A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S ____________________ FOLIA OECONOMICA 92, 19B9_____________________
W łod zim ierz M i e l c z a r e k *
ANALIZA PORÓWNAWCZA KOSZTÓW GOSPODARKI ZASOBAMI MIESZKANIOWYMI NA PRZYKŁADZIE DZIAŁALNOŚCI SM '•OGNIWO11 I SM "TEOFILÓW" W Ł ODZI
W LATACH 1981-1985
K oszty gospodarki zasobami mieszkaniowymi są n ie z m i e r n i e i s t o t ną k a t e g o r i ą ekonomiczną, k t ó r a powinna wyw ierać wpływ zarówno na k s z t a ł t o w a n i e s i ę o p ł a t za użytkow anie mieszkań, j a k również na s y t u a c j ę ekonomiczno-finansową s p ó ł d z i e l n i m iesz kaniow ych 1. Wprowa dzana w ż y c i e reforma gospodarcza z m ie r z a ją c a do u s a m o d z ie l n ie n i e p r z e d s i ę b i o r s t w i ic h samofin ansowania d op row ad z iła w pierwszym r z ę d z ie do wzrostu cen i t a r y f za m a t e r i a ł y i u s ł u g i , co o d b i ł o 3 i ę znacząco na k o sz tach gospodarki zasobami m ieszkaniowym i, a w kon s e k w e n c ji dop row ad ziło do f a t a l n e j s y t u a c j i finansowo-ekonom icznej- w ie l u s p ó ł d z i e l n i , mieszkaniowych. W r e z u l t a c i e dokonano ( l a t a 1985- -1986) podwyżki czynszów za użytk ow anie m ie s z k a n ia , co z k o l e i n ie z a c h w y c iło najemców l o k a l i u w a ż a ją cy ch , c z ę s to n i e hez s ł u s z n o ś c i , iż s p ó ł d z i e l c z o ś ć p rz e rz u c a c i ę ż a r wzrostu kosztów na i c h b a r k i bez podejmowania d z i a ł a ń z m ie r z a ją c y c h do ic h z m in im a liz o w a n ia .
♦
D o ktor, a d iu n k t w Z a k ła d z i e Ekonomiki Budownictwa i Inw estycji UL. S t w i e r d z e n i e , iż k o s z ty powinny w yw ierać wpływ na ww. d z i e d z in y n i e oznacza, i ż wpływ t a k i w r z e c z y w i s t o ś c i i s t n i e j e , a ś c i ś l e j b i o r ą c , że J e s t on p e ł n y . P o l i t y k a sp ołe czn a r e a liz o w a n a w P o l sce przez d ł u g i e l a t a w z a k r e s i e budownictwa mieszkaniowego z a k ł a d a ła s t a b i l i z a c j ę o p ł a t czynszowych w d łu ż s z y c h o k re s a c h , co b y ło możliwe m. i n . d z i ę k i systemowi d o t a c j i . Nie r o z w i j a j ą c tego zagad n i e n i a s z e r z e j , n i e p r ó b u ją c go w a r t o ś c io w a ć , warto zauważyć, że w l a t a c h 1981-1984 z a z n a c z y ł s i ę w zrost u d z i e l a n y c h s p ó łd z i e l n i o m mieszkaniowym d o t a c j i mimo ic h przedmiotowego c h a r a k t e r u . O granicze n ia d o t a c j i wprowadzane w ż y c i e od 19B5 r . spowodować m u s ia ły pod wyżki czynszów w szeregu s p ó ł d z i e l n i a c h i choć ,ze społecznego pun ktu w id z en ia j e s t to s y t u a c j a n i e k o r z y s t n a , to k a t e g o r i a kosztów e k s p l o a t a c j i n a b r a ł a w ten sposób ja k b y większego z n a c z e n ia .
Cel n i n i e j s z e g o opracowania j e s t związany z próbą odpowiedzi na p y t a n i e - czy wzrost kosztów e k s p l o a t a c j i zasobów mieszkaniowych b y ł z a le ż n y od s p ó ł d z i e l n i czy też n i e , a ś c i ś l e j b i o r ą c - na i l e b y ł za le ż n y a na i l e n i e ?
Aby odpowiedzieć na to p y t a n i e n a l e ż y :
a ) p rzep row ad zić próbę o k r e ś l e n i a kosztów z a le ż n y c h i n i e z a l e ż nych od s p ó ł d z i e l n i m ie sz k a n io w e j;
b) dokonać a n a l i z y zmian zachodzących w c z a s i e , w z a k r e s i e kosz tów z a le ż n y c h i n i e z a le ż n y c h ( a n a l i z a dynamiki wzrostu k o sz tó w );
c ) o k r e ś l i ć zmiany zachodzące w s t r u k t u r z e kosztów e k s p l o a t a c j i podstawowej, z uwzględnieniem kosztów za le ż nych i n ie z a l e ż n y c h .
W c e l u nadania cech większego u o g ó l n i e n i a wnioskom wypływającym z a n a l i z y , z o s t a n ie ona przeprowadzona w o d n i e s i e n i u do dwóch łó d z k i c h s p ó ł d z i e l n i mieszkaniowych, będących s p ó ł d z i e l n i a m i typu eks- p l o a t a c y j n e g o , a c z k o lw ie k d z i a ł a j ą c y c h w z u p e łn ie różnych warun kach. Będą to S p ó ł d z i e l n i e Mieszkaniowe "Ogniwo" i " T o o f i l ó w " , a o- k re s a n a l i z y obejmie l a t a 1981-19853.
1. Koszty za le ż n e i n ie z a le ż n e w s p ó ł d z i e l c z e j pospodarco zasobami mieszkaniowymi
Gospodarowanie zasobami mieszkaniowymi p rze b ie g a w n a s t ę p u j ą cych z a k re s a c h :
- e k s p l o a t a c j i podstawowej i pom ocniczej;
- u t r z y n a n ia zasobów w n a l B ż y t y n 3 t a n i e technicznym ; - m o d e r n iz a c j i zasobów m ieszkaniow ych.
2
D z i a ł a l n o ś ć in w e s t y c y j n a prowadzona przez s p ó ł d z i e l c z o ś ć mieszkaniową j e s t na t y ł o s p e c y f i c z n ą formą d z i a ł a l n o ś c i , iż wyma ga pow ołania o k re ś lo n y c h i odrębnych 3łużb . Ma to wpływ na wysokość n i e k t ó r y c h rodzajów kosztów w d z i a ł a l n o ś c i podstawowej. Na podstauie typowego układu rodzajowego kosztów, trudno by b y ło ko sz ty prowadzo n e j d z i a ł a l n o ś c i i n w e s t y c y j n e j w y o d ręb n ić , wymagałoby to bowiem dość żmudnych badari. Z tego też względu do a n a l i z y d o b ra liś m y t a k i e s p ó ł d z i e l n i e , k t ó r e tego r o d za ju d z i a ł a l n o ś c i n ie prowadzą, co u- ł a t w i a n i e w ą t p l i w i e wnioskowanie.
3
Rok 1981 b y ł o s ta tn im rokiem przed wprowadzeniem r e fo rm y , stąd też dane tego roku s ta n o w ią dogodny punkt o d n i e s i e n i a do oceny j a k o ś c i i kierunków zmian zachodzących w s f e r z e gospodarki zasoba mi mieszkaniowymi od momentu ro z p o c z ę c ia reformowania g o s p o d a rk i.
Ze względu na f a k t , iż rob oty m od e rn iza cyjne w zasobach m iesz kaniow ych, tz n . z a b i e g i mające elim in o w a ć z u ż y c ie s p o łe c z n e ,
stano-4
wią w s p ó łd z ie lc z y m budownictwie n i e w i e l k i m arg in es, k w e s tią okreś l e n i a kosztów z a le ż n y c h i n i e z a le ż n y c h omówimy w o d n i e s i e n i u do dwóch p ie rw sz ych zakresów.
Obowiązujący (w Je d n o s tk a c h zrzeszonych w CZSBM) u k ła d k l a s y f i k a c y j n y d z i e l i k o s z ty gospodarki m ieszkaniow ej n a s t ę p u ją c o :
A. Koszty e k s p o a t a c j i podstawowej:
a ) p ła c e i n a r z u ty na p ła c e pracowników a d m i n i s t r a c y j n o - b i u r o wych i i n ż y n i e r y j n o - t e c h n i c z n y c h ;
b) p ła c o i n a r z u ty na p ła c e p o z o s t a ł y c h pracowników; c ) m a t e r i a ł y , przedm ioty n i e t r w a ł e , e n e r g i a ; d) woda i k a n a l i z a c j a ; e ) wywóz ś m i e c i ; f ) p o z o s t a ł e k o sz ty (BH P, w i e c z y s t e u ż y tk o w a n ie ) ; g) ko sz ty Zarządu; h ) od p isy na fundusze s p e c j a l n e i s c e n t r a l i z o w a n e . B. Koszty e k s p l o a t a c j i pom ocniczej:
a ) k o sz ty c e n t r a l n e g o ogrzewania (z k o tł o w n i w łasnych i obcych); b) k o sz ty c i e p ł e j wody (z k o tł o w n i w łasnych i o b c y c h );
c ) ko sz ty e k s p l o a t a c j i dźwigów.
C. Koszty u trzym ania zasobów w n ależ y ty m s t a n i e technicznym : a) k o sz ty remontów i k o n s e r w a c ji środków t r w a ł y c h , n i e z a l i c z a nych do zasobów m ieszkaniow ych, a użytkowanych przez s p ó ł d z i e l n i ę ;
b) od p isy a m o rty z a c y jn e środków t r w a ł y c h n i e z a l i c z a n y c h do z a sobów m ieszkaniow ych;
c ) k o sz ty remontów i k o n s e r w a c ji zasobów m ie sz k a nia w a d m in i s t r a c j i z l e c o n e j ;
d) od p isy na remonty i k o n s e rw a c ję zasobów m ieszkaniowych będą cych w ła s n o ś c ią s p ó ł d z i e l n i .
Poziom kosztów g osp o d arki zasobami mieszkaniowymi w yznaczają różnorodne c z y n n i k i . T y lk o w n i e w i e l k i m s to p n iu mogą decydować o n ic h same s p ó ł d z i e l n i e , n a to m ia s t w p r z e w a ż a j ą c e j mierze są one od
4
W. M i e l c z a r e k , 3. W a l e w i c z , Gospodarka s p ó ł d z i e l c z y m i zasobami mieszkaniowymi w RSM " O s i e d l e Młodych" w Łodzi w l a t a c h 1976-1982, " Z e s z y t y Naukowe UŁ" 1906, nr 55.
n ic h n i e z a l e ż n e . N a j i s t o t n i e j s z y m i czynnikami wpływającym i w obiek- tywny sposób na poziom kosztów e k s p l o a t a c j i są.-5
a ) ko sz t r e a l i z a c j i s u b s t a n c j i m ie sz ka n io w e j; b) wysokość budynku;
c ) d łu g o ś ć , szerokość oraz c h a r a k t e r rzu tu budynku; d) j a k o ś ć wykonania i ro d z a j zu ży ty ch m a te ri a ł ó w ; 0) wiek budynku;
f ) ro z w ią z a n ia w z a k r e s ie i n f r a s t r u k t u r y o s i e d l a ; r ) wysokość stawek o p ł a t za u s ł u g i komunalne; h) s t r u k t u r a mieszkań i sposób ic h u żytk ow an ia; 1) w i e l k o ś ć i u kład p r z e s t r z e n n y zasobów;
j ) poziom cen n a t e r i a ł ó w wykorzystywanych w gospodarce zasobami n ie s z k a n io w y m i.
W cytowanym a r t y k u l e A. Borow icz szeroko omawia o d d z ia ły w a n ie poszczególnych czynników na poziom kosztów gospodarki zasobami m ieszkaniowym i, n ie będziemy ic h zatem p o w ta rz a ć , o g r a n i c z a j ą c 3ię do ogólnego s t w i e r d z e n i a , i ż k o s z ty n i e z a l e ż n e od s p ó ł d z i e l n i w y n i k a j ą przede wszystkim z cech eksploatow anych budynków, rozwiązań w z a k r e s i e i n f r a s t r u k t u r y t e c h n i c z n e j danego tere n u oraz cen u słu g i materiałów. Zważywszy dodatkowo, iż i s t n i e j ą pewne normy, k t ó r e są zewnętrznymi datami d la s p ó ł d z i e l n i (muszą być przez n i e o b l i g a t o r y j n i e p r z e s t r z e g a n e ) , przykładowo s ta w k i i n a rz u ty p ł a c , od p isy na fundusze a m o rty za c y jn e i fundusze s p e c j a l n e , zak res kosztów z a le ż n y c h oii s p ó ł d z i e l n i (kosztów s u b ie k ty w n y c h ) j e s t stosunkowo wąs k i .
Przypatrzm y s i ę zatem poszczególnym rodzajom obowiązującego u- kładu kosztów gospodarki zasobami mieszkaniowymi i spróbujmy o k r e ś l i ć - czy są one za le ż n e od s p ó ł d z i e l n i czy też n i e ?
Art A.
P ł a c a ja k o ko sz t j e s t k a t e g o r i ą w zg lęd n ie zależną od s p ó ł d z i e l n i , bowiem na w ie l k o ś ć p ł a c w p ływ ają przede wszystkim c z y n n i k i s u b ie k tyw ne j a k np. w i e l k o ś ć s p ó ł d z i e l n i , in tensyw ność i k u l t u r a u- żytko w ania zasobów. Mają one i s t o t n i e j s z y wpływ na p ła c e n iż c z y n n i k i n i e z a l e ż n e od s p ó ł d z i e l n i (n o r m a t y w n e ), k t ó r e wywodzą s i ę z
5 A. B o r o w i c z , Zna cz en ie gospodarki zasobami m ieszka niowymi i t ru d n o ś c i w j e j org anizow an iu na p r z y k ł a d z i e LSM, " Z e s z y t y Naukowe U t" 1982, nr 16.
norm p iecow ych (w ramach przepisów o p ła c a c h d l a je d n o s t e k zgrupo wanych w CZSBM).
Narzuty na p ł a c e , druga k a t e g o r i a w t e j p o z y c j i układu r o d z a j o wego kosztów, j e s t o k re ś lo n a odpowiednimi normami zewnętrznymi (o- bowiązkowe p r o c e n ty odpisów na u b e z p ie c z e n ia s p o łe c z n e , podatek od funduszu p ł a c i t p . ) . Wzrost p ł a c powoduje co prawda (p r z y s ta ły m o- p r o c e n t o w a n i u ) , t a k i e w zrost o g ó ln e j kwoty narzutów , jednak mimo w szystko o w i e l k o ś c i ty c h narzutów d e cyd uje przede wszystkim s k a la procentowa narzutów. K a t e g o r i ę tę z a lic z y m y w ięc do kosztów w zględ n i e n ie z a le ż n y c h od s p ó ł d z i e l n i .
K oszty m a te rla ło w e i przedmiotów n i e t r w a ł y c h można uznać za w zg lęd n ie za le ż n e od s p ó ł d z i e l n i , bowiem na ic h w ie l k o ś ć mają wpływ przede wszystkim c z y n n i k i subiektyw ne (in t e n s y w n o ś ć i k u l t u r a u ż y t kowania zasobów). I choć w i e l k o ś ć zu żytych m a te ria łó w j e s t tak że w pewnej mierze pochodną o d d z ia ły w a n ia czynników ob iektyw n ych (n p . za potrzeb ow an ie na m a t e r i a ł y potrzeb ne do p r a w i d ło w e j e k s p l o a t a c j i pomocniczych urządzeń t e c h n i c z n y c h ) , to ranga czynników s u b ie k t y w nych j e 3 t w ię k s z a .
Koszty z u ż y c ia e n e r g i i (wymionione w n az w ie , choć n i e s p e c y f i k o - wane osobno) są k a t e g o r i ą , k t ó r a z pewnością j e s t w zg lęd n ie n i e z a le żn ą od s p ó ł d z i e l n i , bowiem ta o s t a t n i a n i e ma żadnego wpływu na u s t a l e n i e wysokości t a r y f za e n e r g i ę e l e k t r y c z n ą . J e s t to sprawa d e c y d u ją c a (wysokość t a r y f ) w o k r e ś l e n i u kosztów z u ż y t e j e n e r Q i i i nawet c z y n n i k i sub iek tyw ne ( k u l t u r a i in tensyw no ść w użytkowaniu e n e r g i ą ) n ie mają tak dużego z n a c z e n ia j a k t a r y f y 6 .
K oszty wody i k a n a l i z a c j i oraz wywóz ś m ie c i są kosztami w zg lęd n i e n ie z a le ż n y m i od s p ó ł d z i e l n i . Choć k u l t u r a użytk ow ania zasobów na wpływ na w i e l k o ś ć kosztów p o n ie s i o n y c h z tego t y t u ł u , Jednakże d e c y d u ją c y wpływ mają nań: in te n sy w n o ść e k s p l o a t a c j i oraz ceny u- s łu g k o m u n a l n y c h , ^ w ięc c z y n n i k i o b iek ty w n e.
^ K o s z t y z u ż y c ia m a t e r i a ł ó w , przedmiotów n i e t r w a ł y c h i e n e r g i i obejmują n. i n . : - w s z y s t k i e zużywane b ezp o śred n io przez gospo darkę zasobami mieszkaniowymi p rzed m ioty n i e t r w a ł e , j a k również ma t e r i a ł y zużywane do u trzy m a n ia c z y s t o ś c i , m a t e r i a ł y b iu ro w e, ma t e r i a ł y pomocnicze zużywane do e k s p l o a t a c j i dźwigów, k o s z ty opału i m a te r i a ł ó w pomocniczych zużywanych przez w łasne k o t ł o w n i e ; - k o sz ty e n e r g i i e l e k t r y c z n e j zużywanej na c e l e o ś w i e t l e n i o w e i napędu ( h y d r o f o r y , u rz ą d z e n ia dźwigowe, s i l n i k i w k o t ł o w n i a c h i t p . ) .
Z grupy kosztów p o z o s t a ł y c h powinno wyodrębnić s i ę ko3z t y w i e c z ys te g o u ż y tk o w a n ia . któęe są k a t e g o r i ą n ie z a le ż n ą od s p ó ł d z i e l n i , a o k r e ś l a j ą j ą t a k i e c z y n n i k i obiektywne j a k : w ie l k o ś ć te re n u z n a j dującego s i ę pod eksploatowanymi zasobami mieszkaniowymi oraz s ta w k i o p ł a t w ie c z y s te g o użytkowania wnoszonych za je d n o s tk ę t e r e n u . Resz tę kosztów z grupy p o z o s t a ł o 7 z a l i c z y ć można do kosztów zależ nych od s p ó ł d z i e l n i , bowiem wpływają nart przede wszystkim c z y n n i k i su b ie k tyw ne .
Koszty Zarządu są narzutem c z ę ś c i kosztów p o ś re d n ic h związanych z kierowaniem s p ó ł d z i e l n i ą ja k o c a ł o ś c i ą i można o k r e ś l i ć J e Jako za le ż n e od s p ó ł d z i e l n i .
Odpisy na fundusze s p e c j a l n e są typowym przykładem kosztów u- z a le ż n io n y c h od czynników normatywnych. I c h w i e l k o ś ć r e g u l u j ą zew n ę trz n e normy (u s t a l o n e przez CZSBM) o k r e ś l a j ą c e m. i n . zasady two r z e n i a funduszy: s o c j a l n e g o , mieszkaniowego i nagród. Bazą tych kosztów J e s t co prawda w ie lk o ś ć funduszu p ł a c (k o s z t w zg lęd n ie za l e ż n y ) , jednak sama w ie lk o ś ć n arzu tu j e s t normą n ie z a le ż n ą od s p ó ł d z i e l n i i tak też p o tra k tu je m y te k o sz ty ( j a k o k o sz ty n i e z a l e ż n e od s p ó ł d z i e l n i ) a .
Ad 0.
Koszty c e n t r a ln e g o og rze w a n ia , dostaw c i e p ł e j wody i e k s p l o a t a c j i dźwigów są zdeterminowane w pierwszym r z ę d z ie czynnikam i n ieza- le rh y m i od s p ó ł d z i e l n i (np. cechy budynku, in te nsyw no ść e k s p l o a t a c j i * ceny usłu g kom unalnych), s tą d też o k r e ś lim y j e ja k o k o sz ty n i e z a l e ż n e .
Ad C.
Koszty utrzym ania zasobów w należytym s t a n i e technicznym także n a le ż y z a l i c z y ć do kosztów n ie z a l e ż n y c h od s p ó ł d z i e l n i , bowiem ic h w i e l k o ś ć d e te r m in u ją głó w nie c z y n n i k i obiektyw ne w y n ik a ją c e
głów-7
Do kosztów p o z o s t a ł y c h , oprócz kosztów w ie c z y s te g o użytkowa n i a , z a lic z a m y : k o sz ty c z y s z c z e n ia kominów i kanałów , podatek od n ie ru c h o m o ś c i, n ak ła d y na bhp i u b e z p ie c z e n ia rzeczowe oraz k o sz ty przejazdów i d e l e g a c j i słuźbow.ych.
O
u Zoajemy s o b ie sprawę, iż p ro p o z y cja nasza j e s t d y s k u s y jn a . Przykładow o Ŕ. S ę k , w a r t y k u l e : S y t u a c j a ekonomiczno-finansowa s p ó ł d z i e l n i m ieszkaniow ej na p od sta w ie r e a l i z a c j i zadart finansowo- -Qospodarczych w RSM "ß a w e ln a " w Ło d z i, “ B i u l e t y n In f o r m a c y jn y - U- ży tk o w a n ie . K o n s e rw a c ja . Remonty'1 1984, nr 4-5, z a L i c z y ł n a r z u ty na fundusze s p e c j a l n e do kosztów z a le ż n y c h od s p ó ł d z i e l n i .
n i e z cech f i z y c z n y c h i k o n s t r u k c y jn y c h budynku i jeg o wieku a t a k że cen m a t e r i a ł ó w , J a k o ś c i wykonawstwa i in te n s y w n o ś c i e k s p l o a t a c ji . Co prawda, k u l t u r a użytkowania ( c z y n n i k s u b ie k t y w n y ) ma także wpływ, na te k o s z t y ( jednak J e s t on z n a c z n ie m niej i s t o t n y od u przednio w ym ien ion ych .
Przeprowadzona a n a l i z a obowiązującego w s p ó ł d z i e l c z o ś c i m ie sz k a n io w e j układu rodzajowego kosztów w y k a z a ła , i ż n ie możńa Je d n o zn a czn ie o k r e ś l i ć , na p odstaw ie s p e c y f i k a c j i kosztów, k t ó r e z n ic h z a l i c z y ć można do z a le ż n y c h , a k t ó r e do n i e z a le ż n y c h od s p ó ł d z i e l n i . Nie s p r z y j a temu zarówno s y n t e t y c z n y z a p is u k ła d u , w k tóre g o poszczególnych p o z y c ja c h znaleźć'można je d n o c z e ś n ie k o s z ty za le ż ne i n ie z a le ż n e od s p ó ł d z i e l n i , J a k również f a k t , i ż ten sam k o sz t mo że być zdeterminowany równocześnie czynnikam i zależnym i i n i e z a l e ż nymi od s p ó ł d z i e l n i . Stą d też już samo w y o d ręb n ie n ie t a k i c h kosztów nasuwać może poważne k ł o p o t y ( n i e mówiąc o późniejszym wnioskowa n i u ) . Najlepszym sposobem, choć j e d n o c z e ś n ie zbyt pracochłonnym by mógł być r e a l n y do wykonania, b y ła b y a n a l i z a dokumentów pierwotnych o k r e ś l a j ą c y c h k o s z t y , aby móc choć w p r z y b l i ż e n i u o k r e ś l i ć jego k a t e g o r i ę z i n t e r e s u j ą c y c h nas względów. Jednak i w tym przypadku m ie lib y śm y do c z y n i e n i a z pewnymi w i e l k o ś c i a m i p r z y b liż o n y m i wobec niemożności ś c i s ł e g o i jednoznacznego s k l a s y f i k o w a n i a danego kosztu determinowanego wieloma zależnym i i n ie z a le ż n y m i c z yn n ik a m i. Nie- n n i e j je d n a k , wydaje s i ę , że d la s ta w ia n y c h przez nas celów uporząd kowanie kosztów, k t ó r e p r z e p ro w a d z iliś m y może być w y s t a r c z a j ą c o po prawne .
? . K rótk a c h a r a k t e r y s t y k a S p ó ł d z i e l n i Mieszkaniowych "Ogniwo" / i " T e o f i l ó w " w Ł odzi
S p ó ł d z i e l n i a Mieszkaniowa "Ogniwo"
S p ó ł d z i e l n i a Mieszkaniowa "Ogniwo" w c h w i l i obecnej prowadzi d z i a ł a l n o ś ć w y łą c z n ie e k s p l o a t a c y j n ą ( o s t a t n i e budynki m ie sz ka ln e z o s t a ł y oddane do użytku z końcem l a t s i e d e m d z i e s i ą t y c h ) , choć w p la n a c h S p ó ł d z i e l n i i s t n i e j e tak że d z i a ł a l n o ś ć i n w e s t y c y j n a . Zasoby M ieszkanio we ( i c h w i e l k o ś ć , l o k a l i z a c j a , w ie k , wysokość i ro d z a j zabudowy) w pływ ają w o c z y w i s t y sposób na k o s z ty e k s p l o a t a c j i . Przed stawim y zatem i c h k r ó t k ą c h a r a k t e r y s t y k ę .
W 1985 r . SM "Ogniwo" a d m in is tro w a ła 67 budynkami m ie s z k a ln y mi zn a jd ują cym i s i ę we w ą z y s tk ic h d z i e l n i c a c h m ia s t a , w ranach t r z e c h a d m i n i s t r a c j i o s ie d lo w y c h ( o s i e d l a : "Zubardż" - 24 budynki, "Rozproszone" - 21 b u dyn ki, "G ó rn a " - 22 b u d y n k i ) 9 . Dane te pozwa l a j ą na s tw ie r d z e n ie ^ Ze l o k a l i z a c j a poszczególnych o s i e d l i oraz ro d z a j ic h zabudowy (zabudowa ro zp ro sz o n a ) n ie są czynnikam i u ł a t w iającym i' prowadzenie g osp trd arki zasobami m ieszkaniowym i. Pomimo tego, że S p ó ł d z i e l n i a "Ogniwo" J e s t n i e w i e l k a " 10, co j e s t k o r z y stn e z punktu w id z en ia kosztów e k s p l o a t a c j i , r o z p r o s z e n ie s u b s ta n c j i m ieszkaniow ej musi powodować wzrost wydatków na tę s f e r ę d z i a ł a l n o ś c i S p ó ł d z i e l n i (w ię k s z e z a t r u d n i e n i e w a d m i n i s t r a c j i S p ó ł d z i e l n i i obsłudze mieszkańców, wyZsze k o sz ty t r a n s p o r t u l u d z i i m a te ria łó w i t p . ) .
Obok w i e l k o ś c i zasobów mieszkaniowych i i c h l o k a l i z a c j i , na k o s z ty gospodarki zasobami mieszkaniowymi ma wpływ wiek budynków, ś r e d n i wiek budynków ad m inistro w an ych przez SM "Ogniwo" wynosi ca 14 l a t . Nie j e s t on w ię c w y s o k i, co j e s t k o rz y s t n e z punktu w id z e n ia g osp od arki zasobami S p ó ł d z i e l n i , im bowiem młodsze zasoby tym m n ie jsz e powinny być n akład y na ic h e k s p l o a t a c j ę 11. W wypadku SM "Ogniwo" stosunkowo młodemu wiekowi zasobów mieszkaniowych t o w a rz y szy jednak dość duże z r ó ż n ic o w a n ie w z a k r e s i e t e c h n o l o g i i w j a k i c h z o s t a ł y z re a liz o w a n e budynki m ie s z k a ln e . W p r z y b l i ż e n i u , 22% wszy s t k i c h budynków (15 budynków) z r e a liz o w a n o metodą t r a d y c y j n ą . Są one j e d n o c z e ś n ie n a j s t a r s z y m i zasobami. Ten s ta n rz e c z y z d a je s i ę sugerować ko niecz no ść wyższych nakładów na e k s p l o a t a c j ę , gdyż bu d y n k i m ie sz ka ln e z re a liz o w a n e w t e c h n o lo g i a c h t r a d y c y j n y c h wymagają w iększych nakładów na ic h u trzym anie (k o n ie c z n o ś ć rozbudowy z a p i e cz a konserwacyjno-remontowego, szerszeg o i b a r d z i e j różnorodnego z a o p a tr z e n i a w niezbędne ś r o d k i i m a t e r i a ł y ) .
O s ie d le "Rozproszone" l i c z ą c e 21 budynków obejmuje zasoby z l o k a li z o w a n e w c z t e r e c h różnych d z i e l n i c a c h m ia s t a . J e s t w ię c o- s ie d lem t y l k o z nazwy, tta dobrą sprawę t y l k o o s i e d l e "Z u b a rd ź " od powiada warunkom o k r e ś la ją c y m typowe o s i e d l e .
10 ?
Zasoby mieszkaniowe SM "Ogniwo" ( c a 186 t y s . m p. u. i 3814 m ieszkań) zamieszkane przez około 11,5 tys.m iesz k ańcó w n a l e c ą obok zasobów mieszkaniowych SM "Czerwony r y n e k " do n a jm n ie js z y c h w w oje wództwie m iejskim łódzkim.
11 Pewne zró ż n ic o w a n ie wiekowe (1 budynek wybudowany przed wojnę i k i l k a na p rz e ło m ie l a t p i ę ć d z i e s i ą t y c h i s z e ś ć d z i e s i ą t y c h ) , z j a w is k o n ie k o r z y s t n e w a s p e k c ie kosztów e k s p l o a t a c j i , n i e je s t zbyt duże by mogło w i s t o t n y sposób wpływać na k o sz ty e k s p l o a t a c j i .
J e ś l i chodzi o wysokość zabudowy, k o l e j n y cz yn n ik mający wpływ na k o sz ty e k s p l o a t a c j i , to ś r e d n ia wysokość zabudowy w SM "Ogniwo" wynosi 8,6 k o n d y g n a c ji, przy czym 43% ogółu budynków (29 budynków), to budynki 11-k o n d yg n a c y jn e . Tak duży odsetek budynków ś re d n io wy s o k ic h n i e j e s t z ja w is k ie m zbyt k o rz y s t n y n d la S p ó ł d z i e l n i . Budynki ś re d n io wysokie wyposażone w pewne u rz ąd z e n ia t e c h n ic z n e ( d i w i g i , h y d r o f o r y , z s y p y ) wymagają większych nakładów niezbędnych do ic h w ł a ś c i w e j e k s p l o a t a c j i n iż budynki n iż s z o . N i e k o r z y s t n i e d l a S p ó ł d z i e l n i p rz e d s ta w ia s i ę także s y t u a c j a w z a k r e s i e r e l a c j i p o w ie r z chni użytkowej mieszkart do p o w ie rz c h n i p ła s z c z y z n zewnętrznych
bu-1 bu-1
dynku ( e l e w a c j i i p o k r y c ia dachowego) . W SM "Ogniwo" budynki jed - no- i dwuklatkowe stan ow ią ca 54% o g ó łu , co stanowi p o t w ie rd z e n ie n i e k o r z y s t n e j s y t u a c j i w tym z a k r e s i e . .
t S p ó ł d z i e l n i a Mieszkaniowa " T e o f i l ó w "
S p ó ł d z i e l n i a Mieszkaniowa " T e o f i l ó w " j e s t S p ó ł d z i e l n i ą typu e k s p l o a t a c y jn e g o , a s ta n j e j zasobów p rz e d s t a w ia s i ę n a s t ę p u ją c o :
Zasoby mieszkaniowe SM " T e o f i l ó w " ( 3 I 9 budynków, w tym 273 2 13
w łasnych o, p o w ierzc h n i u żytkow ej ca 013,5 t y s и ) zam ieszkuje ca 64 t y s . mieszkańców, co oznacza, że S p ó ł d z i e l n i a ta n a le ż y do n a j w iększych w województwie m ie jsk im łó dzkim. Zasoby te tworzą zwarty kompleks mieszkaniowy z l o k a li z o w a n y w p ółnocno-w schodniej c z ę ś c i Ł o d z i, a d m in is tro w a n e j w u k ł a d z i e t r z e c h o s i e d l i ( o s i e d l a : W ł . Reymonta, S t . Żeromskiego i M. K o n o p n i c k i e j ) . 0 i l e s k a la S p ó ł d z i e l n i może ujemnie wpływać na k o s z ty e k s p l o a t a c j i zasobów, o t y l e s k u p ie n ie zasobów na jednym zwartym t e r e n i e j e s t s y t u a c j ą k o r z y s tn ą .
Zasoby mieszkaniowe SM " T e o f i l ó w " są zasobami stosunkowo młody mi . ( ś r e d n i wiek budypków wynosi 18 l a t ) i co w a ż n ie js z e z r e a l i z o w a ne są w c a ł o ś c i (poza n ie k tó ry m i budynkami administrowanymi w t r y b ie p o w i e r n ic t w a ) w jednym s y s te m ie tech n o lo g iczn ym , a m ia n o w ic ie w s ys tem ie ŁSM. J e s t to s p r z y j a j ą c a s y t u a c j a d l a kosztów e k s p l o a t a c j i zasobami. P r z e c i ę t n y dom m ieszkaln y w zasobach SM " T e o f i l ó w " l i c z y
12
Im większy j e s t bowiem u d z i a ł p o w ierz c h n i u żytk ow ej mieszkart, tym m niejsz e powinny być ( p r z y p o z o s t a ł y c h c z yn n ik a c h jednakowych) k oszty e k s p l o a t a c j i . N ie k o r z y s tn e w tyra a s p e k c ie r e l a c j e mają m i e j sce w tedy, k ie d y budynek s k ła d a s i ę z m a łe j i l o ś c i k l a t e k scho dowych .
6,2 k o n d y g n a c ji, co oznacza, i ż w zabudowie m ie sz k aniow e j dominują domy 5-kondygnacyjne (c a 79S ogółu budynków m ie s z k a ln y c h ). J e s t to także k o rz y stn a s y t u a c j a d la S p ó ł d z i e l n i .
Nie udało nam s i ę n i e s t e t y uzyskać danych od nośnie do s t r u k t u r y budynków w SM " T e o f i l ó w " .pod względem l i c z b y k l a t e k schodowych, k t ó ra to s t r u k t u r a w sposób p ośred n i o k r e ś l a r e l a c j ę p o w ie rz c h n i u ż y t kowej mieszkart do p ow ierzch ni p ła s z c z y z n zewnętrznych budynku, co j a k u przednio s t w i e r d z i l i ś m y j e s t i s t o t n e z punktu w id z en ia kosztów e k s p l o a t a c j i . Jednak ja k wynika z rozmów z pracownikami S p ó łd z ie l n i, w 5M " T e o f i l ó w " zdecydowanie przew ażają budynki o t r z e c h i w i ę c e j k l a t k a c h schodowych, co oznacza k o r z y s t n ą , z tego punktu w id z e n ie , s y t u a c j ę .
3. K oszty gospodarki zasobami mieszkaniowymi w S p ó ł d z i e l n i a c h mieszkaniowych "Ogniwo" i " T e o f i l ó w "
w l a t a c h 1961-1985
P o n ie s i o n e k o sz ty w z a k r e s i e gospodarki zasobami mieszkaniowymi o
w obu S p ó ł d z i e l n i a c h (w p r z e l i c z e n i u na m p. u. r o c ? n i e ) o b ra zu ją dane zaw arte w tab . 1.
Układ t a b e l i odbiega od typowego układu rodzajowego kosztów o- b ow iązującego w sprawozdawczości, albowiem na p odstaw ie osobnyth w y l i c z e ń wyodrębniono dodatkowo w z a k r e s i e kosztów związanych z eks p l o a t a c j ą podstawową: *
a ) w a rto ś ć narzutów na p ł a c e , b ) w a rto ś ć z u ż y t e j e n e r g i i ,
c ) k o sz ty w ie c z y s te g o u żytk ow a n ia ,
a tak że z kosztów tych wyeliminowano od p isy na remonty i konserw a c j ę , w od ręb nej zaś p o z y c j i ( k o s z t y tec h n ic z n eg o u trzy m a n ia budyn ków) ppdano w a rto ś ć r z e c z y w i s t y c h wydatków na remonty i konserwacje. Warto w tym m ie js c u także zaznaczyć, że w omawianym o k r e s i e , w ' o- bydwu S p ó ł d z i e l n i a c h n ie n a s t ą p i ł y żadne zmiany w p o w ie rz c h n i e k s ploatowanych- budynków. J e s t to i s t o t n e , j e ś l i s i ę weźmie pod uwagę, że p o w ie r z c h n ia eksp loatow an ych obiektów j e s t nośnikiem ko sz tów (dochodów t a k ż e ) i ew entualne zmiany w n i e j zachodzące mogą u- t r u d o i a ć porównywanie kosztów w c z a s i e . Z danych za w a rty c h w tab. 1 w y n ik a , że w omawianym o k r e s i e n a s t ą p i ł y z a s a d n ic z e zmiany w p o z io mie kosztóft e k s p l o a t a c j i .
Koszty gospodarki zasobami mieszkaniowymi (w zł/m2 p. u. r o c z n ie ) oraz dynamika ic h wzrostu w la t a c h 1981-1985 w S p ó ł d z ie ln ia c h Mieszkaniowych "Ogniwo" i"T e o filów " w t b d z i .
. . .. SM ' Onniwo"* SM " T e o f i lów" T reść 1982 1983 1 1984 i 1985 1982 i 1983 j 1904 | 1981 1982 1983 1984 1985 w * (198 1 = 100) 1901 1982 1983 1984 1985 w S (1981 * 100)
I.. Eksploatacja podstawowa 4 3 , 9 6 98 , 30 160,44 196,80 153,7 244,8 263,3 307,7 49,44- 67,56 126,24 142,32 158,'28 136; 6 255,3 207 ,9 320,1
płace i narzuty na płace prac. adm. i inż.-teehn. płace narzuty 11 , 16 9,00 2,16 23,56 18,04 5,52 24,36 17,40 6,96 28,08 19,92 8,16 35,88 24,74 11,14 211,1 200,4 255 ,5 218.3 193.3 322,2 251,6 221,3 377,8 321,5 308,2 515,7 6,24 4,97 1,27 7,92 6,06 1,86 10,44 7.27 3,17 13,80 9.75 4,05 16,44 11,54 4,90 126.9 121.9 146,4 167.3 146.3 249,6 221,1 196,2 318,9 263,5 232,2 385,8
płace i narzuty na płace pracowników pozostałych płace narzuty 17,52 14,16 3,36 24 ,86 18,90 5,88 30,60 21,84 8,76 40,47 28,59 11 ,8B 45,12 30,84 14,28 141,9 134.0 175.0 174.6 154,2 260.7 231,0 201,9 353 ,6 257,5 217,8 425 ,0 17,04 13,87 3,17 21,24 16,03 5.21 28,20 19,64 8,56 39,00 27,72 11,28 46,08 32,91 13,17 124.6 115.6 164,3 162,1 141 ,6 270,0 22B.9 199.8 355.8 270,4 237.3 415.4
m a te ria ły, przedmioty
n iétrw a le i energia 5,04 9,27 9,00 6,84 7,56 183,9 178,6 135,7 150,0 3,60 6,96 8,04 9,24 11,16 193,3 223,3 256,7 310,0 w tymj energia 2,28 6,72 6,00 3,84 4,32 294.7 263,1 168,4 189,5 1,31 3,72 4 ,86 5,16 3.12 283,9 371,0 393,9 238,2 woda i k a n a liz a c ja , wywóz śmieci wywóz śmieci pozostałe koszty 5,64 0,96 6,00 3,48 6,33 6,90 39,12 9,36 12,48 32,40 11 ,05 6,50 33,96 12,72 10,92 61,7 659,4 115,0 693,6 975.0 200.0 574,5 1 151,0 108,3 602,1 1 325,0 182,0 3.36 1,80 8,64 3,24 8,88 9,72 44.04 11,88 11.04 38.16 14.16 10,56 37,00 16,08 8,64 96,4 493,3 112,5 1 310,1 660,0 127,8 1 135,7 811,1 122,2 1 125,0 893,3 100,0 w tym:
koszty wieczystego użyt. koszty Zarządu . 2,04 14,76 1 ,92 20,52 2,04 27,36 2,04 37,76 2,88 44,52 94,1 139,0 100,0 185,4 100,0 255,8 141,2 301,6 1,01 3,60 1,01 3,84 1.01 5,08 1,01 8,52 1,01 10,80 100,0 106,7 100,0 163,3 100,0 236,7 100,0 300,0
odpisy na fundusze spe^
Cjalne 2,88 3,38 4,32 5,34 6,12 117,4 150,0 105,4 212,5 5,16 5,76 6,72 8,88 11,20 111,6 130,2 172,1 218,6
I I . Eksploatacja pomocnicza
centralne ogrzevi. (obce) 71,16 150,79 165,52 200,45 266,56 211,9 232,6 281,7 374 ,6 48,9 155,03 169,96 202,68 263,20 317,0 347 ,6 414,5 538,4
centralne ogrzew. (w ła s
ne) 58,00 296,51 351,04 590,17 741,53 504,3 597,0 1 003,7 1 261,1
c ie p ła woda 55,56 108,74 102,29 121,71 164,00 195,7 184,1 219,1 295,2 26,26 84,25 80,77 119,48 134,48 322,0 308,7 456,7 513,8
e k s p lo a t a c j a dźwigów ■37,6C 43,20 54,68 62,60 ■ 71,99 114,6 ■145,1 166,1 191,0 29,04 63,06 74 ,59 50, ai 52,32 217,1 256,8 172,5 180,2 I I I , Kcsz ty te c h n ic zn eg o » ,
utrzymania budynków 58,5 72,5 1 102,5 178 ,3 184,8 163,6 150,5 242,4 226,7 38,00 62,32 57,30 92,31 86,32 123,9 311,9 304 ,8 315,9
Koszty gospodarki zaso- Dani niuszkanlow yni
-ogółem 170,7 4 26,24 521,53 646,40 720,28 238,5 291,8 361,7 407 ,5 158,4 362,28 438,72 520,8 670,8 228,7 1 276,9 3 3 3 ,E 423,5
'dann d la 1901 r. dla SM "Ogniwa" odnoszą s i y t y l k o do zasobów własnych (od 1982 ę. zrezygnowano w SM "Ogniwo" z p o w ie rnictw a nad zasobami obcymi, stąd te ż dla porównywalności dane dla 1981 r . odnoszą s i ę do zasobów w ł a s n y c h ).
* * ’U k ł a d y r z e c z y w iś c ie p o n ie sio n e , o n ie odpisy.
W z a k r e s i e kosztów związanych z e k s p l o a t a c j ą podstawową, o b s e r wujemy w obydwu S p ó ł d z i e l n i a c h podobną s k a l ę dynamiki ic h wzrostu
(SM 'Ogniw o” - 307,7% i SM " T e o f i l ó w " - 320,15t), a c zk o lw ie k poziom kosztów p rz y p a d a ją c y c h na m2 p. u. b y ł w SM "Ogniwo“ wyższy (ca 29* - w 1981 r . i ca 25% - w 1985 r . ) . Na taką s k a l ę p r z y r o s t u k o sztó w 14 w p ły n ą ł przede wszystkim n ie z w y k le duży wzrost kosztów u słu g komu n a ln y c h t j . wody i k a n a l i z a c j i , wywozu ś m ie c i i e n e r g i i e l e k t r y c z n e j . W obvdwu S p ó ł d z i e l n i a c h k ie r u n e k wzrostu tyc h kosztów b y ł po dobny, a czk olw ie k lo k a ln e uwarunkowania powodowały różną s k a lę wzrostu poszczególnego r o d za ju kosztów. I tak np. w SM "Ogniwo" koezty wody i k a n a l i z a c j i w z r o s ły s z e ś c i o k r o t n i e , zaś w SM " T e o f i lów" aż j e d e n a s t o k r o t n i e ; k o sz ty wywozu ś m ie c i w SM "Ogniwo" w zros ł y t r z y n a s t o k r o t n i e , z;aś w SM " T e o f i l ó w " t y l k o d z i e w i ę c i o k r o t n i e . Wzrost kosztów c . o. i c . w. z punktu w id z e n ia równowagi f i n a n s o wej S p ó ł d z i e l n i oraz w mniejszym s to p n iu także użytkowników, mimo że b y ł on (z przyczyn od S p ó ł d z i e l n i n i e z a l e ż n y c h ) bardzo duży, n ie na większego znaczenia ponieważ po wprowadzeniu cen urzędowych d la użytkowników mieszkart, c a ł y wzrost tyc h kosztów j o s t finansowany do t a c j ą partstwową. Koszty tech n iczn eg o utrzym ania budynków w z ro s ły w omawianym c z a s i e ponad dw uk rotnie w obydwu S p ó ł d z i e l n i a c h , co n ie oznacza wzrostu in te n s y w n o ś c i prowadzonych remontów i k o n s e r w a c j i , le c z wynika ze wzrostu cen m a te ria łó w i u słu g remontowych, przy czym ja k wykazują dane odpowiednich komórek zajm ujących s i ę w obu S p ó ł d z i e l n i a c h remontami i k o nse rw a cja m i, zak res rzeczowy remontów u l e g ł z różnych względów zawężeniu.
Ponieważ z z e s t a w i e n i a zawartego w tab . 1 trudno- wywnioskować odnośnie do zmian zachodzących w k o sz ta c h z a le ż n y c h i n ie z a le ż n y c h od S p ó ł d z i e l n i ( J e s t to celem p r a c y ) , pogrupowano k o sz ty według
przypisywanego im c h a r a k t e r u ( p . I ) . Dane te o b ra z u je ta b . 2. Z danych zaw artych w tab . 2 w y n ik a , i ż w omawianym o k r e s i e k a s z t y . n ie z a le ż n e od S p ó ł d z i e l n i w z r a s t a ł y w obydwu S p ó ł d z i e l n i a c h znacznie s z y b c i e j n iż ko sz ty z a le ż n e . J e s t rze czą wszakże c h a r a k te
-_____ J____ >
14
Wyższy poziom kosztów w SM "Ogniwo" względem SM " T e o f i l ó w " wynika z obiektyw nych uwarunkowań związanych z cechami e k s p lo a to w a nych ob iek tó w . W SM "Ogniwo" zasoby mieszkaniowe są b a r d z i e j zróżnicowane pod względem t e c h n o lo g i c z n o - k o n s t r u k c y jn y m , wyższe oraz rozproszone w porównaniu z zasobaiei SM " T e o f i l ó w " . Jed yn y k o r z y s t n i e j s z y d la SM "O gniw o", z punktu w id z e n ia kosztów e k s p l o a t a c j i c z y n n ik , a m ia n o w ic ie w ie l k o ś ć o s i e d l a , n i e z d o ł a ł przeważyć o biektyw nych negatywów.
r y s t y c z n ą , że dynamika kosztów zależ nych od S p ó ł d z i e l n i b y ła w jM "Ogniwo" wyższa ( 2 4 9 , 5 * ) qd dynamiki wzrostu kosztów w SM "Teofilów" ( 2 1 9 , 1 * ) . J e s t to z ja w is k o n ie z b y t k o r z y s t n i e św iadczące o d z i a ł a l n o ś c i SM "Ogniw o", tym b a r d z i e j , że poziom kosztów p rz y p a d a ją c y c h na je d n o s tk ę p ow ierzch ni j e s t w badanej S p ó ł d z i e l n i także wyższy. J e ś l i chodzi o k o sz ty n ie z a le ż n e od S p ó ł d z i e l n i , to wzrost ic h w SM " T e o f i l ó w " j e s t wyższy n iż w SM "O gniw o", a wynika to ja k 3 ię wyda j e z f a k t u , iż poziom w y jśc io w y tyc h kosztów b ył w t e j S p ó ł d z i e l n i n i ż s z y . Przy tyc h samych p rzyczynach i zasadach d o ty czą cy ch i okreś l a j ą c y c h wzrost kosztów, s t a r t z niższego poziomu d a je m niejszą d y namikę .
W poszczególnych r o d z a ja c h kosztów tak za le ż n y ch Ja k i n i e z a le żn ych od S p ó ł d z i e l n i n i e widać i s t o t n i e j s z y c h r ó ż n ic w s k a l i r e s o r t u , za w yjątkiem p o z y c ji " m a t e r i a ł y " , k t ó r y c h wzrost w SM "O g n i wo" w y n o s ił 117,4*, zaś w SM " T e o f i l ó w " 351*. Ja k s i ę w yd a je , może być to przypadkowa s y t u a c j a odnosząca s i ę do jednego roku, bowiem w innych l a t a c h ró ż n ic e w s k a l i dynamiki n ie b y ł y zbyt duże. Je s t tak że rzeczą i n t e r e s u j ą c ą , iż p ła c e pracowników w z r a s t a ł y mniej wię- , c e j w t e j s k a l i w obydwu S p ó ł d z i e l n i a c h (c a 2 4 0 *), przy czym s k a la ic h wzrostu b y ła n iż s z a n iż s k a la narzutów na p ł a c e , k t ó r e w y n o s i ł y 460,5* - d l a SM "Ogniwo" i 407* - d la SM " T e o f i l ó w “ . Wzrost n a rzutów na p ła c e b y ł t y l k o w m a łej c z ę ś c i związany ze wzrostem p ła c s ta n o w ią c y c h podstawę n a rz u tu . W d e c y d u ją c e j mierze b y ł on wynikiem wzrostu s k ła d e k ZUS (z 20* na 43*) oraz wprowadzenia rekompensat prac ow niczych z t y t u ł u w /rostu cen a rty k u łó w spożywczych. Dokonu- .j ą c e s i ę w omawianym o k r e s i e zmiany w ko sz tach e k s p l o a t a c j i pod
stawowej d op row ad z iły do zmian w s t r u k t u r z e kosztów za le ż nych i n ie z a le ż n y c h od S p ó ł d z i e l n i . , W obydwu S p ó ł d z i e l n i a c h u d z i a ł k o sz tów zależ nych od S p ó ł d z i e l n i u l e g ł zm n ie jsze n iu na rzecz wzrostu kosztów n i e z a le ż n y c h .
W S p ó ł d z i e l n i M ieszk a n io w ej "Ogniwo" u d z i a ł kosztów zależ nych od S p ó ł d z i e l n i w o g ó ln e j kwocie kosztów z m n ie js z y ł s i ę o 13,3 punk tu procentowego, n a to m ia s t w SM " T e o f i l ó w " spadł aż o 20,7 punktu procentowego15. Tak więc p r z e k s z t a ł c e n i a s t r u k t u r a l n e id ą ce we właściwym k ieru n k u b y ł y w y r a ź n i e j s z e w SM " T e o f i l ó w " . J e ś l i chodzi
15 0 te sane w i e l k o ś c i w z ro s ły o c z y w iś c ie k o sz ty n ie z a le ż n e od s p ó ł d z i e l n i .
o poszczególne r o d z a je kosztów, to w obydwu S p ó ł d z i e l n i a c h z m n ie j s z y ł s i ę w y ra ź n ie u d z i a ł p ła c w c a ł o ś c i kosztów oraz m a te ria łó w i narzutów , n ato m ia s t w z ro s ły n a rz u ty i k o sz ty u s łu g komunalnych. Kie r u n k i zmian b y ł y w obydwu S p ó ł d z i e l n i a c h podobne.
O c e n ia j ą c pozytywne te n d e n c je w k s z t a ł t o w a n i u s i ę zmian s t r u k t u r a l n y c h , trz eb a s i ę z a s t r z e c , iż m a t e r i a ł y j a k i m i dysponowaliśmy n ie p o z w a la ły nam na w a rt o ś c io w a n ie poszczególnych p o z y c j i kosztów, i c h zasad no ści i o b i e k t y w i z a c j i . Zmiany zachodzące w s t r u k t u r z e są o c z y w i s t e , jednak im puls tym zmianom nadał w z a s a d n ic z y sposób ruch cen i t a r y f usłu g komunalnych. Na p od staw ie tyc h danych n i e można n i e s t e t y s t w i e r d z i ć czy gospodarka S p ó ł d z i e l n i j e s t praw idłow a czy też n i e .
A. Uwapj końcowe
A n a liz a zebranego m a t e r i a ł u pozwala na s t w i e r d z e n i e , iż w oma wianym o k r e s i e z a c h o d z iły i s t o t n e zmiany w k o sz ta c h gospodarki z a sobami mieszkaniowymi. Zmiany t e , spowodowane procesami i n f l a c y j n y mi, d op ro w a d z iły do zmian w s t r u k t u r z e kosztów e k s p l o a t a c j i tychże zasobów. K ie ru ne k ty c h zmian można by b y ło o c e n ić pozytyw n ie ( s p a dek u d z i a ł u kosztów z a le ż n y c h od S p ó ł d z i e l n i w ogólnych k osztach e k s p l o a t a c y j n y c h ) , gdybyśmy mogli udowodnić, i ż poziom p o s z c z e g ó l nych kosztów j e s t o b i e k ty w n ie uzasad n ion y.
J e ś l i chodzi o w n io s k i w y p ły w a ją c e z porównania d z i a ł a l n o ś c i dwu S p ó ł d z i e l n i Mieszkanio wych można zauważyć, że k i e r u n k i zmian b y ł y w obydwu S p ó ł d z i e l n i a c h podobne, a c z k o lw ie k k o r z y s t n i e j wygląda s y t u a c j a w omawianej d z i e d z i n i e w SM " T e o f i l ó w " , zarówno j e ś l i chodzi o poziom kosztów ja k i k i e r u n k i p r z e k s z t a ł c e ń s t r u k t u r a l n y c h . Na ten s ta n rzeczy w p ły n ę ły w decydującym s to p n iu obiektyw ne uwarunko wania w y n ik a ją c e z c h a r a k t e r u zasobów mieszkaniowych obydwu S p ó ł d z i e l n i , n ie m n ie j je d n a k , in tensyw ność p r z e k s z t a ł c e ń w SM "Ogniwo" j e s t mimo wszystko w o l n i e j s z a . Wobec d a ls z y c h zapowiadanych podwy żek cen i t a r y f u słu g komunalnych, musi następować c i ą g ł y p roces s z u k a n ia osz częd no ści w ko sz tach e k s p l o a t a c j i z a le ż n y c h od S p ó ł d z i e l n i , k t ó r y c h żąda tzw. o p i n i a s p o łe c z n a . J e s t to za b ie g n i e w ą t p l i w i e tru d n y , gdyż w i s t n i e j ą c y c h u kład ach o r g a n i z a c y jn y c h r e zerw zbyt w i e l e n i e raa. l e c z k o niecz ny do p rze p ro w a d ze n ia .
