietnia 2004 r.). Ciałem doradczym wojewody jest
Wojewódzka Rada Ochrony Przyrody. Na terenie gminy ochroną przyrody
Beata Woziwoda, dr, jest adiunktem w Katedrze Geobotaniki i Ekologii Roślin Uniwersytetu Łódzkiego
1 Antropogeniczny, tj. związany z bezpośrednim lub pośrednim oddziaływaniem człowieka. 2 Zbiorowiska synantropijne, tj. powstałe na siedliskach stworzonych przez człowieka, składające się w znacznej , niekiedy przeważającej części z gatunków obcego pochodzenia zawleczonych przez człowieka.
3 Zbiorowiska segetalne, tj. zbiorowiska roślin towarzyszących uprawom zbóż lub roślin okopowych oraz sadom i warzywniakom.
4 Zbiorowiska ruderalne, tj. zbiorowiska roślin związanych z „niezagospodarowanymi” terenami towarzyszącymi osadom ludzkim (przydroża, torowiska, przychacia, rumowiska, wysypiska itp.).
5 Leśne zbiorowiska zastępcze, tj. z reguły jednowiekowe i jednogatunkowe uprawy drzew iglastych lub liściastych posadzone w miejsce naturalnych zbiorowisk leśnych, o składzie gatunkowym niezgodnym z siedliskiem, np. monokultury sosnowe na siedlisku lasu dębowo- grabowo-lipowego.
144
Beata Woziwodaz a jm u ją się ró w n ie ż p ra c o w n ic y U rz ę d u M ia sta i G m in y S zad ek , a n a te re n a c h le śn y c h p ra c o w n ic y N a d le śn ic tw a P o d d ęb ice i w ła śc iw y c h leśn ictw .
R e z e r w a t p r z y r o d y „ J a m n o ”
N a te re n ie g m in y S zad ek istn ie je je d e n le śn y re z e rw at p rz y ro d y - „ Ja m n o ”, p o ło ż o n y w u ro c z y sk u K o b y la -Ja m n o , n a le ż ą cy m do L e śn ic tw a Jam n o N a d le śn ic tw a P o d d ęb ice R ejo n o w ej D y re k c ji L asó w P a ń stw o w y c h w Ł o d zi. R e z e rw a t o b e jm u je p o w ie rz c h n ię 2 2 ,5 6 h a. Z o sta ł u tw o rz o n y 25 listo p a d a 1959 r. w celu o c h ro n y d rz e w o sta n u jo d ło w o -d ę b o w e g o w y stę p u ją c e g o p rz y p ó łn o cn ej g ra n ic y za się g u jo d ły p o sp o litej A b ie s a lb a M ill. w P o lsc e 6. N a jsta rsz e o so b n ik i jo d ły m a ją ok o ło 170 lat, o s ią g a ją do 32 m w y so k o śc i i 2 m w o b w o d zie. G łó w n y m za d a n ie m o c h ro n y rezerw ato w ej je s t tu tw o rz e n ie o d p o w ie d n ic h w a ru n k ó w z a p e w n ia jąc y c h u trz y m a n ie n a tu ra ln y c h c e c h z b io ro w isk a le śn eg o ze sz c z e g ó ln y m z w ró c e n ie m u w a g i n a zac h o w a n ie w y so k ieg o u d z ia łu jo d ły w d rz e w o sta n ie . W ty m celu , w g ra n ic a c h re z e rw atu p o d e jm o w a n e s ą zab ieg i g o sp o d a rc z e z z a k re su h o d o w li la su 7, p o le g a ją c e m . in. n a u su w a n iu so sn y zw y czajn ej z d rz e w o sta n u , g a tu n k ó w liśc ia sty c h z p o d sz y tu o ra z sad zen iu m ło d y c h jo d e ł.
P ierw sze b a d a n ia flo ry sty c z n e i fito so c jo lo g ic z n e w Jam n ie p rz e p ro w a d zo n o w k ró tc e p o u tw o rz e n iu re z e rw atu w la ta c h 1 9 6 0 -1 9 6 1 8. O p isa n o w ó w czas z b io ro w isk o jo d ło w e g o b o ru m ie sz a n e g o P in o -Q u e rc e tu m a b ie te to su m 9.
D ia g n o z a ta z o sta ła p o tw ie rd z o n a p rz e z J. M . M a tu sz k ie w ic z a 10, k tó ry u w z g lę d n ił d an e fito so c jo lo g ic z n e z „ Ja m n a ” w c h a ra k te ry sty ce b o ru m ie s z a n eg o Q u erco ro b o ris-P in e tu m w a ria n t z A b ie s a lb a w P o lsce. B a d a n ia w re z e r w a c ie p o w tó rz o n o w 1982 r. P o p rz e a n a liz o w a n iu d a n y c h z d w u o k re só w b a d a w c z y ch d o k o n a n o w e ry fik a c ji p rzy jętej p ie rw o tn ie k la sy fik a c ji sy n ta k so n o - m iczn ej. O p isa n y w 1966 r. p ła t ro ślin n o śc i u z n a n o , w św ietle te o rii d e g en eracji, z a silnie sp in e ty z o w a n ą (z n ie k sz ta łc o n ą n a sa d z e n ia m i so sn y ) fito c e n o z ę g rąd u , a p o 21 la ta c h stw ierd zo n o je g o re g e n e rac ję w k ie ru n k u p o sta c i n a tu ra ln e j11. W ro k u 1994 w y k o n a n o k o le jn e b a d a n ia fito so c jo lo g ic z n e . O d n o to w an e zm ian y
6 „Monitor Polski” I960 r., nr 15, poz. 73.
7 Por. Plan urządzenia Nadleśnictwa Poddębice na lata 1983—1992.
8 J. Szymański, Rezerwat leśny Jamno ze stanowiskiem Abies alba Mill., praca magisterska wykonana w Katedrze Systematyki i Geografii Roślin (obecnie: Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin) Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1962.
9 R. Sowa, J. Szymański, Rezerwat jodłowy Jamno, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1966, ser. II, z. 22, s. 105-119.
10 Por. J. M. Matuszkiewicz, Przegląd fitosocjologiczny zbiorowisk leśnych Polski. Bory
mieszane i acidofilne dąbrowy, „Fragmenta Floristica et Geobotanica” 1988, z. 33 (1-2), s. 107-182.
11 Por. R. Sowa, E. Filipiak, H. Andrzejewski, Regeneracja grądu jodłowego w rezerwacie
ja k o ś c io w e i ilo ścio w e w stru k tu rze i sk ład zie g a tu n k o w y m z b io ro w isk a w sk a z a ły n a p o stę p u ją c y p ro c e s re g e n e rac ji la su d ę b o w o -g ra b o w e g o 12. S tw ierd zo n o , że p ła ty ro ślin n o śc i w re z e rw ac ie „ Ja m n o ” n a le ż ą do z e sp o łu g rą d u w y so k ie g o T ilio -C a rp in e tu m ca la m a g ro stie to su m w fo rm ie w y ży n n ej o d m ia n y g eo g raficzn ej śro d k o w o p o lsk iej (m azo w ieck iej).
O b ecn ie w y ż s z ą w a r s t w d rz e w o sta n u tw o r z ą jo d ła p o sp o lita i dąb szy p u łk o w y Q u ercu s ro b u r, n a to m ia st w a r s t w n iż s z ą - jo d ła i g ra b C a rp in u s
b etu lu s. W w a rstw ie k rz e w ó w d o m in u ją jo d ła i św ierk P ic e a a b ies. S ta łą
te n d e n c ję do z w ię k sz a n ia sw eg o u d z ia łu w e w sz y stk ic h w a rstw a c h lasu w y k a z u je g rab . U su w a n y p e rm a n e n tn ie z p o d sz y tu , b a rd z o in te n sy w n ie o d n a w ia się o d ro ślo w o , z w ła sz c z a w silniej p rz e św ie tlo n y c h lu k a c h p o d o k a p o w y c h , u tru d n ia ją c o d n o w ie n ia ja k ic h k o lw ie k g atu n k ó w d rz e w i k rzew ó w .
W re z e rw ac ie stw ierd zo n o w y stę p o w a n ie 152 g atu n k ó w ro ślin n a c z y n io w y c h o ra z 32 g a tu n k i m s z a k ó w 13. W ru n ie z ie ln y m w z ra s ta u d z ia ł g atu n k ó w w ła śc iw y c h d la św ieży ch , c ie n isty c h la só w liśc ia sty c h z k la sy Q u e rc o -F a g e te a , w ty m m .in . p ro so w n ic y ro zp ierzch łej M iliu m effu su m i k o strz e w y o lb rzy m iej
F e stu c a g ig a n ta . Z drugiej stro n y u b y w a ją g a tu n k i z w iązan e z u b o g im i,
k w a śn y m i i n asło n e c z n io n y m i sied lisk am i b o ro w y m i. S ą w śró d nich: p ię c io rn ik k u rz e -z iele P o te n tilla erecta, w rz o s p o sp o lity C a llu n a vu lg a ris, ja s trz ę b ie c k o sm a c z e k H ie ra c iu m p ilo se lla , k o strz e w a o w c z a F e stu c a ovina, ża rn o w ie c m io tla sty S a ro th a m n u s sc o p a riu s i tra g a n e k sz e ro k o listn y A stra g a lu s g la c y p h y llo s . Z m ia n y te w s k a z u ją n a w z ro s t w ilg o tn o śc i i o c ie n ie n ia d n a lasu.
S ą o ne sk o re lo w a n e ze w z ro ste m u d z ia łu g a tu n k ó w liśc ia sty c h w d rz e w o sta n ie o ra z ze zn a c z n y m o g ra n ic z e n iem u d z ia łu sosny. D o n a jc e n n ie jsz y c h ro ślin ru n a n a le ż y p a p ro tk a z w y c z a jn a P o ly p o d iu m vu lg a re , w id ła k ja ło w c o w a ty
L y c o p o d iu m a n n o tin u m i g ru sz y c z k a m n ie js z a P y r o la m edia.
P o m n ik i p r z y r o d y - d r z e w a g r u b e i n a jg r u b s z e
S tare d rz e w a o siąg ające p o m n ik o w e ro zm iary , z a c h o w a ły się w p a rk a c h p o d w o rsk ic h i w iejsk ich . O b jęto j e o c h ro n ą n a p o d sta w ie d e c y z ji w o je w o d y sie rad zk ieg o z 03 lu teg o 1998 r .14. W p a rk u w ie jsk im w B o c z k a c h r o s n ą dw ie lip y d ro b n o listn e T ilia co rd a ta o sią g a ją c e n a w y so k o śc i 1,30 m o d ziem i 327
12 B. Woziwoda, Changes in oak-hornbeam forest in the north part o f the Wysoczyzna Łaska
mesoregion (CentralPoland), „Ecological Questions” 2002, No. 2, s. 117-129.
12 R. Sowa, E. Filipiak, H. Andrzejewski, Regeneracja..., s. 3-21. 13 „Dziennik Ustaw Wojewody Sieradzkiego” 1998, nr 3 poz. 9.
14 Dane z 1998 r.; por. Program ochrony przyrody, RDLP Łódź, Nadleśnictwo Poddębice,
Obręby: Bogdance, Poddębice, Sieradz, stan na 1.01.2007, Biuro Urządzania Lasu i Geodezji
146
Beata Woziwodai 2 2 7 cm o b w o d u 15 a tak że św ie rk p o sp o lity P ic e a a b ie s (250 cm ), o raz e g z o ty c z n y tu lip a n o w ie c a m e ry k a is k i L irio d e n d ro n tu lip ife ra (185 cm ) o d e k o ra c y jn y c h c z te ro k la p o w y ch liśc ia c h i p ię k n y c h k w ia ta c h o ra z so sn a c z a rn a P in u s
n ig ra (274 cm ). P o tężn e d rz e w a r o s n ą ta k ż e w D zia d k o w ic a ch : im p o n u jące
ro z m ia ry o s ią g a ją tu trz y lip y d ro b n o listn e (488, 435 i 4 9 6 cm ) i d ąb szy- p u łk o w y (415 cm ). W d w o rsk im p a rk u w L ic h a w ie z a c h o w a ły się stare lip y d ro b n o listn e (233 i 2 7 2 cm o b w o d u ) o ra z p o tę ż n e je s io n y w y n io słe F ra x in u s
e x c e lsio r (320 cm , 4 0 0 cm ). W p a rk u w R z e p isz e w ie ro śn ie g ru p a 6 w y n io sły c h
je s io n ó w (o o b w o -d a c h p n i o d 255 do 318 cm ) o ra z p ię k n y m o d rz e w e u ro p ejsk i
L a r ix e u ro p a e a (2 3 4 cm ) i lip a d ro b n o listn a (295 cm ). W W o li K ro k o ck iej
p o m n ik a m i p rz y ro d y s ą 2 w ią z y szy p u łk o w e (3 3 0 i 335 cm ) o raz p o tę ż n y b ia ło d rz e w - to p o la b ia ła P o p u lu s a lb a o o b w o d z ie p n ia 4 8 0 cm.
R o ś lin y c h r o n io n e , z a g r o ż o n e i r z a d k ie
N a o b szarze g m in y S zad ek o d n o to w a n o 19 g atu n k ó w ro ślin o b jęty ch o c h ro n a p ra w n ą 16, w ty m 8 o c h ro n ą c a łk o w itą a 11 - c z ę ścio w ą. O ch ro n ie c a ł kow itej p o d le g a ją 17: b a g n o zw y c z a jn e L e d u m p a lu s tr e , lilia z ło to g łó w L iliu m
m artagon, p a p ro tk a z w y c z a jn a P o ly p o d iu m vu lg a re , p o d rz e ń żeb ro w ie c
B le c h n u m sp ic a n t, p rz y la sz c z k a p o s p o lita H e p a tic a nobilis, ro sic z k a o k rą g ło listn a D ro se ra ro tu n d ifo lia , śn ied ek b a ld a sz k o w a ty O rn ith o g a lu m
u m b e lla tu m i w id ła k ja ło w c o w a ty L y c o p o d iu m a n n o tin u m . R o ślin y p o d le g a ją c e
o c h ro n ie c z ę śc io w e j18 to: b a rw in e k p o sp o lity V inca m inor, b lu sz c z p o sp o lity
H e d e r a helix, g rą ż e l ż ó łty N u p h a r lutea, g rz y b ie n ie b ia łe N y m p h a e a alba, k a lin a
k o ra lo w a V ib u rn u m opulus, k o c a n k i p iask o w e H e lic h ry su m a re n a riu m , k o n w a lia m a jo w a C o n v a lla ria m ajalis, k o p y tn ik p o sp o lity A s a r u m eu ro p a e u m , k ru sz y n a p o s p o lita F ra n g u la a ln u s, m a rz a n k a w o n n a G a liu m o d o ra tu m i p o rz e c z k a c z a rn a R ib e s nigrum .
S p o śró d w y m ie n io n y c h g atu n k ó w ty lk o k ru sz y n ę i k o n w a lię m a jo w ą m o ż n a u z n a ć z a p o sp o lite n a b a d a n y m tere n ie . C zęsto n o to w a n o ta k ż e p rz y la sz c zk ę i k o p y tn ik a , le c z ic h w y stę p o w a n ie j e s t w y raźn ie o g ra n ic z o n e do ży z n y c h sie d lisk g rą d o w y c h , k tó re o b ecn ie zajęte s ą w w ię k sz o śc i p rz e z an tro p o g e n ic z n e z b io ro w isk a so sn o w o -le sz c z y n o w e i so sn o w o -g ra b o w e . P o z o sta łe g a tu n k i ro ślin ch ro n io n y c h tw o r z ą z re g u ły n ie lic z n e w o so b n ik i p o p u la c je n a je d n y m (!) lub k ilk u stan o w isk ach .
15 O b w ó d p n ia d rz e w a j e s t s ta n d a rd o w o m ie rz o n y n a w y s o k o ś c i 1 ,3 0 m o d z ie m i.
16 Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r , „ D z ie n n ik U s ta w ” 2 0 0 4 , n r 9 2 , p o z . 8 8 0 , a rt. 4 8 .
17 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących roślin objętych ochroną, „ D z ie n n ik U s ta w ” 2 0 0 4 , n r 1 6 8 , p o z . 1764. 18 T a m ż e .
N a o m a w ia n y m te re n ie w y s tę p u ją tak że cen n e g a tu n k i ro ślin n ie p o d le g a ją ce o c h ro n ie p ra w n e j, le c z zag ro ż o n e w y g in ię c ie m . S p o śró d z a n o to w a n y c h 367 g atu n k ó w ro ślin le śn y c h i łą k o w y c h do rz ad k o n o to w a n y c h n a le ż ą zw iązan e z la s a m i19: c z e rn ie c g ro n k o w y A c ta e a sp ica ta , d ą b ró w k a o w ło sio n a A ju g a
g en even sis, g ru sz y c z k a je d n o s tro n n a O rth ilia se c u n d a , g ru sz y c z k a m n ie jsz a P y r o la m inor, k o k o ry c z k a w o n n a P o ly g o n a tu m od o ra tu m , n e re c z n ic a m o c n a D ry o p te ris affinis, p a ję c z n ic a g a łę z ista A n th e ric u m ra m u so m , p iż m a c z ek
w io se n n y A d o x a m o sc h a te llin i ż a n k ie l z w y c z a jn y S a n ic u la e u ro p a e a oraz z to rfo w isk a m i20 i łą k a m i21: b o ró w k a b a g ie n n a V a ccin iu m u lig in o su m , c e n tu ria p o s p o lita C e n tu riu m u m b e lla tu m , c z e rm ie ń b ło tn a C a lla p a lu s tr is , g o ź d z ik k ro p k o w a n y D ia n th u s deltoides, o m an łą k o w y In u la brita n n ica , w e łn ia n k a p o c h w o w a ta E rio p h o ru m va g in a tu m , z a c h y ln ik b ło tn y T h e ly p te ris p a lu s tr is i zło ć łą k o w a G a g e a p r a te n s is . B ard zo rz ad k o n o to w a n e s ą p ię c io rn ik sie d m io listn y P o te n tilla h e p ta p h y lla i ru m ia n żó łty A n th e m is tin c to ria - ro ślin y su c h y ch i silnie n a sło n e c z n io n y c h m u raw .
Z ag ro ż o n e w sw y m trw a n iu s ą ró w n ie ż sp o ty k an e w śró d ła n ó w z b ó ż lub u p ra w o k o p o w y c h b a rw n ie k w itn ą c e ro ślin y , n azy w an e c h w a sta m i p o ln y m i. N a o b szarze g m in y S zad ek z a n o to w a n o d o ty c h c z a s 2 3 6 g a tu n k ó w 22 ro ślin se g e ta ln y c h 23. W ię k sz o ść z n ic h je s t silnie z w ią z a n a z u p ra w a m i - to tzw . ag rio fity . O b ecn ie, n a sk u tek in te n sy fik a c ji ro ln ic tw a o ra z c z y sz c z e n ia m a te ria łu siew n eg o , ro ślin y te zan ik ają. M ak i, c h a b ry cz y k ą k o le s ta ją się c o raz rzad sze, a ich w y stę p o w a n ie o g ra n ic z a się do o b rz e ż y p ry sk a n y c h h e rb ic y d a m i p ó l. D o n ajb ard ziej z a g ro ż o n y c h ta k so n ó w należą: k ą k o l p o ln y A g r o s te m m a githago, o stró ż e c z k a p o ln a C o n so lid a reg a lis, d y m n ic a p o s p o lita F u m a ria officinalis, św ietlik łą k o w y E u p h ra sia ro stk o v ia n a i św ietlik w y p rę ż o n y E u p h ra sia stricte, z a g o rz a łek w io se n n y O d o n tite s v e rn a i ro sz p o n k a z ą b k o w a n a V a leria n ella
denata.
19 B. Woziwoda, Inwentaryzacja flory roślin naczyniowych w lasach Nadleśnictwa Poddębice (RDLP Łódź), [w:] D. Anderwald (red.), Sposoby rozpoznawania, oceny i monitoringu wartości
przyrodniczych polskich lasów, „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej” 2006,
R. 8, z. 4 (14), s. 115-125.
20 Tamże oraz wyniki badał własnych autorki, niepublikowane.
21 Por. S. Durka, Flora naczyniowa miasta Szadku ze szczególnym uwzględnieniem
synantropów, praca magisterska wykonana w Katedrze Geobotaniki i Ekologii Roślin
Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1988
22 W. Bekier, Flora i zbiorowiska segetalne gminy Szadek w woj. sieradzkim, praca magisterska wykonana w Katedrze Geobotaniki i Ekologii Roślin Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1978.
23 Rośliny segetalne, tj. rośliny dziko rosnące na polach wśród roślin uprawnych (zbożowych lub okopowych) oraz w sadach i warzywniakach.
148
Beata WoziwodaP o d s u m o w a n ie
P o m im o n ie lic z n y c h p ra w n y c h fo rm o c h ro n y flo ry i ro ślin n o śc i, w y s tę p u ją c y c h w g m in ie S zadek, o b s z a r te n cech u je zn aczn e zró ż n ic o w a n ie szaty ro ślin n ej. N a le ż y d o ło ż y ć w sz e lk ic h s ta r a i, b y o c h ro n ić te n a jc e n n ie jsz e zach o w a n e e le m e n ty ś ro d o w isk a p rz y ro d n ic z eg o g m in y .
C ią g ło ść trw a n ia d rz e w o sta n ó w jo d ło w y c h w re z e rw ac ie „ Ja m n o ” z a p e w n ia ją p race h o d o w la n o -le śn e . P ew n e zag ro żen ie d la flo ry i ro ślin n o ści te g o o b ie k tu w iąże się z ro s n ą c ą p re s ją tu ry sty czn ą: p rz e z re z e rw a t p rz e b ie g a szlak tu ry sty c z n y P T T K W ś ro d k u P o ls k i zie m ia zn a n a i n ie zn a n a o ra z le śn a śc ie ż k a e d u k a c y jn a 24.
W o d n ie sie n iu do istn ie ją c y c h d rz e w p o m n ik o w y c h w sk a z a n a j e s t ich p o w tó rn a in w e n ta ry z a cja . O d szu k an ie i p rz e d sta w ie n ie do o c h ro n y k o le jn y c h d rz e w o w y m ia ra c h p o m n ik o w y c h p rz y c z y n iło b y się do z a c h o w a n ia n a jp ię k n ie jsz y c h o k a z ó w d en d ro flo ry .
Z a n ik a n ie lu b z m n ie jsz a n ie się z a so b ó w w ie lu g a tu n k ó w p raw n ie ch ro n io n y c h i c e n n y c h lo k aln ie j e s t w y n ik ie m a n tro p o g e n ic z n y ch p rzem ian śro d o w isk a p rz y ro d n ic z eg o . Z e w z g lę d u n a n ie c z ę ste w y stę p o w a n ie ( 1 -k ilk a stan o w isk ) i n ie z w y k le n is k ą lic z e b n o ść ro z p ro sz o n y c h w p rz e strz e n i p o p u lacji w ie lu g a tu n k ó w ro ślin b a rd z o rz ad k o n o to w a n y c h (w ty m ta k ż e p ra w n ie ch ro n io n y c h ) p o w in n y on e b y ć u z n a n e z a lo k a ln ie n a r ^ o n e n a w y g in ię c ie . Ich za c h o w a n ie za le ż y o d b ard zo w ie lu c z y n n ik ó w . O c zy w iście k o n ie c z n e je s t p rz e strz e g an ie p ra w n e g o za k a z u z ry w a n ia czy p o z y sk iw a n ia ty c h ro ślin ze sta n o w isk n a tu ra ln y c h o raz n isz c z e n ia ic h sie d lisk 25. Je d n a k u b y w a n ie g atu n k ó w m o że b y ć w y n ik ie m n a tu ra ln y c h p ro c e só w p rz e m ia n ro ślin n o śc i - tzw . sukcesji w tó rn ej. W ty m p rz y p a d k u k o n ie c z n e j e s t p o d ję c ie a k ty w n y c h d łu g o fa lo w y c h d z ia ła ń o c h ro n n y c h , o b e jm u ją c y c h np. k o szen ie łą k c z y p rz e b u d o w ę d rz e w o stan ó w w lasach . P rzetrw an ie g atu n k ó w se g e ta ln y c h je s t u w a ru n k o w a n e w y łą cz e n ie m fra g m e n tó w u p ra w z z a b ie g ó w c h e m ic z n eg o z w a lc z a n ia ch w astó w .
M ile w id z ia n a je s t w ię k sz a a k ty w n o ść sp o łe c z n o śc i lokalnej w d z ia ła n ia ch n a rzecz o c h ro n y p rzy ro d y . N a p rz y k ła d c ie k a w ą fo rm ą o c h ro n y ro ślin to w a rz y sz ą c y c h u p ra w o m m o g ło b y b y ć u tw o rz e n ie „e k o lo g ic z n eg o sk an sen u a g rio fitó w ”, sta n o w iąceg o a tra k c ję tu ry sty c z n ą . B lisk ie sąsie d z tw o i ła tw y d o ja z d do a g lo m e ra c ji łódzkiej p o w o d u je , że w o k o lic a c h S zad k u co ra z częściej lo k a liz o w a n e s ą d ziałk i re k re a cy jn e i d o m k i le tn isk o w e . K o rz y sta ją c z z a so b ó w o taczającej n as p rzy ro d y , sta ra jm y się ja k n ajm n iej j ą z n ie k sz ta łc ać i d e w a stow ać. S k u teczn o ść o c h ro n y n ie za le ż y w y łą c z n ie o d o b o w ią z u ją c eg o p raw a. Z a le ż y p rz e d e w sz y stk im o d p o sta w i d z ia ł a i ludzi.
24 Por. Program... 5 Por. Rozporządzenie...
B ib lio g r a f ia
Bekier W., Flora i zbiorowiska segetalne gm iny Szadek w woj. sieradzkim, praca magisterska wykonana w Katedrze Geobotaniki i Ekologii Roślin Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1978.
Durka S., Flora naczyniowa miasta Szadku ze szczególnym uwzględnieniem
synantropów, praca magisterska wykonana w Katedrze Geobotaniki i Ekologii
Roślin Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1988.
M atuszkiewicz J. M., Przeglądfitosocjologiczny zbiorowisk leśnych Polski. Bory
mieszane i acidofilne dąbrowy, „Fragmenta Floristica et Geobotanica” 1988, z. 33
(1-2), s. 107-182.
Program ochrony przyrody, RDLP Łódź, Nadleśnictwo Poddębice, Obręby: Bogdance, Poddębice, Sieradz, stan na 1.01.2007, Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej,
Oddział w Warszawie, W ydział Produkcyjny w Łodzi, Łódź 2007 (maszynopis).
Rozporządzenie M inistra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną „Dziennik Ustaw”2004, nr 168, poz. 1764.
Sowa R., Filipiak E., Andrzejewski H., Regeneracja grądu jodłow ego w rezerwacie
Jamno, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Botanica” 1993, z. 10, s. 3-21.
Sowa R., Szymański J., Rezerwat jodłow y Jamno, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1966. ser. II, z. 22, s. 105-119.
Szymański J., Rezerwat leśny Jam no ze stanowiskiem Abies alba M ill, praca magisterska wykonana w Katedrze Systematyki i Geografii Roślin (obecnie: Katedra
Geobotaniki i Ekologii Roślin) Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1962.
Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r., „Dziennik U staw” 2004, nr 92,
poz. 880, art. 48.
W oziwoda B., Changes in oak-hornbeam fo rest in the north p a rt o f the Wysoczyzna
Łaska mesoregion (Central Poland), ,,Ecological Questions” 2002, No 2, s. 117-129.
W oziwoda B., Inwentaryzacja flo ry roślin naczyniowych w lasach Nadleśnictwa
Poddębice (RDLP Łódź). [w:] Anderwald D. (red.), Sposoby rozpoznawania, oceny i monitoringu wartości przyrodniczych polskich lasów, „Studia i Materiały Centrum
Edukacji Przyrodniczo-Leśnej” 2006, R. 8, z. 4 (14), s. 115-125.
PLANT COVER PROTECTION IN THE COMMUNE OF SZADEK
Summary
As a result of a high degree of natural environment transformation in the neighbourhood o f Szadek the variety of forms o f nature protection is rather limited in this area. There is a nature reserve ,,Jamno” with an area o f 22.56 ha established in 1959 to protect the fir and oak forest at the northerly limit o f the area where the fir-tree is found. In old manor and village parks there are some very old trees - the register of nature monuments within
