Fotogrametryczna analiza młodszej pokrywy form czwartorzędowych Doliny Chochołowskiej i Jarząbczej w Tatrach Zachodnich

(1)

~w JA~YiNOWSK:I Zakład Nauk Geologicznych PAN

FOTOGRAMETRYCZNA ANALIZA

MŁODSZEJ

POKRYWY

I FORM

CZWARTORZĘDOWYCH

DOLINY CHOCHOLOWSIOEJ

I

JARZĄBC~J

W TATRACH ZACHODNICH

(2)

dzy wadfkam'i. a hlikamn m<l!rEfll()wymi są 0Ibe0niJe wy-peł1Jl1_iKme_pnzez _dirobny_{maJteria!ł podoodzący}_z _el'lOl'lAjoi i ~.i

7Jboczy.

Wsz)'6tlk1ie

te

fOmlY allrumuLao}i mliOOseegJO pile<j-sbocen.u są naółepiej azy;t.el!nJe

.w

,;mooeLu

pnzestrnen.-nym" IZclóęć 10001lClZych, ,gdzJie wy.ooŹ4ltie Wlidać peW'ten poa':Ządek

w

ul()żeIninl tyiC.h ftorun recesyJnych. B~

średniQ

w

<tetl'eIl!ie azyItelność ta jest nJeqJffiiernuie u:tnuidn:iona, ,gdytł; Ibez ~ędiu :na miej.soe, rL Ik:tóreglo wyilron)'iW'aillib)'lŚmy tę dbsEttIwaoję, za'WlSee

()trflyrou-jemy dbr~

w

'ZlI'UW7l11ynn

sUm-OOie

penspekltywli'C2lIlym. Ta sama uwaga d!>tyczy również wyznaczania górnej graruicy OoSadów pil.ejlSllooeń'Sklloh. Gr3lIl1oca ta jest wy -raźna jedym,ie 00 sbrl!>ny wooh'OOn'iej, a

natomiast

od sbrcxny WlOłoWlCa

i

Oze11Wione@O Wierohu jest

ona

slaJbo za.maorona JllIb e<Ż w ogóle za·ba:rtta, ,gdytł;

\OSa-dy plejs1<>ceńslktie są obl!lOJ'llie przytkJrY'Wooe ora.·z

wy-pe1nd.ane mQlte1'iia'lern budlująJCym storiki nasY\P'OlWe, n3IPlj'lWlOtWe, pia'l'!gi.

P-od<1bna sY1tuaoja jest rÓWII1Jież w gó:rtny.ch pa.r -tiach Ddl!iny J,amząboze'j, g-dlliie bar.daJo wyraźnie na

zójęaialch l'Ol1lrllLozyoh wli:dai: sz.6I'eg mniej zy'Ch i więk

~ycil rec.esytjny!ah wa'lOtów morEUllowycll. RÓWinIi€'Ż

i gÓlrul.a ~amWca ooa.clów m.lIO<bz~·o plejstlooenu

JESt

w

óużym SlIIapnl!u rmroarta pm,srz ooady a.lmlmu~C'jJ hOlloceńiSMej i dJZILs!iej&zej.

Ana:l,ilZa flat~aanellrY02llla tylJk!o zdjęć lJObniczyICh ruie wjllStaJrozyła jednalk do p'l'I7.eśtledZie-nia

rol'tn

&0-Z}'IjJlyJCh ilIl~ Ile ~ędu na bO, ż,e

1ianmy

te

wys.tę~ą na &trrom)'lch 2Jboozach. Do opraJOOlW.aalIia tycll form 'w~3lłean wObec

tego

Zidjęcia

na-zi€Oll!l1e absetrwowa!l'lle pod stSireO$k<Jil)elll.

Ze ~ęć l'Otln1,ClZYIOh 1 ~iemnYlOh m<YŻlrua odJOzytać baTldi'.r;O' dl~3JW'e floorny jpIrIaWldoplOdlo'bn~e erozY\iInle, 1e;oz

s'ta:rsze, na l::Ja,rlkaclJ. .~ WlierehlU od. ~y

NE. Są to, jaik pr!Zypn.l!SlZIClZam, śba!l".e zrównania

rmr.i-pralWtdopod<ibln.iej a-ClrLY'.ino~OOwoo:we.

lPIodlabne

:Ilor-my ~ ~ć lI'ówlIlież porza. OIlla'Vll.ia.nym terenem iIlIP. pod Raloon:iem. Pnz.eśloo.wnie d arullli:za fJorm p~a!l:n.etj poikIryIwy I

et"<JIZtiIi

oparte

ró.w-ni'6Ż. 7JOOtało na ~ęaiarch l\)lm!iJOZy'ch 1 narziemnYICh.

P00St3iWlą jedlnaJk anaMzy tych farm są Wijępia llQ-z,iemne, ikrt.ÓIre

wobec

sItos.U1lIIrowIo

.

małej Skali iloh

wyl~OiOO.!Il!ia i 'WIOIbec W~Q tytdh rorm głów!nJle

na dość śbromYICh zboozarch, PklfllW.ailaIią na i:ch llden-ty1lilmaqję .i wyd/7lie,letllie.

Wydzielone tu stożki napływowe i nasypowe ma-ją fl<mmę

w

wl~i .wyidqmaną. Pola iPlt'lZykry\te

pnzez

te

stJoaJk1

~ ZIIl'3X:lZlllą prtz,esIt:rzeń

w

pIO-l"ÓIWIna.n.iJu z poWliel'1Zolmdą m.j~ą pa1Zez pdla, m'OlI'e

-MWe. D.zJilsIie\iszy dhs2lalr a'fjmenltaJCytjiny tych 9to7JkÓIW j$t

:z.

l"eguły. baII1dzo m3!ly.

~djędia naWmme wn:oriJ1'iJw'1ły srwzeg~ anaJlit2Ję

oj, kallto~1lioZII1e w~e iW stretlie

a.kJumui1aK:yó-~j ik:ailIiibnu 1Ir~~ mQlbe.rłialJu. M3Iteriał gru-by

jest

z re;guły a'k.uim'UlliOWanY u pIOdn6ży sito2JkÓIW ara'L pialI'gÓ!W. a męścilow1o ItyD/klo ooldaldany jeśt

w

~ębienliach,

lkItóre

IW)'SIęprulią lIla IPOliach · IDIO'l'e-nawyoh 7I3SYiPYJW.alIly,oh UJttwtoraan'i ilibocrrowymi.

iPOla morenowe, j)atko paw1!lIa 7l'lIOOfidliO~a ooi)lość, są !7Jn3JQ7.l!rle mnri'E!ÓI 1l'l8JOhY!l'OIle

mi

p3l'1tlle I'llbocrwwe, IZ .k:tÓlrylC'h lZISytpUlją lSti.ę me.ter'iaJły

l2Jboazawe,

ICP piOWIO

-duje, rie

rtJe

lW'łaśnlie IPO'la tmQl'lell1lOWe są baeą

'3Jk!umu-la~ <:lila

klarZ!delg'O

.gmIi'bls.ze;g'o maJteruału 2ibo'ozoweg'O,

tImin1'SfpiorftalIleg)O idO' ~ 2/bIoazy .gnaM'Ii\flacyljll'l~.e

bez

lUdlzdaiN

!Wady ~ nasYiliO'We, piargń) iliuib

na-wet IZ ,j€lj ~ (sb<YiJki IIlIaPłYIWowe,

IOIalSyqXmo-tn.aPłytWbwe) alllbo

rwSkIulteik

~anl1U!jąceg.o dr!Jiahn'ia laJWIiIn :śInliefŹlnY1Ch. lS2lClZegÓl1lnlie ciężtkll;c.h wfosenny,cb ,,Igl'!UiIllIJoIyoh" •

Już tu

U.eK:imIk

~, rźe r1l!'la.QZi!lQ ~ć

!PkJda

mo.ren'CllWego, mLaInoWli.cle od lŚt1't<my sbr.ornych ~

czy, :vi ltyd!nyClh panl1iaoh cy:rikÓlW' g1la:csja~ny\oh j~

w

-ogóle .zasypana młodszymi

i

najmłods'zymi utwo-1'.ami

rz!bcloo1lowym!.

QljaJWIiSkJa te ·Clb.senwlUijemy IW 00-iJliJnde Wymiel} OhochoboVJlSkJiej d IW. Jamzątbcr1lej.

Ma.teriał drobny pochOOizenia .zbocrzK>wE!gTO me 1WISIZę

dZie m,'O!Żie .s!Ię ~ostaMrać poza easięg 'PIOla more

-nowego, Flrz.edlQsltatie się lOn rw dM o'bu dIoliln Ityllko

tam.,

~e w gÓlI'llly:oh pao:tilach Do1Iny Wyrż,rUieli .Cho-C'.hIclIbQw~ i J'.am;ąII::mEó r\lwO'lTLY ł1ioZII1e wą5!kie

,,dto--l!f.nne"

tn.aPlyrwy

między wałkami a łiukamli

tmor.etnX>-370

wymi. lN'ap!lY1WlY tzJWliązan'e rL WlOOn.ynni ciekami i

SiI;ru-gam:!, k!tÓfre mal.ią clroć!by m.my 'S!P3deik, koose~wenlt nlie lJiineaJmie dochodzą Idlo ll'l'ilŻJs.zy!Oh pal'lfJLi obu d!OIHIIl. Z31głębi.erńa między lWa.l!klarnIi p6O. mOlI'eIllOlWylCh,

SZlC2e;gó'hn:ie IberzJotdPłytWklWle, stan<llWllą balZę alk.um1ll1aClji cIlla ~eg1O najdl'labnliej~ tmalter'1allu talk. dbugIo, <:I'Ołpfflm lIlIie lZiOIslbatną rLaS)'IP3IIle. iPodklreślić ·zaś naaeży,

:be do ił1eli poo'y óesmoze 1i.'OZIIlIe :ta3aie lZa~ę'b'ierui.a mię

dzy rwa&ami marenOW}'lIll.i lIlie rzJastady ,zasypane.

Ryc. l. Stoki Czerwonego Wierchu

od

strO'ny kotła

w Dot Wyżniej Chocholowskiej.

Dość

lSIW\OibIOdlnlie

ll'laJtornliast pt"(l.eIIllIieszcza snę ma-,ter;iał ~wy (lI'\JaJW'et rgJ:1UIby) Id.;o Il'lIi1ŻlsizYICh partH 00-:niny WY1ŻJl!iEÓ OhlOOhołOfWlSlld€lj . J~, tam gteWAe '2lboC1Z13 tyoh ddlii!n dlocIhoclJzą dp liJch den ba.rida:ie1

b~edndo, 1POIl!irżieó (WIięc oW)'lCh opIisany.ch już "gł6wtnych" llJUków moren cro10M'}'IOh, Sltagtn~yjtnyoh z ootaJtmde\i iaa:y 'l'eoesYlin~ lOSltami6g'O rzloclorwa~ia. 'DaIId StOlS:tm1ek maJteTliaJłów .2lboarowyJCh do dna do-liny, uniemożliwiający obecny dalszy transport tytdh lIllal!:eriałĆIW pnez potdki OhooholloWl

ki .

Ja-rząbczy, jest doskonale czytelny fotogrametl'ycznie pnzede l\VISIZysiIlkIim

ow.

lIla\iłball.'tdl2iEÓ .póJlnoono-IWSCho.d

-IlIi1ch i póhnJoorro-eaohlodinlLoh aJDoCIZaoh C1.e.I1W'Oll~o

W1ier.chiU,

od sbrony DoIl1i!ny Ja.ra:ąbazetj d iWym'ie!j OImohollolw1sl1ciEd 'iC!k ll"ĆłWIIl'iei lO.a I2iboozJach K.ońmystej-Oruibll/ka 'Dr2y.dn~'OWIiańSk1ieg.o W.lerohru.

Ryc, 2. GTZbiet

i

stoki Curwonego Wierchu

od

stro-ny Do!. JaTząbczej.

Póbnoone

a!booz.a

iWiCIbwIoa,

a

baJkri;e

'WSC'h'Odnle

Ra.-lrorlia,

:dootaII1(lZalją :rÓlW1Illież

maste.t4iaw

d'O

dna

DIoi1!iny Wym!eIj Ohoc~ieQ

óoeId\1J3ik

!dilatVegOl, że ck>.'br.ze czytelne tu star'\Sze osady morenowe zasiały już

~e ~ct1lOIJ1e l!la~Y'W.ami IW.

5!PIOSó!b

wyżej

~y. Foorny eroĄj~

lddQWldOWeó

rwysttępuJąoe :vi

po-s'booi lSitalI"SIzych, ~ydh do dloikJlaldtnego zanail!ltro

-wanlLa

5ctan cyników ~oo orarz 'W)III'ailnyoo

ścLan , .. św:iei)'1C'h", d:obnze -ozyteilinyoh 'ajQo

fulI'my

(3)

egrza-~'

EJ2

~3 ~~

~~I

D'

.~,

illlIlIJs

Fonnl(

czwartorzędowe

i

mł0d8za

pokrywa w

góm~h

pa

rtiach

dolin:

Wll.il1l4ej 6hocholoo,81ciej

i

Jci.r~4bcze;

w Tqtrach Zachodnich. Opracowane na podstawie własnych :zdjęć fotogrametrycznych naaem:nyoo

oraz

zdjęć

lotnłcZ1łCh

i

opracowań ·młodsze;

pokr1ltD1l

i

cżtDMtOT~ędu

na arkuszu

WołotDie~

(Maw

Geologiczne!

Tatr

Pol-skich)

K.

Gu.dka.

l - stare wysok!le zr6WD111lia sprzed l fa:r.y, :i - ' poJa ~ waW moreoowe (faza II) w dolnyCh partI.ach terenu, także faza l,

3 - watn1ejsze bardziej C7JYłelne formy erozyjne fazy postglacjalnej (faza III), 4 - stożki napłyWowe i napływy faZy lU

czytelne na fotogramaCh, II '- 'napłyWy mię~alkoWe na polach lllOIL'enowych (starsze z fazy lU L wap6łazeane) OIl'az

Itoł.kl napłyWowe 1 nąpływy Da stolikach nasypowych i piargach, współczesne (faza IV), 8 - zwletrze11na na miejscu

-D1eruchOma, 7 - s1a"uet kamienne, pl_ii, ~ nalłypOwe ł na pływowe współczesne· oraz ;niektóre lltaroooloceńskle (faza lU . -1 IV). .8 - formy ero~jne .współczesne (faza IV), 9 - ·teren odklryty.- skałki· 1· sm~ fototonu.

(4)