Marian Rębkowski,A. Kruk,B.
Wywrot,Z. Polak,U. Skwara
Kołobrzeg - Stare Miasto, AZP
15-15/-Informator Archeologiczny : badania 26, 102-103
102 Późne średniowiecze
zon badań (poprzednie 1984, 1985). Zamek, późne średniowiecze i okres nowożytny.
Założono 2 wykopy, oznaczone kolejnymi num eram i XVI i XVII. Skoncentrow ano się na wyjaśnieniu współzależności między odkrytym i wcześniej reliktam i m urow anym i, usy tuow anym i po północnej stro n ie zam ku. W wykopie XVI o wym iarach 7 x 10 m (pow. 70 m2) odkryto:
— fragm. miejskiego m u ru obronnego (oznaczonego A, datowanego n a 2 ćw. XIV w.), — fragm. bliżej nieokreślonego m u m (B) podobnie datowanego,
— m u r I zam ku (C) z tego samego okresu, — m u r II zam ku (D) wzniesionego po pol. XIV w., — ru in ę budynku gospodarczego z XIX w.
Z racji usytuow ania wykopu w strefie przykraw ężnej, osiągnął on gł. do 4,5 m. D rugi wykop (XVII) o powierzchni 6 m usytuow ano tuż przy północnej ścianie, w celu prześle dzenia zm ian w bryle zam ku (ew entualnej jego rozbudowy w kierunku zachodnim). Pozy skane dane pozwoliły na uzupełnienie wiadomości o rozplanow aniu i rozwoju zabudowy oraz na wyróżnienie faz przekształceń, W przyszłości m ożna by się pokusić o dokładniejsze rozpoznanie wschodniej partii stanow iska, tzn. relacji między m iastem a zam kiem , zw ła szcza że istnieją po tem u w arunki, gdyż je s t to te re n niezabudowany.
K o l o b r z e g - S t a r e M ia s to Polska A kadem ia N auk In s ty tu t
Ar-A Z P 15 -1 5 /— cheologii i Etnologii Zespół Badawczy
w Kołobrzegu
B ad an ia p row adził M a ria n Rębkow ski, u d ział wzięli m gr m gr A. Kruk, B, Wywrót i Z. Polak oraz U. Skw ara. Finansow ane przez Spółdzielnię M ieszkaniow ą „K om unalnik” oraz firm ę PRO-BUD w Kołobrzegu. Siódmy sezon badań. M iasto średniowieczne.
C h ara k ter badań terenowych wymuszony przez szeroko postępującą zabudowę S ta rówki nie uległ zmianie. Podobnie ja k w latach ubiegłych konieczne było prow adzenie intensyw nych prac wykopaliskowych w miejscach, w których w 1992 r. rozpoczęto budowę domów m ieszkalnych. P rzebadano łącznie ponad 1400 m2 w dwóch różnych częściach m iasta.
B lo k A 17 — badaniam i objęto powierzchnię 590 m2. Wykop usytuow any był wzdłuż ul. E. Gierczak i dochodził aż do narożnika ul. Rzecznej. W yeksplorowano tu ponad 1500 m naw arstw ień i zadokum entow ano ponad 50 m obiektów drew nianych i cegla- no-kam iennych. Poziom calca schodził w wykopie do 1,5 m p. p. m. F ak t ten, jak również datow anie zabytków i przesłanki wynikąjące ze źródeł pisanych w skazują, że badany obBzar leżał pierw otnie poza obrębem m iasta i został tam włączony dopiero ok. pot. XIV w., kiedy na zabagnionym , zalewowym teren ie P arsęty wbito prostopadłe do siebie rzędy shipów, stanowiących podwaliny pod zabudowę ram ow ą, a potem ceglaną i ceglano-ka- m ienną. Ju ż n a etapie eksploracji czytelne były 2 fazy użytkow ania te ren u w średniowie czu. Dzieliła je w ystępująca n a całej powierzchni wykopu, dochodząca do kilkudziesięciu cm miąższości w arstw a spalenizny. W nioskując z zalegąjących w wyższych w arstw ach m ateriałów, pożar m iał miejsce w XIV w. Był on zapewne przyczyną zniszczenia łodzi wyciągniętej na brzeg do reperacji? Łódź ta, o dł, ponad 8 m, stanow i przykład łączenia dwóch tech n ik szkutniczych: do pierw otnej dłubanki wmontowano z czasem wręgi i nad- bito burty. F ak t ten, ja k również liczne ślady napraw sugerują dość długą jej eksploatację, niewykluczone więc, że zbudow ana została jeszcze w XIII w. Innym wyjątkowym znalezi skiem była kilkucentym etrow ej wysokości figurka świętego, w ykonana przez dużej klasy artystę. Stanow iła ona najprawdopodobniej elem ent przenośnego ołtarzyka. Prowadzone w M uzeum M orskim w G dańsku zabiegi konserw atorskie ujawniły ślady pokrywającej ją polichromii. Wykop przyniósł również duże ilości innych ciekawych zabytków: ostrogi, sprzączki do pasa, zapinki (także pokryw ane inskrypcjam i), haczyki, duże ilości wyrobów
Informator Archeologiczny 103
skórzanych {w tym obuwia), talerze, zróżnicowaną ceram ikę. N a szczególną uwagę zasłu gują 2 ołowiane znaki pielgrzymie i w ykonana z gliny Figurka jeźdźca na koniu. Zasadniczy zrąb m ateriałów ruchom ych datować należy na w. XIV
B lo k Λ 23 — przebadano 840 m , n a które złożyły się w n ętrza siedm iu kam ienic usytuowanych przy obecnej ul. E, G ierczak i ul. Giełdowej (od XIV w. blok przyrynkowy). Również tu taj czytelna je s t dwufazowość spowodowana pojawiającą się w XIV w. ceglaną zabudową gotycką. Badaniam i architektonicznym i objęto m ury frontow e ośmiu kam ienic i osiem murów kapitalnych — łącznie ok, 330 m murów gotyckich. Zadokum entow ano 500 m lic murów. N a szczególną uwagę zasługują m ury kap italn e kam ienicy R 14, które miały rzadkie n a terenie Kołobrzegu w nęki sklepione trójkątnie. Nie stw ierdzono zmian rozplanow ania działek. Budownictwo z okresu wcześniejszego reprezentow ane je s t przez bardzo dobrze zachowany budynek ramowy (R 9) oraz ślady zabudowy plecionkowej i palikowej (wypeł nisko ściany stanow i glina w ciśnięta pomiędzy w bite w ziemię 2 rzędy palików). Spośród innych obiektów średniowiecznych wymienić należy jam ę dziegciarską (R 10), jam ę g arb arsk ą (Gd 1) oraz liczne, funkcjonalnie zróżnicow ane beczki. Na sk u tek intensyw nej działalności budowlanej, naw arstw ienia średniow ieczne (poza R 9) zostały w dużym stopniu zniszczone. Najciekawszymi obiektam i nowożytnym i okazały się 2 latry ny z XVI i XVII w. (R 12), w wypełniskach których znaleziono m.in. po raz pierwszy w Kołobrzegu fragm. importowanych pucharów szklanych, tzw. Romerów. Spośród zaby tków średniowiecznych n a uwagę zasługują liczne fragm, im portow anej z Danii i Anglii ceramiki, fragm. wagi, liczne wyroby drew niane (talerze, miski, fragm . kołowrotka?) oraz skórzane. Ju ż na etapie eksploracji uwidoczniły się różnice w inw entarzach pomiędzy działkami. Fenomen ten stanie się przedm iotem szczegółowych badań.
K ostkow ice, st. 1, gm. Kroczyce, woj. częstochowskie patrz paleolit i mezolit K oszalin, st. 23-26 patrz wczesne średniowiecze
K o ź le - S ta r e M ia s to , Państw ow a S łu żb a O chrony Zabytków ul- L im a n o w s k ie g o Oddział Wojewódzki w Opolu
g m . lo c o , w o j. o p o ls k ie A Z P 96-39/-—
Badania prowadzili m gr m gr M ariusz Krawczyk i K rzysztof Spychała (autor sprawozdania). Finansow ane przez pryw atnych właścicieli inwestycji. N aw arstw ienia m iasta średniowiecznego.
Podczas inspekcji konserw atorskiej wykopu budowlanego stw ierdzono naruszenie n a w arstw ień kulturow ych średniowiecznego m iasta oraz konstrukcji drew nianych.
Wykop o powierzchni ok. 1 a ra został założony na nie zniszczonym wcześniej budowa m i obszarze inwestycji. Od 29 X do 30 XI przebadano naw arstw ienia kulturow e o miąższo ści od ok. 200 cm do 270 cm. Treść wypelniska w arstw w swej zasadniczej części była jednolita: czarna i czam o b ru n atn a próchnica z dużą ilością mierzwy, wiórów drewnianych, kawałków kory i innych zbutwiałych szczątków organicznych. Miejscami następow ały przew arstw ienia białożóttej, spłaszczonej gliny. K onstrukcje drew niane wystąpiły na całej głębokości naw arstw ień. Były to: platform y z belek moszczące podwórze, ułożone nad rowami ściekowymi (rowy miały drew niane ścianki), pozostałość budynku zrębowego, przyziemie budynku o konstrukcji plecionkowej, duża jam a w ypełniona węglami drzew ny mi oraz jam y śmietniskowe.
W w arstw ie kulturow ej oraz w obrębie konstrukcji drew nianych znaleziono bardzo dużo ułam ków naczyń glinianych, fragm . naczyń szklanych, kaw ałki przedm iotów ze skóry, m.in. zdobione jrag m . butów, skórzane odpady poprodukcyjne, klepki naczyń drew nianych, 2 zdobione łyżki drew niane oraz kilkadziesiąt przedm iotów żelaznych, m.in. noże, punce, klucze, gwoździe, szczypce, ostroga,
