Janina Kancewicz-Hoffmanowa
"Naga dusza" i "Epoka mundurów".
W pięćdziesięciolecie śmierci
Stanisława Przybyszewskiego, Maria
Podraza-Kwiatkowska, "Twórczość"
nr 5 (1978) : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 21/4 (70), 206
/11/ PACŁAWSKI Jan: Tw órczość literack a K arola Szajnochy. Wro cław 1978, O ss. , s s . 14-5, P race Komisji H istorycznoliterackiej w Krakowie n r 39, zł 3 0
,-Przedmiotem uwagi autora je st tw órczość literack a K arola Szajno chy. M arginesow a wobec jego p rac historycznych, stanowi d ziś in teresu jące świadectwo życia literackiego w k raju , pełni też rolę inform atora o p isarz u - jednym z najwybitniejszych historyków polskich II połowy XIX w. Prezentując sylwetkę Szajnochy, którego tw órczość o k reśla jako "ważne zw ierciadło epoki", analizuje autor kształtowanie się jego poglądów politycznych i estetycznych oraz omawia rodzaje wypowiedzi literackich uprawianych p rzez p isa rz a .
B P /7 0 /6 0 M. M.
/11/ PODRAZA-KWIATKOWSKA M aria: "N aga dusza" i "Epoka mun durów ". W p ięćdziesięciolecie śm ierci Stanisław a Przybyszew skiego. "T w órczość" 1978 nr 5 s . 100-106.
Autorka analizuje pojęcie "nagiej duszy" w różnych układach opozy c ji. Według Przybyszew skiego, "naga dusza" to "d u sza" wolna, nie o graniczona rygoram i formy; od wszelkich rygorów formalnych wolny je st zatem także i arty sta. Sposobem e k sp re sji w sztuce je st więc krzyk - bezpośredni, spontaniczny wyraz uczuć. W drugiej c z ę śc i artykułu przedstawiono różne XIX-wieczne odpowiedniki opozycji:nagość - stró j. N agość oznacza "indyw idualność", sz c z e ro ść , prawdziwość człowieka przedkulturowego, mundur - to sprowadzona do wspólnej normy zbioro wość oraz trad ycja wieków kultury, o gran iczająca twórcę swoim "w szy stko już było". "N agość" to także symbol samopoznania, wolność od norm społecznych i uznawanych zasad etycznych, prow adząca aż do barbarzyństw a: "»ponumerowane bydło« i » b e stia « . Dwie sk rajn o ści, wobec których sta nął człowiek u progu XX w ieku".
