KWARTALNIK NAUK O PRZEDSIĘBIORSTWIE — 2011 / 1
54
Wprowadzona regulacjami Zmoder-nizowanego Kodeksu Celnego (ZKC)5)
instytucja Upoważnionego Przedsię-biorcy (Authorized Economic Operator), i wydawane w ramach niej trzy rodzaje świadectw AEO: Uproszczenia Celne (AEOC − Customs Simplifications), Bez-pieczeństwo i Ochrona (AEOS − Secu-rity and Safety) oraz Uproszczenia Celne plus Bezpieczeństwo i Ochrona (AEOF − Customs Simplifications/Security and Safety), miały w zamierzeniu Komisji Europejskiej zapewnić bezpieczeństwo międzynarodowego łańcucha dostaw. Miały, ale strategia ta okazała się niewy-starczającą dla większości przedsiębiorstw funkcjonujących na międzynarodowych rynkach. Stało się oczywistym, iż oprócz bezpieczeństwa i ochrony przedsiębiorcy potrzebują również ułatwień w obsłudze celnej towarów (świadectwa AEOF), gdyż powolne lub przesadnie rygorystyczne eg-zekwowanie przepisów celnych ma
decy-dujący wpływ na konkurencyjne prowa-dzenie działalności gospodarczej. Koszt powolnych odpraw celnych może sięgać do 4-5 proc. całkowitego kosztu transak-cji handlowych, czyli prawie tyle samo co średnia stawka celna na handel towarami przemysłowymi7).
Według oczekiwań Komisji Europej-skiej apogeum wydania certyfikatów AEO na rynku wspólnotowym miało przypaść na lipiec 2009 r. i było określone na po-ziomie 10 – 20 tys., ale niestety zamierze-nia rozmyły się w zetknięciu z praktyczną realizacją. Stan ten obejmował w tym cza-sie ok. 2200 złożonych wniosków i 1100 wydanych świadectw AEO4), zaś
lidera-mi wśród państw członkowskich w licz-bie złożonych wniosków były: Holandia (285), Niemcy (259), Szwecja (162), Wiel-ka Brytania (114) (rysunek 1). Najwięcej wniosków w tym czasie zostało złożonych przez przedsiębiorstwa chemiczne,
elek-Ewa Gwardzińska
Instytucja
Upoważnionego
Przedsiębiorcy w Polsce
Rysunek 1 Liderzy w liczbie złożonych wniosków o wydanie świadectw AEO wg państw członkowskich UE (stan na sierpień 2009 r.)
Polska Włochy Francja Wielka Brytania Szwecja Niemcy Holandia 250 300 200 150 100 50 0 285 259 162 114 71 68 38
Źródło: opr. własne na podstawie danych zawartych na http://ec.europa.eu/taxation_customs/, 4 sierpnia 2009 r.
W
ar
sz
ta
ty
m
en
edż
er
sk
ie
troniczne, motoryzacyjne, światowe firmy handlowe, spedycyjne, agencje celne oraz przewoźników (rysunek 1).
Najwięcej wniosków złożonych na te-rytorium UE w 2009 r. dotyczyło świa-dectw mieszanych uproszczenia celne/ bezpieczeństwo i ochrona. Stanowiły one 74 proc. wszystkich złożonych wniosków, na uproszczenia celne przypadało 23 proc., a na bezpieczeństwo i ochronę tyl-ko 3 proc. (rysunek 2). Taki stan rzeczy był logicznym następstwem stosowanych jednolitych procedur przy wydawaniu któregokolwiek ze świadectw AEO.
Rysunek 2 Liczba wniosków o wydanie świadectw AEO złożonych na terytorium UE spełniających kryte-ria formalne (stan na sierpień 2009 r.)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych na http://ec.europa.eu/taxation_customs/, 4 sierpnia 2009 r.
AEOF – 74% AEOC – 23% AEOS – 3%
Rysunek 3 Rodzaje wydanych świadectw AEO na rynku
wspólnotowym (stan 2 XI 2010 r.)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych zawartych na http://ec.europa.eu/taxation_customs/, 2 listopada 2010 r.
AEOF: 2534 – 69% AEOC: 990 – 27% AEOS: 135 – 4%
Rysunek 4 Liderzy AEO na Rynku Wspólnotowym (stan na 7 XI 2010 r.)
Źródło: opr. własne na podstawie danych zawartych na http://ec.europa.eu/taxation_customs/, 7 listopada 2010 r. Szwecja Polska Włochy Francja Holandia Niemcy 1000 1200 800 600 400 200 0 1174 381 316 298 257 238
W 2010 r. sytuacja niewiele się zmie-niła (rysunki 3 i 4). Wprawdzie wzrosła liczba wydanych świadectw AEO na ryn-ku europejskim, ale nadal jest ona niższa od prognozowanych. W Polsce wydano w tym czasie w sumie 257 świadectw AEO, czyli otrzymało je zaledwie 0,41 proc. wszystkich funkcjonujących przedsię-biorstw.
Jak z tego wynika, nowa jakość w handlu międzynarodowym, jaką sta-nowią świadectwa AEO, słabo przyjmuje się we współczesnych realiach gospodar-czych. Powodem niewątpliwie są dość rygorystyczne procedury otrzymania
KWARTALNIK NAUK O PRZEDSIĘBIORSTWIE — 2011 / 1
56
Uproszczenia celne
4.
Zgłoszenie uproszczone do dopuszczenia do obrotu (art. 260) – warunki określone w art. 261 ust. 1 i 2 RWKC
Procedura w miejscu dla dopuszczenia do obrotu (art. 263) – warunki określone w art. 266 ust. 1 lit. d RWKC
Procedura w miejscu dla składu celnego (art. 272) – warunki określone w art. 270 ust. 3 RWKC)
Zgłoszenie uproszczone dla odprawy czaso-wej, uszlachetniania czynnego i przetwarza-nia pod kontrolą celną (art. 276) – warunki określone w art. 261 ust. 1 i 2, art. 264, art. 266 ust. 1 lit. d, art. 270 ust. 3 RWKC Uproszczenia dla uszlachetniania biernego (art. 277) – warunki określone w art. 261 ust. 1 i 2, art. 264 RWKC
Zgłoszenie uproszczone dla wywozu (art. 282) – warunki określone w art. 261 ust. 1 i 2 RWKC
Procedura w miejscu dla wywozu (art. 283) – warunki określone w art. 264 RWKC Regularna linia żeglugowa (art. 313a i 313 b) – warunki określone w art. 313b ust. 2 RWKC
Upoważniony nadawca potwierdzający wspólnotowy status celny towarów (art. 324a) – warunki określone w art. 373 RWKC
Zwolnienie przedsiębiorstwa żeglugowego z wystawiania manifestu potwierdzającego wspólnotowy status celny towarów (art. 324e) – warunki określone w art. 324e ust. 2 RWKC
Uproszczenia tranzytowe (art. 372), warunki określone w art. 373 RWKC, częściowa kwantyfikacja w zał. 46b RWKC Upoważniony odbiorca w procedurze TIR (art. 454a) – warunki określone w art. 454a ust. 2 RWKC
Upoważniony nadawca towarów z dokumen-tem T5 (art. 912 g) – warunki określone w art. 912 g ust. 4 RWKC Lp 1. 1. 2. 3. 4. 5. Lp 3. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
W przypadku złożenia wniosku o udzielenie po-zwolenia na korzystanie z procedury uproszczonej, organy celne nie badają ponownie warunków które były badane przy wydaniu świadectwa AEO – dla uproszczeń określonych w art. 14 b ust.1 RWKC, a obejmują one:
Tablica 1 Korzyści dla przedsiębiorstw wynikające ze statusu AEO dotyczące kontroli celnej i uproszczeń celnych
Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów przygotowanych na warsztaty AEO przez Departament Polityki Celnej Ministerstwa Finansów PC- RCIII-8605-1/07/AS, które odbyły się w Świdrze w dniach 22-23 marca 2007 r.
Kontrola celna
1.
Mniej kontroli fizycznych i kontroli dokumentów
Priorytetowe przeprowadzenie kontroli
Wcześniejsze powiadomienie o wytypowaniu przesyłki do kontroli Ograniczony zakres danych w przywo-zowej i wywoprzywo-zowej deklaracji skróconej Możliwość przeprowadzenia kontroli, na wniosek AEO, w miejscu innym niż urząd celny
ją jego złożenie fakultatywne, zał. 44c do RWKC, t.j. w przypadku gospodar-czych procedur celnych czy procedury dopuszczenia do swobodnego obrotu, z zastosowaniem obniżonej stawki celnej ze względu na końcowe przeznaczenie (end-use) – art. 82 ust. 2, art. 88 i 104 WKC).
Rozpoczęta w 2008 r. w Unii Euro-pejskiej procedura wydawania świadectw AEO ma być w przyszłości rozszerzona również na kraje trzecie. Czy tak się stanie? Trudno dzisiaj jednoznacznie odpowie-dzieć. Obecnie bardzo mało państw spoza Unii Europejskiej podjęło kroki na rzecz wprowadzenia programu AEO. Meksyk i Kanada łączą się z programami bezpie-czeństwa w międzynarodowym obro-cie towarowym z USA. Japonia i Chiny wprowadzenie w życie statusu AEO mają tylko w planach. Argentyna ma wpraw-takiego świadectwa, z kryteriami
włącz-nie (przestrzegawłącz-nie wymogów celnych i podatkowych; zadowalający system za-rządzania ewidencją handlową, oraz − w stosownych przypadkach − transportową, umożliwiający właściwe kontrole celne; udowodnioną wypłacalność). Są one nie-współmierne do oferowanych korzyści, a precyzyjniej określając − znikomych korzyści dla przedsiębiorców. Posiadanie świadectwa AEO przez przedsiębiorców w przypadku regulacji celnych, praktycz-nie praktycz-nie wprowadza żadnych rewolucyj-nych zmian. Z przywilejów tych korzy-stali przedsiębiorcy w ramach uzyskanych pozwoleń na stosowanie procedur uprosz-czonych (tablica 1). A jedynym novum jest stosowanie jednolitych kryteriów przy wydawaniu świadectw na całym ob-szarze Unii Europejskiej, i ich uznawanie we wszystkich państwach członkowskich, co z biegiem czasu zapewne przerodzi się w ujednolicone procedury przyznawania uproszczeń celnych. Dodatkowe korzy-ści organizacyjno-techniczne oferowane przez polską służbę celną wprawdzie prze-widują ułatwienia dla przedsiębiorstw, ale wątpliwa jest ich realizacja. Obejmują one8):
• Priorytetową obsługę zgłoszeń cel-nych (w pierwszej kolejności gdy status AEO będzie posiadał zgłaszający i jego przedstawiciel).
• Priorytetową obsługę wszelkich wnio-sków.
• Specjalne miejsca obsługi dla AEO, o ile pozwala na to infrastruktura z wy-korzystaniem logo AEO.
• Odrębne pasy ruchu, tam gdzie pozwa-la na to infrastruktura z wykorzysta-niem logo AEO.
• Newslettery wysyłane do przedsiębior-ców posiadających status AEO (na adresy mailowe, np. dotyczące zmian w przepisach, instrukcje, wyjaśnienia).
• Nie żądanie składania zabezpieczeń, gdy przepisy prawa celnego
przewidu-KWARTALNIK NAUK O PRZEDSIĘBIORSTWIE — 2011 / 1
58
Bibliografia:
1. Annual and Board of Directors Meetings, IFCBA, New York, USA, May 4-5, 2007.
2. Evaluation of 21th of May Trade Contact, materiał powielany. 3. Minutes Baard Meeting, 14 April 2007, Brussels, materiał powielany. 4. Network World E-flash, nº30/2009, 8th July 2009, materiał powielany.
5. Rozporządzenie Rady i PE ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Zmodernizowany Kodeks Celny), nr 450/2008, Dz.U. UE L 145 z 4 czerwca 2008 r.
6. Synopsis of 14th of May. Meeting TLF/ CONFIAD/CLECAT with Repporteur of EU Parlament, MSR Janelly Fourton, materiał powielany.
7. Trade and Development. EU and Global Trade, http://ec.europa.eu/.
8. Ułatwienia dla upoważnionych przedsiębiorców AEO, http://sluzbacelna.gov.pl/.
Dr Ewa Gwardzińska, Katedra Prawa Administracyjnego i Finansowego Przedsię-biorstw, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, SGH.
dzie specjalne programy bezpieczeństwa tylko dla sektora samochodowego, ale nie ma żadnego programu AEO.
Głoszona przez przeciwników wpro-wadzenia systemu AEO na rynku wspól-notowym teza, iż będzie on nierealistycz-nym przedsięwzięciem, które w praktyce może okazać się zgubnym rozwiązaniem, gdyż raczej będzie stanowić etap furtki z licznymi przeszkodami w dziedzinie przemieszczania się ładunku, bez żadnych wymiernych korzyści, powoli znajduje swoje uzasadnienie praktyczne. A okre-ślając niedoskonałość tego systemu często wskazywano: ekstremalne wymogi syste-mu AEO, którym będą mogły sprostać tylko nieliczne, przede wszystkim duże, uprzywilejowane przedsiębiorstwa; brak dodatkowych korzyści z przynależności do systemu; wątpliwą pozostaje wzajem-na akredytacja transatlantycka; całkowita rejestracja i identyfikacja AEO jest niejas-na; nie ma powiązania AEO z warunka-mi dostaw INCOTERMS; wątpliwe jest również szerokie zharmonizowanie rynku agentów (brokerów) celnych.
Obecna praktyka połączenia przed-stawicielstwa celnego ze statusem AEO pokazuje, a jednocześnie potwierdza próbę jednokierunkowego etapu harmo-nizacji rynku pośrednictwa celnego, co w przyszłości może okazać się zaprze-paszczeniem szansy na ujednolicenie po-średnictwa celnego nie tylko na rynku wspólnotowym, ale również i międzyna-rodowym. Jak pokazuje polska praktyka podmioty gospodarcze, które posiadają certyfikaty celne (AEO), a chcące uzy-skać pozwolenie na stosowanie procedur uproszczonych, nadal weryfikowane są według starych zasad. Służby celne nie biorą pod uwagę faktu, iż podobną we-ryfikację przechodziły te podmioty w trakcie procedury AEO, nie posiłkują się wcześniejszą weryfikacją, tylko od początku przeprowadzają ponowną ich weryfikację. To wszystko zaczyna się mi-jać z celem. Miejmy nadzieję, że sytuacja ta unormuje się w najbliższym czasie. A świadectwa AEO dadzą przedsiębiorcom więcej przywilejów w obrocie gospodar-czym.
