Kopia Zbioru Wippela w Gorzowie

(1)

Edward Rymar

Kopia Zbioru Wippela w Gorzowie

Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 4, 197-222

(2)

N a d w a r c i a ń s k i Ro c z n i k Hi s t o r y c z n o- Ar c h i w a l n y

NR 4 - ROK 1997

E d w ard R y m a r Pyrzyce

Kopia Zbioru Wippela w Gorzowie.

Zbiór oryginałów stu pergam inow ych dokum entów , głów nie śre dniowiecznych, znajdujący się w Państw ow ej B ibliotece w B erlinie (Sta atsbibliothek zu Berlin - P reussische K ulturbesitz), w dziale rękopisów (Handschriftenabteilung) z sygnaturą A 1-100, był w ykorzystyw any od dawna przez w ydaw ców źródeł do dziejów B randenburgii oraz przez hi storyków Nowej M archii. Z biór ten, zw any Z biorem W ippela (W ippel- sche Sammlung) nie został dotąd w pełni rozpoznany i w yzyskany w badaniach historycznych. W naszej nauce zw rócił na to uw agę ja k o pierw szy Joachim Z drenka w 1985 r. W sw ych kom entarzach do VI tom u K o 

deksu dyplom atycznego W ielkopolski p rzytoczył regesty dw óch do k u 

mentów dotyczących układu cysterek z O w ińsk z cystersam i z B ierzw ni ka zawartego 27 III 1326 r. i układu starosty generalnego W ielkopolski Wierzbięty z Paniewic z tym iż cystersam i z 8 V I I I 1361 r. (nr A 20 i 41, zob. niżej), chociaż znał je nie z oryginałów , lecz z kopii znajdujących się w archiwum państw ow ym w P oczdam ie (Staatsarchiv Potsdam , Prov. Brand., Rep. 10 B).'

Z ainteresow any tym i dokum entam i, w nadziei, że znajdują się w zbiorze także inne dotyczące Now ej M archii, poprosiłem doktora B ogda na Frankiewicza z A rchiw um P aństw ow ego w S zczecinie, udającego się

' J. Z d r e n k a. Uwagi i uzupełnienia do VI tomu Kodeksu dyplomatycznego Wielko polski, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza. (31), t. 16, z. I,

(3)

do B erlina (w ów czas Z achodniego), by o dw iedził bibliotekę, postarał się o kopie w spom nianych w yżej dw óch dokum entów i rozpoznał sprawę na ile czas i w iedza M u na to pozw oli. D r F rankiew icz przyw iózł owe cieka w e d okum enty; o sam ym zbiorze, dotyczącym spraw rozm aitych, nie zdo łał przekazać pełnych i w iarygodnych in fo rm ac ji.2 D alsze rozpoznanie prow adziłem dzięki uprzejm ości p rzebyw ającego w N iem czech Zachod nich prof. Joachim a Zdrenki. W lipcu 1990 r. nadesłał regesty wszystkich dokum entów znajdujących się w bibliotece berlińskiej, niestety sporzą dzone niestarannie, z licznym i błędam i, zw łaszcza w odniesieniu do miej scow ości i im ion (nazw isk). Z a staraniem J. Z drenki Instytut Herdera, w którym w ów czas pracow ał, zlecił bibliotece berlińskiej wykonanie mi krofilm u zbioru. N egatyw za pośrednictw em prof. Z drenki dotarł w 1995 r. do Pyrzyc. W czerw cu K siążnica P om orska w ykonała pozytyw, a jesie- nią 1995 r., dzięki zabiegom T ow arzystw a P rzyjaciół A rchiw um i Pamią tek P rzeszłości oraz g o rzow skiego arch iw u m , k sero k o p ię z pozytywu w ykonał Tadeusz O bszański w S toczni S zczecińskiej. K serokopię posia da archiw um gorzow skie, z m ikrofilm u m ożna korzystać w Pyrzycach.

Zbiór zgrom adził w połow ie X V III w. Jan Jakub Wippel. Zawiera rów no sto dokum entów z lat 1281 - 1711, z tym że dom inują dokumenty średniow ieczne: 9 z X III w., 54 z X IV w., 28 z X V w., 8 z X V I w. i 1 z 1711 r.

Poniżej prezentuję zaw artość po w stępnym rozpoznaniu. W kilku przypadkach, ale nie dotyczących P om orza i N ow ej M archii, a więc mniej interesujących polskiego badacza, nie zdołałem je szc ze ustalić, czy do kum enty były ju ż drukow ane. W regestach niżej zastosow ano skróty bi bliograficzne:

• C D B - C odex diplom aticus B randenburgensis, hrsg. A. F. Riedel, B erlin 1 8 3 8 -1 8 6 9 ,1 H aupteil (A ) Bd. I-XXV.

• K le tk e - R egesta H istoriae N eom a rch ica e, I-II A bteilung, Berlin 1867 (M ärkische F orschungen, Bd. X , XI).

• K r a b b o - H. K r a b b o, U ngedruckte U rkunden d e r M a rk g ra fe n

von B randenburg aus askanischen H ause, F orschungen f. B r a n d en b u r g i-

sehe u. P reussische G eschichte, Jg 27, 1914, s. 391-430.

2 B. F r a n k i e w i c z , Pomeranica w archiwach Berlina Zachodniego, S z c z e c i ń s k i Informator Archiwalny nr 3, 1987, s. 53-54. Pośpiesznie Autor zapoznał się lt zbiorem, skoro twierdzi, że zawiera 47 dokumentów i to dotyczących głównie klasztoru w Kołbaczu (i to od 1280 r.), którego dobra miały się rozciągać ,.aż p° rzekę Drawę, Recz, Moryń i Mieszkowice” !

(4)

Kopio Zbioru W ippe la w G o rzo w ie.

199 • L A A - L . v, L e d e b u r, A llg e m e in e s A rch iv f . die G eschichtskunde

des P reu ssisc h en S ta a te s , B e rlin 1832, B d. III.

• N R R - P. v. N i e s s e n, R eg e ste n z u r G eschichte des C istercienser

N onnenkloster R e e tz , S c h rifte n d. V ereins f. G eschichte der N eum ark, Heft

11, 1901, s. 3 7 -5 1 .

• P U b - P o m m e r s c h e s U rku n d e n b u ch , Bd I-X I, Stettin (Köln) Wien 1868-1990.

• R eg e ste n - R e g e s te n d e r M a rk g ra fe n von B randenburg aus aska-

nischen H a u se. B e a rb . v. H . K r a b b o , G . W i n t e r, B erlin 1910-1933.

• U B O - O . G r o t e f e n d , G e sc h ic h te d es G eschlechts v. d. Osten.

U rkundenbuch, B d I, II, S tettin 1914, 1923.

• U B W - U rk u n d e n b u c h z u r G esc h ic h te des Schlossgesessenen G e

schlecht d e r G ra fe n u. H erren v. W edel, bearb. u. hrsg. v. H. F. P. v. W e d e 1,

Bd l-IV, L eip zig 1 8 8 5 -1 8 9 1 .

A 1 (1 2 w ierszy , ję z . łac.)

1281 r. K s ią ż ę z a c h o d n io p o m o rs k i B ogusław IV na p ro s ię rycerza Henryka z w a n e g o d e T h e n is , je g o sy n a M ic h ała i H enryka, potw ierdza klasztorow i ż e ń s k ie m u w G a rd ź c u [dziś G artz a. d. O der] patronat nad kościołem w C u n o w (v illa C o n o w ), n a d a n y p rze z tegoż H enryka. Druk: P U b, III, n r 1224 a.

K la szto r w G a rd źc u istn ia ł j u ż w 1280 r. D okum ent ten, ale na podstaw ie re g e stu zn a jd u ją c e g o się w b ib lio tec e uniw ersytetu w rocław  skiego., g d zie z a m ia s t G a rtz w p isa n o R e e z, P. v. N i e s s e n odniósł do klasztoru c y s te r e k w R e c zu i d la te g o je g o p o c zą tk i d atow ał na lata 1271 1278, w s p ie ra ją c to k ilk o m a in n y m i d o ku m e n ta m i z X III w.J P ogląd ten poddał g r u n to w n e j k r y ty c e H . v. F r e d e r i c h s.4

1 P. v. N i e s s e n . Die Gründung des Cisterzienser - Frauenkloster Retz durch Herzog Barnim f., B e itr ä g e z u r G e s c h ic h te u. A lte r tu m s k u n d e P o m m e rn s, S tettin 1898, s. 5 1 - 5 4 .

4 H. v. F r e d e r i c h s . Zur Geschichte der Nonnenklöster Reetz und Gartz a. 0 ., D ie N e u m ark 10, 1 9 3 3 . s. 3 7 - 4 1 . z o b . te ż . E . R y m a r, Początki żeńskich konwentów cysterskich w Cedyni, Pełczycach i Reczu, [w :] Dziedzictwo kulturowe cystersów na

(5)

A 2 (24 w iersze, ję z. łac.)

1 7 IX 1286 r. Strzelce. M argrabiow ie O tto IV i Konrad fundują klasz tor cysterski w B ierzw niku (nadanie dla cystersów z K ołbacza).

D ruk: PUb, II, nr 1394, CD B , A X V III, s. 2.

A 3 (13 w ierszy, ję z. łac.)

2 4 IV 1287 r. Tem plin. M argrabiow ie brandenburscy O tto IV i Kon rad w spraw ie pom iarów pól wsi R óddelin k. T em plina przez ich wójta z Liebenw alde. W śród św iadków H asso i Z ulis bracia von Wedel.

Druk: LA A , VI, s. 271; C D B , A X II, s. 263. R egest: UBW , II, nr 19; R egesten, nr 1427.

2 9 IX 1293 r. Kołbacz. O pat H erm an i konw ent cystersów stwierdza ją, że ich lennik, rycerz H enryk de D ossa, w intencji zbaw ienia swych rodziców i innych bliskich krew nych, ufundow ał aniw ersarz w nowym klasztorze cysterskim w B ierzw niku nadając 10 łanów w Laskow ie.

Druk: PU b, III, nr 1656; C D B , X IX , s. 445.

27 V 1295 r. C hw arszczany. M arg rab ia b randenburski A lbrecht (III) nadaje cysterkom z P ełczyc (B ern e ste n ) w łasność m łyna w yższego (po wyżej m iasta) na rzece Polce (P o lcz), m ły n a in S acco (potem Sackmiihle, dziś R akoniew ), m łyna w K osekendorp (zagiń.) i m łyna C uculi (potem K uckm iihle, dziś K ukadło na płn. od P ełczyc). Ś w iadkow ie: R eynike de Wolcow, dom inus O tto de W inningen i je g o brat K onrad, pan W erner Splin ter, G otm arus D arguiz i inni rycerze.

Druk: K rabbo, s. 14. Regest: R egesten, nr 1614.

23 X (1390 r.) Rzym . P apież B onifacy (IX ) zezw ala cysterkom z R ecza (R etze) reguły św. B enedykta w diecezji kam ieńskiej, dla utrzym a nia 40 m niszek, po śm ierci rektora k ościoła w Pasew alku, nad którym spraw ują patronat, w ikarię w tym że kościele założyć z dochodem 140 grzyw ien srebra.

(6)

Kopia Z bioru W ippelci w G o rzo w ie.

201

D o k u m e n t m ia ł w y s ta w ić B o n ifa c y V III (1294-1303) w 1295 r. i stoi się d la P. v. N ie s s e n a je d n y m z k ilk u m a ją cy ch za św ia d cza ć o p o w sta  niu ko n w en tu re c k ie g o p r z e d 1 2 9 6 r. ja k o fu n d a c ji książąt pom orskich5. Pogląd u tn v a lo n y w lite r a tu r z e 6, p o d d a ł kryty ce H. F red e h ch s w ykazu jąc, ie d o k u m e n t w y s ta w ił p a p ie ż B o n ifa c y IX w 1390 r .7

A 7 (2 0 w ierszy , ję z . łac.)

7 XII 1297 r. G rim n itz . M a rg ra b io w ie bran d en b u rscy O tto IV, K on rad, H enryk (I) i Jan (IV ) sp rz e d a ją cy sterso m z B ierzw nika wies' M eusdorf. D ruk: C D B , A X IX , s. 446. R egest: R egesten, nr 1686; Kletke, I, s. 53.

A 8 (17 w ierszy, ję z . łac.)

(ok. 1300 r.) (B ie rz w n ik ?). B rac ia R ein ek e, W illeke i Ebel de Sege- felde, S u iek e ( S iu e k e ?) d e S a g a n z k o ń c z ą sw ó j sp ó r (dissen sio n es) z opa lem Janem i k o n w e n te m z B ie rz w n ik a (n e m o re S a n cte M ariae) o bagniste tereny o ta c z a ją c e je z io r o S ta rz y c k ie (S ta r u s ) w obszarze ich 3 łanów w Pław ienku (N o u a m P la w e ) i o p isu ją g ran ic e, ciąg n ą ce się m.in. poprzez lasek, p o p rze z d ro g ę z P ła w n a (A n tiq u a P la w e ) do B renia (B erense). U sta lają zasady k o r z y s ta n ia z w y p a só w w lasach, bud o w y m łyna, poław iania ryb przez ich lu d z i z P ła w n a . W y sta w c y n ie p o siad ają pieczęci. Swą dużą pieczęć sta w ia k la s z to r o r a z p an H e n ry k zw a n y M orstin.

N ie d ru k o w a n y .

D o k u m e n t d a to w a n y na ok. 1 3 0 0 r. S eg e fe ld o w ie o tych imionach poza R e in e k in e m w tym c z a sie n ie zn a n i. W tym rejonie (Zieleniew o, Za- bicko) na p o c z ą tk u X I V w. w y stę p u ją b ra c ia B runing, A lb e rt i Reinekin; w 1304 n A lb e r t w y s tę p u je w d o k u m e n c ie p r z y n a d a n iu patronatu w Tucz nie; w 1306 r. B r u n in g z A lb e r te m w o b e c n o śc i b rata R einekina układają się z c y ste rsa m i z B ie r z w n ik a w sp ra w ie sp ię trze n ia w ody na potoku w y

' P. v. N iessen, D ie G r ü n d u n g , s. 5 2 n

6 H. H oogew eg, D ie S tifte r u. K lö ste r d e r P ro vin z P o m m ern , Bd II, Stettin 1925, s. 326, 468, 4 7 6 . 4 9 0 ; G . W entz, E rlä u te ru n g s h e ft. Ü b e rsic h tsk a rte d e r kirchlichen E in te ilung d e r M a r k B r a n d e n b u r g u n d d e r a n g re n ze n d e n G eb iete im Ja h re 1500, Atlas der P ro v in z B r a n d e n b u r g , 1, R e ih e K irc h e n k a rte n , N r 1, 1932, s. 13; D eutsche S tä d te b u c h , B d I, S tu ttg a rt 1939, s. 219; H. W ittlin g e r, U nterschungen zu r E ntste h u n g e n u n d F r ü h g e s c h i c h t e d e r n e u m ä r k is c h e n S tä d te n , L a n d sb e rg 1932 (D ie N eum ark, J a h rb u c h , J g 8 ) s. 6 0 n.

(7)

pływ ającym z je zio ra P rzeczno (d ziś p o sp o licie zw anym Wielkie Wyrwy) płynącym p rze z ich p o la w Z ieleniew ie.8 O w S a ganz je s t to zapew ne Say- nitz (Saynitz, Z antze i podobnie). W 1314 r. Zygfryd, H en ryk i Mezeke w obecności stryjów (kuzynów ?) M ew esa i H enninga układają się z cyster sam i z B ierzw nika w spraw ie p rze m ia łu zboża w m łynach klasztornych i biorą w lenno o d cystersów czę ść Słow ina. W 1337 r. rodzina m iała lenno w O bjezierzu.9 O pat Jan, to Jan I z lat 1296-1303, je ś li nie Jan U z lat 1303 - p r z e d 4 VIII 1313 r .10 R ycerz H en ry k d e M ortzin (M ortin etc.), zapew ne syn H enryka znanego z la t 1241-1278 w księstw ie pomorskim (Borzym , K ozielice k. Pyrzyc), w ystępuje 7 X I I 1297 r. p rzy margrabiach w G rim nitz (zob. w yżej A 7); w C hoszcznie p r z y nadaniu dla cysterek pe- łczyckich o b o k rycerzy z okolicy; w 1301 r. w Strzelcach. Potem (syn ?) Jan znany z 1314 r ."

2 VI 1300 r. C hw arszczany. M argrabia brandenburski Albrecht III nadaje cysterkom pełczyckim w ieś N iepołcko (N ipołzeke).

Druk: CD B , A X V III. s. 72 z błędem w liście św iadków i słowami do skreślenia: m o len d in is co n stru ctis p a rite rą u e co n stru en d is, których w oryginale brak, zob. R egesten. nr 1785.

M argrabia A lb re ch t sp rze d a ł w 1298 r. zie m ię pełczycką swym kuzynom z linii starszej askańczyków . N iepołcko leży 6,5 km od Pełczyc, zatem m ożna m niem ać, że w raz z okolicam i B arlinka nie zostało objęte transakcją.

6 I 1303 r. (R ecz ?). B racia H enryk i O tto rycerze de Liebenow re

8 PUb, IV, nr 2163, UBW, II/l, nr 79.

9 CDB, A XIX, s. 452, D as N eum ärkisches L a ndbuch M a rk g ra f L udw igs des Älteren vom J. 1337, hrsg. L. Gollm ert, M itteilungen d. Histor.- Statist. Vereins zu Frankfurt a. O., Heft 2, 1862, s. 23.

In Zob. E. R ym ar, S ko ryg o w a n a lista o p a tó w c y ste rsó w z B ie rzw n ik a (1294-1539), d z ia ł: P olem iki, S p ro sto w a n ia , U zu p ełn ien ia w n in ie jsz y m n u m erze N a d w a rc ia ń 

skiego R ocznika H isto ry czn o - A rch iw aln eg o .

11 CD B , A X IX , s. 446, XV III, s. 71-72, X IX , s. 452. Datacja: am Sunavend v o r d e m

S o n d a g e R em in iscere in den Vasten, w p ie rw sz y m M C D X X X I w ed łu g kopii ze szkolnej biblioteki w bliżej nieokreślonym Jo a ch im sth al, w drugim , za oryginałem w archiw um miasta M yśliborza: dusent virhundert vn d Im eyn vnde veftigesten fore.

(8)

Kopia Zbioru W ippela vr G orzow ie.

203 zygnują na rze cz klaszto ru pod R eczem (R e th z) z dochodu rocznego - 27 szef!i żyta w m ły n ie leżący m przy d rodze z m iasta R ecza do w si Sicko

(Wedele). Ś w iadkow ie: Z ułis i L u d o lf bracia de W edele, Bertold sołtys z

Recza (prefectus in R eh tz), rajcy. P ieczęć. Nie drukow any. R egest: N R R n r 11, s. 40.

6 II 1303 r. S zczecin. B iskup kam ieński H enryk zezw ala augustia- nom w diecezji k am ień sk iej na p ełnienie funkcji duszpasterskich (ple bańskich), na g rzeb an ie zm arłych w sw ych kos'ciołach, a odw iedzającym ich kos'cioly n adaje 4 0 -d n io w y odpust.

Druk: P U b, IV, nr 207

B yć m o że d o k u m e n t zn a la zł się w zbiorze poch o d zą c z zasobów archiwalnych a u g u stia n ó w ze S trzelec Kraj.

25 IX 1305 r. D obiegniew . M argrabia brandenburski W aldem ar po twierdza cystersom z B ierzw n ik a dobra i przyw ileje.

Druk: C D B , A X IX , s. 447 n. i w tłum . na ję z . niem . X V III, s. 8 . Regest: UBW , II, n r 73; R egesten, nr 1973, K letke, I, s. 66 .

6 VII 1305 r. H asso von W edel rezydujący w zam ku D rezdenko (Dry-

sen) czyni testam entow e nadania d la cystersów z B ierzw nika w Radęcinie.

Druk: C D B , A X IX , s. 44 6 n; U B W I I /1, nr 71.

A 14 (22 w iersze, ję z . łac.)

4 XII 1306 r. W erbellin. M argrabiow ie brandenburscy O tto IV i W al demar nadają c y sterk o m z C edyni d w ó r P archnicę (Parchnitz) z 20 łanam i i określają granice pól. Ś w iadkow ie: rycerze L u d o lf senior, H asso w ójt i Wedego, b racia W edlow ie.

D ruk: K rabbo n r 14. R egest: R egesten, nr 2002.

1306 r. R ecz. H e n ry k p rep o z y t lub prow izor, M ałgorzata ksieni, Adelajda p rze ło żo n a , T ybb (raczej: Tyls, tj. E lżbieta) piw niczna i cały

(9)

konw ent klasztoru w R eczu, oraz bracia A lbert i B runing Segefeldowie układają się z cysterkam i z B ierzw nika w spraw ie spiętrzania wody w potoku w ypływ ającym z je z io ra P rzeczno, przez co szkody ponoszą ich dobra w Z ieleniew ie.

D ruk: C D B , A X IX , s. 449; U B W I I / l , n r 79. R egest: K letke, I, s. 67.

22 IX 1314 r. Torgelow. M argrabia brandenburski W aldem ar nadaje cystersom z B ierzw nika w ieś P ław no (A n tiq u e P law e) z 64 łanam i w za mian za rezygnację z 65 łanów lasu, je z io r i roszczeń z pow odu szkód w yrządzonych przez sąsiadów.

Druk: C D B , A X IX , s. 453. R egest: R egesten, nr 2352.

25 I 1318 r. Tem plin. M argrabia brandenburski W aldem ar nadaje cystersom z B ierzw nika praw o spiętrzania w ody na potoku wypływają cym z je z io ra P rzeczno.

Druk: CD B , A X IX , s. 456.

Regest: K letke, I, s. 8 8 ; UBW , I I / l , n r 145; R egesten, n r 2620 (tam opis oryginału).

28 X 1319 r. Prenzlau. H enning i A nzelm de B lankenburg sprzedają klasztorow i żeńskiem u w S eehausen sw e dobra w e wsi Seelibe.

D ruk: PU b, V, nr 3301, C D B , A X III, s. 489.

4 VI 1322 r. B lo x d o r f(opuszczona w ieś k. C hoszczna). Rycerz Hent- zekin de Indagine (tj. von H agen) funduje rodzinny aniw ersarz w kościele klasztornym w B ierzw niku, nadając 21 łanów i czynsz z karczm y we wsi Laskow o.

Druk: C D B , A X IX , s. 458. R egest: K letke, I, s. 97.

A 20 (14 wierszy, ję z. łac.)

6 IV 1326 r. O w ińska. O patka F enenna w im ieniu konw entu cysterek w O w ińskach w diecezji poznańskiej stw ierdza zaw arcie ugody z opatem

(10)

Kopia Zbioru Wippela w G orzowie. ₂₀₅

klasztoru cystersów w B ierzw niku (N em ore Sancte M arie), w zaw arciu której pośredniczyli opaci z klasztorów cysterskich w D arguniu i Chory- niu. w sporze dotyczącym roszczeń m ajątkow ych. Św iadkow ie: Paula prze orysza. M irosław a n adprzeorysza, O sanna piw niczna, S ubisław a kustosz- ka, Benjamina kantorka. Pieczęć.

Regest: J. Zdrenka, [w:] Studia i M ateriały do D ziejów W ielkopol ski i Pomorza, t. 16, z. 1, 1985, s. 108.

11 III 1327 r. Ruppin. M argrabia brandenburski Ludw ik (Starszy) czyni nadanie wsi B eytel (?) i D ansow (?) dla klasztoru w Zehdenick. Wśród s'wiadków G unter hrabia L indów (- Ruppin, ów czesny regent).

Druk: ?

23 XI 1319 r. w ieś G runow. H enryk de Sysem erow , bracia O tto i Konrad, synowie zm arłego rycerza F ryderyka de G runow , D ietrich syn Konrada de G runow, nadają klasztorow i w S eehausen 3 łany w Grunow.

Druk:LAA, III, s. 344 z datą 1320 r.; CD B , A XIII, s. 489 z datą 1319 r.

(11)

M arta ksieni klasztoru w Z ehdenick zaw ierają w im ieniu konw entu układ o duchow ej fratem izacji klasztorów .

D ruk: LA A , III, s. 345; C D B , A X III, s. 490.

1 IX 1332 r. Szczecin. K siążęta szczecińscy O tto i Barnim III po tw ierdzają dobra klasztoru w S eehausen i biorą go pod sw ą szczególną protekcję.

Druk: PU b, nr 4984; C D B , A X III, s. 490.

(17 V I) 1336 r. Awinion. P apież B enedykt (X II) potw ierdza przywi leje cystersów z B ierzw nika.

N ie drukow any. K opia słabo czytelna, dukt pism a ja k w A 6 .

171 1336 r. H enryk Pocherow , k urator z tytułu bliskiego pokrewień stw a nad H enningiem i H enrykiem , synam i zm arłego rycerza Piotra Po cherow, stw ierdza, że opat Stefan i k onw ent bierzw nicki za dobra lenne Piotra w Słow inie (L a m prechtsdorp), tym że synom w ypłacił w trzech ter m inach sum ę 310 grzyw ien „w olich oczek” .

Druk: CD B , A X V III, s. 12. R egest: K letke, I, s. 124.

8 IX 1337 r. Berlin. M argrabia brandenburski L udw ik zatwierdza kapitule kolegiackiej N M P w M yśliborzu nabyte od H enryka Ursela 8 łanów w granicach m iasteczka N o w ogródka (o pidi N uw enburg).

Druk: CDB, A XVIII, s. 453.

(ok. 1345 r.) (C hoszczno?). A lbrecht v. W olfstein, w ójt Nowej Mar chii, i rycerz K onrad (Cone) Sack rozstrzygają w sporze cystersów z Bierzw nika z Tydekinem i M arkw ardem braćm i de H agen o 12 łanów w Lasko- wie.

(12)

Kopia Zbioru W ippela w G orzow ie.

207

Regesty W i p p e l - S o k . 1345-1350. W olfstein był wójtem 2 4 I X 1345 r. Z urzędu rozliczał się 2 6 1 1349 r., to też n a sz dokum ent w ystaw iono raczej ok. 1345 r. sko ro następny, A 29, p o c h o d z i z 26 IX 1345 r. - Wójt powołał się na p ie c z ę ć sw oją, K o n ra d a v. S a ck i rajców Choszczna, d la  tego sądzę. że w C h o szczn ie a kt w ystaw iono.

A 2 9 (30 w ierszy, ję z . niem .)

26 IX 1345 r. B erlin. S tany krajo w e B randenburgii układają się w

sprawie

oporu w obec fiskalnej p olityki m argrabiego Ludw ika. Druk: CD B , A IV , s. 53.

A 3 0 (14 w ierszy, ję z . łac.)

2 1 IX 1350 r. „T o m e” (w ieś opuszczona). Jakub M ortzin (fam ulus) w obecności szw agra F ritze Z u k e i m ieszk ań có w wsi Torne ośw iadcza, że w testamencie nadał cy sterso m z B ierzw n ik a p o ło w ę patronatu nad kościo łem parafialnym w p o b lisk im C hłopow ie.

Druk: CD B , A X IX , s. 460. R egest: K letke, I, s. 204.

1351 r. D obrilugk (D o ln e Ł użyce). B rac ia zakonni D ietrich i H enryk z klasztoru D obrilugk w S a m b ń tzą u e [a w ięc z Z em ska, filii klasztoru cystersów w D o b ry łu g u ], w y sta w iają g le jt dla braci P iotra S tarszego i Młodszego z G orzow a, A rn o ld a z W ittenbergu, Ja n a Starszego i M łodsze go z Frankfurtu.

Druk: ? K opia słab o czy teln a, w e fragm entach pism o zanikające.

A 3 2 (17 w ierszy, ję z . łac.)

7 X 1351 r. B arlinek. M argrabia brandenburski Ludw ik zw alnia pod danych cystersów z B ierzw n ik a od służb i pod atk ó w w ciągu 8 lat.

6 VII 1352 r. B arlin ek . M ając na w zg lęd zie zubożenie klasztoru reguły św. B ernarda po d m iastem R eczem , m argrabia L udw ik Rzym ski nadaje mu patronat nad k o śc io łe m parafialn y m w m iasteczku Ińsko.

Druk: CD B , A X V IIJ, s. 23; UBW , II/], s. 65. Regest: Kletke, I, s. 238;

(13)

30 IX 1354 r. (in die S. Jeronim i). C hoszczno. M argrabia branden burski L udw ik R zym ski potw ierdza opatow i i konw entow i cystersów i B ierzw nika (M ergenw old) przyw ileje otrzym ane od poprzedników i bra ta L udw ika; zw alnia od jury sd y k cji sw ych urzędników . Świadkami są-

Jan de W antsleven, M ikołaj de K ókeritz kuchm istrz, B usso de Anckaren (?), (...) de B rederlo, O tto de S liven [tj. Schlieben], rycerze, Gunter de G untersbergh, O tto (...), D ietrich M o m e r prepozyt B em au i nasz protono tariusz.

N ie drukowany.

M argrabia p rzeb yw a ł w C hoszcznie w dniach 3 0 IX - 5 X, wysta w iał dokum enty w obecności tych sam ych św iadków .

A 35 (13 w ierszy, ję z . niem .)

12 III 1355 r. Rycerz W ulferam R ow eder bierze w lenno od cystersów bierzw nickich 5 łanów w R akow ie.

Druk: CD B , A XIX, s. 462. R egest: K letke, I, s. 278.

3 V 1356 r. C hojna (K onigesberg). M argrabia brandenburski Lu dw ik R zym ski potw ierdza przyw ileje ksieni i konw entow i cysterek z Rę czą (R etz). B rak świadków.

N ie drukow any. Regest: N R R nr 38. K opia częściow o nieczytelna.

A 37 (14 w ierszy, ję z. niem .)

1357 r. Tem plin. H enning, O tto, H enning, C oppe i H erm an, bracia i kuzyni z rodu B arstorp, określają dochody ich siostry w e wsi Bartel (?).

D ruk: ?

D okum ent zapew ne dotyczy klasztoru żeńskiego Seehausen k. Pren- złau, w którym siostra w ystaw ców była m niszką.

18 III 1358 r. Chojna. W dom u rajcy B etkina H allena R ada Miejska C hojny stw ierdza, że opat cystersów H enryk de A ken zrezygnow ał z 8 łanów w L askow ie na rzecz P iotra Schultebolte.

(14)

209 Druk: CDB, A X IX , s. 465.

Regest: Kletke, I, s. 291. Fragmenty nieczytelne.

6 1 1360 r. B racia Ebel i Janeke de Segefeld zastaw iają cystersom z

Bierzwnika

swe 4 łany w e wsi G órzno (G horne), które od m argrabiego

otrzymali

w lenno, z praw em w ykupu w ciągu dw óch lat. Druk: CDB, A X IX , s. 466. R egest: K letke, I, s. 295.

29 III 1361 r. M łyn w O gardach. L u d o lf de M ellentin, K onrad de Hertslow, Konrad de K rem pzow, B runing de S egefeld, ja k o rozjem cy ła godzą spór Jenekina i H eninga S egefeldów z opatem Janem i cystersam i z Bierzwnika o granice lasu należącego do ich dw oru w M eusdorf.

Druk: CDB, A X IX , s. 468. R egest: K letke, I, s. 299.

3 V III1361 r. W ieleń. W ierzbięta z Paniew ic, starosta generalny W iel kopolski (generalis capitaneus tocius P ollonie) i M ikołaj starosta w ie- leński (capitaneus castri Vellen) p ublicznie inform ują o zakończeniu sporu między opatem i konw entem cystersów z B ierzw nika (M a rienw ald), z jednej strony, a zm arłym ich poddanym G rzegorzem , z drugiej. U zgod niono, że klasztor w ypłaci p ew ną sum ę pieniędzy w dow ie i dzieciom Grzegorza. Pieczęcie. Świadkam i są: rajcy D obiegniew a, Choszczna i Strze lec: Konrad D obberpul, Jan K nosel, C ollin, H enning B reslau, M ikołaj Bertholtz, Jakub M uller i inni.

Nie drukowany. R egest: J. Z drenka, [w:] Studia i M ateriały do D zie jów Wielkopolski i Pom orza, t. 16, z. 1, 1985, s. 109-110.

1363 r. C oppeke d e B atsd o rf dokonuje sprzedaży sw ych w si Beytel i Densow.

Druk: ?

D okum ent m o że n a le że ć do zesp o łu kla szto ru że ń skie g o w S e  ehausen.

(15)

22 XI 1363 r. S trzelce. M argrabia b ran d e n b u rsk i L udw ik Rzymski nadaje cystersom z B ierzw nika w ieś C h ło p o w o (Sw achtenw olde).

Druk: CD B , A X VIII, s. 29.

1364 r. R icardus biskup N a za ren u s, H ild e b ra n d u s ..., udzielają od pustu tym , którzy kaplicę szp italn ą pod m iastem W ittsto ck będą wspie rać. B iskup H avelbergu to p otw ierdza..

Druk: ? K opia fragm entam i słabo czytelna.

3 0 1 1364 r. G órzno (G órne). Jan ek in de S eg efeld e sprzedaje cyster som z B ierzw nika 7 łanów w G órznie, które po ojcu w lennie od margra. biów brandenburskich posiadał. P ieczętu ją kuzyni H enning, O tto i Ebel.

(1464-1474 r.) Pritzwalk. E ryk (II) i W arcisław (X) k siążęta szczeciń scy i w ołogoscy biorą pod sw ą sz cz eg ó ln ą o p ie k ę k la szto r żeński w Se ehausen i potw ierdzają mu dobra, przez sw ych p rzo d k ó w nadane.

Druk: L A A , III, s. 346; C D B , A X III, s. 49 2 z d atą 27 V III 1367 r.

D ata ta rów nież no rew ersie o ry g in a łu d okum entu, po tem przez ko g o ś skreślona i słusznie, b o d o ku m e n t n ie m o że n a le że ć do 1367 r. gdy nie było na P om orzu książąt o tych im ionach. P o n ie w a ż u żyli M u łu szcze cińskiego, a Ery k zm a rł vr 1474 r„ d o k u m e n t n a le ży za p e w n e datow ać na okres 1464-1474 r. P ritzw alk zn a jd u je się w P rzegnicy, na terenie Mar chii B randenburskiej, z któ rą ksią żęta b y li w sta łym anta g o n izm ie od 1464 r. D ata cja d a je się p r z y b liższym ro zp o zn a n iu u s ta lić dokładnie zapew ne na 1467 r. S praw y w nikliw ie n ie badano.

11 VI 1367 r. D obiegniew . H enryk v. B eh r (d ic tu s Bere) zawiera układ z cystersam i z B ierzw nika w spraw ie o sąd zen ia pod m iastem Dobie gniew em (ante civitatem W oldenberch) Ja k u b a i Jana de P rutzen. Świad kami są: K onrad de K rem zow , K onrad de H e rstlo ,/a /m /fe , P iotr Voss, Jan

(16)

Kopia Zbioru Wippela w G orzowie. ₂₁₁

Lüchow, Jan Sluzen, H enning G relle, Jakub R öder (m ieszczanie). Hie drukowany.

A 48 (15 w ierszy, jęz. niem .)

1368 r. M yślibórz. M argrabia brandenburski O tto potw ierdza ksieni przeoryszy i całem u konw entow i zakonnic w R eczu przyw ileje otrzy mane od swych poprzedników , w tym od sw ych braci L udw ika i Ludw ika Rzymskiego. Św iadkow ie: H enryk hrabia S chw arzburg, F ryderyk hrabia Orlam ünde, (...) von K irchberg, H erm an v. W ulkow, K untze von Slieben.

Nie drukowany. Regest: N R R , nr 41 (bez daty dziennej i św iadków oraz miejsca w ystaw ienia).

D otychczas p o b ytu m argrabiego w M yśliborzu w tym roku nie zn a  no. Data dzienna i pełna lista św iadków - do ustalenia.

(ok. 1370 r.) W erner von A lvensleben w ójt N ow ej M archii (a dvoca-

tus terre transoderane) m argrabiego O ttona, pośredniczy w zaw arciu ukła

du cystersów z B ierzw nika z E verardem de Retzin i je g o synam i A rnol dem i Henrykiem oraz A rnoldem de S egefeld i je g o braćm i, kończący spór o sołectwo w G órznie (Górne). U stala się zasady sądow nictw a nad chłopa mi. Pieczęć wójta i L udolfa de M ellentyn.

Nie drukowany.

Werner był w ójtem w latach 1367-1371.

(17)

1370 r. R ada m iejska D obiegniew a sprzedaje opatow i Henrykowi i cystersom z B ierzw nika nieruchom ość zabudow aną, w której mieszkali Ż ydzi (Joden). N ow i w łaściciele m ogą zam ienić budynek zamurowany na obydw óch szczytach, w m łyn słodow y czy spichlerz. Ponadto przyznaje inne praw a dotyczące zaprow iantow ania i u żytkow ania przez mnichów urządzeń m iejskich. P ieczęć. Data. Ś w iadkow ie: m .in. rajcy Hanesz Kno- sel, Jan [Liigrow ? ],..., H enning Sasse, C oppe R oder, C laus Cristoff, Jane- ke Voss, Jakub L entzen ...

N ie drukow any.12

O Ż ydach dobie gniew skich w średniow ieczu nic p o za tym nie wia domo.

1379 r. O pat H enryk i cystersi z B ierzw nika sprzedają (komu?) 4 łany i dw ie działki zagrodnicze w e w si K lasztorne (C lostervelde), należą ce do tam tejszego sołectw a.

N ie drukow any. K opia praw ie nieczytelna.

5 V I I I 1381 r. C hoszczno. B racia K one (K onrad), B urchard, Betekei G unter zw ani B orke kw itują o patow i W ilhelm ow i i cystersom z Bierzwni ka pobranie 400 grzyw ien „w olich oczek” za sprzedaną posiadłość we wsi O bjezierze (H itstorp).

D ruk: C D B , A X IX , s. 479. R egest: K letke, I, s. 374 (tu Hystorff).

1383 r. P ełczyce. W erner v. d er B ukę ośw iadcza, że panny cysterki z P ełczyc (B iisten) sprzedały m łyn K ukadło (K u k u cs), który n a polu Płótna

(Blankensee) leży, za 150 grzyw ien szczecińskich fenigów , w raz z pra

w em połow u ryb. O kreśla praw a m łynarza w zakresie połow ów w rzece i pobliskim jeziorze. P ieczęć w łasna i syna H ansa.

N ie drukow any.

W regestach berlińskich zbioru w ystaw ca: W eim er v. der Kuke.

12 W zm iankow any przez W. Heise, D ie Juden in d e r M ark B randenburg bis zum Jahre 1571, Berlin 1932, s. 349; H. W ittlinger, op. cit., s. 77.

(18)

Kopia Zbioru Wippela w G orzowie. ₂₁₃

1384 r. Lam bert Liischow sprzedaje klasztorow i żeńskiem u z Se ehausen swe praw a do m iasteczka Potzlow .

Druk: CDB, A XIII, s. 493.

A 55 (8 wierszy, jęz. niem .)

31 1 1385 r. H ans v. W edel S tarszy z synem H asso z D raw na (N euen

Wedel) kwitują opatow i W ilhelm ow i i cystersom z B ierzw nika pobranie

600 grzywien „w olich oczek” za sw ą część praw do je zio ra Przeczno, sprzedanego im przez kuzynów z D raw na.

Druk: CDB, A X IX , s. 479. Regest: K letke, I, s. 380.

A 56 (13 wierszy, ję z. niem .)

2 4 II 1385 r. H ans v. W edel Starszy, F ryderyk v. Steglitz, H asso syn Hansa Starszego, H asso na T ucznie, posiadacze D raw na, kw itują opatow i Wilhelmowi i konw entow i cystersów z B ierzw nika pobranie 100 grzy wien fenigów tytułem raty za je zio ro P rzeczno (P retzen ).

Druk: CDB, A X IX , s. 480. R egest: K letke, I, s. 380.

29 III 1385 r. D obiegniew . A rnold v. d er O sten, pan na D rezdenku, wójt Nowej M archii, i rajcy D obiegniew a ja k o arbitrzy ośw iadczają, że wszystkie sporne spraw y panów z D raw na (N yen Wedel) o je zio ro P rze czno (Pretzen) z cystersam i z B ierzw nika, po zapłaceniu żądanej dopłaty - zostają załagodzone.

Druk: CDB, A X IX , s. 480; UBW , IV, n r 51; U B O , I, nr 905.

1387 r. A m d G lutzer sprzedaje klasztorow i żeńskiem u w Z ehdenick wioski Beytel i Densow.

Druk: ?

25 VII 1388 r. C hoszczno. A m d v. der O sten, w ójt N ow ej M archii, oświadcza, że B urchard B orke stanął w C h o szczn ie przed sądem lennym w związku z roszczeniam i do 20 łanów w O bjezierzu (H istorp) i dw oru

(19)

tam że, które do opata i cystersów z B ierzw n ik a należą. Sąd odbył po$je dzenie w dniu s'w. Jakuba. P odany skład sądu. P raw a cystersów potwier dzono.

1 I 1389 r. C hoszczno. Jan m argrabia brandenburski i książę Zgo rzelca, na p ro s ię ksieni i konw entu cysterek z R ecza potw ierdza ich przy w ileje, nadane przez m argrabiów brandenburskich, z pow ołaniem się na ich konfirm ację przez sw ego ojca K arola z 1377 r. Pieczęć.

N ie drukow any. Regest: N R R , nr 47 (bez daty dziennej).

A 61 (22 w iersze, ję z . niem .)

1392 r. S przedaż wsi Beytel i D ensow przez A rnda G lutzer klaszto rowi w Z ehdenick za 400 grzyw ien.

Druk: ?

7 IX 1393 r. Prenzlau. M anzo Wy m ann, m ieszczanin z Prenzlau sprze daje klasztorow i w Seehausen 2 g ospodarstw a i 6 łanów w e wsi Grunow.

Druk: LA A, III, s. 346; C D B , A X III, s. 494.

A 63 (22 w iersze, ję z . łac.)

10 VII 1397 r. W ratuszu (in consistorio) m iasta D obiegniew a - Raj cy potw ierdzają opatow i W ilhelm ow i i cystersom z B ierzw nika nadanie P ław ienka (Nyen pla u en ) przez m argrabiów brandenburskich w 1296 r. (zob. CD B , A X VIII, s. 5.)

N ie drukow any. W akt notarialny insertow any dyplom z 1296.

14.. r. O św iadczenie Jakuba i M ertena v. G iintersberg z Barzkowic (B arskevitz) i S ieka (Olden W e d e lle )...

N ie drukow any. D w ie kopie nieczytelne.

D o ku m en t zap ew n e d o ty czy kla szto ru u- Reczu, z którym dobra G untersbergów sąsiadow ały i znane są ich nadania dla cysterek w obsza rze w si Stobnów k. Recza. D o ku m en t u m ieszczono w zbiorze m iędzy 1 ^ 1 i 1401 r.

(20)

Kopia Zbioru W ippela w G orzow ie.

215 A 65 (18 w ierszy, ję z . niem .)

1401 r. H enryk U n v erv erd e (?) i T h o rig es M anduvel (tj. M anteufel) nadają czw artą część z 4 0 łan ó w w e w si R esk o (R yc zck e) Paw łow i K ruger i jego dziedzicom , w ra z z m ły n e m , je z io re m , łąkam i etc. Św iadkow ie: Jakub v. (Brisc ?), B a lte s v. d em e B orne, B e te k e v. dem e Borne, Claus ....

Nie drukow any. D o ty c z y o k o lic P ołczyna.

30 III (6 IV ?) 1405 r. E bel V alve (F alb e) z synem O ttonem ośw iad czają, że na czas ży c ia od cy stersó w z B ierzw n ik a otrzym ali 9 łanów w Słowinie (L a m b e rsto rp ) i z o b o w ią zu ją się w ystrzeg ać w yrządzania klasz torowi szkód pod g ro ź b ą ich utraty.

Druk: C D B , A X IX , s. 4 36: 6 IV. R egest: K letke, II, s. 21: 30 III.

1406 r. S eeh au sen . K sieni D o ro ta i k o n w en t w Seehausen sprzedają dochód w swej w si S eelib b e.

Druk: ? K o p ia fra g m en tam i nieczy teln a.

A 68 (109 w ierszy, jęz. łac.)

1407 r. N otarialny transum pt przyw ileju m argrabiego Ludw ika R zym skiego z 1353 r. d la k la sz to ru w R eczu, o b ejm u ją ce g o nadanie patronatu nad kościołem w P ase w a lk u , d o k o n an y p rze z venerabili viro G erarda de Bemhagen. D o k u m en t z 1353 r. inserow any.

Nie drukow any. D ru k d o k u m e n tu z 1 III 1353 r. zob. U BO , 1, nr 676. Regest: N R R , nr 35.

22 XII 1407 r. H en ry k W eger sp rze d aje za 400 grzyw ien szczeciń skich fenigów o p ato w i i k o n w en to w i cy stersó w z B ierzw nika 18 łanów w Górznie (G órne) z k arc zm ą , d w o re m , lennem kościelnym .

Druk: C D B , A X IX , s. 4 84. R egest: K letke, II, s. 38.

A 7 0 (23 w iersze, ję z . niem .)

4 IX 1416 r. B ra c ia M ik o łaj (C la u s) i H ans v. P apstein (Papenstein) nabywają od c y s te rsó w z B ie rz w n ik a w ie ś G ó rzn o (G órne) pod zastaw

(21)

sum y 400 grzyw ien szczecińskich fenigów i określają warunki spłaty D okum ent pieczętuje też Jakub S tarszy Papstein.

N ie drukowany.

24 XI 1418 r. S w obnica. R ycerze U lryk v. der O st, Fryderyk Sack, K one W erbelo[w ] i F rentze W erbelo[w ] określają dokładnie granice wsi R ów (R o ff), kupionej przez U lryka v. der O st od B usso v. Alvensleben, m istrza zakonu joan n itó w na Sław ię i P om orze. Z achow ana jedna trzecia pieczęci.

D ruk: UBO , II, nr 1072.

22 XI 1425 r. Jan Valve (Falbe) ośw iadcza, że posiada 8 łanów w S łow inie (L a m b ertsto rf), trzym ane w lenno od cystersów z Bierzwnika tylko na czas życia i bez praw a ich sprzedaży.

Druk: CD B , A X IX, s. 486.

A 73 (14 w ierszy, j ę z . ...)

1435 r. H enning K enstel sprzedaje cy sterkom z R ecza połowę wsi Stobnów (S tavenow ).

N ie drukowany. K opia nieczytelna.

1 6 1 1435 r. C hoszczno. R ada m iejska C h oszczna pośw iadcza sprze daż opatow i Jakubow i i cystersom z B ierzw n ik a przez S chyre Parechela swej posiadłości w e w si G órzno (G órne), tj. dw oru z dw om a łanami, mły na, połow y jezio ra, części lasu.

Sprzedaży dokonał Schyre syn C iesław a P arechela za zgodą swych braci H erm ana i Erekena 6 1 1435 r., zob. CDB, A XIX, s. 488.

A 75 (24 w iersze, ję z. niem .)

10 III 1440 r. O gardy ( W agharden). L udeke L ettenin z synam i Hen- ningiem , P iotrem i D userem , p osiadacze O gardów , za zgodą w ójta Nowej

(22)

Kopia Zbioru W ippela w G orzow ie. ₂₁₇

Marchii H ansa v. S tockheim sp rzed ają za 80 grzyw ien szczecińskich feni- gów opatowi Jak u b o w i i cy sterso m z B ierzw n ik a m iejsce po m łynie w Ogardach w raz ze staw em m łyńskim , potokiem .

11 XI 1444 r. K urt ( Cord) T upe sp rzed aje kartuzom ze Ś w idw ina dwór w Resku (R itzk e ) z 11 łanam i i innym i przyległościam i, za zgodą swych panów v. W edel, (krzy żack ieg o ) w ó jta św idw ińskiego W altera v. Kerskorf i E ggarda v. G untersberg. Ś w iadkow ie: P iotr de K erkhere (ple ban czy pan, patron k o śc io ła ?) z O stro w ca ( W słerw itz), H enryk v. Liebe- now (L euenow e), H asselo b b e b u rm istrz Z łocieńca ( Valkenborg), ... Wy- ssynghe Loue, C ord T u p e ....

Nie drukow any.

1448 r. H óltzych (?). B racia H ans i H enning v. G rim ow en (?) zacią gają pożyczkę w k laszto rze (franciszkanów ?) w C hoszcznie.

Nie drukow any.

A 78 (a) 36 w ierszy; b) 12 w ierszy, jęz. łac.) 1449 r.

a) K sieni A nna, p rze o ry sz a M ałg o rzata de B orne i cały konw ent cysterek z R ecza (o p id i R etze) z w rac ają się do b iskupa kam ieńskiego Henninga o d o k o n an ie k o n sek racji o łtarza Św. K rzyża, ufundow anego przez M ateusza C ru p u n d era , w ikarego w kościele parafialnym .

b) Akt k onsekracji biskupiej. Nie drukow any.

1453 r. K ołbacz. E razm , opat cystersów k o łbackich, zezw ala cyster som z B ierzw nika na o rg an iz ac ję konsocacji (co n so la tio ) dla braci, służą cej ich rozryw ce, na k tó rą opat M ikołaj p rzeznaczył 30 grzyw ien rocznie z dochodów w e w si O bjezierze.

(23)

A 80 ( a) 16 w ierszy; b) 15 w ierszy, ję z. łac.) 1463 r.

a) K sieni Judyta G iintersberg, przeorysza E lżbieta Schmiedeberg, w im ieniu konw entu reguły Sw. B enedykta w R eczu (opidum Reytze), pro szą biskupa kam ieńskiego H enninga o pośw ięcenie ołtarza w swym ko ściele parafialnym Św. M ikołaja, odbudow anego w północnej części klasz toru, a zniszczonego ongiś przez czeskich kacerzy (hereticos Behemos). N a utrzym anie ołtarza przeznaczają dochód 100 grzyw ien szczecińskiej m onety ze sw ych dóbr.

b) K onsekracja biskupia.

Nie drukowany. W zm ianka: N RR , nr 62.

O łtarz m ógł b yć zniszczony prze z husytów czeskich podczas ich w ypraw y do N ow ej M archii z P olakam i w 1433 /: D okum ent m oże stano w ić do w ó d na to, ż.e korpus czeski p o obleganiu Chojny, p o 21 czerwca ciągnął na P om orze W schodnie m.in. p rze z o kolice Recza.

8 XI 1470 r. C hoszczno. H enryk P arechel sprzedaje za 400 reńskich guldenów lub 2 tysiące grzyw ien w ieś C hłopow o (S w ackenw olde) wraz z opuszczonym i polam i wsi F reudenberge i T o m e opatow i Tomaszowi i cystersom z B ierzw nika.

Druk: C D B , A X IX , s. 493. R egest: K letke, II, s. 277.

A 82 (54 w iersze, ję z. niem .)

1472 r. B racia Poppo i Ł ukasz v. B lankenburg z B itekow sprzedają zakonnicom z Seehausen dochody we w si B lankenburg.

Druk: CD B , A XIII, s. 499.

6 III 1472 r. Chojna. E lektor i m argrabia brandenburski Albrecht j zatw ierdza opata T om asza i cystersów z B ierzw nika w posiadaniu pól opuszczonych wsi F reudenbergk i Torne, kupionych od H enryka Pare- chela.

(24)

Kopia Zbioru W ippela w* G orzow ie.

219 A 8 4 (37 w ierszy, ję z . łac.)

(...) 1477 r. Jan, opat kołbacki, potw ierdza opatow i Tom aszowi z Bierzwnika zgodę, w y ra żo n ą ongiś dla je g o poprzednika, zm arłego opata Mikołaja, na za łożenie k onsolacji z dochodem 30 grzyw ien denarów po bieranym we wsi O b jez ie rz e (H ysto rp ).

Nie drukow any. Z ob. A 79.

(ok. 24 VI) 1483 r. R ajcy i b urm istrzow ie F reienw alde układają się z Kasprem v. U chtenhagen.

Druk: ?

1485 r. R zym . Julian bisk u p O stii - późniejszy papież Juliusz II - odpowiada na pod an ie m ie sz cza n in a g dańskiego G eorga Bock w spraw ie poświęcenia kaplicy, ufun d o w an ej w e wsi G iszków ( G iskow ) w diecezji włocławskiej.

Druk: ?

A 8 7 (21 w ierszy, ję z. niem .)

21 XII 1488 r. S eehausen. K sieni O ttilia G reifenberg, przełożona Małgorzata B uckes i k o n w en t żeński w S eehausen nadają braciom Sturm urząd sołtysi w S eeh au sen d o w spólnej ręki.

Druk: C D B , A X III, s. 501.

I VI 1488 r. R ecz. K sieni E lżbieta v. dem B orne, przeorysza A nna Kulen z konw entu cy sterek w R eczu n adają sołectw o w Ż eliszew ie (C ze-

denstorp) po P io trze K em p e n d o rp G eorgow i Schroder.

Nie d rukow ano. R egest: N R R nr 6 6 .

A 89 (a) 32 w iersze; b) 25 w ierszy, jęz. łac.) . . . 1 1492 r.

a) K sieni E lż b ie ta de B o m in , p rzeo ry sza A nna K ulen i konw ent obok m iasta R ecza (cirra oppidum R etze) p ro szą biskupa kam ieńskiego Benedykta o p o św ię c e n ie o łtarza w sw ym k ościele i w ikariatu, założone

(25)

go przez (m niszki) A delajdę (A lheidę) v. W edel i M ałgorzatę v. Günters berg, które też określiły dochody n a utrzym anie.

b) K onfirm acja biskupia.

N ie drukow any. K opia dok. a) - słabo czytelna.

A 90 (a) 47 w ierszy; b) 20 w ierszy, ję z. łac.)

a) 5 III 1494 r. B ierzw nik. Z arządzenie p o w izytacyjne opata bierzw n ickiego A nto n ieg o d la cy sterek z R ecza, d o ty c zą ce reguły zakonnej. W izytacja dokonana 5 III 1494 r.

b) 4 XII 1510 r. O pat A ntoni przy p o m in a sw e zarządzenie z 1494 r. oczekując je g o przestrzegania.

N ie drukow any.

1499 r. Recz. Jan (W ilde) biskup C em balo (S inibaliensis) i Marcin biskup kam ieński p ośw ięcają now y kościół w Z eliszew ie koło Recza pod patronatem cysterek reckich będący, u stalają doro czn e kierm asze i święta kościelne, z 40-dniow ym odpustem dla biorących w nich udział.

N ie drukow any. Regest: N R R , nr 70.

1504 r. B iskup kam ieński M arcin zatw ierdza fundację w kościele parafialnym w D raw sku na prośbę ksieni K atarzyny v. G üntersberg, prze oryszy M ałgorzaty v. G üntersberg i całego konw entu cysterek z Recza.

N ie drukowany.

1531 r. B racia F rantz, M atzke, B orante v. B orcke ze Złocieńca i Ł obza potw ierdzają przeorow i i całem u konw entow i kartuzów ze Świ dw ina nadanie wsi R esko (R iłz e k e ).

N ie drukowany.

11 XI 1534 r. B ierzw nik. B racia Jerzy, A sm us i H ans v. B om stedt z Ług sprzedają opatow i O ttonow i i cystersom z B ierzw nika za 70 gulde nów grunty n a W ołogoskim P olu w Słow inie, które częściow o im sprzedał

(26)

Kopia Zbioru W ippela w G orzow ie.

221

też ich stryj i kuzyn K erstian ze S łonow a (S lanou)\ ponadto 10 m orgów nieużytków koło tego pola, które cy stersi d o p ro w a d zą sobie do stanu używalności. Ś w iadkow ie.

Druk: C D B , A X IX , s. 501. R egest: K letke, II, s. 438.

1535 r. M ironice (H im m elsted e). Jan, opat cystersów z M ironie, na daje Balzerowi L eifelde w lenno sołectw o w C hw alęcicach (H inriksdorp), określa jego obow iązki i dochody.

Nie drukow any.

A 9 6 (1 6 w ierszy, ję z. niem .)

1537 r. C ottbus. M arg rab ia Jan K ostrzyński u dziela Piotrow i Tor- gaws (?) z N eu L oben p o zw o le n ia n a sprzedaż w si O snigk.

Druk: ?

A 9 7 (3 0 w ierszy, ję z . niem .)

1584 r. Słońsk. D o k u m en t M artin a hrabiego H ohenstein, m istrza joannitów na S aksonię, P om orze, Sław ię, p an a na V ierraden i Schw edt, w

sprawie m iasta S an d o w i w si B arek. Druk: ?

A 9 8 (30 w ierszy, ję z . niem .)

1586 r. F ran tz K ó seck e z T rzebiatow a (Treptow , na zachód od Star gardu Szczec.) i H enryk K ósecke na W arszynie i L ipce (dziś w gm. Dolice) stwierdzają sw e zad łu ż en ie w kolegiackim kościele N M P w Stargardzie w wysokości 250 grzy w ien pom orskiej m onety.

Nie drukow any.

3 II 1599 r. E le k to r b randenburski Joachim F ryderyk nadaje H anso wi v. B orgstorf trze cią część wsi Pilgram .

Druk: ?

16 III 17 1 1 r. C óln nad Sprewą. Przyw ilej króla pruskiego Fryderyka I. Druk: ?

(27)

Z estaw ienie dokum entów w edług głów nych odbiorców :

O dbiorca (podm iot) D okum entów W tym dru

kowanych

B ierzw nik - klasztor cyst. 4 4 31

Recz - klasztor cyst. 1 6 (1 9 ) 3

Pełczyce - klasztor cyst. 4 2

M ironice - klasztor cyst. 1

-C edynia - klasztor cyst. 1 1

Ś w idw in - klasztor kartuzów

-C hoszczno - klasztor franciszk. 1

-Seehausen - klasztor cyst. 1 1 9

Z ehdenick - klasztor cyst. 7

D obryług - klasztor cyst. 1 ?

Inne ( w tym 1 dot. Now ej M archii) 17 6

Razem : 100(103) 52 ?

Panu Tadeuszow i O bszańskiem u za p o m o c w w ykonaniu kserokopt1 Zbioru Wippela serdeczne p o d ziękow ania składa redakcja