Zbigniew Sławiński
"Bibliografija kak professija", Leonov
Walerij Pavlovič, Moskva 2005 :
[recenzja]
Biblioteka 10 (19), 215-217
NR 10 (19)
BIBLIOTEKA
2006
ZB IG N IEW SŁAW IŃSKI
L e o n o v W a lerij P a v lo v ic , B ibliografija kak p r o fe ssija , Izdatel-
stvo Nauka, M oskva 2005, s. 124.
A utor jest cenionym w Rosji bibliotekoznaw cą. Szczególnie znane są jego prace poświecone bibliotece R o syjskiej A kadem ii N auk, funkcji i roli bibliotek w świecie kultury, a tak że spe cyfice procesów biblioteczno-bibliogra- ficznych. O sta tn ia p raca Bibliografija
kak professija może budzić u czytelnika
pew ne zdziwienie. N apisać książkę o bi bliografii jako zawodowo upraw ianej działalności, w ty m czasie, kiedy słyszy się głosy, że bibliografia um iera, że je st anachronizm em , z k tó ry m wiek elektro nicznej inform acji ro zstaje się bez żalu, a być może nie zauw aży naw et tej stra ty — je st ro d zajem odwagi. A u to r nie po dziela powszechnej opinii głoszącej, że inform acja elektroniczna całkowicie za stąp i tra d y c y jn ą bibliografię. N iezwykły rozwój elektroniki zm ienia reguły funk cjonow ania trad y cy jn ej bibliografii, ale jej nie uniew ażnia. Rzecz w tym , że bi bliograf musi być n a te zm iany otw ar ty, korzystać z możliwości, jakie d aje elektronika (jej pożytki są przecież bez dyskusyjne) i łączyć to tym i cecham i
i zasadam i, k tó ry m tra d y c y jn a biblio grafia zaw dzięczała w przeszłości sw oją pozycję w przeszłości. A u to r myśli tu o tak ich cechach, jak: in tu icja bibliogra ficzna, ustalenie au to rstw a, um iejętność hierarchizow ania i w artościow ania po szczególnych faktów bibliograficznych, wreszcie um iejętność syntetyzow ania ze branego m ateriału . W szystkie te cechy nie straciły swej ważności, wręcz prze ciwnie, zyskały n a znaczeniu. E lek tro niczne m edia d o sta rc z a ją n am coraz więcej inform acji, ale tylko dośw iad czony bibliograf potrafi je uporządko wać i sensownie odczytać. To w łaśnie tu ta j te w szystkie jego cechy i w alory są niezastąpione. Prędzej czy później zro zum ieją to naw et najw ięksi entuzjaści elektroniki.
W m onografii analizuje się szeroko problem atykę sto ją c ą przed w spółcze snym i zawodowym i bibliografam i. P rze żyw ają oni dotkliw ie zm ianę sta tu su bibliografii obsługującej naukę, zm niej szenie jej roli. P ra c a sk ła d a się z czte rech rozdziałów:
216
Recenzje1. O źró d łach bibliografii,
2. Z m iana p a ra d y g m a tu bibliografii, 3. P rzedstaw ienie dorobku nauki i bi
bliografia,
4. Bibliograficzna transformacja wiedzy. M onografię kończy rozdział innego a u to ra Z .J. Roszela
0 nauce, o biblio
grafii i obowiązkach bibliografa.
R ozdział pierwszy 0
źródłach biblio
grafii
je st czysto teoretyczny. O m awia różne definicje bibliografii w encyklo pediach oraz inform atorach w ydanych w Rosji oraz w świecie. P odkreśla zna czące różnice m iędzy nimi. Twierdzi, że w iedza o bibliografii obejm uje dwie kate gorie: inform ację bibliograficzną i dzia łalność bibliograficzną. Do zadań tych dwóch kategorii zalicza: naukę teorii, hi storii, m etodologii, technologii, m eto d y ki i organizację bibliografii.W rozdziale drugim a u to r omawia zm ianę p a ra d y g m atu współczesnej bi bliografii. To w łaśnie owe zm iany - zda niem a u to ra - są źródłem wątpliwości i rozterek w spółczesnych bibliografów, każą im staw iać dram atyczne pytania: czy są jeszcze potrzebni? Jaki jest sta tu s bibliografii we współczesnej nauce? O ta czający św iat się zm ienia i bibliografia się zm ienia. Bibliografia przechodzi od opisyw ania jej stru k tu ry do opisyw ania procesów i zaobserwowanych zjawisk. R ola zawodowego bibliografa je st tu zna cząca. O dzw ierciedlając św iat wiedzy, bibliograf in terp retu je go w edług swoich zasad i rozum ienia. Nie jest to obraz sta tyczny. ale podlega przeobrażeniu. Zawo dowy bibliograf w ybiera m eto d y i środki adekw atne do poziom u wiedzy p o te n cjalnego użytkow nika, ale jednocześnie musi dbać, aby bibliografia b y ła zawsze ciekawa i interesująca. S tąd też w ażnym elem entem pow stania dobrej bibliografii jest p asja bibliografa, on musi tę pracę lubić.
W rozdziale trzecim „Przedstaw ienie dorobku nauki i bibliografia’’, a u to r pró b uje wydzielić tę ak ty w n ą część pracy bibliografa, w której jego profesjonalna w iedza, a nie inform acja bibliograficz na, odgryw a głów ną rolę w naukow ych poszukiw aniach. Rolę bibliografa-zaw o- dowca analizuje i pokazuje n a konkret nych przykładach. S ta ra się przekonać, że w dobie inform atyzacji jest także miej sce dla fachowców-bibliografów. Szcze gólnie je st on niezbędny dla m enadżerów innowacji. O m aw ia też tru d n o ści w spół p racy z tzw . now ą inform acją. Nie zawsze daje się przekazać kom puterow i dośw iadczenie bibliografa, um iejętności k tóre zdobyw ał przez szereg la t i in tu icję dotyczącą sposobów rozw iązyw ania różnych zadań. B ardzo w ażną spraw ą je st przekonanie ludzi nauki, że profesjo nalny bibliograf może im wiele pom óc.
R ozdział czw arty je st poświęcony
Bi
bliograficznej transformacji wiedzy.
Może jej dokonać tylko praw dziw y bibliograf profesjonalista, k tó ry m - zdaniem a u to ra - trz e b a się urodzić, otrzym ać od losu te n d ar czy ta le n t. M istrzostw o takiego bibliografa nie polega tylko n a au to m a tycznym zestaw ieniu jakiejś ilości ksią żek, tyczących określonej problem atyki, ale n a um iejętności rozpoznania jej spe cyfiki, w skazaniu p y ta ń i zagadnień, jakie należy podjąć, a tego kom putery jeszcze nie potrafią. U żytkow nik przed staw ia bibliografowi tylko ogólną ideę swoich potrzeb. Ten n a to m ia st j ą rozwi ja, zn ajd u je stosowne dokum enty i fakty, które po trafi w now atorski sposób spro- blem atyzow ać. Zdaniem a u to ra biblio graficzna tra n sfo rm a cja w iedzy zaw iera m .in. szeroko rozpracow aną biografi- stykę oraz bibliograficzne opracow anie te k stu (nie tylko odnalezienie a u to ra oraz czasu i m iejsca w y dania druku, ale również odnalezienie a u to ra n a p o d Recenzje
217
staw ie fragm entu tek stu ). Zaw iera ona również analizę biobibliografii.
O m ów iona p raca je st przeznaczona przede w szystkim dla bibliotekoznaw
-ców, teoretyków bibliografii oraz biblio tekarzy k tórzy zajm uje się praktycznie tw orzeniem bibliografii.
