A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S
FOLIA IU RID ICA 44, 1990
Tomasz Pajor
P RO BLEM ZBIEGU O D P O W IE D ZIA L N O Ś C I D E LIK T O W E J I K O N T R A K TO W E J
W P R A W IE PR Y W A TN Y M M IĘD ZY NA ROD O W Y M
I. W p olsk im p ra w ie p r y w a tn y m m ięd zy na ro do w ym , p od ob nie zr esz-tą ja k i w p r aw ac h obcy ch, r e g u la c ja k o lizy jn a zob ow iązań je st zróż-nicow an a. O sto su n k a ch o b lig ac y jn y ch w y n ik ając y c h z u m ow y m ów ią a rt. 25— 29 p.p.m . P rze p isy te sto su je się o dpo w iedn io do zobow iązań z jed n o stro n n y c h czynn ości pra,w nych (art. 30 p.p.m .). Z ko lei d la zobo-w iązań n ie zobo-w y n ik ając y ch z czy nności p razobo-w n y c h , a zobo-w ięc zobozobo-w iązań u staw o w yc h (np. d elik to w ych), w sk azanie p ra w a w łaściw ego z a w a r te je st w a r t. 31 p.p.m .
Zobow iązania u m o w ne p o dleg ają z re g u ły p ra w u w y b ra n e m u przez s tr o n y (art. 25 p.p.m .), a p r zy b ra k u w y b o ru — p ra w u o k reślo n em u w ar t. 26— 29 p.p.m . N a to m iast dla zobow iązań u staw o w y c h w łaściw e jest w spóln e p ra w o p e rso n aln e stro n (§ 2 a r t. 31 p.p.m .) lu b p raw o m iejsca zdarzen ia, z k tó reg o zo bow iązan ie w y n ik ło (§ 1 a r t. 31 p.p.m .). II. W zw iązk u z d u alizm em sta tu tó w o b lig ac y jn y ch p o w sta ją szcze-g ólne p ro b le m y p rzy k w a lifik ac ji roszczeń odszkodow aw czych. P ro b lem y te p o jaw ia ją się wów czas, gd y w y rz ąd zen ie szkod y n a stę p u je n a tle sto su n k u um ow nego, łączącego poszkodow anego z osobą od pow iedzialną. W ty c h w a ru n k a c h tr ze b a u stalić, czy do chod zo ne roszczenie p odleg a sta tu to w i k o n trak to w e m u czy d elik to w em u . M ogłoby się zdaw ać, że k w e stię tę jest stosunk ow o łatw o ro zstrzy g n ąć, o k re ślają c ro d za j obo-w iązku n aru szo n eg o p rzez sp raobo-w cę szkody. G d y n aru sz a on oboobo-w iązek po w szech ny, ciążący n a k ażd ym , ro szczenie odszko dow aw cze n ależ y do s t a tu tu delik to w ego . G d y zaś zo staje n a ru szo n y obow iązek p rze w idz ian y w um ow ie, roszczenie podlega reg u ło m k o n tra k to w y m 1. T ak i p ro sty te st n a ogół je d n a k n ie w y sta rcza . P o ja w ia ją się d o d atk o w e tr u d n o ści zw
ią-zan e z ty m , że d u alizm o w i sta tu tó w o b lig ac y jn y ch to w arzy szy p rz y ję ty
1 T ak S. S t r ö m h o l m , To rts in th e C o nilic t o i Laws, Sztok holm 1961, s. 144 i n., 160—161.
w w iększości p r a w m e r y to ry c zn y c h d ualizm reżim ó w o dpo w iedzialności cy w iln e j2. P o lega on na o dm ienn y m u n o rm o w an iu n a p r a w ien ia szkod y w y n ik łej z n ar u sze n ia zobow iązania* i z cz y nu niedozw olonego. M iędzy leżim em k o n tr ak to w y m i d elik to w y m zachodzą zw yk le różn ice co do o k reślen ia zasad odpow iedzialności, c iężaru dow odu , z ak resu szk od y p o d leg ającej n a p ra w ie n iu , o g ra n icz eń w ysokości od szk od ow an ia, p r z e d a w -n ie -n ia itp. D la o statecz-neg o w y -n ik u sp ra w y -n ie je st w ięc -n ajczęściej o bo jętne, k tó r y z re żim ó w z n a jd u je zastoso w anie.
N a p łaszczy źn ie k o lizy jn e j źró d łem tru d n o śc i je st to, że poszczególne p ra w a m ery to ry c z n e ró żn ie w yz nacz ają za k resy stoso w ania ob u reżim ów odpow iedzialności. N a p rz y k ład o dpow iedzialn ość za culpa in co ntra hen do m a w p ra w ie R F N c h a ra k te r k o n tra k to w y , a w e fr an cu sk im — d elik- tow y. Z kolei od pow ied zialno ść p rze w o ź nik a za szk odę n a o sobie p a sa -żera p ra w o fra n cu sk ie tr a k tu je jako k o n trak to w ą , zaś p ra w o R F N — p rzew aż nie jako d eliktow ą. P rz y k ła d y m ożna m nożyć. Zróżn icow anie zakresó w sto sow an ia reg u ł obu reżim ó w odp ow iedzialności sp raw ia , że ro szczenie zak w alifik o w an e do jed neg o z reżim ów p rzez le x fo ri m oże być zaliczane do drug iego z n ich p rzez le x causae. N asuw a się p y tan ie, ja k u sto su n k o w ać się do takieg o k o n flik tu k w alifik ac ji.
P ro b le m y n a ty m się n ie k ończą. C zęsto tow arzy szą im in n e k o m p li-k acje, li-k tó r y c h źró d łem je s t m ożliw ość zbieg u odpow iedzialności. O b o-w iązek p oo-w szech ny m oże b yć b oo-w iem o-w łączon y do um oo-w y. S p ełn ien ie św ia dc zen ia u m o w n eg o m oże po legać n a p o d ejm o w a n iu działań, z k tó ry m i re g u ły d eliktow e łączą odp ow iedzialność o p a rtą na zasadzie ry zy k a (np. p rz y przew ozie). O ch ro n a k o n tra k to w a m oże być ro z ciąg n ięta n a osoby trzecie, k tó re d ozn ały szkody w sk u te k n ar u sz e n ia um ow y. W ty c h w szy -stk ic h w y p a d k ac h n ar u sz e n ie u m o w y m oże o k azać się ró w no cześn ie czy nem n ied ozw olony m . T rz eb a w ów czas roz strzy g ną ć, ja k ie to m a z n a -czen ie dla k w a lifik a c ji ro sz-czenia odszkodowaw czego. Czy m ożna p rz y jąć , że dochodzi do zbiegu od nośny ch re g u ł k o lizyjny ch , a co za ty m idzie — do zbieg u w łaściw ości s ta t u t u d elik tow eg o i k o ntra k to w eg o ? A jeśli
tak , to ja kie są sk u tk i takieg o zbiegu?
R ozstrzy g an ie ty ch k w e stii je st do datk ow o u tru d n io n e w s k u te k istn ie -nia różnic m iędzy p ra w am i m ery to ry cz n y m i tak ż e i w sp raw ie zb ieg u od pow iedzialności. W p ra w ie p oró w n aw cz y m p rz ew aż a stan o w isko p r z y
j2 J e d n o lity reżim o d po w ie d zia ln o ści o ds zk od ow a w cz ej m a ją ty lk o n ielicz n e s y -stem y p r a w n e — np. p ra w o a u stria c k ie (§ 1295 k.c.a.) i cz ec ho sło w ac kie (§ 420 i n. k.c. CSRS) — p or. T. P a j o r , O d po w ie d zia lno ść d łu ż n ik a za n ie w y k o n a n ie
zo bo w iąza nia, W a r s z a w a 1932, s. 10.
3 N ie k ied y reżim k o n tra k to w y od no si się ty lk o do n a ru s z e n ia zo b ow ią zań u m o w n y ch (tak np. w p r a w ie fr ancu skim ), a n ie k ie d y o b e jm u je n a ru s z e n ie w sz el-k ic h zo bow iąz ań, b e z w zg lęd u n a źró dło ich p o w sta n ia (tael-k np. w p ra w ie polsel-kim ) — por. ibid em , s. 11.
m u jąc e m ożliwość k rzy żo w a nia się obu reżim ó w 4. O d m ienn e ro zw iązan ie w y stę p u je n ato m ia st w p raw ie fran cu sk im . W p ro w ad za ono zak az zbiegu odpow iedzialności, co w zasadzie oznacza elim in ację roszczen ia d elik to - wego, gd y po szko dow an em u p r z y słu g u je ro szczen ie z ty tu łu n ar u sze n ia u m o w y. W obec ta k ieg o zró żn ico w a nia ro zw ią zań tr z e b a o dpo w iedzieć n a p y ta n ie , ja k ie zn aczenie d la k w a lifik ac ji ro szczen ia m a stan o w isk o m e ry
-to ry czn e j legis fo ri w sp ra w ie dop uszczalności zbieg u j sp osobu jego ro zw iązania. D alszy p ro b lem p o jaw ia się w ra z ie ró żn icy sta no w isk w te j k w e stii m ięd zy s ta tu te m k w a lifik acji a p ra w em lu b p r a w am i w ła ś-ciw ym i (w skazanym i).
W y pada zaznaczyć, że n iem al w sz ystk ich ty c h k o m p lik acji m ożn a un ik n ąć, jeśli odpo w ied zialność d elik to w ą po w stałą n a tle sto su n k u um ow nego po dd a się p ra w u w łaściw em u dla um o w y. T akie ak ce so ry jn e p ow iązanie d e lik tu p r ow a dz i do u jed n o licen ia s t a tu tu dla obu ro dz ajó w ro szczeń odszko dow aw czych5. R ozw iązan ia tego p olsk a u staw a k o lizy jn a je d n a k nie w prow ad ziła, p r zy n ajm n ie j w sposób w y raźn y , d lateg o też dalsze rozw ażan ia o p iera ją się n a założeniu, że p ra w o w łaściw e d la ro sz-czeń delik to w y ch i k o n trak to w y c h je st różne.
P ró b ę w y ja śn ie n ia w y m ien io n y c h w ątp liw o ści tr ze b a rozpocząć od do ko nan ia p ew n y ch u sta le ń w k w estii k w alifik acji. Z ag łęb ian ie się w tę złożoną i sp o rn ą p ro b lem a ty k ę n ie je st tu konieczne, w y sta rcz y jed y n ie zasygn alizow ać założenia to w arzyszące d alszym rozw ażaniom . N a p y ta -nie o s t a tu t k w alifik acji, tj. o praw o, w ed ług jakieg o n a le ży u stalać znaczenie po jęć u ży ty c h w zak resie n o rm y k o lizy jn ej i do ko nyw ać k w alifik acji, d o k tr y n a ud ziela, ja k w iadom o, ró żn y ch od pow ied zi. O tóż p r z y jm u ję , że p u n k tem w y jścia p o w in n y by ć u ję c ia teg o sy stem u p r a w nego, do k tó reg o n a le ż y sto so w a ny zespół n o rm k o lizyjn ych . Z asad -niczo w ięc p r a w u sąd u trz e b a p ow ierzy ć ro z str zy g an ie k o n flik tó w co do c h a r a k te ru ro z p a try w a n y c h ro szczeń od szk odo w aw czych (ko n flik tó w k w alifik acji). D ążąc do u p ro sz czen ia te j zaw iłej p r o b lem a ty k i n a leży o d rz ucić po k usę k w a lifik ac ji w ed łu g legis causae. Z d ru g ie j stro n y n ie m o żna zapo m inać o ty m , że k a te g o rie w y stę p u ją c e w z a k re -sach n o rm k o lizy jn y ch fo ri m u szą b yć ro z u m ia n e szeroko, zgodnie z f u n k c ją p r a w a p ry w a tn eg o m ięd zyn arod ow eg o, ja k ą je s t ro z w ią zy w a n ie m o żliw y ch ko lizji m ięd zy ró ż n y m i p o rz ąd k a m i praw n ym i*. Z r e -* T. W e i r , [w:] In te rn a tion a l E nc yclo pe dia oi C o m p a ra tive Law, t. XI, rozdz. 12, C om p lex L ia bilities, s. 24 i n.
5 S zerz ej n a te n te m a t — p or. M. P o z d a n , Z po g ran icza s ta tu tu k o n tr a k to w e
-go i d e likto w e g o , „S tud ia Iu rid ica S ile sian a " 1984, t. 9, s. 42—43; ta k ż e T. P a j o r , O d p ow ied zia ln oś ć d e lik to w a w p ra w ie p r y w a tn y m m ię d zy n a r o d o w y m , W a rsz a w a 1989,
s. 114 i n., 153.
‘ P o trze b ą ta k ie g o a u ton om ic zn eg o p o d e jś c ia p o d k reś la w lite r a tu rz e p o lsk iej
g u ły fu n k c ja ta w ym aga, by w sp o m n ian e k a te g o rie b yły u jm o w a-n e szerzej a-niż w m er y to ry cz a-n y m p ra w ie sąd u . Chodzi o to, by
p rz y zacho w an iu ich isto ty i sensu ich tak iego a n ie inn eg o po w iąz an ia ko lizyjn ego było m ożliw e w łąc zen ie do nich p ojęć i in sty tu c ji obcych, n iez n a n y ch m ery to ry c z n ej legi fo ri lub inaczej u k sz tałto w a n y ch .
III. W y stęp u ją ce k o n flik ty k w a lifik ac ji n a p o trze b y dalszy ch ro z w ażań m ożna podzielić n a dw ie g ru p y . P ie rw sz a z n ich o b e jm u je w y p ad ki, w k tó ry c h dochodzone roszczenie zo staje za k w alifik o w an e je d -n oz-nacz-nie: jako d elik to w e lu b k o -n trak to w e . K o -n flik t p o w staje, g dy p raw o w skazane (lex causae) tr a k tu je dochodzone roszczen ie o dm ien nie n iż s t a t u t k w a lifik a cji. Załóżm y np., że p rze d po lsk im sąd em firm a zacho dm oniem iecka dochodzi od firm y po lsk iej od szk odow ania za n ie -lo jaln e ze rw an ie ro k o w a ń p ro w ad zo ny ch w R FN . W zw iązku z k w a li-fik a cją tego roszczen ia jako w yłąc zn ie d elik to w ego sąd u sta la n a p o d-staw ie a rt. 31 § 1 p.p.m . w łaściw ość p r aw a RF N . Jed n a k ż e n a g ru n c ie tego p r aw a roszczenie m oże być dochodzone w yłącznie w ed łu g p rzepisów re żim u k o n trak to w e go . J a k m a p ostąp ić sąd w tak ie j sy tu ac ji?
Z abieg w celu u su nięcia k o lizji m ożna zacząć od p ró b y u zgo dnien ia k w a lifik a cji p rzez szersze ujęcie k ateg o rii „zobow iązania u m ow neg o” w y stę p u jąc e j w a r t. 25 i n. p.p.m . Lecz w p o d an y m p rz y k ła d zie tak a m ożliw ość, jak się w y d aje, n ie zachodzi. W p ra w ie p olskim jako sta tu cie k w alifik a cji z erw an ie ro k o w ań n ie m oże by ć u z n a n e za n a ru sz en ie zo-bo w iązania um ow nego n a w et p rz y n a jsze rszy m u jęciu tej k ate go rii. W g rę w chodzi w ięc w y łączn ie k w alifikacja, delik to w ą. N ato m iast u zgo d-n ie d-nie tak ie w y d a je się być z reg u ły m ożliw e w w y p a d k ac h o d w ro td-n y c h : g d y p rz y ję cie k w a lifik ac ji w yłąc zn ie k o n trak to w e j je st p o d y k to w an e n ie-d o statk a m i re żim u ie-deliktow eg o legis fori. N ie ie-d o statk i te m ogą w in n y ch p ra w a ch d elik to w ych n ie w y stęp o w ać i ty m sam y m p rz y cz y n a o g ra n i-czenia się do k w alifik a cji k o n tr ak to w ej m oże być w yelim in ow an a.
Jeśli jed n ak n ie d a się ro zb ieżn yc h k w a lifik a cji uzgodnić w e w sk azan y sposób, tr z e b a istn iejąc ą k olizję rozw iąza ć in aczej. Je d n y m z p ro -p o no w a ny ch w d o k try n ie s-posobów je st uzn an ie od m ien n ej k w alifik ac ji w ed ług s ta tu t u causae za sw ego ro d z aju „o d esła n ie” do p ra w a w sk aza-nego od po w iedn ią n o rm ą k o lizy jn ą tego s t a tu tu 7. W p od any m p rz y k ład zie n ależ ało b y z atem ustalić, jak ie p ra w o w łaściw e w sk az u je n iem iecka
s. 104—105; p od o bn ie M. S о ь n i a k, Prawo p r y w a tn e m ięd z yn a r o d o w e , K atow ice
1981, s. 58; М. P a z d a n, Prawo p r y w a tn e m ięd z yn a r o d o w e , z a ry s w y k ła d u , W a r s z a -w a 1987, s. 55. W lite ra tu rz e s z -w a jc a rs k ie j — po r. W . N i e d e r e r , E in füh ru ng in
d ie a llg e m ein e L ehren d e s in te rn a tio n a len P riva tre ch ts, Z u ry ch 1956, s. 250— 252.
7 Tak, ja k się zd aje, O. K a h n - F r e u n d , D elictua l L iab ility an d th e C onllict
ol Laws, „R ecu eil d es C ou rs" 1968, vol. II, s. 128. K o n stru k c ję o d e sła n ia p rz ez o d
-m ien n ą k w a lif ik a cję ro zw aż a i o drzuc a G. B e i t z k e (Les ob liga tion s d é lic tu e lle s
n o rm a k o liz y jn a d la sto su n k u , k tó r y w m y śl p ra w a R F N łącz y str o n y ro k o w a ń 8, i tak ie „o d esłan ie” uw zg lędn ić.
R o zw iązanie to b udzi za strzeżenia. S to so w anie o bcych n o rm k o lizy j-n y c h w y m ag a u po w a żj-n iej-n ia w łasj-nego p o rz ąd k u praw j-n eg o . W p ra w ie p o lsk im u p o w a żn ien ie ta k ie za w ie ra a rt. 4 p.p.m . Lecz p rz ep is te n m ó w i o o d esłan iu p r ze z o b cą n o rm ę k olizy jn ą, k tó r a d oty czy tego sam eg o s to -su n k u co n o rm a k o liz y jn a p ra w a fori. W zw iązk u z ty m m ożn a sądzić, że
od esłanie d ok on an e p rzez n o rm ę o in n y m za k resie niż n o rm a w sk azu jąca nie m iało by d o statec zn ej p o d staw y p ra w n e j. Z resztą n a w e t g d y b y ta k ie „o d esłan ie” p rz y jąć , nie m a ża d n ej pew ności, czy p raw o w sk azan e przez n o rm ę o d sy ła ją c ą ak cep to w a ło by d o k o nan ą n a jej g ru n cie k w alif i-k ac ję roszczenia. Z asa dn iczy p ro b le m n ie b y łb y ro z strz y g n ięty , a p o szu k iw a n ie p r a w a w łaściw ego u legło by d alszem u sko m p liko -w an iu . T rz eb a -w ięc o po-w iedzieć się za p ro stszy m ro zw iązan iem . S k o ro s ta tu te m k w a lifik ac ji je s t zasadniczo p ra w o sądu , to p r z y -ję ta n a jeg o g ru n c ie c h a r a k te r y sty k a ro szczenia n ie p o w in n a być p o d w aża n a p rzez o d m ien n e u jęcia p r a w a w skazaneg o. Z ad an iem tego o statn ie g o p r a w a je s t m e ry to ry c z n e ro zstrz y g n ięcie sp o ru , a n ie jego pon o w na k w a lifik acja. Je śli w zak resie o b jęty m w skazan iem p rz ep isy legis causae n ie p r z ew id u ją ro z strzy g n ięcia , trz e b a się uciec do ich niezb ędn ego p rz y sto so w an ia odpow iednio do p o trze b ro z p a tr y -w an ej sp ra-w y . W p o d an y m p rz yk ład zie n ależa ło b y -w ięc ocenić ro sz-czenie pow oda w ed łu g k o n tra k to w y ch p rzepisów p ra w a R FN , choć zos-tało ono w sk azn e jak o s t a tu t d elik tow y . P rze jśc ie do p o rz ąd k u n a d o d m ien n y m w ed ług legis causae c h a r a k te r em sto so w an y ch przepisów p ozw ala u n ik n ąć im p asu, w k tó reg o w y n ik u p oszkod ow any m ógłby być p ozbaw io ny zarów no roszczenia d eliktow eg o, ja k i k o n trak to w eg o P o stę po w an ia tego n ie po w in no się p rz y ty m u w ażać za sp rzeczne z w łasn ą n o rm ą k o lizy jn ą, k tó ra w sk azu je p raw o w łaściw e d la zobo w ią-z an ia d elikto w ego. J ej ią-za k res w sk aią-z an ia trią-zeb a, ja k ju ż o ty m w sp o m i-nano, rozu m ieć o dpow iednio szeroko, w sposób u m o żliw iający objęcie n im n iezn a n y ch lu b inaczej u k ształto w a n y c h pojęć i in sty tu c ji p raw n y c h . T rzeba w ięc p rzy ją ć, że za k res ten o b e jm u je n ie ty lk o p rzep isy zaliczone p rzez p ra w o causae do re żim u d eliktow ego , ale i in n e sp ełn ia jąc e w ty m p ra w ie fu n k c ję d elik to w ą w szerok im , p o ró w n aw cz o p raw ny m znaczen iu. N a p rz y k ła d w p ra w ie R F N fu n k cję ta k ą sp e łn ia ją d la od po w ied zial-ności za culpo co n tra h en d o p rzep isy re żim u k o n trak to w eg o 9.
8 W k w es tii is tn ie n ia i c h a r a k te ru te g o sto su n k u w p r aw ie RFN — po r. T. P a- j o r, Z a k re s s to sow an ia r eg uł o d p o w ie dz ia ln oś ci k o n tr a k to w e j w ra zie w y rz ą d z en ia
s z k o d y p rz e d z aw a rc iem lu b po w y k o n a n iu u m o w y , „ S tu dia P raw no -E k o no m icz ne"
1983, t. X XX I, s. 40 i n.
e W . L o r e n z (D ie a llg e m e in e G ru nd reg el b e tr e iie n d d as a uł die a u ss erv er - tra g iich e S c h a d en s h a ltu n g a n zu w e n d e n d e R ech t, [w :j V o rs c h lä g e u n d G u tac hten zu r
P od ob ne ro zw iązanie n ależy p rz y ją ć i w s y tu a c ji o d w ro tn e j, gd y k w a lifik ac ja ro szcze nia jak o w y łąc znie k o n tra k to w eg o p ro w ad z i do sto -sow ania p raw a, k tó re roszczenie to c h a r a k te r y zu je jako w yłączn ie d elik-
tow e. R ów nież i w ty m w y p a d k u w sk azan e b yło by zasto so w anie d elik - tow y ch przepisów s ta tu tu k o n trak to w e g o in.
P rzy w y łączn ie d elik to w ej k w a lifik ac ji ro szczen ia tru d n o ści m ogą n asu w ać się tak że i w ów czas, g dy p raw o w sk azan e dopuszcza w praw d zie n a p r aw ien ie dochodzonej szko dy n a po d sta w ie prz ep isó w reżim u d elik -tow ego, lecz w d an e j sp raw ie p ośre dn io p ozb aw ia po szkod ow an eg o ta k iej m ożliwości. Ma to m iejsce, gd y le x d elicti p rz y zn a je po szk od o w an em u tak że i ro szczenie k o n trak to w e , ale jed no cześnie za k azu je zb iegu odpo -w iedzialności. R ó-w nież i -w ty m -w y p a d k u k olizję m ięd zy stan o -w isk iem s ta tu tu d elikto w ego i k w a lifik ac ji trze b a ro z str zy g n ą ć na ko rzy ść tego ostatn ieg o. S koro dochodzone roszczen ie zostało zak w alifik o w a n e jak o w y łącznie deliktow e, to o d m ien ne u jęc ie p r aw a w skazan eg o n ie m oże b yć uw zględ nio ne, a co za ty m idzie — b r a k p o d staw y do sto so w an ia p rzep isó w tego p ra w a zak azu jący ch zbiegu odpow iedzialności. Roszczenie
d elik tow e nie pod legało by w ięc w y łączeniu .
IV . D ru g ą g ru p ę k o n flik tó w k w a lifik a cji w o m aw ian y m za kresie tw orzą w y pad ki, w k tó ry ch dochodzone roszczen ie m oże być z ak w alifik o -w a n e jed nocześnie jak o d elik to -w e i k o n tra k to -w e . Chodzi -w ięc o zbieg n o rm k o lizy jn y c h w sk az u jąc y ch p ra w o w łaściw e d la od po w iadzialności d elik tow ej i k o n trak to w ej. N asuw a się p o trze b a o kre śle n ia do pu szczal-ności i sk u tk ó w tak iego zbiegu.
Ja k ju ż w spom nian o, n a płaszczyźnie p ra w a m ery to ry cz n eg o w ię -kszość sy stem ó w p rz y jm u je ja k re g u łę dopuszczalność zb ieg u od pow ie-dzialno ści i ro zw iązu je go p rzez p rz y zn an ie po szk od ow an em u (lu b sądow i)
R etorm d e s d e uts ch e n in ter n atio n a len P riv atrec h ts der a u ss er ve r lra g lic he n S c h u ld -v e rh ä ltn is se , T y bin ga 1983, s. 121) u z n a je k o n tr a k to w ą k o n stru k c ję od po w ie dz ialn oś ci
za culpa in co n tra h en d o w p ra w ie ' RFN za k o r e k tu r ę i u z u p e łn ie n ie o d p o w ie -dz ialn oś ci d e lik to w e j. T ak sam o w o d n ies ien iu do n a ru s z e n ia o g óln y ch ob o w ią z-k ów o stro żn o śc i m ięd zy p a rtn e ra m i ro z-k o w a ń — H. B e r n s t e i n , K o llisio n sr ec h
t-lich e Fragen der cu lp a in con tra hen d o, Rabe lsZ . 1977, s. 281 i n. P od o b n ie m ożna
było tr a k to w a ć w pro w ad z on ą zn a ny m orze cz en iem fr a n cu s k ie g o Sądu K a s ac y jne g o z 1911 r. k o n lr a k to w ą o d po w ie dz ia ln ość p rze w o ź nik a za d ow iez ie n ie p a s a ż e ra „ z d ro w o i c ało " n a m ie js c e p rz ez n ac ze n ia, cho ć o bec nie, w zw iązku z sz er o kim s to -so w an ie m a rt. 1384 k.c.fr., p o tr z eb a ta k ie j k o re k tu ry reżim u d elik to w e g o w łaś c i-w ie u sta ła.
10 O d m ien nie A. T o u b i a n a (Le d om ain e de la loi du c ontra t en droit in ter n atio n a l privé, P ary ż 1972, s. 114), k tó r a ja k się w y d a je , k aż e w ów czas p o
sz uk iw ać leg is d elic ti w e dłu g re g u ł k o liz y jn y c h sądu. T a k ie ro zw ią za nie o zn a cz ało -by p rz e k re śle n ie p ie r w o tn e j k w a lifik a cji ro s zc ze nia ja k o w y łą cz n ie k o n tr a k to w e g o i s ta n o w iło b y p rz ejśc ie do k w a lif ik a c ji w ed łu g le g is causa e.
m ożliw ości w y b o ru roszczenia k o rzy stn iejszeg o. T ak ie rozw iązan ie d aje p oszkod ow an em u lepszą ochro nę p ra w n ą, co odp ow iada og óln iejszej te n -d en cji w rozw oju o-dp ow ie-dzialno ści cy w iln ej. O d m ienn e stano w isk o, re p rez en to w an e głó w n ie w p ra w ie fran cu sk im , p o d y k to w a n e zostało p a r
ty k u la rn y m i w zg lęd am i i o piera się n a założeniach, k tó r e obecnie s t r a -ciły w iele n a ak tualn ości. W e w spółczesny m p ra w ie c y w iln y m sto su n ek u m o w n y p rz estał być „św iatem z am k n ię ty m ” , w k tó ry n ik t poza st ro -n am i -n ie m oże i-ng erow ać. S am fa k t zw iąza-n ia się u m o w ą -n ie pow i-nie-n p ozbaw iać w ierzy ciela m ożliw ości k o rz y sta n ia z p rzepisów d elik to w y ch, k tó r e w yz naczają o g óln y s tan d a r d o ch ro ny d ó b r p ra w n y c h p rzew id zian y zasad niczo dla w szy stk ich pod m iotó w pra w a .
O b serw a cje te sk łan iają do w niosku, że n a płaszczyźnie p ra w a p r y -w atn ego m iędzyn arod o-w eg o zasad ą p o-w inn a by ć do puszczalność zbiegu re g u ł k o lizy jn y ch dla obu re żim ó w odpow iedzialności. Z teg o założen ia n ależy w ięc w ychodzić p rz y k w a lifik a cji ro szczenia odszkodow aw czego. Nie b ud zi to w ątp liw ości, gd y p raw o m ery to ry c zn e fo ri dopuszcza zbieg odpow iedzialności. Je d na k że, ja k się w y d aje, n aw e t o dm ienn e stan ow isko tego p r a w a w k w e stii zbiegu n ie p ow in no w y łączać d opuszczaln ości p o -d w ó jn ej k w alifik a cji roszczenia. Za tak im stan o w isk iem p rzem aw ia ok o-liczność, że p rz y k w a lifik a cji chodzi o u sta le n ie n a t u r y ew e ntu aln eg o roszczenia pow oda, a nie o jego zasadność w k o n k re tn y m w y pa dk u . O te j o statn iej m a zad ecydo w ać d op iero p raw o w sk azane, a n ie s ta tu t k w alifik acji. P oza ty m w yłączen ie zbiegu odp ow ied zialn ości je st ro z w ią zaniem p o d y k to w an y m w zg lędam i m a te r ia ln o p ra w n y m i (ochron ą ró w n o -w agi um o-w y) i ja k o tak ie n ie p o-w in no być p rzen o szo n e n a g r u n t p ra -w a
kolizyjnego.
W to ku d alszy ch ro zw ażań trz eb a w ięc założyć, że bez w z ględ u n a stano w isk o p ra w a m ery to ry c zn e g o fo r i w k w e stii zbieg u od po w iedz ialno ś-ci docho dzon e roszczen ie m oże b yć jed no cześn ie k w alifik o w a n e do d elik - tow ej, ja k i k o n tra k to w ej re g u ły k oliz yjnej. M ożliwość ta k a zachodzi, jeśli ty lk o ro z p a try w a n y sta n fa k ty c z n y p r ze d sta w ia się jedn o cześn ie jak o czyn n iedo zw olon y i n a ru sz en ie zobo w iązania um ow nego. O ty m , czy ten w a ru n e k jest sp ełnio ny , ro z strzy g a w y łączn ie s t a tu t k w alifik acji. N ie w y d aje się, by zachodziła tu p o trzeb a sięg an ia do s ta t u t u k o n tr a k -tow ego celem u sta le n ia istn ie n ia i za k resu zobow iązan ia u m ow n ego 11. W sta d iu m k w a lifik ac ji w y starcz a zasadniczo ocena sta n u fakty czn ego w św ietle szeroko ro z u m ian y ch po jęć i k o n s tru k c ji p ra w a sądu. In n e z a p atry w a n ia w y stę p u jąc e w d o k try n ie w o m aw ian ej k w e stii n ie w y d ają
11 N a ta k ą p o trz eb ę w s k a z u je Р. В o u r e 1, £ es c o n flits d e lo is en m a tièr e
się p rz e k o n u ją ce 12. Ich słabą stro n ą jest u zależn ienie do puszczalno ści zbiegu od stan o w isk a legis causae, co n ie p o trz eb n ie k o m p lik u je tę i tak złożo ną p ro b lem aty k ę . P o za tym , je śli p r z y p isu je się d e cy d u ją ce znaczen ie
tylko jed n em u z w chod zących w g rę s ta tu tó w 13, p o jaw iają się d o datk ow e tru d n o ści z u zasad nien iem tak ie j p r e fe r e n c ji14. Je śli zaś d ąży się do u w zględ n ien ia stano w isk obu s ta tu tó w jedno cześnie (n ap rz em ien n ie15 lu b k u m u la ty w n ie 18), to n a d m iern ie u tru d n ia się sy tu ac ję poszkodow anego. T rzeb a w ięc pozostaw ić o cenę dopu szczalności zbiegu reg u ło m p ra w a sąd u
jak o s ta tu tu kw alifika cji.
P o w staje p y tan ie, ja k ta k i zbieg re g u ł k o lizy jn ych , a co za ty m idzie — s ta t u tu d elik tow eg o i k o n trak to w e go , rozw iązać. W y d aje się, że trz eb a
sięgn ąć do m eto dy n ajsze rze j sto so w an ej p rzy u s ta la n iu sk u tk ó w zbiegu od pow iedzialności w p ra w ie m ery to ry czn y m : p rz y zn an ia poszkod ow an em u (lu b sądow i) m ożliw ości w y b o ru roszczen ia k o rz y stn iejsz eg o 17. T ak ie ro zw iązanie, jak p o dk reśla M. P azd a n , nie grozi og ran iczeniem szan s po -szk od ow aneg o18. W zasadzie m oże on dochodzić n a p ra w ie n ia -szkod y zaró w n o w ed ług s ta t u tu deliktow eg o, ja k i k o n trak to w eg o . N ie o tw ie ra to oczyw iście d rog i do zdobycia pod w ó jn eg o od szko dow ania a n i n ie u po w ażn ia do pod noszen ia roszczen ia h yb ry d ow e go , op arteg o w części n a jed n y m , a w części n a d ru g im statu cie.
V. S w obod a w y b o ru jedn eg o ze zb ieg ających się s ta tu tó w n ie je st jed n a k n ieograniczona, a ściślej m ów iąc — n ie zawsze d o k o n an y w y b ó r d op ro w adzi do za sto sow ania w skazaneg o p ra w a. W y n ik a to stąd, że u s ta -len ie p ra w a w łaściw ego n a stę p u je t u n ie w sk u te k jed noznaczn ego w sk
a-52 O b sz ern iej o m aw ia je M. P a z d a n, Z b ieg o d p o w ie dz ia lno ś ci c y w iln e j ,,ex c o ntr a ctu " i ,,ex d e lic to " w p ra w ie p r y w a tn y m m ię d z y n a r o d o w y m , [w :| R o zp ra w y
z prawa c y w iln e g o (Księga p a m ią tk o w a k u czc i W. C za ch ór skieg o ), W a rsz a w a 1985, s. 288.
13 D e cy d u jąc e zn ac ze nie s ta tu tu d e lik to w e g o p r z y jm u je np. Б o u r e 1, o d. cit.,
s. ISO; W . P o p i o ł e k , U m ow a w y d a w n ic z a w p o ls k im p ra w ie p r y w a tn y m m ię
-d zy n a r o -d o w y m , W ars z aw a 1982, s. 127.
14 P o d k re ś la to P a z d a n , loc. cit.
15 T ak np. К a h n - F r e u n d, cp. cit., s. 132.
10 Tak H. T r a m m e r , S pra w y c z y s to m a ją tk o w e w po ls k im pra w ie p r y w a
t-n ym m ię d zy t-n a ro d o w y m , „P raw o w H a t-nd lu Z ag ra t-nic zt-n ym " 1968, z. 19—20, s. 39;
M. S o ś n i a k, Z ob ow iązan ia nie w y n ik a ją c e ?. c z yn n o ś c i p ra w n yc h w pra w ie p r y
w a tn y m m ięd zy n a ro d o w y m , K atow ic e 1971, s. 105; p o do b n ie F. B r a v o , Les rap -p or ts e n tr e les con tra ts et les ob liga tion s d é lictu e lles en droit in ter n a tio n a l -privé,
„R ecueil d es C ou rs" 1975, vol. I ll, s. 382.
17 K w es tią p ro c ed u r a ln ą je s t n a to m ia s t p y ta n ie , do ko g o n a le ż y o s ta te cz n a d e c y zja w k w e s tii c h a r a k te r u d oc ho dz on eg o ro szcze nia. P ra w u s ąd u b ę d zie w ięc p o d -le g ało u sta -len ie, c zy są d je s t z w ią za n y w yb o re m d o k o na n y m w ty m w zg lęd zie przez po w oda — po r. K a h n - F r e u n d , op. cit., s. 131 i n . ; P a z d a n , Zbieg..., s. 294.
zania przez n o rm ę k o lizy jn ą, lecz n a p o d staw ie w y b o r u jedn eg o z d w u w ch odzący ch w g rę statu tó w . W zw iązk u z ty m k o lizja p ra w n ie zo staje całko w icie przezw yciężo na: z p u n k tu w idzenia n o rm k o lizy jn y ch istn ie je n ad al m ożliwość zasto so w an ia dw u ró ż n y ch p ra w do n a p r aw ie n ia szkody, gdyż ro z p a tr y w a n y sta n fa k ty c zn y m a h y b ry d o w ą bud ow ę. Tę okoliczno ść trz eb a b ra ć pod u w ag ę p rz y sto so w an iu p rz ep isó w w y b ra n eg o s ta -tu -tu . P ro b lem p o jaw ia się w ówczas, g dy s ta -tu t te n o drzuca m ożliw ość sto sow ania p rzep isó w teg o reż im u od pow ied zialno ści, do k tó re g o n a -stąp iło w sk azanie. T ak iego k o n f lik tu n ie d a się ty m raz em rozw iązać p rzez p rzy zn a n ie d ecy d ują cego głosu k w alifik a cji w ed łu g legis fo ri, bo w ła śn ie to p ra w o sam o p rz y jm u je p o d w ó jn ą c h a ra k te ry s ty k ę ro szcze-nia. N iezb ędn e sta je się w ięc p o ró w na nie i od po w ied nie uzgod nienie ro zw iązań m ery to ry c z n y ch s ta tu tu delikto w ego i k o n tr ak to w e g o . W r e zu ltac ie takieg o u zg o dn ien ia m oże n ie k ie d y dojść d o tego, że s t a t u t w y b ra n y nie zna jd zie zasto sow ania, a o roszczeniu poszk odow aneg o r o z -strzy g n ą p rzep isy s ta tu t u k o n ku ru jąceg o .
T rzeb a zw łaszcza ok reślić sy tu a cje , w k tó r y c h w sk u tek zb iegu ze sta tu te m k o n tra k to w y m m oże ulec w y łączen iu stosow an ie p rzep isów sta -tu -tu deliktow ego. P ie rw sz a ta k a sy -tu a c ja m oże p ow stać w ów czas, gd y jego p rzep isy w y łąc zają zbieg odp ow iedzialn ości. S tan o w isk o sam ego s ta -tu -tu deliktow eg o. P ie rw sz a ta k a sy -tu ac ja m oże p ow stać w ówczas, gd y w ziąć pod uw agę, że g łó w ny m celem w y łąc zen ia zbiegu je st o ch ron a ró w n ow a gi sto su n k u um o w nego. W zw iązku z ty m n ie m o żn a po m in ąć s ta -n ow iska s ta tu tu k o -n trak to w e g o w tej sp raw ie. O tóż jeśli s t a t u t te-n dopuszcza zbieg odpow iedzialności, zakaz zbiegu p rzew id zian y w statu c ie d eliktow y m tra c i sw e uzasad nien ie. N ie m a w ów czs dostateczn ego po -wodu, b y po szko dow anem u od m aw iać roszczen ia w y n ik ająceg o z lege
delicti. U m ow a nie m oże by ć b a rd zie j ch ro n io n a p rzez s t a tu t d e lik to w y
niż je st n a g ru n cie s ta tu tu k o ntrakto w eg o .
P o d ob nie n ale ży sp raw ę roz strzy g ną ć, gd y s t a tu t k o n tra k to w y n ie tr a k t u je dochodzonego roszczen ia jako um ow nego, a p rz ew id u je w d an y m w y p ad k u je d y n ie m ożliw ość sto sow an ia p rzep isó w o od pow iedzialn ości
e x delicto. W ty m o sta tn im w y p a d k u G. B eitzk e p ro p o n u je in n e ro
z-w iązan ie: stosoz-w ać d elik to z-w e p rz ep isy s ta tu tu k o n tra k to z-w e g o 19. N ad aje się ono do p rz y jęcia, g d y w sp om n ian y s ta t u t zo staje w sk az a n y n a p o d -sta w ie k w a lifik acji w y łą czn ie k o n tr ak to w e j. Je śli jed n ak k w a lifik ac ja roszczenia je st p od w ójna i w y b ran o s t a t u t d elik to w y, n ie m a pow odu, b y ze w zg lędu n a zakaz zb ieg u p rz ew id zian y w ty m sta tu c ie stosow ać delik to w e p rz ep isy s ta tu tu k o n trak to w e g o . S koro te n o statn i s ta t u t od
-19 G. B e i t z k e , Das D elikts rec h t im sc h w eize risc h e n IPR- E ntw urf, „S ch w ei-z eris ch es J ah rb u c h fü r I n te rn a tio n a le s R ech t" 1979, T. XX XV , s. 95.
rzu c a m ożliwość stoso w an ia p rzep isó w o od pow iedzialno ści k o n tr a k to -w ej, zakaz zbiegu p rz e-w id zian y -w lege d elicti n ie z n a jd u je u za sad n ien ia. Nie m a rów n ież przeszko dy w zastoso w aniu w y b ran eg o s ta t u t u d e lik -tow ego, g d y jego p rzep isy d op u szcz ają zb ieg o dpo w iedzialn ości, n a to m ia st zak az zbieg u p rze w id u ją p rze p isy s ta tu tu k o n tra k to w e g o . P rze m a w ia za ty m kilk a arg u m en tó w . M ożna uznać, że o chro na u m o w y realizo w an a przez ten o statn i s t a t u t działa ty lk o p rzeciw roszczeniom delik to w y m , ja k ie m og ły b y być podn oszone w op arciu o p rzep isy tego w ła śn ie s ta tu tu . P rzed e w szy stk im je d n a k przeciw ko u w zg lęd n ia n iu stan o w isk a s t a -tu -tu k o n tr ak to w e g o p rzem aw ia w ro zw ażan y m w y p a d k u to, że w y b ra n y s ta tu t d e lik to w y n ie k w estio n u je sw ej w łaściw ości i dopuszcza sto so -w a nie p rzepisó -w o o dpo-w iedzialn ości z t y tu łu cz yn u niedoz-w olonego. P r z y tak im b ra k u k o lizji m ięd zy s ta tu te m k w a lif ik ac ji i s ta tu te m causae n ie m a do statecznego pow odu, b y b ra ć jeszcze pod uw ag ę ro zw iązan ie p rz y ję te w trzecim p o rząd k u p ra w n y m .
R o zw ażan ia te p ro w ad z ą do w n io sku , że w y b ra n y s t a tu t d elik to w y nie zn ajd z ie zastosow an ia ze w zg lęd u n a w y łączenie zbieg u o dp o w ied zialności tylko w ted y , gd y w y łąc zenie to je st p rzew id zian e w o bu k o n k u r u -jący c h sta tu tac h , a jed no cześnie s ta tu t k o n tra k to w y n ie k w e stio n u je sw ej w łaściw o ści p rzew id u ją c w d an y m w y p ad k u sto sow an ie p rzep isó w o o d p ow ied zialności e x contra ctu. W ów czas w y b ór d ok o nan y n a rzecz s t a -tu t u deliktow ego nie m oże się o stać i zasto so w an ie z n a jd u ją jed y n ie p rzep isy zbiegającego się s ta tu tu ko n trak to w eg o .
D ru g a sy tu acja, w ja k iej w y b r a n y s t a tu t d elik to w y m oże n ie znaleźć zasto so w ania, zachod zi w ów czas, g dy jeg o p rze p isy t r a k tu ją doch odzo ne ro szczenia jak o w y łączn ie k o n trak to w e . W ty m w y p a d k u m a m iejsce niezgodn ość m ięd zy k w alifik a cją ro szczenia leżącą u p o d staw y w sk a
-zan ia a k w a lifik acją w ed ług legis causae. Także i tego k o n flik tu n ie da się rozw iązać p rzez p rz y zn a n ie d ecyd ującego głosu legis fo ri, gdyż d o puszcza ona po d w ó jn ą k w alifik ację. T rzeba w ięc w ziąć pod u w agę s t a now isko k o n k u ru jąc e g o s ta tu tu k o n trak to w e g o . Je ś li p rz ew id u je on w d a n ej sp raw ie sto so w anie sw y ch p rz episó w o o dpo w ied zialno ści k o n tra k tow ej, to n ależ y p rzy ją ć, że są to je d y n e przepisy , n a ja k ic h poszko -d o w an y m oże oprzeć sw e roszczenie.
P od ob nie n ależy rozw iązać o d w ro tn y k o n f lik t k w a lifik ac ji. Chodzi o w y pa dek , w k tó ry m w y b ra n y s t a tu t k o n tr a k to w y u jm u je dochodzone roszczenie jed y nie jako delik tow e, zaś k o n k u r u ją c y s t a t u t d elik to w y p rz ew id u je sto sow an ie sw y ch p rze pisó w o czy n ach niedozw olon ych. W y -b ó r s ta tu tu k o n tr ak to w e g o n ie m ó gł-b y -b yć w ów czas u z n a n y za do pusz-czalny. Z astoso w an ie zn alazłyb y jed y n ie p rzep isy s ta tu tu deliktow ego. Do rozw a żen ia po zo staje jeszcze n astę p u ją ca sy tu a cja : s t a t u t d elik to w y u jm u je dochodzone roszczenie jed y n ie w k ateg o ria ch k o n tra k to w y c h ,
zaś s t a tu t k o n tra k to w y k aże doń sto sow ać ty lk o r e g u ły o dp o w ied z ia l-ności e x delicto. T ak i n e g a ty w n y k o n flik t k o m p e te n c y jn y jest róż n ie ro zw iązy w an y w d o k try n ie p ra w a ko lizyjn eg o. O drzucić tr ze b a oczy -w iście -w niosek, -w m y śl k tó r eg o po szk od o -w an em u n a leż ało b y odm ó-w ić o ch ro ny p r aw n ej, gdyż nie m ó głby on znaleźć p o d staw y d la sw ego ro szczen ia w ża d n y m z w y m ienio ny ch sta tu tó w . R ó w n ie n ie tra f n e b y ło -b y u zn an ie za m iar o d a jn e stan o w isk a je d n ej z w ch o dzących w g rę legi-bus
causae. R ozw iązanie tak ie, n iezależnie od tru d n o śc i z u zasad nien iem
p re fe r e n c ji d la je d n e j z nich, sprzeciw iało by się stan o w isk u s t a tu tu k w a lifik acji w k w estii do puszczalności zbiegu p r a w w łaściw y ch. N ie w y d a -je się rów nież p rz ek o n u ją ca p ro po zycja M. P azd an a, b y p rzep isy obu
sta tu tó w stosow ać k u m u la ty w n ie i u w zg lęd niać pow ód ztw o w tak im zakresie, w jak im n a to zezw ala ją oba b ra n e pod u w ag ę sy stem y p r a -w n e20. P oza -w ątpli-w ościam i, ja k ie sam a u to r podnosi, -w sp o m n ia n y pos tu l a t w y w o łuje z apostrzeżen ia ze w zględu n a o gran iczen ie o ch ro ny p o -szkodow anego. T ru d n o zrozum ieć, dlaczego m iałab y ona ob ejm ow ać ty lk o to, co sta n o w i „w sp ólny m ian o w n ik ” w ro zw iąza n iach obu sy s-tem ów p ra w n y ch , sko ro w m y śl s ta tu t u k w a lifik a c ji p oszk odo w an y m óg łby n a g ru n c ie k ażdego w ty ch system ó w k o rzy sta ć z p ełneg o z a-k re su o ch ron y.
W zięcie tej o sta tn ie j okoliczności pod u w agę p ro w a d zi do in neg o rozw iązan ia. O tóż tr ze b a uznać, że p rze ciw staw n e u jęcia obu z b ieg a ją-cych się s ta tu tó w a n u lu ją się n aw zajem . W te j sy tu a c ji m iaro d a jn e p o zostaje stano w isk o s ta tu tu k w a lifik a cji d op u szczające zbieg r e g u ł k o -liz y jn y ch i d ok o n an y n a jego p o dstaw ie w y b ó r s ta tu tu w łaściw eg o. S ta tu t w y b ra n y p ow inien z ate m znaleźć zastosow anie p rz y o dpo w ied n im p r z y -sto sow an iu jego p rzep isó w do p o trzeb ro z p a tr y w a n e j sp raw y . O z n a-czałob y to w d an y m w y p a d k u ocenę roszczenia pow od a b ądź przez p rz ep isy k o n tra k to w e w y b ran eg o s ta tu tu deliktow ego, bądź p rzez p rz e -p isy d elik to w e w y b ran eg o s ta tu t u k o n trak to w eg o . T ak ie ro zw iązanie zap ew n iałob y poszk od ow an em u m ożliwość k o rz y stan ia z p e łn i o ch ro n y p r zy z n a n ej przez jed en lu b d r u g i statu t. N ie o gran iczając szans poszko-dow anego o dznaczałob y się ta k że sto sun k o w ą p ro sto tą, co n ie je st bez zn aczen ia w p ra k ty c e p ra w a k olizy jnego.
W p ły n ę ło K a te d ra P ra w a C y w iln eg o UŁ
do R ed ak c ji N a u k o w o -D y da k ty c zn e j ,.Folia iu rid ic a " w 1988 r.
T om asz Pajor
PROBLEMS O F THE CON CURREN CE O F CLAIM S IN TORT AN D CO NTRA CT IN PRIV ATE IN TERN A TIO N A L LAW
W h en ha rm is c au s ed w ith in th e c o n tra c tu a l r e la tio n sh ip c on n e c tin g a victim w ith a p e rs on a lle g e d ly liable, th e c la s sif ica tio n of о claim for c o m pe n s atio n m ay ra is e p a rtic u la r d ifficulties. From th e d u a lity of ob lig atio n s ta tu te s in p riv a te in te r -na tio -na l law re su lts the 'need to d ete r m in e in e v e ry ca s e w h e th e r th e p lain tiff's claim is to be g o v e rn e d by C on tractu al or d olic tua l s ta tu te or w h e th e r th e r e is a c ase g iv in g ris e to th e c o n c u rr e n c e ot b o th th e s ta tu te s . Th e p u r p o s e of th e p re s e n t a rtic le is to d e sc rib e th e m ain pro ble m s po sed b y su c h a c h a r a c te r iz a tio n of the c a u se ol ac tion an d to a tte m p t to r es o lv e them .
The a u th o r a ssu m e s th a t th e c la ss ific a tio n of claim s is to be p r in c ip ally based upo n ih e lex fori p io v id in g h o w e v e r th a t c a te g o r ie s c o n ta in e d in th e co nflict ru le s of forum are to be co n ce iv ed b ro a d ly , in a c co r d an c e w ith th e aim s of p r iv a te in te rn a tio n a l law . A ris in g c on flicts of c las s if ica tio n s th e a u th o r a tte m p ts to re so lv e in a m a n ne r giv ing the la rg e s t p r o te c tio n to th e victim . T he b est w a y to a ch ie v e it is to ad m it th a t th e victim m ay ch o ose on e of th e co nc u rr ing s ta tu te s . In e v itab le lim itatio ns ol th a t ch o ice ar c d is c u ssc d in the la s t p a rt of the ar ticle .
