Błażej Muzolf
Piotrków Trybunalski. Stare Miasto,
ul. Łazienna Mokra - Skwer
Informator Archeologiczny : badania 13, 227-228
227
K o n tynuow ano e k s p l o r a c j ę w yk o p u p r z e c in a ją c e g o p ó łn o c n y o d c i n ek u m o c n ie ń o b ro n n y c h , r o z p o c z ę te g o w 1977 r , U z y s k a n o c a łk o w ity p r z e k r ó j p o p r z e c z n y n o w o ż y tn e j fo s y m i e j s k i e j o s z e r o k o ś c i 12 m , w y k u te j w XVI w ie k u w s k a l e , d o g łę b o k o ś c i 4 m . W f o s i e n a tr a f io n o na w y r o b is k o g ó r n i c z e z XVI/XV11 w ie jtu . N ie s tw ie r d z o n o n a to m ia s t ś l a dów w z m ia n k o w a n e g o w ź r ó d ła c h w a łu z e w n ę tr z n e g o . M a t e r i a ł z a b y tk o w y , z n a le z io n y w f o s ie , s ta n o w i, ob o k k o ś c i z w ie r z ę c y c h , p r a w ie w y łą c z n ie c e r a m i k a n o w o ż y tn a . B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e p o d w a ru n k ie m u d o s tę p n ie n ia te r e n u prssez w ła d z e m i à s t a . O TW O C K M A ŁY , g m . K a rc z e w p a t r z w o j. w a r s z a w s k ie w c z e s n e Ś r e d n io w ie c z e P E N Z A , g m . P i ą t n i c a P o d u c h o w n a p a t r z w o j. ło m ż y ń s k ie w c z e s n e Ś r e d n io w ie c z e S ta n o w is k o 3 P IA N K I, g m . Z b ó jn a p a t r z w o j. ło m ż y ń s k ie n e o lit S ta n o w isk o . 1 P IO T R K Ó W T R Y B U N A L SK I S t a r e M ia s to u l. Ł a z ie n n a M o k ra - S k w e r P P P r a c o w n ie K o n s e r w a c ji Z a b y tk ó w P r a c o w n ia A rc h e o lo g ic e n o - K ona e r w a t o r s k a O d d z ia ł w Ł o d z i B a d a n ia p r o w a d z ił m g r B ła ż e j M u z o lf. F i n a n s o w a ła D y r e k c ja R o zb u d o w y M ia s t 1 O s ie d li W ie j s k ic h w P io tr k o w ie T r y b . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . S t a r e M ia s to . M a te r ia ły z w c z e s n e g o 1 p ó ź n e g o ś r e d n io w ie c z a o r a z n o w o ż y tn e . B a d a n ia p ro w a d z o n e n a t e r e n i e m i a s t a lo k a c y jn e g o P io trk ó w T r y b u n a ls k i s ta n o w ią c z ę ś ć p r a c z w ią z a n y c h z r e w a l o r y z a c j ą S ta r e g o M ia s ta . P i e r w s z y e ta p m i a ł n a c e lu u s t a l e n i e p r z e b ie g u w a r s tw k u ltu ro w y c h w o b r ę b ie s t r e f y p r z y r a u r o w e j ja k i e w e n tu a ln e o d s ło n ię c ie r e lik tó w zab u d o w y p r z y m u r o w e j.
■ W ykop z lo k a liz o w a n o w p o b liż u p o łu d n io w e j l i n i i m u ró w o b r o n n y ch n a o s i N -S .
P o u s u n ię c iu o k o ło 1 m n a w a r s tw ie ń n iw e la c y jn y c h X IX i XX w ie k u , z w ią z a n y c h z k r ó t k o t r w a ł ą z a b u d o w ą p r z e ło m u X IX i XX w iek u o d k ry to w a r s tw y X V III-w ie c z n e w y d a to w a n e g r o s z a m i S ta n is ła w a A u g u s ta P o n ia to w s k ie g o ; p o tw ie r d z iły o n e d an e u z y s k a n e n a p o d s ta w ie p lan ó w m i a s t a o i s tn ie n iu w ty m m ie js c u n ie z a b u d o w a n e g o s k w e r u .
228 W a rs tw y X V II- w ie c z n e wy d a to w a n e o k o ło 2 0 -3 0 m o n e ta m i J a n a K a z i m i e r z a / s o l i d y k o r o n n e i l i t e w s k i e / u j a w n i j r e l i k t y o b ie k tu m u r o w a n e g o k a m ie n n o - c e g la n e g o n a z a p r a w ie g lin ia n e j, o r a z b r u k u lic y na o s i w p ó łn o c n e j c z ę ś c i w y k o p u , z z a c h o w a n y m ś c ie k ie m n a c a łe j s z e r o k o ś c i w y k o p u . O b ie k t m u ro w a n y w r a z z p rz y b u d ó w k ą d r e w n ia n ą o w y ło ż o n e j k a m ie n ia m i p o d ło d z e u le g ł z n is z c z e n iu p ra w d o p o d o b n ie ,w p o ło w ie X V II w ie k u m o ż e w z w ią z k u z w a lk a m i do b y n a ja z d u e z w e d z k ie g o . W a r s tw y t e d o starc zy m y d u ż e i l o ś c i m a t e r i a ł u c e r a m i c z n e g o - f r a g m e n ty n a c z y ń i k a f li o r a z s z k ł a .
D a ls z a e k s p l o r a c j a w a r s tw p o z w o liła o d s ło n ić f r a g m e n ty b u dynku, je g o c z ę ś c i p iw n ic z n e j z r e l i k t a m i z a c h o w a n e g o s k le p ie n ia b e c z k o w e g o , w y k o n a n e g o z c e g ły p r z y f u n d a m e n ta c h k a m ie n n y c h , j a k i f r a g m e n ty p io n o w y c h s lu p ó w d re w n ia n y c h , p r a w d o p o d o b n ie z k o n s t r u k c j i s z a c h u k o w e j ś c i a n . Od w s c h o d u do b u d y n k u p r z y l e g a ł a d r e w n ia n a p rz y b u d ó w k a w y k o n a n a z s z e r o k i c h d r a n i c , z a g łę b io n a w z ie m ię , d o k t ó r e j p r o w a d z iły d r e w n ia n e schocty - d r a b in a z o b u d o w a n ą s z y j ą w e j ś c i a i d r z w ia m i. P rz y b u d ó w k a t a u le g ła z n is z c z e n iu w g w a łto w n y m p o ż a r z e . S ia d y te g o p o ż a r u i in n y c h - a b y ło ic h k ilk a w h i s t o r i i m i a s t a - z a o b s e r w o w an o w s t r a t y g r a f i i w a r s t w . Z o b ie k tu te g o w y d a to w a n e g o w e tę p n ie m a t e r i a ł e m c e r a m ic z n y m n a p r z e ło m X V I-X V II w ie k u p o c h o d z i p ie r w s z y e g z e m p l a r z w b a d a n ia c h a r c h e o lo g ic z n y c h h a la b a r d y p r o s t e j tz w . g le w ii, ja k i k lin g a s z a b l i w r a z z o k u c ia m i p o c h w y , o r a z s z e r e g In n y c h m e t a l i j a k z a w ia s y , h a k i, g w o ź d z ie i td . P o d p o łu d n io w ą ś c i a n ą p rz y b u d ó w k i o d s ło n ię to 3 b a lie , w ty m d w ie c a łe .
P r o f i l e w ykopu p o z w o liły s t w i e r d z i ć , że w y m ie n io n e o b ie k ty z n is z c z y f y / w kopy fu n d a m e n to w e / w a r s tw y p ó ź n o i w c z e s n o - ś r e d n i o w i e c z n e n a p r z e s t r z e n i o k o ło 40 m 2 z e 108 m 2 w yk o p u .
Z d ję c ie b r u k u X V II-w ie c z n e g o p o z w o liło o d s ło n ić r e l i k t y dw u s t a r s z y c h b ru k ó w , n a jn iż s z y d a to w a n y f r a g m e n ta m i c e r a m i k i , d u ż ą I l o ś c i ą fr a g m e n tó w o b u w ia 1 s k ó r / ś m i e t n i s k o p r a c o w n i g a r b a r s k o - s z e w s k l e j ? / n a X V w ie k , a m o ż e k o n ie c X IV w ie k u .
E k s p l o r a c j a w a r s tw X V I-w ie c z n y c h i p ó ź n o ś r e d n io w ie c z n y c h p o z w o liła z a o b s e r w o w a ć k ilk a k r o tn e p o ż a r y m i a s t a i z w ią z a n e z n im i z n i s z c z e n ia o b ie k tó w w p a r t i i p r z y m u r n e j . U s u n ię c ie w a r s tw p ó ź n o ś r e d n io w ie c z n y c h u ja w n iło w a r s t w ę c z a r n e j t ł u s t e j z ie m i z m a t e r i a ł e m w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n y m . O d s ło n ię to p a le n is k o w y ło ż o n e k a m ie n ia m i, J a m ę o r a z d w a o b ie k ty ty p u m ie s z k a ln e g o , j e d e n z p a le n is k ie m w n a r o ż n ik u p ó łn o c n o - z a c h o d n im . M a t e r i a ł c e r a m i c z n y z ty c h o b ie k tó w p o z w a la w y d a to w a ć j a m ę n a p r z e ło m Х П -Х Ш w ie k u . Z o b ie k tó w w y d o b y to n a to m ia s t m a t e r i a ł c e r a m i c z n y p r z e m i e s z a n y d a to w a n y b a r d z o s z e r o k o od VIII po X III w ie k w łą c z n ie . B a d a n ia b ę d ą kontynuow ane.* PO K R Z Y W N O , g m . G r u ta w o j. to r u ń s k ie S ta n o w is k o - Z a m e k p a t r z w c z e s n e ś r e d n io w ie c z e
