DYSKUSJA PANELOWA 191
słow iań sk ich prof. dr hab. Ryszard Ł użny, z którym jak o z a ło ż y c ie le m i p ierw szym k ierow n ik iem S ek cji F ilo lo g ii S ło w ia ń sk iej K U L w sp ó łp ra ca j ę z y k o zn a w có w sla w istó w lu b elsk ich u kładała się bardzo dobrze. J ę z y k o z n a w stw o sla w isty czn e w L u b lin ie ma sw o ją s p e c y fik ę i sw e p ersp ek ty w y r o z w o jo w e , dlatego też ch ciałem o tym po krotce p o w ied z ieć i napisać w n ad ziei, że p ew n e tradycje b ęd ą nadal kontynuow ane, a d alsze potrzeby b ad aw cze, w yn ik ające ze sp ecy fik i czasu i u sytu ow an ia g e o g r a fic z n e g o L u b lin a, b ęd ą brane pod u w a g ę przez n astępne p o k o len ia ję z y k o z n a w c ó w -sla w istó w .
FELIK S C Z Y Ż E W SK I
S la w isty k a L ubelska - g ło s w d y sk u sji w zw iązk u z artykułem prof. M ich a ła Ł e sio w a R o z w ó j ję z y k o z n a w s tw a s la w is ty c z n e g o w L u b lin ie
W śród o sią g n ię ć naukow ych lu b e lsk ie g o śro d o w isk a sla w is ty c z n e g o w y m ien ić trzeba istn ieją cą od 1986 r. serię w y d a w n ic z ą R o z p r a w y S la w is ty c z n e W ydziału H u m an istyczn ego U n iw ersytetu M a rii C u rie -S k ło d o w sk iej (d a lej: R oz S law U M C S). W skład K om itetu R edakcyjnego w chodzą: M ieczy sła w B u czy ń ski (do roku 1 9 9 2 ), F elik s C z y ż e w sk i, M ich a ł L e sió w , M ic h a ł S a je w ic z (od 1989 r.), Stefan W archoł - przew od n iczący K om itetu, L ucyna Z ie n k ie w ic z (od 1995 r,). W ramach w ym ien ion ej serii p u b lik o w a n e s ą m o n o g ra fie au torsk ie i m ateriały z m iędzynarodow ych konferencji naukow ych organizow anych przez Zakład F ilo lo g ii S ło w ia ń sk iej, a od 1992 r. Z akład J ę z y k o zn a w stw a S ło w ia ń sk ieg o U M C S . D o roku 1996 u kazały się n astęp u jące tom y: t. 1 - F o rm a c je h y b ry d a ln e w ję z y k a c h sło w ia ń sk ic h , red. S. W arch oł, t. 2 - F. C z y ż e w sk i, A tla s g w a r p o lsk ic h i u k ra iń sk ich o k o lic W łodaw y, t. 3 - F. C z y ż e w sk i, F on etyka i f o n o lo g ia g w a r p o lsk ic h i u k ra iń sk ich p o łu d n io w o -w s c h o d n ie g o P o d la sia , t. 4 - In te rfe re n c je ję z y k o w e na różn ych o b sza ra c h S ło w ia ń szc zy zn y , red. S. W archoł, t. 5 - S. W archoł, S p ecyfika g w a r m iesza n ych i p r z e jś c io w y c h na teren ach etn iczn ie zró żn ic o w a n y c h , t. 6 — G w a ry m ie sza n e i p r z e jś c io w e na te re n a c h sło w ia ń sk ic h , red. S. W archoł, t. 7 - S y ste m y o n o m a s ty c z n e w s ł o w ia ń sk ich g w a ra c h m iesza n yc h i p r z e jś c io w y c h , red. S. W arch oł, t. 8 - S. W archoł, K w e stio n a riu sz d o b a d a n ia z o o n im ii lu d o w e j w P o ls c e (na tle sło w ia ń sk im ), t. 10 - S tu d ia z ję z y k o z n a w s tw a s ło w ia ń sk ie g o , red. M . L e sió w , M. S a je w icz, t. 11 - S y ste m y zo o n im ic zn e w ję z y k a c h sło w ia ń sk ic h , red. S. W archoł. K o lejn e tom y znajdują się w druku, m .in . t. 12 - Z e s tu d ió w n a d g w a ra m i w s c h o d n io sło w ia ń s k im i w P o lsc e , red. F. C z y ż e w sk i i M . L e s ió w ,
1 9 2 DYSKUSJA PANELOWA
oraz t. 9 - F. C z e ż o w sk i i S. W archoł, P o lsk ie i u k ra iń sk ie te k sty g w a ro w e ze w s c h o d n ie j L u b e lszc zy zn y .
W zakresie m iędzynarodow ej w spółpracy naukowej pracow ników slaw istyki lu b elsk iej w y m ie n ić n a le ży re a lizo w a n y w ram ach E uroregionu B u g projekt A tla s u e tn o lin g w is ty c z n e g o P o b u ża . P od jęte w 1994 r. przez sla w istó w lu b el sk ich przy w sp ó łu d z ia le p racow n ik ów naukow ych U krainy i B iałoru si prace nad A tla s e m p o za c e le m n au k ow ym słu ż ą także integracji w ym ien io n y ch śro d o w isk . A tla s sw o im z a się g ie m o b ejm u je po stronie zachodniej daw ne (sp rzed 1975 r.) w o je w ó d z tw o lu b elsk ie, zaś po stronie w sch o d n iej obw ód b rzesk i i o b w ó d w o ły ń sk i. C e le i zadania teg o m ięd zy n a ro d o w eg o p rz e d się w z ię c ia z o sta ły p rzed sta w io n e w artykule pt. A tla s e tn o lin g w isty c zn y p o g r a n ic z a p o lsk o -b ia ło ru sk o -u k ra iń sk ie g o autorstw a J. A dam ow sk iego, J. Bartm iń- sk ie g o i F. C z y ż e w sk ie g o , (E u ro re g io n B ug, t. I, Lublin 1994). W yniki badań e tn o lin g w isty c z n y c h prow ad zon ych na p ogran iczu p o lsk o -w sc h o d n io sło w ia ń - skim p o z w o lą pokazać elem enty w sp óln e i różne w zakresie kultury materialnej i duchow ej S ło w ia n . O stopniu za aw an sow an ia prac nad A tla sem sz c zeg ó ło w o in fo rm o w a ł m .in. M . S a je w ic z , c z ło n e k Z esp ołu na m ięd zyn arod ow ej k o n fe rencji w Ł ucku (por. E tn o lin g w isty c zn y j a tła s P r y b u ż ż ia , w: P o lissja , etnikos, tr a d y c iji, k u ltu ra , Ł u ck 1997, s. 5 7 -7 2 ).
W śród różnorodnych tem atów badaw czych, realizow anych przez lu b elsk ich s la w is tó w , w ażn e m ie jsc e zajm u ją za g a d n ien ia terytorialn ego zró żn icow an ia ję z y k a ukraińskiego. W kład lu belskich ję zy k o zn a w có w w badania nad gwarami ukraińskim i d o k ła d n ie o m ó w io n y zo sta ł w kilku artykułach p rzegląd ow ych . P ró cz artykułu M . Ł e sio w a , G w a ry u k ra iń sk ie m a k ro re g io n u lu b e lsk ie g o , RH 4 2 (1 9 9 4 ), z. 7, s. 31-43, o którym p isze autor, w ym ien ić trzeba prace A . Sołtys, Stan b a d a ń n a d g w a ra m i w o jew ó d ztw a lu belskiego (z b ib lio g ra fią ), „Językozna w c a ” , 19 7 0 , 1971; F. C z y ż e w sk ie g o , Stan b a d a ń n a d g w a ra m i u kraiń skim i P o b u ża , RKJ Ł T N , 1990 (w raz z 4 m apam i); w r e sz c ie F. C z y ż e w sk ie g o i M . S a je w ic z a , Z h is to r ii b a d a ń d ia le k to g r a fic z n y c h n a d g w a r a m i ukraiń skim i p o b u ż a , RH 4 2 (1 9 9 4 ), z. 7, s. 7 9 -9 3 (w raz z ta b elą punktów , w których prze p ro w a d zo n o badania).
W kład prof. W . K u ra szk iew icza , k ierow n ik a K atedry Języka P o lsk ieg o i F ilo lo g ii Słow iańskiej K U L (1 9 3 6 -1 9 3 9 i po w ojn ie do roku 1950), w badania gw ar ukraińskich P o d la sia i C h e łm szczy zn y je s t o g ó ln ie znany i został w arty k u le prof. M . Ł e sio w a d ok ład n ie o m ó w io n y . Tutaj trzeba także w sp om n ieć o badaniach prof. T. B rajerskiego nad terytorialnym i odm iankam i język a ukra iń sk ie g o . W roku 1938 ję z y k o z n a w c a ten, będąc asysten tem przy K atedrze
DYSKUSJA PANELOWA 193
Języka P o lsk ie g o i F ilo lo g ii S ło w ia ń sk iej K U L , zbadał gw ary ukraińskie w 12 w siach , leżą cy ch m ięd zy Z a m o ściem a H r u b ieszo w em .
Sp ośród badaczy p o w o jen n y ch zajm u jących s ię gw aram i ukraiń sk im i w sch od n iej L u b e lsz c z y z n y w y m ie n ia A u tor artykułu „ [...] M . Ł e s io w a i S. W archoła [oraz] ich u c zn ió w ”, w śród których je st M . B u czyń sk i. S tw ie rd ze n ie d oty czą ce o so b y dra M . B u czy ń sk ieg o (1 9 3 6 -1 9 9 2 ) w ym aga sprostow ania. B u czy ń sk i znany je s t w sla w isty c e przede w sz y stk im ja k o on o m a sta . N a ten krąg badaw czy w skazuje je g o rozprawa doktorska pt. P a m ią tk o w e n a zw y m ie j sc o w e w ję z y k a c h sło w ia ń sk ic h na tle in d o e u ro p e jsk im (z ło ż o n a do druku w serii R o z p r a w y S la w is ty c z n e U M C S )2. B u czy ń sk i sw o je z a in ter eso w a n ia onom astyczne zaw dzięczał prof. P. Sm oczyńskiem u. Pod kierunkiem teg o u c z o n eg o uzyskał m agisterium i doktorat. Badania d ia le k to lo g ic z n e B u c z y ń sk ie g o , pozostające na m argin esie je g o zainteresow ań o n om astyczn ych , d o ty c z y ły w y łączn ie gwar p olskich. S ą to prace o m azow ieckiej gw arze w si H u szcza k. B ia łej Podlaskiej. Jest oczyw iste, że gwara w si H uszcza, rozw ijająca się w o to c z e niu ob cojęzyczn ym , ma w sw oim sy stem ie elem en ty ukraińskie. I o tych w p ły w ach p isze B u czyń sk i w artykułach: W sc h o d n io sło w ia ń sk ie w p ły w y ję z y k o w e w g w a r z e w s i H u szc za p o w ia t B ia ła P o d la s k a , „ A n n a les U M C S ”, 2 2 (1 9 6 7 ) , z. 10. sect. F oraz G w a ra w si H u szcza w w o je w ó d z tw ie b ia ls k o p o d la s k im - m iesza n a c zy p r z e jś c io w a ? , „R oz S la w U M C S ”, 6 (1 9 9 3 ). Inni ję z y k o z n a w c y analizujący gwary w sch od n iolu b elsk ie ró w n ież p isz ą o takich w p ły w a ch , a m i m o to n ie są - i słu sz n ie - w łączan i do grupy bad aczy gw ar uk raiń sk ich .
W obrębie d ialek tologii w schodniosłow iańsk iej obok naukow ego opisu gw ar ukraińskich prow adzone są przez lu b elskich ję z y k o z n a w c ó w badania nad g w a rami b iałoru sk im i. T erytorialne odm ianki ję z y k a b ia ło r u sk ie g o s ą je d n y m z - g łó w n y ch zain teresow ań n a u k ow ych M . S a je w ic z a (por. S ło w o tw ó r s tw o r z e c zo w n ik ó w w g w a ra c h w sc h o d n io sło w ia ń sk ich na te r e n ie b y łe g o p o w ia tu h aj- n o w sk ieg o ). Podejm uje on także w ażne dla d ialek tologii słow iań sk iej problem y op isu gw ar rozw ijających się na p ogran iczach ję z y k o w y c h (por. O u sta le n iu p rzy n a le żn o śc i ję z y k o w e j g w a r p e ry fe ry jn y c h (na p r z y k ła d z ie g w a r p o le sk ic h ), R oz S la w U M C S, t. 6).
1 W 1998 r. o p u blikow ane zostały niektóre zapisy tekstów prof. T. B rajerskiego, por. Z g w ar ukraińskich C hełm szczyzny. P rzedw ojenne teksty sp o d H ru b ieszo w a , A nnales U M CS. sect. FF. vol. X IV /X V (1996/97), s. 57-64.
1 9 4 DYSKUSJA PANELOWA
P o z a p rob lem atyk ą w sc h o d n io sło w ia ń sk ą lu b elscy ję z y k o z n a w c y rozw ijali - w o k re sie p rzed staw ian ym p rzez prof, M . Ł e sio w a - badania o g ó ln o sla w i- styczne. W ym ien ić tutaj trzeba prace P. S m o czy ń sk ieg o (por. m .in. S łow iań skie im io n a p o s p o lite i w ła sn e z p o d s ta w o w y m - ch- w c z ę ś c i su fik sa ln e j, Ł ód ź 1 9 6 3 ), lic z n e publikacje z onom astyki słow iań sk iej B . L indert, w r e sz c ie S. W - arch oła, (por. m .in . G e n e za i r o z w ó j sło w ia ń sk ic h f o r m a c ji e k sp re sy w n y c h z su fik se m -k-, -c-, W a r sz a w a -Ł ó d ź 1 9 8 4 ).
