Archeologia Polski Środkowowschodniej, t. II, 1997 W i e s ł a w K o m a n Sp r a w o z d a n i e z b a d a ń k u r h a n u n a s t a n. 2 7 w Łu b c z u, w o j. z a m o j s k i e B a d a n y o b ie k t u s y tu o w a n y b y ł n a w y p ła s z c z e n iu k u lm in a c ji w ie rz c h o w in y g a rb u te re n o w e g o (o k o ło 25 2 m n .p .m .), w c h o d z ą c e g o w s k ła d p o łu d n io w e g o p a s a G rz ę d y S o k alsk iej. N a s y p k u rh a n u b y ł zu p e łn ie n ie w i doczny. O b e c n o ść k o p c a w ty m m ie jsc u m o ż n a b y ło z a o b se rw o w a ć je d y n ie ja k o n ie c o c ie m n ie jsz y o w al szaro- czarn ej z iem i, n a tle b ru n atn o -sz arej g le b y ornej, w o k re sie w cz esn o w io se n n y m . Z re la c ji m ie sz k a ń c ó w Ł u b c z a i H u b in k a w y n ik a ło , ż e k ilk a n a ś c ie lat te m u n asy p te g o k u rh a n u b y ł d o ść w y ra ź n y , a le n a sk u te k o rk i i n a tu ra l n y c h p ro c e só w d e n u d a c y jn y c h u le g ł d estru k c ji. Z p o w o d u p ra k ty c z n ie c a łk o w ite g o z n is z c z e n ia w a rs tw y z e w n ętrz n ej o b ie k tu p ra w id ło w e o k re śle n ie je g o p ie rw o t n e g o z a się g u b y ło b a rd z o tru d n e . N a le ż a ło się b o w ie m lic zy ć z m o ż liw o ś c ią p rz e s u n ię c ia o b e c n e g o śro d k a n a sy p u , w sto su n k u d o je g o p ie rw o tn e g o z a się g u i p o ło ż e n ia p u n k tu c e n tra ln e g o . O b a w y te o k a z a ły się u z a sa d nione. P o w y ty c z e n iu n a o b e c n y m z a się g u o b ie k tu k o li ste g o w y k o p u o ś re d n ic y 16 m i p o d z ie le n iu go n a 4 ćw ia rtk i: A , B, C, D , o d d z ie lo n e o d sie b ie św ia d k ie m p ro filo w y m o s z e ro k o śc i 0,5 m , u ło ż o n y m w u k ła d z ie k rz y ż o w y m n a o sia c h N -S i W -E o raz z d ję c iu w arstw y w sp ó łc z e sn e g o h u m u s u , c z y li g le b y orn ej a n a s tę p n ie p o d g le b ia o k a z a ło się , ż e k w a d r a t n o w o n a ło ż o n y c h w y k o p ó w j e s t p rz e s u n ię ty o 4 m n a w sc h ó d , w sto su n k u do p ie rw o tn e g o z a się g u k u rh a n u , k tó ry ty lk o w cz ęści u c h w y c o n o w ć w ia rtc e A (N W ) i D (S W ). N a to m ia s t ćw ia rtk i B (N E ) i C (S E ) o d sło n iły je d y n ie stre fę p rzy - k u rh a n o w ą o d stro n y w sc h o d n ie j d aw n e g o k u rh an u , w o- b rę b ie k tórej z lo k a liz o w a n o ja m ę p rz y k u rh a n o w ą , tzw. g lin ian k ę . W w y n ik u z a istn ia łe j sy tu a c ji w y stą p iła k o n ie c z n o ść p o sz e rz e n ia w y k o p ó w w k ie ru n k u zach o d n im . W y ty cz o n o w ięc d w a k o le jn e w y k o p y w p o sta ci ć w ia r te k ko ła, tj. ć w ia rtk ę A l (p rz e d łu ż e n ie ć w ia rtk i A n a z a ch ó d ) i ć w ia rtk ę D l (p rz e d łu ż e n ie ć w ia rtk i D w k ie ru n k u za ch o d n im ). W y k o n a n o ta k ż e p rz e d łu ż e n ie św ia d k ó w p ro filo w y c h n a g łó w n y c h o s ia c h p o p rz e z w y ty c z e n ie i e k s p lo ra c ję w y k o p ó w s o n d a ż o w y c h o w y m ia ra c h 4 m x 0,5 m . E k s p lo ra c ję w y k o p ó w p ro w a d z o n o ró w n o le g le i je d n o c z e śn ie u trz y m y w a n o w n ic h je d n o lity p o zio m . Po p rz e b a d a n iu w s z y s tk ic h w y k o p ó w o trz y m a n o c a ło śc io w y o b ra z stre fy p rz y k u rh a n o w e j, p ie rw o tn e g o z a się g u n a s y p u k u rh a n o w e g o i o b ie k tó w m u to w a rz y sz ą c y c h . E k s p lo ra c ję w y k o p ó w p ro w a d z o n o n a jp ie rw w a r s tw ą n a tu ra ln ą (g leb a o m a ) a n a stę p n ie w arstw am i m e c h a n ic z n y m i (p o d g le b ie i w a r s tw a p rz e d c a lc o w a ), p o 10 cm m ią ż s z o ś c i, s to s u ją c c ię c ia p o z io m e , tzw . „d o lu s tra
w o d y ” i d o k u m e n tu ją c p o s z c z e g ó ln e p o z io m y e k s p lo ra cji ry su n k a m i b a rw n y m i ic h rz u tó w p o z io m y c h w skali 1: 20 o raz fo to g ra fia m i b a rw n y m i i slajd am i.
W trak c ie ek sp lo ra cji w a rstw y h u m u su w sp ó łc z e sn e go n ie z a reje stro w a n o m a te ria łu z a b y tk o w eg o . N ato m iast w w a rstw ie p o d g le b ia w sp ó łc z e sn e g o , k tó re je s t u s y tu o w a n e n a p o z io m ie p o d g le b ia p ie rw o tn e g o , o d n o to w a n o o b ec n o ść p ew n ej ilo ści artefaktów , k tó re to w arz y szy ły o b ie k to m z a re je s tro w a n y m tu ż p o d w a r s tw ą o r n ą (n a g łę b o k o śc i - 20 c m ), w y ra ź n ie c z y te ln y c h n a p o z io m ie 3 0 c m od p o w ie rz c h n i g ru n tu . N ie w ie lk a ilo ść m a te ria łu z a b y tk o w e g o w y stę p o w a ła ta k ż e w w a rstw ie p rze d cal- co w e j. W s p o m n ie ć n a le ż y ró w n ie ż o b a rd z o siln y m w e w n ę trz n y m za b u rz e n iu stru k tu ry gleb o w ej w y p e łn isk p o s z c z e g ó ln y c h o b ie k tó w w o b rę b ie strefy objętej z a s ię g ie m n a s y p u k u rh a n u i w b e z p o ś re d n im je j sąsied ztw ie. Z a b u rz e n ia te p o w sta ły n a sk u te k in te n sy w n ej p e n e tra cji te g o k o p c a p rz e z krety, d ro b n e g ry z o n ie a n a w e t lisy (n o ra lisa w ra z ze sz k ie le te m te g o z w ie rz ę c ia o d sło n ięta z o s ta ła p rz y ro w k u w o k ó ł k u rh a n o w y m o d stro n y N W o b ie k tu ).
W w y n ik u o b se rw a c ji i in te rp re ta c ji p ro fili g le b o w y c h u zy s k a n y c h w tra k c ie b a d a ń w y k o p a lisk o w y c h n a ś w ia d k a c h p ro filo w y c h u s ta lo n o , że w ła ś c iw y n a s y p k u rh a n u n ie z a c h o w a ł s ię n a w e t w fo rm ie ślad o w ej g d y ż z o s ta ł c a łk o w ic ie z n isz c z o n y . B ra k ró w n ie ż p o z io m u g le b y p ie rw o tn e j, k tó ry ta k ż e u le g ł d estru k c ji. N a ty m m ie jsc u z a le g a o b e c n ie p o z io m w sp ó łc z e sn e g o h u m u su, cz y li w a rstw a g le b y orn ej o b a rw ie b ru n a tn o -sz a re j, k tó ra w stre fie p o d n a sy p o w e j p o s ia d a c z a rn o -sz a re z a b arw ie n ie. O b e c n a w a rstw a p o d g le b ia, n a jp ra w d o p o d o b n iej o d p o w ia d a p ie rw o tn e m u p o z io m o w i e lu w ia ln e m u p o d g le b ia p ie rw o tn e g o , p o s ia d a m ią ż s z o ść o k o ło 2 0 -3 0 cm , a je j z a b a rw ie n ie j e s t b ru n a tn o -ż ó łta w e . P o p rz e d z a ła o n a w a rs tw ę ilu w iu m starej g le b y o b a rw ie b rą z o w o - ż ó łta w e j, czyli w a rs tw ę p rz e d ca lc o w ą , p o sia d a ją c ą m ią ż sz o ść o k o ło 10-15 cm . N a jn iż s z y p o z io m sta n o w ił calec lessow y, n ie c o p rz e b a rw io n y w sw ej górn ej p artii, p rz y j m u ją c b ia ła w o -sz a ry o d cień . T uż p o d w a rs tw ą o r n ą w y ra ź n ie z a z n a c z y ły się z a ry sy w y p e łn is k p o sz c z e g ó ln y c h o b ie k tó w i b y ły w m ia rę d o b rz e cz y te ln e, p o m im o iż ich s tru k tu ra z a b u rz o n a b y ła d o ść p o w a ż n ie p o p rz e z ró ż n e g o ro d z a ju p rz e ry c ia .
P ie rw o tn y z a ry s i z a się g n a s y p u k u rh a n o w e g o w y z n a c z a ł d o o k o ln y ro w e k p rz y k u rh a n o w y , cz y li o b ie k t n r 1, c z y te ln y ju ż n a g łę b o k o śc i 2 0 c m (ry c .l/A ) . P o sia d a ł o n ow alny, p ra w ie o k rą g ły z a ry s o śre d n ic y o k o ło 8 m.
38 Wie s ł a w Ko m a n
Ryc. 1. Łubcze stan. 27. Plan odkrytych obiektów i ich przekroje.
W stropie szerokość m ierzyła średnio 30 cm i stopnio w o zw ężała się ku dołow i do około 15-20 cm , jeg o głę bokość w ynosiła przeciętnie około 30 cm , a w ypełnisko posiadało czarno-szare zabarw ienie. W centrum kurha nu zlokalizow any został grób nr I, należący do kultury ceram iki sznurow ej (K CSz). N iestety uchw ycono je d y nie je g o spąg. Z achow ana m iąższość ja m y grobow ej, która zarysow ała się intensyw nie czarnym w ypełniskiem tuż pod w arstw ą orną, sięgała tylko 20 cm. Posiadała zarys bardzo w ydłużonego ow alu, czy też nieregularne go prostokąta o zaokrąglonych narożach, o w ym iarach 3 m x 1,5 m (ryc. 2A ), jej przekrój poprzeczny był niec- kow aty (ryc. 2B). O ś jam y grobow ej przebiegała po li nii N E - SW. Sposób ułożenia zm arłego niem ożliw y był do o k reślen ia ze w zg lęd u n a o p isy w an e zn iszczen ia obiektu. W w ypełnisku grobu odkryto 2 toporki kam ien ne, 1 siekierkę krzem ienną, 1 fragm entarycznie zacho w ane naczynie, pucharek, 1 w iórek krzem ienny, 1 nie
w ielki fragm ent blaszki m iedzianej, oraz k ilk a ułam ków kości ludzkich. W ym ienione artefakty zalegały w luźnym układzie w ew nątrz jam y grobow ej (siekierka, pucharek oraz kilka fragm entów kości w centrum , natom iast to porki w N i S części grobu - ryc. 2A). K urhanow i oto czonem u dookolnym row kiem tow arzyszyła rozległa, ale p ły tk a ja m a p rzy k u rh an o w a, k tó rą zlo k alizo w an o na w schód od kopca, w odległości około 4 m od kraw ędzi zew nętrznej rowka. Posiadała zarys półksiężyca o łagod nym , nieckow atym przekroju poprzecznym , z najw ięk sz ą szerokością około 6-7 m i nierów nym poziom ie dna, w ahającym się na głębokość 40-60 cm licząc od stropu obiektu (60-80 cm od pow ierzchni gruntu). W ypełnisko glinianki posiadało ilasty charakter, było jed n o lite pod w zględem struktury, zw arte, zbite o zabarw ieniu żółto- beżow ym i żółto-brązow ym , z rudaw ym odcieniem , zde cydow anie tw ardsze niż je g o otoczenie. Poniżej dna gli nianki w ystąpiły struktury gleby lessow ej o brunatno
Sp r a w o z d a n i ezb a d a ńk u r h a n un as t a n. 2 7 w Łu b c z u, w o j. z a m o j s k i e 3 9
Ryc. 2. Ł ubcze stan. 27. G rób n r I (K C Sz), A - plan grobu, B - przekrój.
szarym odcieniu, nieco przebarwione w swej górnej war
stwie brązowo-rdzawymi smugami (przypominającymi
tzw. tigrowatość). Jest to najprawdopodobniej naturalne
podłoże glinianki, nie przetw orzone przez człowieka.
Przebarwienia powstały na skutek przemyć i innych pro
cesów naturalnych (np. przemakanie, przemarzanie), za
chodzących w glebie w okresie kiedy glinianka była jesz
cze otwarta, nie wypełniona obecnym wypełniskiem.
Inwentarz grobu I - opis:
1 - toporek kamienny o długości 9,2 cm, szerokości
5,2 cm i grubości 3,3 cm (ryc. 3 :1 ) odkryty w północnej
części grobu (typ VI - wg J. M achnika 1966),
2 - toporek kamienny o długości 9,4 cm, szerokości
5,1 cm, z największą grubością 4,4 cm (ryc. 3: 2), odkry
ty w południowej części grobu (typ II/III - wg J. M achni
ka 1966),
3 - siekierka z krzem ienia wołyńskiego o długości
7,4 cm, szerokości 3,5 cm i grubości 1,4 cm, (ryc. 3: 5)
trójboczna, o klinowatym przekroju podłużnym, z gładze
niem przy ostrzu (typ III - wg J. Machnika 1966),
4 - fragmentarycznie zachowany pucharek (ryc. 3: 6)
o wysokości około 17 cm, średnicach: wylewu 12 cm,
płaskiego nie wyodrębnionego dna około 9 cm i najwięk
szej wydętości brzuśca około 17,5 cm. Największa wy-
dętość brzuśca usytuowana jest na 1/3 wysokości
4 0 Wi e s ł a w Ko m a n
Ryc. 4. Łubcze stan. 27. Grób II - KW -LCM , plan i rozmiesz czenie w yposażenia grobowego, 1-12 (naczynia), A-D (przed mioty miedziane).
n ia i n o si śla d y p rz e c ie ra n ia n a o b u p o w ie rz c h n ia c h . P o s ia d a c ie n k ie ś c ia n k i g ru b o śc i 0 ,4 c m i b ru n a tn o sz a rą b a rw ę , ś re d n ią ilo ś c ią d o m ie sz k i śre d n io i g ru b o z ia rn i ste g o p ia sk u i tłu c z n ia o ra z n ie w ie lk im d o d a tk ie m s z a m o tu c e ra m ic z n e g o (ty p V c - w g J. M a c h n ik a 1966),
5 - w ió r e k z k r z e m ie n ia w o ły ń s k ie g o o d łu g o śc i 4 ,2 cm , sz ero k o ści 2,5 c m i g ru b o ści m ak sy m aln ej 0,6 cm (ry c. 3: 4),
6 - n ie w ie lk i fra g m e n t b la sz k i m ie d zian e j (ryc. 3: 3) 0 w y m ia ra c h 1 2 x 8 x 1 m m .
W y m ien io n e a rte fa k ty z a le g a ły w lu ź n y m u k ła d z ie w e w n ą trz ja m y g ro b o w e j (sie k ie rk a , p u c h a re k o raz k il k a fra g m e n tó w k o śc i w ce n tru m , n a to m ia st to p o rk i w N 1 S cz ęści ja m y g ro b o w e j - ryc. 2 A ).
K u rh a n w ra z z to w a rz y sz ą c y m m u ro w k ie m d o o k o l- n y m i g lin ia n k ą m o ż n a d a to w a ć , n a p o d sta w ie o d k ry te go w n im m a te ria łu z a b y tk o w e g o , n a II faz ę c h ro n o lo g ic z n ą III stre fy k u ltu ro w e j śro d k o w o e u ro p e jsk ie g o h o r y z o n tu k u ltu ry c e ra m ik i sz n u ro w e j. C h ro n o lo g ia b e z w z g lę d n a m o ż e b y ć o k re ś lo n a w p rz y b liż e n iu n a o k o ło 2 0 0 0 lat p.n.e.
W o d le g ło śc i o k o ło 6 m n a w sc h ó d o d k raw ęd z i ro w k a d o o k o ln e g o , n a o si W -E , o d k ry ty z o s ta ł w d n ie g li n ia n k i gró b II (ryc. 1A, B ), n a le ż ą c y do k u ltu ry w o ły ń - sk o -lu b e lsk ie j c e ra m ik i m a lo w a n e j (K W -L C M ). Z ary s ja m y g ro b o w e j b y ł p ra k ty c z n ie n ieczy teln y . S trop g ro b u
z a re je s tr o w a n o n a g łę b o k o ś c i 60 c m o d p o w ie rz c h n i g ru n tu , a sp ą g n a g łę b o k o śc i 80 cm . O ś g ro b u p rz e b ie g a ła p o lin ii N -S . Z m a rła (n a jp ra w d o p o d o b n ie j p o c h o w an o tu m ło d ą k o b ie tę ) u ło ż o n a b y ła n a le w y m b o k u w p o z y c ji sk u rc z o n e j, z g ło w ą s k ie ro w a n ą n a p o łu d n ie , z tw a rz ą z w ró c o n ą n a za ch ó d . P rz y c z a s z c e z n a jd o w a ła s ię o w a ln a m isa, a g ó rn a c z ę ść sz k ie le tu n o siła śla d y p o s y p y w a n ia och rą. P o m ię d z y k o ść m i o d k ry to c z te ry fra g m e n ty o z d ó b m ie d zian y c h , d w a z n ic h b y ły z u p e łn ie sk o ro d o w a n e i ro z k ru sz o n e . P rz y s to p a c h z m arłej o d sło n ię to b a rd z o b o g a ty z e sp ó ł n a c z y ń , sta n o w ią c y c h p o z o s ta ł ą cz ęść w y p o s a ż e n ia g ro b o w e g o . O d k ry to tu 2 am fory,
1 g a rn e k eso w a ty , 2 n a c z y n ia d o n ic z k o w a te i 9 czarek. W su m ie w y p o sa ż e n ie g ro b u sk ła d a ło s ię z 15 n a c z y ń g lin ia n y c h i 4 o z d ó b m ie d z ia n y c h (ry c . 4). S z k ie le t z a c h o w a ł się w n ie n a jle p sz y m sta n ie . C z ę ść k o śc i b y ła c a łk o w ic ie zn isz c z o n a , p o z o s ta łe z a ś s ą k ru c h e i ła m liw e z p o w o d u o d w ap n ie n ia . N a c z y n ia , m im o lic z n y c h sp ę k a ń i w y k ru s z e ń p o z w a la ją n a c a łk o w itą ic h re k o n stru k cję, z w y ją tk ie m je d n e j n a jb a rd z ie j z n isz c z o n e j czark i, k tó rej sta n z a c h o w a n ia p o z w a la ty lk o n a re k o n stru k c ję ry su n k o w ą .
In w e n ta rz g ro b u II - o pis:
1 - n a c z y n ie n r 1, to o w a ln a m is a o sk o śn ie ściętej k ra w ę d z i, p o sia d a ją c e j 4 s y m e try c z n ie ro z m ie sz c z o n e w y c ią g n ię te ro żk i. Jej w y so k o ść w y n o si 9,8 c m a śre d n ic e: w y le w u 28 cm i d n a 9,5 cm . Ś re d n ia g ru b o ść śc ia n e k o k o ło 0 ,6 c m (ryc. 5: 1). B a rw a sz a ro b ru n a tn a , p rz e ła m czarny, d o m ie sz k a n a tu ra ln a , 2 - n a c z y n ie n r 2, w y sm u k ły g a rn e k e s o w a ty o b rą zow ej b a rw ie i n ie w ie lk ie j ilo ś c i d o m ie sz k i p ia sk u , w y so k o ść 2 0 ,4 cm , śred n ic e: w y le w u - 21 cm , d n a - 9 cm , z e ś re d n ią g ru b o ś c ią śc ia n e k 0,6 cm (ryc. 6: 2),
3 - n ac z y n ie n r 3, d w u u c h a a m fo ra z u sz k am i u m ie sz c z o n y m i n a p ła sk ie j k ra w ę d z i w y le w u . Jej w y so k o ść w y n o si 2 0 cm , śred n ic e: w y le w u - 1 4 ,5 cm , d n a - 1 0 cm , n a jw ię k sz a w y d ę to ść b rz u śc a - 25 cm . B a rw a p o w ie rz c h n i z e w n ę trz n e j i w e w n ę trz n e j b ru n a tn o s z a ra , p rz e ła m czarny. D n o g rubości 0,9 cm n ie z n a c z n ie w k lęsłe. Ścianki o z ró ż n ic o w a n e j g ru b o śc i, o d 0 ,9 p rz y d n ie i w y lew ie d o 0,3 c m n a b rz u śc u (ry c. 6: 3),
4 - n a c z y n ie n r 4, d o n ic z k o w a te z c z te re m a n ie w ie l k im i ro ż k a m i, sy m e try c z n ie ro z m ie sz c z o n y m i n a k ra w ę dzi w y le w u . W y lew o śre d n ic y 18,5 cm , d n o 7,3 cm , w y so k o ść 14,7 cm , śre d n ia g ru b o ść śc ia n e k 0,5 cm , b a r w a p o w i e r z c h n i s z a r o b r u n a t n a , p r z e ł a m c z a r n y (ryc. 5: 11), 5 - n a c z y n ie n r 5, d o n ic z k o w a te z c z te re m a m ały m i, w y c ią g a n y m i ro żk a m i n a k ra w ę d z i w y le w u , ro z m ie sz c z o n y m i sy m e try c z n ie . W y so k o ść 10,3 cm , śre d n ic a w y le w u 14,4 cm , d n o p ła sk ie o śre d n ic y 5,6 cm , śred n ia g ru b o ść śc ia n e k 0 ,6 cm (ryc. 5: 12),
6 - n a c z y n ie n r
12
, d u ż a d w u u c h a a m fo ra z u sz k am i u m ie sz c z o n y m i n a n a jw ię k sz e j w y d ę to ś c i b rz u ś c a się g ającej 28 cm . W y so k o ść n a c z y n ia 3 2 ,2 cm , śre d n ic a p ła sk ieg o d n a 10,6 cm , w y le w le k k o w y c h y lo n y n a zew n ątrzSp r a w o z d a n i ezb a d a ńk u r h a n un as t a n. 2 7 w Łu b c z u, w o j. z a m o j s k i e 41
T *
42 Wie s ł a w Ko m a n
Ryc. 6. Łubcze stan. 27. Grób II - KW-LCM, naczynia z wyposażenia grobu.
o krawędziach nieco zaokrąglonych, posiada średnicę
11,2 cm. Średnia grubość ścianek około 0,7 cm (ryc. 6: 1).
Barwa powierzchni zewnętrznych szarobrunatna a prze
łam czarny,
7 - naczynie nr 6, czarka gruszkowata o szaroczar-
nej barwie powierzchni i czarnym przełamie, z płaskim
dnem o średnicy 3,9 cm, średnica wylewu 6,6 cm, naj
większa wydętość brzuśca 9 cm, wysokość 6,6 cm, ścian
ki grubości ok. 0,3-0,4 cm (ryc. 5: 2),
8 - naczynie nr 7, czarka o wysokości 6,5 cm i ścian
kach grubości 0,3 cm, ciemnoszara, z widocznymi ślada
mi malowania białym barwnikiem w postaci naprzemian-
ległych, pionowo ułożonych prostokątów na dolnych par
tiach naczynia (ryc. 5: 3). Średnice: wylewu - 6,8 cm, dna
- 4,2 cm, największa wydętość brzuśca - 9,3 cm,
9 - naczynie nr 8, gruszkowata czarka o płaskim dnie
i nieznacznie wychylonej na zewnątrz krawędzi ścienio
nego i zaokrąglonego w ylew u. Średnice: w ylew u
6.8 cm, dna 4,8 cm, największej wydętości brzuśca
-8.8 cm i zróżnicowanej grubości ścianek od 0,2 cm do
0,5 cm (ryc. 5:4). Barwa powierzchni zewnętrznych sza-
roczama, przełam o barwie czarnej,
Sp r a w o z d a n i e z b a d a ńk u r h a n un as t a n. 2 7 w Łu b c z u, w o j. z a m o j s k i e 4 3
10 - n a c z y n ie n r 9, g ru sz k o w a ta c z a rk a o w k lę s ły m d n ie i z a o k rą g lo n y c h k r a w ę d z ia c h w y le w u z w y ra ź n ie w id o c z n y m i śla d a m i m a lo w a n ia b ia ły m b a rw n ik ie m z e w n ętrz n ej p o w ie rz c h n i n a c z y n ia w n a p rz e m ia n le g łe p ro sto k ą ty o raz je g o k ra w ę d z i o d w e w n ą trz w cien k ie , u k o śn e k resk i. B a rw a p o w ie rz c h n i b ru n a tn o sz a ra a p rz e ła m u czarn a. W y so k o ść n a c z y n ia 10,1 cm , g ru b o ść śc ia n e k od 0,3 do 0,5 cm , śre d n ic e : w y le w 7,2 cm , d n o -5,0 cm , n a jw ię k sz a w y d ę to ś ć b rz u śc a - 7,6 c m (ryc. 5: 5), 11 - n a c z y n ie n r 10, c z a rk a o p ła sk im d n ie i p ła sk o u form ow anej k raw ęd z i w y lew u . B a rw a czarno-szara, dno p ła sk ie , śc ian k i g ru b o śc i 0 ,4 - 0,5 cm . Ś red n ice: w y le w u 6,8 cm , d n a 5 cm , n a jw ię k s z a w y d ę to ś ć b rz u ś c a -8.7 cm . W y so k o ść n a c z y n ia 6,8 c m (ry c .5: 6),
12 - n a c z y n ie n r 11, d u ż a i k rę p a g ru sz k o w a ta c z a r k a w y so k o śc i 7,8 cm , o c z a m o sz a re j b a rw ie p o w ie rz c h ni i c z a rn y m p rz e ła m ie , z p ła s k im d n e m o raz śc ian k a m i g ru b o śc i o k o ło 0,5 cm . Ś re d n ic e : w y le w 7,2 cm , d n o -4.8 cm , b rz u sie c - 9 ,9 c m (ry c. 5: 7). 13 - n a c z y n ie n r 13, c z a rk a o śc ie n io n y m i z a o k rą g lo n y m w y le w ie o ra z p ła s k im i c ie n k im dn ie, ze ś c ia n k am i o g ru b o śc i 0,3 do 0,5 cm , w m ie jsc u n ajw ięk sz ej w y d ę to ś c i b rz u ś c a . P o s ia d a b r u n a tn o s z a r ą b a rw ę p o w ie rz c h n i, cz a rn y p rz e ła m i w y so k o ść 7 cm . Ś rednice: w y lew u - 6,9 cm , d n a -3,9 cm , n a jw ię k sz a w y d ęto ść b rz u śc a - 9,5 cm (ryc. 5: 8),
14 - n a c z y n ie n r 14, fra g m e n ta ry c z n ie z a c h o w a n a cz ark a. Jej sta n z a c h o w a n ia u m o ż liw ia je d y n ie r e k o n stru k c ję ry su n k o w ą . P ra w d o p o d o b n ie p o sia d a ła w y so k o ść o k o ło 7,7 cm , p ła s k ie d n o i p ła sk o u f o rm o w a n ą k ra w ę d ź w y lew u , z e śc ia n k a m i o g ru b o śc i o k o ło 0 ,4 cm . Ś red n ice: w y le w u - 5 ,4 cm , d n a - 3,9 cm , n a jw ię k sz a w y d ę to ś ć b rz u śc a - 9,8 cm (ry c. 5: 9). B a rw a p o w ie rz c h ni sz aro -c z a rn a , p rz e ła m u c z arn a,
15 - n a c z y n ie n r 15, g r u s z k o w a ta c z a rk a o n ie c o w k lę sły m d nie, za o k rą g lo n y c h k ra w ę d z ia c h w y le w u oraz c ie n k ic h śc ia n k a c h b o c z n y c h o śred n ie j g ru b o śc i 0,3 cm . B a rw a p o w ie rz c h n i b ru n a tn o s z a ra a p rz e ła m cz a m o sz a - ry. P o s ia d a w y so k o ść 7,5 c m i śred n ic e: w y le w u - 6,9 cm , d n a - 4 ,0 cm , n a jw ię k s z a w y d ę to ś ć b rz u śc a - 9,2 cm (ry c. 5: 10), 16 - fra g m e n t sk rę tu z p ła sk ie g o , m ie d z ia n e g o d ru tu. Z a c h o w a n a d łu g o ść 1,1 cm , śre d n ic a 0,5 cm , g ru b o ść d ru tu o k o ło 0,1 cm , siln ie sk o ro d o w a n y (ryc. 4 A ), 17 - fra g m e n t m ie d z ia n e j b la sz k i, le k k o sk ręco n ej c z y te ż p o d g ię te j. Z a c h o w a n a d łu g o ść 1,1 cm , sz ero k o ść 0,5 cm , g ru b o ść 0,5 m m (ry c. 4 B ), 18 - n ie ro z p o z n a n e sz c z ą tk i m a łe g o p rz e d m io tu m ie d z ia n e g o (ryc. 4 C ), 19 - n ie ro z p o z n a n e s z c z ą tk i m a łe g o p rz e d m io tu m ie d z ia n e g o (ryc. 4D ). P rz e d sta w io n y p o c h ó w e k j e s t ty p o w y d la K W -L C M n a W y ż y n ie L u b e lsk ie j p o d w z g lę d e m u k ła d u sz k ie le tu z m a r ł e g o i c h a r a k t e r u w y p o s a ż e n i a g r o b o w e g o . W s z y s tk ie o d n o to w a n e tu fo rm y n a c z y ń z n a jd u ją sw e a n a lo g ie w z e s p o ła c h g ro b o w y c h tej k u ltu ry n a G rz ę d z ie H o ro d e ls k ie j, np. S trz y ż ó w sta n . 10 i 2 6 , H u sy n n e sta n . 2, R o g a lin stan. 3, Ł u sz k ó w , S te fa n k o w ic e , a ta k ż e w G ró d k u sta n . 1C, O m a to w ic e o ra z g ro b a c h o d k r y w a n y c h p o z a z w a r tą s tr e f ą o s a d n ic tw a tej ku ltu ry , tj. T o p o m ic a sta n . 2 1 , T y sz o w c e sta n . 2 5 B . N ie m n ie j w a r te p o d k r e ś le n ia j e s t to , iż p o c h ó w e k te n p o s ia d a n a jb o g a ts z e w y p o s a ż e n ie j a k ie o d n o to w a n o w g ro b a c h K W -L C M n a te re n ie L u b e lsz c z y z n y . J e s t to ta k ż e n a j b a rd z ie j n a p o łu d n ie w y s u n ię ty g ró b tej k u ltu ry , w s tre f i e w m i a r ę z w a r t e g o o b s z a r u j e j o s a d n i c t w a w e w sc h o d n ie j P o lsce .
Li t e r a t u r a
B a g i ń s k a J.
1990 Kurhan KCSz - stanowisko.nr 30 w Werszczy-
cy gm Jarczów, Spr. zam., s. 20-23.
1993 C m entarzysko kurhanow e kultury ceram iki sznurowej na Grzedzie Sokalskiej - stanowisko nr 22 w N edeżowie, gm. Jarczów, Spr. zam., s. 13-15.
B u s z e w i c z J.
1987 Spraw ozdanie z badań w ykopaliskow ych na w ielokulturow ej osadzie w Tyszowcach stan. 25B, Spr. zam., s. 8-10.
1991 Topomica stan. 1, Pr. i Mat. Zam., s. 287-296. 1992 Rogalin stan. 3/49, Spr. zam., s. 5-8.
K o m a n W.
1989 Badania cmentarzyska kurhanowego kultury ce
ramiki sznurowej w Łubczu na stan. 26, gm. Jar czów, Spr. zam.,s. 5-11.
1990 Badania mikroregionalne na Grzędzie Sokal skiej, Spr. zam., s. 11-19.
K o m a n W., M a c h n i k J.
1991 Sprawozdanie z badań wykopaliskowych kur
hanu II w Łubczu na stan.l, gm. Jarczów, Spr. zam., s. 8-12.
1992 Sprawozdanie z badań wykopaliskowych kur
hanu w Nedeżowie stan. 20, gm. Jarczów, Spr. zam., s.11-13.
K u ś n i e r z J., N i e d ź w i e d ź J., P a n a s i e w i c z W. 1987 Grób kultury lubelsko-wołyńskiej ceramiki m a
lowanej z Gródka n/Bugiem, Spr. zam., s. 3-5. M a c h n i k J.
1966 Studia nad kulturą ceramiki sznurowej w Ma-lopolsce, Wrocław.
Z a k o ś c i e l n a A. , G u r b a J.
1995 a Badania cm entarzysk kultury wołyńsko-lubel- skiej ceramiki malowanej na Grzędzie Horodel skiej, Spr. UMCS, s. 3-7.
1995 b Badania wykopaliskowe na terenie Strzyżowa i okolic w 1994 r., Spr. zam., s. 9-13.
44 Wie s ł a w Ko m a n
1996
Badania cmentarzysk kultury wołyńsko-lubel-
skiej ceramiki malowanej na Grzędzie Horodel-
skiej, APS t. 1, s. 9-11.
W i e s ł a w Ko m a n
A Re p o r t o n Ex c a v a t i o n so f a Ba r r o w a t Łu b c z e, Si t e 2 7 , Za m o ś ć Vo i v o d s h i p
