• Nie Znaleziono Wyników

Sprawozdania z podróży naukowych za granicę

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Sprawozdania z podróży naukowych za granicę"

Copied!
10
0
0

Pełen tekst

(1)

Tadeusz Witczak, Samuel Fiszman,

Janusz Odrowąż-Pieniążek,

Zdzisław Skwarczyński, Julian

Lewański

Sprawozdania z podróży naukowych

za granicę

Biuletyn Polonistyczny 8/22-23, 163-171

(2)

IV. SPRAWOZDANIA Z PODRÓŻY NAUKOWYCH

ZA GRANICĘ

1 . S p r a w o z d a n i e z k w e r e n d y n a u k o w e j w ZSRR W o k r e s i e od 17 w r z e ś n i a d o 1 6 p a ź d z i e r n i k a 1 9 6 4 r . p r z e ­ b y w a łe m j a k o s t y p e n d y s t a M i n i s t e r s t w a S z k o l n i c t w a W y ż s z e g o w ZSRR c e l e m p r z e p r o w a d z e n i a k w e r e n d y b l b l l o t e c z n o - a r c h i w a l n e j w z b i o r a c h L e n i n g r a d u i K i j o w a . P r z y g o t o w a n y z a w c z a s u p r o g r a m k w e r e n d y u w z g l ę d n i a ł r ę k o ­ p i ś m i e n n e 1 d r u k o w a n e m a t e r i a ł y z d z i e j ó w p i ś m i e n n i c t w a s t a ­ r o p o l s k i e g o . G łó w n ą j e j p o d s t a w ą b y ł s p o r z ą d z o n y w t o k u w i e ­ l o l e t n i e j p r a c y n a d " B i b l i o g r a f i ą l i t e r a t u r y p o l s k i e j " ("N o­ wym K o r b u t e m " ) s p i s d z i e ł d o t ą d n i e z b a d a n y c h , n i e k i e d y dawno z a g i n i o n y c h i d a r e m n i e w y p a t r y w a n y c h j e s z c z e w XIX w i e k u , a s z c z e g ó l n i e w a ż n y c h , k t ó r e w e d ł u g w s t ę p n e g o r o z e z n a n i a p r a w ­ d o p o d o b n i e l u b p r z y p u s z c z a l n i e m o g ły s i ę z a c h o w a ó n a t e r e n i e ZSRR. R e j e s t r ow ych u n i k a l n y c h p o z y c j i l i c z y ł 6 0 t y t u ł ó w , a o d s z u k a n i e I c h b y ł o n a c -z e ln y m z a d a n i e m p o d r ó ż y . N a w e t t y l k o c z ę ś c i o w e o s i ą g n i ę c i e t e g o c e l u w n i o s ł o b y I s t o t n y w k ł a d w a k ­ t u a l n y s t a n w i e d z y o w i e l u d z i e d z i n a c h p i ś m i e n n i c t w a d a w n y c h s t u l e c i 1 t w ó r c z o ś c i w y b i t n y c h j e g o p r z e d s t a w i c i e l i . P o n a d t o z a m i e r z a ł e m o p r a c o w a ć w s z e l k i e i n n e m a t e r i a ł y n a p o t k a n e p o d ­ c z a s k w e r e n d y , a w a r t o ś c i o w e d l a b a d a ń l i t e r a t u r y 1 k u l t u r y p o l s k i e j d o p o ł o w y X V I I I w i e k u . K w e r e n d a o b j ę ł a : w L e n i n g r a d z i e - P a ń s t w o w ą B i b l i o t e k ę P u­ b l i c z n ą Im . S a ł t y k o w a - S z c z e d r l n a o r a z B i b l i o t e k ę A k a d e m i i N a u k ZSRR; w K i j o w i e - B i b l i o t e k i : U k r a i ń s k i e j A k a d e m i i N auk i U n i w e r s y t e t u lm . T . G . S z e w t z e n k l ; C e n t r a l n e P a ń s tw o w e H i s t o ­ r y c z n e A rc h iw u m USRR; k s i ę g o z b i o r y I n s t y t u t u H i s t o r y c z n e g o 1 I n s t y t u t u L i t e r a t u r y im . T . G . S z e w c z e n k i - w s z ę d z i e s z c z e g ó l ­ n i e o d d z i a ł y r ę k o p i s ó w 1 s t a r o d r u k ó w t u d z i e ż w s z e l k i e k a t a l o ­ g i 1 I n w e n t a r z e .

(3)

164 -Mimo n i e m a ł e g o n a k ł a d u s t a r a ń , n i e z d o ł a n o - z j e d n y m wy­ j ą t k i e m - o d n a l e ź ć w s p r a w d z o n y c h m i e j s c a c h p o z y c j i o b j ę t y c h w/w r e j e s t r e m , u s t a l o n o j e d n a k d a l s z e o b i e c u j ą c e k i e r u n k i p o ­ s z u k i w a ń c e n n y c h p o l o n i k ó w , z w ł a s z c z a n a o b s z a r z e U k r a i ń s k i e j SRR. N a t o m i a s t w t o k u k w e r e n d y s k o n t r o l o w a n o i w r a z i e p o ­ t r z e b y r o z p i s a n o - w f o r m i e k o p i i , w y c i ą g ó w i n o t â t - 68 ma­ n u s k r y p t ó w 1 16 s t a r o d r u k ó w . Z d o b y t y m a t e r l a ł , w p o s t a c i g ł ó w ­ n i e z w i ę z ł y c h I n f o r m a c j i b i b l i o g r a f i c z n y c h o d z i e ł a c h 1 u t w o ­ r a c h , t r a k t a t a c h t e o r e t y c z n o l l t e r a c k l c h , k o r e s p o n d e n c j i , p a ­ m i ę t n i k a c h 1 d o k u m e n t a c h , ma n i e r ó w n y w a l o r 1 c h a r a k t e r p r z e ­ w a ż n i e p r z y c z y n k a r s k l . N a l e ż ą t u : l i c z n e . l i s t y - R a d z i w i ł ł ó w 1 do R a d z i w i ł ł ó w , S a p i e h ó w , M . S z y s z k o w s k l e g o , J . Z a m o y s k i e g o , a n a w e t p i s m a k r ó l e w s k i e w o r y g i n a ł a c h ( Z y g m u n t a A u g u s t a 1 J a ­ n a K a z i m i e r z a ) , J . H e w e l i u s z a , K . D o r o h o s t a j s k i e g o , F . M e n i ń s k i e - g o ; k o p i e d z i e ł 1 u t w o r ó w : J . D ł u g o s z a , J . K o c h a n o w s k i e g o , D . N a - b o r o w s k l e g o , K . O p a l i ń s k i e g o , W. P ę s k i e g o , S . P r z y p k o w s k i e g o , J a k u b a S o b i e s k i e g o s t a r s z e g o , S . S z y m o n o w i c a , K. T w a r d o w s k i e ­ g o , S . T w a r d o w s k i e g o ; p r z y c z y n k i d o b i o g r a f i i : J . G r o t k o w s k i e -g o , Z . M o r s z t y n a , S . P r z y p k o w s k i e -g o ; ś l a d y z n a j o m o ś c i d z i e ł G r z e g o r z a P a w ł a z B r z e z i n 1 P i o t r a K o c h a n o w s k i e g o . Z i n n y c h z n a l e z i s k w a r t o w y m i e n i ć d a n e m a t e r i a ł o w e d o k o m e n t a r z a m . l n . " P a m i ę t n i k ó w " J . C h r . P a s k a , d a l s z e p r z e k a z y l i t e r a t u r y p o l i ­ t y c z n e j o k r e s u r o k o s z u Z e b r z y d o w s k i e g o , w r e s z o l e c e n n e , c h o ć d r o b n e o d k r y c i a l e k s y k o g r a f i c z n e i p a r e m l o g r a f i o z n e . Do o k r e ­ sów p o e t a r o p o l e k l c h o d n o s z ą s i ę n a p o t k a n e mim ochodem - d o ś ć l i c z n e r ę k o p i s y z t e k s t a m i p i s a r z y d o b y O ś w l e o e n l a ( F . B o h o - m o l c a , A . N a r u s z e w i c z a , K . W ę g i e r s k i e g o ) i r o m a n t y z m u (A . F r e ­ d r y , Z . K r a s i ń s k i e g o , A . M i c k i e w i c z a , F . W ę ż y k a ) . P r z y w i e z i o n a z d o b y c z , c h o ć n a o g ó ł s k r o m n a , p o s t o s o w n y m o p r a c o w a n i u p r z y ­ n i e s i e k i l k a p u b l l k a o j l w c z a s o p i s m a c h s p e c j a l i s t y c z n y c h . M i e s i ą c p o b y t u o k a z a ł s i ę w o b e c s z e r o k i e g o p r o g r a m u p o ­ d r ó ż y c z a s e m z b y t s z c z u p ł y m : o d l i c z a j ą c d n i z u ż y t e n a p r z e ­ j a z d y ( W a r s z a w a - M o s k w a - L e n l n g r a d - K i j ó w - M o s k w a - W a r s z a w a ) i z a ­ ł a t w i a n i e f o r m a l n o ś c i - s a m e j p r a c y p o ś w i ę c o n o t y l k o 3 t y g o d ­ n i e . P o t r z e b y h i s t o r i i l i t e r a t u r y s t a r o p o l s k i e j n a k a z u j ą po­ n o w i e n i e p o d o b n y c h k w e r e n d w p r z y s z ł o ś c i , z a ś o b f i t o ś ć p o l o ­ n i k ó w w z b i o r a c h r a d z i e c k i c h p r z y d o p i e r o c z ę ś c i o w y m I c h o­

(4)

165 -p r a c o w a n i u k a t a l o g o w o - b i b l l o t e c z n y m 1 b i b l i o g r a f i c z n y m wyma­ g a b a r d z i e j s p r ę ż y s t e j 1 r e g u l a r n e j w y m ia n y i n f o r m a c j i n a u k o ­ w e j m i ę d z y s p e c j a l i s t a m i p o l s k i m i 1 r a d z i e c k i m i . P a l ą c ą s p r a ­ wą w y d a j e s i ę z a o p a t r z e n i e k s i ę g o z b i o r ó w ZSRR w n a s z e wydaw­ n i c t w a h i s t ó r y c z n o l i t e r a c k l e 1 b i b l i o g r a f i c z n e o r a z p u b l i k a ­ c j e z d z i e j ó w d r u k a r s t w a p o l s k i e g o t a k d a w n i e j s z e , j a k i n a j ­ n o w s z e , k t ó r y c h b r a k j e s t ta m u d e r z a j ą c y . d r T a d e u s z W l t o z a k U n i w e r s y t e t l m . A . M i c k i e w i c z a w P o z n a n i u 2 . S p r a w o z d a n i e z p o d r ó ż y n a u k o w e j d o . P a r y ż a ( w r z e s i e ń - l i s t o p a d 1 9 6 4 r . ) D z i ę k i p r z y d z i e l e n i u mi p r z e z W y d z i a ł I PAN s t y p e n d i u m s z ó s t e j S e k c j i É c o l e P r a t i q u e d e s É t u d e s m i a ł e m m o ż l i w o ś ć w c i ą g u d w ó c h m i e s i ę c y p o r a z p i e r w s z y p o d j ą ć p r a c e p o s z u k i w a w ­ c z e w P a r y ż u , Głównym i c h c e l e m , n a j o g ó l n i e j r z e c z b i o r ą c , b y ­ ł o z e b r a n i e u z u p e ł n i a j ą c y c h m a t e r i a ł ó w do ż y c i a 1 t w ó r c z o ś c i M i c k i e w i c z a . P o s z u k i w a n i a m a t e r i a ł ó w k o n c e n t r o w a ł y s i ę w B i b l i o t e c e P o l­ s k i e j 1 w Muzeum M l c k i e w l o z a - w B i b l i o t h è q u e N a t i o n a l e , w A r ­ c h i v e s N a t i o n a l e s o r a z w B i b l i o t e c e I n s t i t u t d ' É t u d e s S l a v e s . W B i b l i o t e c e P o l s k i e j w Muzeum M i c k i e w i c z a p r z e j r z a n e z o ­ s t a ł y p o z o s t a j ą c e w r ę k o p i s i e l i s t y do M l c k i e w l o z a o r a z l i s t y 1 w s p o m n i e n i a o M i c k i e w i c z u , g d z i e o d n a l a z ł y s i ę n i e z n a n e d o ­ t y c h c z a s i n t e r e s u j ą c e o p i n i e r o s y j s k i e o M i c k i e w i c z u , j a k n p . W . Ż u k o w s k i e g o , P . W l a z i e m s k i e g o 1 I n n y c h o r a z s ą d y M i c k i e w i c z a o R o s j i 1 R o s j a n a c h . W B l b l l o t h e q u e N a t i o n a l e w p u b l i k a c j a c h c z a s o p l ^ m i e n n y c h , e p l s t o l a r n y c h 1 w s p o m n i e n i a c h s t a r a ł e m s i ę s p r a w d z i ć m a t e r i a ł z n a n y z d a w n y c h p r a c o r a z z e b r a ć m a t e r i a ł nowy d o k w e s t i i r o ­ l i w y k ła d ó w M i c k i e w i c z a w C o l l e g e d e F r a n c e d l a r o z b u d z e n i a we F r a n c j i z a i n t e r e s o w a n i a d l a k u l t u r y k r a j ó w s ł o w i a ń s k i c h . D o n i o s ł a w a g a w y k ł a d ó w M i c k i e w i c z a w h i s t o r i i s ł o w l a n o z n a w - s t w a w c i ą ż j e s z c z e n i e j e s t n a l e ż y c i e d o c e n i a n a 1 d o k ł a d n i e j ­

(5)

166 -s z e z e b r a n i e I c h p o g ł o -s ó w we F r a n c j i i I n n y c h k r a j a c h n i e w ą t ­ p l i w i e p o z w o l i s k o r y g o w a ć s ą d y p a n u j ą c e o n i c h z w ł a s z c z a w n i e k t ó r y c h p r a c a c h z a g r a n i c z n y c h . W d z i a l e r ę k o p i s ó w B i b l i o ­ t h è q u e N a t i o n a l e m ogłem z b r a k u c z a s u j e d y n i e o g ó l n i k o w o z o ­ r i e n t o w a ć s i ę w z n a j d u j ą c y c h s i ę ta m p o l o n i c a c h o r a z r o s s l - c a c h a s z c z e g ó ł o w o p r z e j r z e ć t y l k o k i l k a r ę k o p i s ó w , J a k n p . r ę k o p i s " U w i e s i e l i t i e l n y j e p o l s k l j e ż a r t y ” - z a w i e r a j ą c y , j a k s ą d z ę , u z u p e ł n i a j ą c y m a t e r i a ł d o p o l s k o - r o s y j s k i c h s t o s u n k ó w l i t e r a c k i c h X V II i X V I I I w i e k u , - r ę k o p i ś m i e n n y z b i ó r p r z y ­ s ł ó w p o l s k i c h i t d . W A r c h i v e s N a t i o n a l e s u d a ł o mi s i ę d o t r z e ć d o k i l k u t e k z a w i e r a j ą c y c h m a t e r i a ł y j u ż t o c a ł k o w i c i e n i e z n a n e , j u ż t o z n a n e t y l k o c z ę ś c i o w o , a d o t y c z ą c e o k r e s u p o b y t u M i c k i e w i c z a w P a r y ż u w l a t a c h 1 8 4 0 - 1 8 5 5 . W t e c e M i n i s t e r s t w a O ś w i e c e n i a P u b l i c z n e g o l a t 1 8 4 0 - 1 8 4 1 o d n a l a z ł s i ę n i e z n a n y l i s t M i c k i e ­ w i c z a d o M i n i s t r a A . V l l l e m a l n a o r a z d o k u m e n t y o d n o s z ą c e s i ę d o p r a c y p o e t y n a d z e s t a w i e n i e m k a t a l o g u r ę k o p i s ó w s ł o w i a ń ­ s k i c h w B i b l i o t e c e K r ó l e w s k i e j . W t e c e C o l l e g e de F r a n c e od­ s z u k a n e z o s t a ł y d o k u m e n t y d o t y c z ą c e o r g a n i z a c j i K a t e d r y L i t e ­ r a t u r y S ł o w i a ń s k i e j i j e j p ó ź n i e j s z y c h d z i e j ó w . IV t e c e a k t u - r z ę d o w y c h , p r z e w a ż n i e p o l i c y j n y c h , M i c k i e w i c z a o d n a l a z ł y s i ę o r y g i n a l n e d o k u m e n t y d o t y c z ą c e t r w a j ą c y c h w i e l e l a t s t a r a ń p o e t y o n a t u r a l i z a с j ę o r a z n i e z n a n y l i s t M i c k i e w i c z a d o k s i ę ­ c i a p r e z y d e n t a L u d w ik a N a p o l e o n a . W t e c e B i b l i o t e k i A r s e n a ł u o d n a l a z ł y s i ę a u t o g r a f y p o e t y p o d l i s t a m i p ł a c i k o r e s p o n d e n ­ c j a z w i ą z a n a z w y j a z d e m M i c k i e w i c z a d o K o n s t a n t y n o p o l a o r a z z e ś m i e r c i ą i p o g r z e b e m p o e t y . K o r e s p o n d e n c j a u r z ę d o w a d o t y ­ c z ą c a w y j a z d u M i c k i e w i c z a d o K o n s t a n t y n o p o l a z a c h o w a ł a s i ę w t e c e z a t y t u ł o w a n e j " M i s j a d o T u r c j i " . P o n a d t o l l s t - p o ś w i a d - c z e n i e L e l e w e l a o d n a l a z ł s i ę w t e c e S z k o ł y P o l s k i e j w P a r y ż u , z a w i e r a j ą c e j d o ś ć k o m p l e t n y i i n t e r e s u j ą c y m a t e r i a ł d o d z i e ­ jów t e j s z k o ł y . W B i b l i o t e c e I n s t i t u t d ' É t u d e s S l a v e s z a p o z n a ł e m s i ę z o - s t a t n i m i p r a c a m i I n s t y t u t u o r a z n i e k t ó r y m i i n n y m i p u b l i k a c j a ­ mi s l a w i s t y c z n y m i b r a k u j ą c y m i w b i b l i o t e k a c h p o l s k i c h . P o n a d ­ t o d z i ę k i n a w i ą z a n y m k o n t a k t o m z p r a c o w n i k a m i n a u k o w y m i S o r ­ b o n y m i a ł e m m o ż n o ś ć z o r i e n t o w a ć s i ę w o r g a n i z a c j i s t u d i ó w r u - s y c y s t y c z n y c h o r a z b a d a ń n a d l i t e r a t u r ą r o s y j s k ą we F r a n c j i .

(6)

16 7 Z b y t k r ó t k i o k r e s p r z y d z i e l o n e g o ml p o b y t u w P a r y ż u n i e p o z w o l i ł a n i n a r o z s z e r z e n i e p o s z u k i w a ń т» A r c h i v e s N a t i o n a ­ l e s , a n i n a p o d j ę c i e p r a c w i n n y c h a r c h i w a c h i b i b l i o t e k a c h o r a z w z b i o r a c h p r y w a t n y c h . O d n a l e z i o n e d o k u m e n t y i r ę k o p i s y z d a j ą s i ę ś w i a d c z y ć , i ż mimo d a w n y c h i n i e d a w n y c h p o s z u k i w a ń m a t e r i a ł ó w m i c k i e w i c z o w s k i c h we F r a n c j i p l a n o w e p r z e j r z e n i e a r c h i w ó w p o w i n n o d o s t a r c z y ć w i e l e m a t e r i a ł ó w d o t y c h c z a s n i e ­ z n a n y c h . p r o f . S a m u e l F i s z m a n Z a k ł a d S ł o w i a n o z n a w s t w a PAN 3 . S p r a w o z d a n i e z p o d r ó ż y n a u k o w e j d o F r a n c j i K o r z y s t a j ą c z s u b w e n c j i p r z y z n a n e j mi p r z e z C o m i t é U n i ­ v e r s i t a i r e F r a n ç a i s de C o o p é r a t i o n C u l t u r e l l e a v e c l a P o l o g n e , p ó ź n i e j z a ś z d w u m i e s i ę c z n e g o s t y p e n d i u m R z ą d u F r a n c u ­ s k i e g o , od d n . i i l u t e g o 1 9 6 4 , p r z e b y w a ł e m we F r a n c j i . Z a j ą ­ łe m s i ę ta m p r z e d e w s z y s t k i m p r z y g o t o w a n i e m do z m i k r o f l i n i o w a ­ n i a k o r e s p o n d e n c j i s k i e r o w a n e j d o M i c k i e w i c z a , z ł o ż o n e j w B i ­ b l i o t e c e P o l s k i e j w P a r y ż u . P o n i e w a ż p e w n a c z ę ś ć m a t e r i a ł u , p o r ó w n a n a p r z e z e m n ie s w e g o c z a s u z a u t o g r a f a m i , m i k r o f i l m o ­ w a n i a n i e w y m a g a ł a , c a ł o ś ć k o r e s p o n d e n c j i ( 1 2 0 0 l i s t ó w ) p o d ty m k ą t e m p o s e g r e g o w a ł e m w y k o n u j ą c j e d n o c z e ś n i e s z e r e g t e c h ­ n i c z n y c h c z y n n o ś c i u ł a t w i a j ą c y c h p ó ź n i e j s z e k o r z y s t a n i e z m i­ k r o f i l m ó w , k t ó r e w r a c a j ą c p r z y w i o z ł e m d o P o l s k i . S ą d z i ł e m p o c z ą t k o w o , ż e w y d a w n i c t w o " L i s t y L e g i o n i s t ó w A- dama M i c k i e w i c z a " ( O s s o l i n e u m , 1 9 6 3 ) , z a w i e r a j ą c a 83 l i s t y z t e g o z e s p o ł u , c z ę ś c i o w o w y r ę c z y ł o m n ie w p r a c y p r z y g o t o w a n i a I c h do d r u k u . P o p o r ó w n a n i u j e d n a k k i l k u l i s t ó w ta m o g ł o s z o ­ n y c h z a u t o g r a f a m i o k a z a ł o s i ę , ż e z p u n k t u w i d z e n i a o b o w i ą ­ z u j ą c y c h d z i ś p r z e p i s ó w e d y t o r s k i c h e d y c j a t a j e s t n ie m a l b e z ­ w a r t o ś c i o w a . J u ż p i e r w s z y l i s t M i c k i e w i c z a t u o g ł o s z o n y (H. B o ń k o w s k i e g o , P a r y ż 1 3 . I V . 1 8 4 8 ) s s . 8 - 1 0 , z a w i e r a o k . 3 0 b ł ę ­ dów, f a ł s z y w y c h o d c z y t a ń , z w y k ł y c h n o n s e n s ó w i t p . P o r ó w n a ł e m t e k s t y w i ę k s z e j I l o ś c i l i s t ó w z m y ś l ą o n a p i s a n i u o b s z e r n i e j ­ s z e j r e o e n z j l t e j p u b l i k a c j i .

(7)

168 P r a c u j ą c j e d n o c z e ś n i e n a d t e m a t e m m e j p r a c y d o k t o r s k i e j " K o r e s p o n d e n c i M i c k i e w i c z a " p r z e j r z a ł e m s z e r e g i n n y c h z e s p o ­ łów r ę k o p i ś m i e n n y c h z a r ó w n o z B i b l i o t e k i P o l s k i e j , j a k 1 Mu­ zeum M i c k i e w i c z a . Z B i b l i o t e k i P o l s k i e j : l i s t y I g n a c e g o Do­ m e y k i do W ł a d y s ł a w a L a s k o w i c z a ( k a t . 4 5 7 ) p r z y n i o s ł y n i e c o n o w e g o m a t e r i a ł u o ś w i e t l a j ą c e g o p ew ne z a g a d n i e n i a p o r u s z o n e w k o r e s p o n d e n c j i D o m e y k o - M i c k i e w i c z . M a t e r i a ł p o d o b n y d a ł y ml p a p i e r y S t e f a n a W i t w i c k l e g o ( k a t . 5 3 7 ) . W p a p i e r a c h J . D . Za­ l e s k i e g o ( k a t . 5 4 3 ) o d n a l a z ł e m n o t a t k i d o t y c z ą c e M i c k i e w i c z a , z a ś w s k r u p u l a t n i e p r o w a d z o n y c h k s i ą ż e c z k a c h r a c h u n k o w y c h ( t e ­ m a t d o o s o b n e g o a r t y k u ł u ) n p . d a t y o d w i e d z i n M i c k i e w i c z a , s u ­ my p o ż y c z a n e m . i n . C y p r i a n o w i N o r w i d o w i i t p . Z e s p o ł y r ę k o p i ­ sów Muzeum M i c k i e w i c z a z d z i a ł u " D o k u m e n t y 1 p a p i e r y r o z m a i t e d o t y c z ą c e ż y c i a i ś m i e r c i Adama M i c k i e w i c z a " p o z w o l i ł y mi u - z u p e ł n l ó o k i l k a n a ś c i e p o z y c j i z e s p ó ł l i s t ó w d o m i c k l e w i o z o w - s k i c h . M a t e r i a ł y z z e s p o ł u M u z . M l c . 7 7 8 d a ł y c i e k a w y p r z e k r ó j o p i n i i o M i c k i e w i c z u z a w a r t y c h w l i s t a c h k o r e s p o n d e n t ó w p o e ­ t y , w y m i e n i a j ą c y c h j e m i ę d z y s o b ą . C z ę ś ć z n i c h w y k o r z y s t a n a b y ł a p r z e z W ł. M i c k i e w i c z a w " Ż y w o c i e A . M . " , w i e l e t u j e d n a k z n a j d u j e s i ę r z e c z y n i e z n a n y c h . Z am ó w iłem m l k r o f i l n i y n a j c i e ­ k a w s z y c h p o z y c j i . P r z e p r o w a d z i ł e m j e d n o c z e ś n i e d w ie k w e r e n d y - o b i e z n e g a ­ tywnym r e z u l t a t e m . W ś r ó d l i s t ó w s k i e r o w a n y o h d o M i c k i e w i c z a z n a j d u j e s i ę l i s t P . F a u c h e r a , n o t a r i u s z a p a r y s k i e g o , z d n . 2 7 . V I I . 1 8 4 7 r . ( k a t . 5 2 6 ) . P r o w a d z i ł on s p r a w y s p a d k o w e Wołow­ s k i c h . U s i ł o w a ł e m s p r a w d z i ć , c z y w p a p i e r a c h k a n c e l a r i i F a u ­ c h e r a n i e ma p r z y p a d k i e m l i s t ó w M i c k i e w i c z a . A r c h i v e ' d e l a S e i n e , p o s p r a w d z e n i u u s i e b i e , s k i e r o w a ł o m n ie d o o b e c n e g o w ł a ś c i o l e l a t e j k a n c e l a r i i , M r . L e t u l l e . P o z b a d a n i u M r. L e - t u l l e o d p o w i e d z i a ł m i , ż e d o c h o w a ł y s i ę t y l k o a k t a , n a k t ó ­ r y c h n a z w i s k o M i c k i e w i c z a n i e f i g u r u j e , l i s t y z a ś z t e j e p o k i z o s t a ł y j u ż z n i s z c z o n e . M i e s z k a j ą c y w P a r y ż u e m i g r a n t r o s y j s k i A . P o ł o n s k i z a s y g ­ n a l i z o w a ł B i b l l o t e o e P o l s k i e j , ż e p o s i a d a n i e z n a n y l i s t M ic­ k i e w i c z a d o n i e w i a d o m e g o a d r e s a t a . O b e j r z a ł e m u n i e g o a u t o ­ g r a f : o k a z a ł o s i ę , ż e J e s t t o l i s t d o W i k t o r a J u n d z i ł ł a z Lo­ z a n n y , 2 9 . V I I I . 1 8 3 9 . W y d . J u b i l e u s z o w e n r 4 9 4 . T e k s t a u t o g r a f u r ó ż n i s i ę j e d n a k w k i l k u m i e j s c a c h od w e r s j i d r u k o w a n e j , po­

(8)

- 169 c h o d z ą c e j z o d p i s u , g d y ż , j a k p o k a z u j ą t a b l i c e w " U w a g a c h o t e k s t a c h " , m i e j s c e p r z e c h o w y w a n i a a u t o g r a f u wydawcom n i e b y ł o z n a n e . J e d n o c z e ś n i e p r z y g o t o w a ł e m do d r u k u z e s p ó ł l i s t ó w S . G a r - c z y ń s k i e g o d o K l a u d y n y P o t o c k i e j ( M u z . M l c . , k a t . 1 0 1 5 ) , w a r t e o g ł o s z e n i a z e w z g l ę d u n a d r a m a t y c z n y , o s o b i s t y I c h t o n . K o n t y n u o w a ł e m r ó w n i e ż w m i a r ę m o ż n o ś c i p r a c ę nad k o r e s p o n ­ d e n c j ą s y b e r y j s k ą A d o l f a J a n u s z k i e w i c z a w z w i ą z k u z p r o p o z y ­ c j ą U n i w e r s y t e t u w A ł m a - A t a p r z y g o t o w a n i a w s p ó l n e j p u b l i k a c j i p o ś w i ę c o n e j J a n u s z k i e w i c z o w i . P r z y p o r ó w n a n i u t e k s t u d r u k o w a ­ n e g o " D z i e n n i k a z p o d r ó ż y d o s t e p ó w k i r g i s k i c h " z r ę k o p i s e m o k a z a ł o s i ę , ż e o p u s z c z o n o d o ś ó o b s z e r n e 1 b . c i e k a w e f r a g m e n ­ t y d o t y c z ą c e k a z a c h s k i e j o b y c z a j o w o ś c i , j a k s i ę z d a j e ze w z g l ę d u n a p r u d e r l ę d z i e w i ę t n a s t o w i e c z n e g o c z y t e l n i k a , w a r t e d z i ś o g ł o s z e n i a c h o ć b y z u w a g i n a I c h a u t o r a . P r z y k o ń c u mego p o b y t u we F r a n c j i u d a ł e m s i ę d o M o n t r e z o - r u d l a z a p o z n a n i a s i ę z n i e d a w n o t a m o d n a l e z i o n y m a r c h i w u m K s a w e r e g o B r a n i c k i e g o . J a k s i ę o k a z a ł o , s k ł a d a s i ę o n o w w i ę k ­ s z e j s w e j c z ę ś c i z p a p i e r ó w r o d z i n n y c h B r a n i c k l c h , P o t o o k l o h l t p . P r ó c z l i s t ó w s k i e r o w a n y c h d o K s . B r a n i c k l e g o z n a j d u j e s i ę t a m o b s z e r n a k o r e s p o n d e n o j a s k i e r o w a n a do b r a t a j e g o , K o n ­ s t a n t e g o , j a k r ó w n i e ż d o l u d z i z B r a n i c k i m i z w i ą z a n y c h : M ar­ c e l e g o T ą s z e w s k l e g o , W i k t o r a O k r y ń s k i e g o , K . B ł o c l s z e w s k l e g o 1 i n n y o h . W ś r ó d l i s t ó w s k i e r o w a n y c h d o K s . B r a n i c k l e g o n a t r a f i ­ łe m n a b . c i e k a w y l i s t R. W. B e r w i ń s k i e g o z K o n s t a n t y n o p o l a , 1 0 . 1 1 . 1 8 7 5 , o ś w i e t l a j ą c y z a r ó w n o o s t a t n i e l a t a ż y o i a p o e t y , j a k 1 ów cz e s n e s t a d i u m s p r a w y f o r m a c j i p o l s k i c h w T u r c j i 1 s p r a w y S a d y k a P a s z y . T e g o w ł a ś n i e z a g a d n i e n i a d o t y c z y s p o r y p l i k l i s t ó w s a m e g o S a d y k a z l a t 1 8 6 6 - 1 8 7 1 s k l e r o w a n y o h d o M. T ą s z e w s k l e g o . L i s t y A g a t o n a G i l l e r a do T ą s z e w s k l e g o ( 1 8 6 6 ) d o t y c z ą S p ra w w y d a w n i c z y c h , l i s t K o n s t a n t e g o G a s z y ń s k i e g o z 1 2 . V I I I . 1 8 5 8 r . d o W . O k r y ń e k l e g o p o d a j e k i l k a s z c z e g ó ł ó w o Z . K r a s i ń s k i m , l i s t C . N o r w i d a d o K . B ł o c l s z e w s k l e g o z P a r y ż a , 2 7 . X . 1 8 6 7 z a w i e r a c z t e r o w l e r s z " I m p r o w i z a c j a - p o w r a c a j ą c z E k s p o z y c j i 1 8 6 7 - P a r y ż u " .

(9)

170 -P o z a ty m p r z e j r z a ł e m d o t y c h c z a s n i e u p o r z ą d k o w a n e z b i o r y b i b l i o t e c z n e , s p i s a ł e m r ó w n i e ż p o l o n i c a ( o b r a z y , k o l e k c j e l t p . ) z m y ś l ą o n a p i s a n i u a r t y k u ł u I n f o r m a c y j n e g o o t y c h z b i o r a c h . J a n u s z O d r o w ą ż - P i e n i ą ż e k I n s t y t u t B a d a ń L i t e r a c k i c h 4 . S p r a w o z d a n i e z p o d r ó ż y n a u k o w e j d o P a r y ż a C e l e m p o b y t u w P a r y ż u w o k r e s i e od 1 . X . 1 9 6 3 do 2 3 . I V . 1 9 6 4 b y ł o z e b r a n i e m a t e r i a ł ó w d r u k o w a n y c h 1 a r c h i w a l n y c h do d z i e ­ j ó w c z a s o p i ś m i e n n i c t w a 1 s a t y r y p i e r w s z e j ó w i e r c i XIX w . 1 W i e l k i e j E m i g r a c j i o r a z z a z n a j o m i e n i e ź r ó d ł o w e z c z a s o p i ś m i e n ­ n i c t w e m f r a n c u s k i m 1 k u l t u r ą O ś w i e c e n i a . M a t e r i a ł ó w d o s t a r c z y ł y p r z e d e w s z y s t k i m B i b l i o t e k a P o l ­ s k a , B i b l i o t h è q u e N a t i o n a l e w P a r y ż u , a r c h i w u m p r e f e k t u r y w S t r a s b u r g u o r a z p a r y s k i e m u z e a 1 z b i o r y s p e c j a l n e . Z e b r a n e m a t e r i a ł y o p r a c o w u j ę n a j p i e r w w s z e r e g u p r z y c z y n ­ ków m . l n . p o ś w i ę c o n y c h N i e m c e w i c z o w i , G ó r e c k i e m u 1 G r z y m a l e , u z u p e ł n i a j ą c z a r a z e m w s z c z ę t e u p r z e d n i o p r a c e n a d c z a s o p i ś ­ m i e n n i c t w e m l i t e r a c k i m 1 s a t y r y c z n y m w s p o m n i a n e g o w y ż e j o k r e ­ s u . p r o f . Z d z i s ł a w S k w a r c z y ń s k l U n i w e r s y t e t Ł ó d z k i 5 . S p r a w o z d a n i e z p o d r ó ż y n a u k o w e j do W ło c h ( 1 3 . IX - 1 6 . X I . 1 9 6 4 r . ) ê W d n i a c h 1 3 . I X . - 1 5 . X I . 1 9 6 4 r . o d b y ł e m p o d r ó ż n a u k o w o - b a ­ d a w c z ą o d w i e d z a j ą c o ś r o d k i n a u k o w e i b i b l i o t e k i w W e n e c j i , R z y m i e , F l o r e n c j i , P i z i e , b i b l i o t e k i w G u b b i o 1 B a s s a n o , a w d r o d z e p o w r o t n e j w W i e d n i u , B r a t y s ł a w i e , B u d a p e s z c i e 1 P r a d z e . K o s z t w y j a z d u p o k r y ł e m z h o n o r a r i ó w z a p r e l e k c j e w y g ł o s z o n e we W ł o s z e c h .

(10)

- 171 -O g r a n i c z e n i e c z a s u z d e c y d o w a ł o o c h a r a k t e r z e p r z e d s i ę b r a ć n y c h c z y n n o ś c i n a t e r e n i e d o t y c h c z a s n i e z n a n y m . C e l e m p o b y t u b y ł o n a w i ą z a n i e k o n t a k t ó w z i n s t y t u c j a m i nau k o w y m i 1 ś r o d o ­ w i s k a m i b a d a w c z y m i o r a z w yryw kow e k w e r e n d y b i b l i o t e c z n e z w i ą ­ z a n e z w y b r a n y m i t e m a t a m i . Na d r u g i m k u r s i e h i s t o r i i t e a t r u e u r o p e j s k i e g o w I s t l t u t o d e l l a F e d e r a z i o n e I n t e r n a z l o n a l e p e r l a R l c e r c a T e a t r a l e w y g ł o s i ł e m p r e l e k c j ę ” Le t h é â t r e m é d i é v a l e n P o l o g n e " , o r a z n a X X I I I F e s t i w a l u T e a t r ó w D r a m a t y c z n y c h : " L a R e s u r r e o t i o n d u N o t r e S e i g n e u r e t l e s m y s t e r è s p o l o n a i s ” . O p r ó c z o g ó l n e j l e k t u r y w d z i e d z i n i e l i t e r a t u r y b a r o k o w e j z a j ą ł e m s i ę s p r a w a m i r e l a c j i k u l t u r o w y c h m i ę d z y P o l s k ą i We- n e c J a n a m i w X V I I I w i e k u ( Z e n o A p o s t o l o , G o l d o n i , G o z z i , ko ­ m e d i a I m p r o w i z o w a n a ) , p r z e p r o w a d z a j ą c l e k t u r ę ź r ó d e ł , o p r a c o ­ w ań 1 p r ó b u j ą c p o s z u k i w a ń a r c h i w a l n y c h , k o n t y n u o w a n y c h n a s t ę p ­ n i e w R z y m i e , W i e d n i u 1 P r a d z e ; c z ę ś ć w y n ik ó w b ę d z i e o p u b l i ­ k o w a n a w " P a m i ę t n i k u T e a t r a l n y m " , 1 9 6 Б , z . i . P r z e p r o w a d z i ł e m w s t ę p n e c z y n n o ś c i w s p r a w i e o p r a c o w a n i a i e d y c j i w F o n d a z l o n e G i o r g i o С l n l m a t e r i a ł ó w d o d z i e j ó w k o m e d i a n t ó w w e n e c k i o h w D r e ź n i e , P o l s o e 1 R o s j i . Z p o s z u k i w a ń b i b l i o t e c z n y c h p r z y w i o z ł e m d a n e p o s z e r z a j ą c e d o t y c h c z a s o w e i n f o r m a c j e o t e a t r z e W ł a d y s ł a w a IV ( z A r c h iw u m W a t y k a ń s k i e g o ) , m i k r o f i l m y 18 d r u k ó w i r ę k o p i s ó w t e a t r a l n y c h p o l s k i c h f z P o d o l l n l e c k l e J b i b l i o t e k i p i j a r s k l e j w W e n e c j i 1 B u d a p e s z c i e w y d o b y łe m 3 n i e z n a n e r ę k o p i s y k o m e d i i " P a m p h l l u s " z XV w i e k u , w W i e d n i u 2 I n k u n a b u l a r n e e d y c j e , w G u b b l o i B a e - 8 a n o t r a f i ł e m n a d r u k i i s z t y c h y z w i ą z a n e z P o l s k ą , w B u d a - p e s z o l e z a j ą ł e m s i ę a r c h i w u m k o l e g i u m w P o d o l l ń c u . W B r a t y s ł a ­ w i e w y e k s c e r p o w a ł e m l i t e r a r l a r ę k o p i ś m i e n n e t e g o ż k o l e g i u m . A r c h i w a w W e n e c j i , F l o r e n c j i i R z y m ie o b f i t u j ą w m a t e r i a ­ ł y b e z p o ś r e d n i o z P o l s k ą z w i ą z a n e , d o t y c z ą n i e m a l w y ł ą c z n i e s p r a w p o l i t y c z n y c h . H u m a n i o r a s ą m n i e j l i c z n e , a l e u k ł a d a j ą s i ę w d u ż e c i ą g i c h r o n o l o g i c z n e 1 p r z y n o s z ą w i a d o m o ś c i I n t e ­ r e s u j ą c e . Z w ł a s z c z a a r c h i w a l i a w e n e c k i e 1 f l o r e n c k i e s ą d o ­ t ą d w m i n i m a l n y m s t o p n i u w y k o r z y s t a n e . J e d y n i e z n a n a m l , k o n ­ s e k w e n t n i e w y k o n y w an a k w e r e n d a p o l s k a , t o m i k r o f i l m o w a n i e a r ­ c h i w a l i ó w j e z u i c k i c h w R z y m i e . D r J u l i a n L e w a ń s k l I n s t y t u t B a d a ń L l t e r a c k l o h

Cytaty

Powiązane dokumenty

Dziś d ało by się p o dać więcej przykładów istn ienia w obrębie personelu biblio­ tecznego gru p niepołączonych ani w spólną pracą, ani w spólną

[r]

Katedra Historii Literatury Polskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie.. Biuletyn Polonistyczny

Podano procentowe i statystyczne wykazy "autorów" i "tytułów" wypożyczanych /czytanych/ w bi­ bliotekach

Wybór tek­ stów Z.Macużanka. Wstęp S.W

W części artykułowej zamieszczono: szkic językoznawozy S.Reczka "0 ludowej prozie Jana Wiktora" - oma­ wiający właśoiwośoi gwarowe w zakresie: realiów,

"Reymontowska mapa polskiej prowincji", Kazimierz Wyka, "Rocznik Komisji. Historycznoliterackiej

Interesuje go zwła- szoza ten typ symptomów, które mają pełne uwarunkowania poza- llterackie 1 które są tym bardziej uwikłane w specyficzne war­ tości