Pamięci Kazimierza Wyki
Biuletyn Polonistyczny 19/3 (61), 61-63
- 61
-P A M I Ę C I K A Z I M I E R Z A WY KI
22 sty c z n ia 1976 r . odbyło się w In sty tu c ie B adań L ite r a c k ic h s p o t k anie p ośw ięcone p am ięci K a z im ierza W yki. S p o tk an ie to m iało c h a r a k te r k a m e ra ln y , a na jego p ro g ram złożyły s ię : zag a je n ie D y re k to ra In sty tu tu , p ro f. d r a M iecz y sław a K lim ow icza, o r a z dwie p re le k c je o c h a ra k te rz e wspom nieniow ym : p ro f. d ra S te fa n a Ż ó łk iew sk ieg o i m gra T om asza B u rk a .
P r o f . K l i m o w i c z u c zcił pam ięć zm arłeg o p r z e d rokiem d łu g o le t n iego D y re k to ra In sty tu tu B adań L ite r a c k ic h , po czym s tw ie rd z ił, że c h a r a k t e r sp o tk an ia w iąże się z faktem , iż za w c z e śn ie je s z c z e na p o d ję cie p ró b y dokonania sy n tezy d z ie ła K a z im ie rz a Wyki - p is a r z a , naukow c a , C zło w iek a; d z ie ła , k tó re ze w zględu na sw ój z a się g i w ie lo stro n n o ść tru d n o poddaje się zabiegom in te rp re ta c y jn y m .
P re le k c ję p ro f. Ż ó ł k i e w s k i e g o p t. "Jak zak ład aliśm y In sty tu t B a dań L ite r a c k ic h " w z a stę p stw ie ch o reg o a u to ra o d c z y ta ła p ro f. M . R. M ayenow a. W spom nienie o spotkaniu z W yką — w ro k u 194-8 - i o jego r o li we w sp ó łtw o rzen iu Instytutu Badań L ite ra c k ic h p o p rz e d z ił r e f e r e n t c h a ra k te ry s ty k ą um ysłow ości Wyki i w yeksponow aniem ró ż n ic , jak ie d z ie liły ic h obu w la ta c h p o p rz e d z a ją c y c h o s o b is te p o z n a n ie , a n a stę p n ie s e rd e c z n ą p rz y ja ź ń i w ie lo le tn ią h arm o n ijn ą w s p ó łp ra c ę . W yka, w ycho w anek U n iw e rsy te tu Ja g ie llo ń sk ie g o , u cz e ń K o łaczk o w sk ieg o , r e p r e z e n to w ał m y ślen ie k ate g o ria m i a n tro p o lo g ii filo z o fic z n e j, p e rso n a liz m u , o r ie n ta c ję ku tw ó rc y , gdy Ż ó łk iew sk i - a obok n ieg o B udzyk, H o p en sztan d , S ie d le c k i -- pod wpływem W óycickiego, Ł em pickiego i K rid la - s ię g a li po k a te g o rie system ow e lin g w isty k i, in te r e s o w a li s ię społecznym i uwa runkow aniam i u życia znaków , cechow ała ic h o r ie n ta c ja ku d z ie łu . S p o t kanie s ię ty c h dwóch o r ie n ta c ji i po ro zu m ien ie s ię re p re z e n tu ją c y c h je b ad aczy - do czego d o szło już po w o jn ie, a co p o z o staw ało m .in . w zw iązku z okupacyjnym i p rz e m y śle n ia m i W yki i jego p rzek o n an iem , że b ez m a rk sisto w sk ic h te o r ii n ie obejdą s ię b ad a n ia lite r a c k ie —m iało mieć d ec y d u ją c y wpływ na w ie lo stro n n y i ró w n o m iern y ro zw ó j n a s z e j n auki o l i t e r a t u r z e .
Gdy w la ta c h pow ojennych uczniow e K rid la p o w ró c ili do jego nie z re a liz o w an y c h m a rz e ń o u tw o rzen iu in s ty tu c ji, k tó ra by się s ta ła ce n
- 62
-trum sy stem aty czn y ch badań, o odnow ieniu nauki o l i t e r a t u r z e , do w sp ó ł p ra c y z a p ro s ili m .in . W ykę. W niósł on do zesp o łu p r z y s z ły c h tw órców In sty tu tu sw oje d o św iad czen ia w ykładow cy u n iw e rsy te c k ie g o , re d a k to ra pism a lite ra c k ie g o (" T w ó rc z o ś c i" ), o b d arzo n eg o w ybitną in tu ic ją k ry ty k a lite ra c k ie g o . W niósł ponadto id eę s z e ro k ie g o w sp ó łży cia ró ż n y c h ideow o i a rty s ty c z n ie o rie n ta c ji p o stęp o w y ch . W niósł w re s z c ie bezcenne cechy o s o b is te : zd o ln o ści n a jw y ż sz e j p ró b y , odwagę cyw ilną, p o czu cie obyw a te ls k ie i lo ja ln o ść w k o n tak tach k o le ż e ń sk ic h .
W dalszym ciągu r e f e r e n t p rzypom niał atm o sfe rę p o lity c z n ą i k u ltu ra ln ą la t 1945-194-8, k iedy to ro d z ił się In sty tu t B adań L ite r a c k ic h , o ra z z a d an ia, jak ie p rz e d p r z y s z łą p laców ką p o sta w iły czy n n ik i rząd o w e i p a r ty jn e . W ym ieniając tr z y główne f ila r y p o lity k i naukow ej nowo otw orzonego In sty tu tu : 1) zasto so w a n ie m etodologii m a rk sisto w sk ie j do badań rozw oju h isto ry c z n e g o lit e r a t u r y p o ls k ie j, 2) k ontynuację ro z p o c z ę te j pod wpływem lin g w isty k i d ro g i badań p oetyki te o re ty c z n e j, 3) budow anie podstaw ow ego filo lo g iczn eg o w a rs z ta tu p o lo n isty - b ib lio g ra fii, arch iw ó w , en cy k lo p ed ii itp . - p o d k re ś lił n a jc z y n ń ie jsz y u d ział Wyki - jako a u to ra "T ek i S ta ń czyka" - we w znoszeniu p ie rw s z e g o z ty ch fila ró w .
Za n a jd o n io ś le js z y jed n ak w kład Wyki w po lity k ę naukow ą In sty tu tu u zn ał r e f e r e n t jego z ro zu m ien ie d la k o n ie c z n o śc i k sz ta łto w a n ia i k u lty w ow ania żyw ej tr a d y c ji lite r a c k ie j - zarów no p o p rz e z cz ę śc io w ą konty n u ac ję z a sta n y c h poglądów n a trw a łe w a rto ś c i lit e r a t u r y n a ro d o w e j, jak p o p rz e z ic h w ie lo stro n n ą re w iz ję . W yrazem teg o byt m .in . o so b isty u dział Wyki w ożyw ieniu tr a d y c ji ro m a n ty czn ej, w o d k ry c iu now ych i aktu aln y ch w a rto ś c i tr a d y c ji m ło d o p o lsk iej, a re z u lta te m - o b jęcie z a in tere so w an iam i In sty tu tu p e łn e j tr a d y c ji lite r a tu r y p o lsk ie j - od Ś r e d n io w iecza po w s p ó łc z e s n o ś ć .
Z upełnie inny to n w n io sła d ru g a p re le k c ja - m gra T o m asza B u r k a : 0 ile w p ie rw s z e j w ypow iedzi u sły sz e liśm y w spom nienia p r z y ja c ie la 1 ró w ie śn ik a K az im ierz a W yki, o ty le r e f e r a t B u rk a n azw ać można sp o j rzen iem ucznia na M is tr z a , re f le k s ję o k im ś, komu s ię b a rd z o w iele zaw dzięcza i komu te n dług w d z ię c z n o śc i ch ciało b y s ię tą r e f le k s ją - choć częśc io w o - s p ła c ić .
- 63
-liceum p o z n a ł, w łaściw ie p rzy p ad k iem , p ie rw s z ą k sią ż k ę Wyki - było to " P o g ra n ic z e p o w ie śc i" . Z afrap o w ała go i zafascy n o w ała - od r a z u - n ie zro zu m iało ść te j k s ią ż k i i jej ty tu łu - po r a z p ie rw sz y d o p ie ro poznał zn a c z en ie słow a " p o g ra n ic z e " . Z a frap o w ała go p rz e d e w szystkim "in n o ść" te j k s ią ż k i od te j h i s to r ii lit e r a t u r y , k tó rą dotąd z n a ł.
Z ac z ą ł c z y tać w sz y stk ie k s ią ż k i W yki, dawne i te , k tó re się ukazy w ały , w ypatryw ać na łam ach czaso p ism jego a rty k u łó w . M ożna pow ie d z ie ć , że w la ta c h 1 9 5 6 -1 9 5 9 Wyka był jego przew odnikiem po l i t e r a t u r z e , po k u ltu rz e w o g ó le. Jemu z a w d z ięcza n ab y tą z czasem um iejętność odczuw ania bogactw a tr a d y c ji, z w ła sz c z a tr a d y c ji k u ltu ry , po k tó re j Wy ka był tak znakomitym przew o d n ik iem . W ro k u 1959 p r z e c z y ta ł "M o d er nizm p o lsk i" - i w tedy z a c z ął żało w ać, że n ie studiow ał p o lo n isty k i w K ra k o w ie .
Z p ie rw sz e g o o so b iste g o sp o tk an ia z Wyką - k tó re n a s tą p iło w ro k u 1960, n a odczycie o K rz y sz to fie B aczyńskim - w yniósł p o czu cie nie sp łaco n eg o długu wobec tego czło w iek a, i p o cz u cie to p o z o sta ło mu do k o ń ca.
A. P .
25 R O C Z N I C A Ś M I E R C I
PROE. W A C Ł A W A B O R O W E G O
16 p a ź d z ie rn ik a 1975 r . , w 25 ro c z n ic ę ś m ie rc i p ro f. W acław a B o ro w ego, odbył się w P a ła c u S ta s z ic a w ie c z ó r pośw ięcony jego p am ięci, zo rg an izo w an y p rz e z In sty tu t B adań L ite r a c k ic h PA N . W śró d uczestników z e b ra n ia z n a le ź li się u czniow ie, w sp ó łp raco w n icy i p rz y ja c ie le P r o f e s o r a , p am iętają cy go z b e z p o śre d n ic h kontaktów , a tak że c i, d la k tó ry c h W acław B orow y n ie w iąże się już z osobistym dośw iadczeniem , le c z is tn ie je jako a u to r tek stó w k la s y k i k ry ty k i lite r a c k ie j.
Na p ro g ram w ie c z o ru złożyło się w spom nienie p rz y ja c ie la P r o f e s o r a , b ib lio te k a rz a i b ib lio fila Józefa C hudka, o r a z odczyt d o c. d ra h ab. M ichała G łow ińskiego. S potkanie p ro w a d z ił d o c. d r h a b . S tefan T re u g u tt.
W ystąpienie Józefa C hudka, n acechow ane subiektyw izm em , m iało na celu przypom nienie nie ty le en cy k lopedycznych in fo rm acji o p ra c y w ybit
