STUDIA POLONIJNE T. 31. Lublin 2010
KS. JÓZEF SZYMAN´SKI
KRONIKA DZIA,ALNOS´ CI INSTYTUTU BADAN´ NAD POLONI 2A I DUSZPASTERSTWEM POLONIJNYM KUL
ZA ROK 2009
I. SK>AD PERSONALNY INSTYTUTU
W 2009 r. Instytut Polonijny pracowaL w nasteNpuj Nacym skLadzie: dyrektor – dr hab. Tomasz Panfil prof. KUL. Adiunkci naukowi: dr Witalij Rosowski, dr PaweL Sieradzki, ks. dr Józef Szyman´ski; asystent: ks. dr SLawomir Zych.
21 III 2009 r. ks. SLawomir Zych uzyskaL tytuL doktora na podstawie pracy pt. Funkcjonowanie diecezji przemyskiej obrz 3adku 4acin´skiego w warunkach okupacji niemieckiej i sowieckiej.
II. WYSTAWA
W Kolegium Norwidianum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana PawLa II w dniach 9-20 marca 2009 r., we wspóLpracy z posLem Parlamentu Europejskiego prof. Zbigniewem Zaleskim, zorganizowana zostaLa wystawa pos´wieNcona 20-leciu Zwi Nazku Polaków na BiaLorusi1.
Ks. dr JÓZEF SZYMAN´SKI ] adiunkt Instytutu Badan´ nad Poloni Na i Duszpasterstwem Polonijnym KUL; e-mail: szymaj@kul.pl
1Ks. W. Z_ u r e k, My tutejsi – 20-lecie Zwi 3
azku Polaków na Bia4orusi, „Archiwa,
Wystawa prezentowana byLa wczes´niej w gmachu Parlamentu Europejskie-go w Brukseli. ZLoz_yLy sieN na ni Na 23 plansze z fotografiami przedstawiaj Nacy-mi przeszLos´c´ tamtych ziem i jej Nacy-mieszkan´ców, zaopatrzone tekstaNacy-mi w dwóch wersjach jeNzykowych: angielskiej i polskiej. Szczególn Na uwageN zwracaLy plansze zatytuLowane: Polacy na Bia4orusi. W obronie wolnos´ci i demokracji (2 plansze); Przestrzeganie praw mniejszos´ci, Delegalizacja Zwi 3azku Polaków – represje (5 plansz); Media (3 plansze); Odrodzenie kultury i os´wiaty
(5 plansz); Odzyskiwanie tozLsamos´ci narodu (4 plansze); Polacy na Bia4orusi (2 plansze). Otwarciu wystawy towarzyszyLo duz_e zainteresowanie s´rodowiska uniwersyteckiego, mediów oraz mieszkan´ców miasta.
Potomkowie Polaków zamieszkuj Nacych od pokolen´ tereny byLych polskich Kresów Wschodnich mówi Na o sobie: My tutejsi. Nie wszyscy Polacy pozo-staj Nacy w Zwi Nazku Radzieckim mieli moz_liwos´c´ powrotu do Ojczyzny po ustaleniu nowych granic mieNdzy ZSRR a Polsk Na. Pozostali na ziemiach pra-ojców jako obywatele Zwi Nazku Radzieckiego, a od 1991 r. jako obywatele Republiki BiaLorus´. Po II wojnie s´wiatowej nie dziaLaLy tam z_adne organi-zacje polskie. Jedyn Na instytucj Na zrzeszaj Nac Na miejscowych Polaków katolików byL Kos´cióL rzymskokatolicki. W czasie pierestrojki zaistniaLy warunki do odrodzenia z_ycia religijnego i moz_liwos´ci organizowania sieN polskiej mniejszos´ci na BiaLorusi.
DziaLania zmierzaj Nace do utworzenia stowarzyszenia Polaków na BiaLorusi rozpoczeNto jeszcze w schyLkowym okresie istnienia Zwi Nazku Sowieckiego (1988). PowstaLy wówczas polskie organizacje kulturalno-os´wiatowe w Grod-nie, Baranowiczach, Lidzie i Min´sku. Na ich bazie, 12 maja 1990 r. z istnie-j Nacego od 1988 r. na Grodzien´szczyz´nie Polskiego Stowarzyszenia Kulturalno-Os´wiatowego im. Adama Mickiewicza oraz z powstaLego 18 lutego 1990 r. Polskiego Stowarzyszenia Kulturalno-Os´wiatowego „Polonia” w Min´sku, utworzono Zwi Nazek Polaków na BiaLorusi. Struktury organizacji objeNLy teren caLej BiaLorusi. Zwi Nazek reprezentuje spoLecznos´c´ polsk Na, która stanowi ponad 4% mieszkan´ców tego kraju, liczy ok. 30 tys. czLonków i jest jedn Na z najlicz-niejszych organizacji pozarz Nadowych w tym kraju.
DzieNki staraniom zwi Nazku powstaLy szkoLy z polskim jeNzykiem wykLado-wym w Grodnie i WoLkowysku, a takz_e zaLoz_ono 15 domów polskich. Zosta-Ly zorganizowane i odpowiednio wyposaz_one pracownie jeNzyka polskiego w wielu szkoLach. Ponad 20 tys. dzieci uczy sieN jeNzyka polskiego.
Przy zwi Nazku dziaLa ok. 80 polskich zespoLów artystycznych, oraz: Stowa-rzyszenie Z_oLnierzy AK i Z_oLnierzy Wojska Polskiego, StowaStowa-rzyszenie Sybi-raków i Ofiar Represji Politycznych, Towarzystwo Lekarzy Polskich i PieleNg-niarek, Towarzystwo Twórców Ludowych, Towarzystwo Plastyków Polskich,
Towarzystwo MLodziez_y Polskiej, Komitety PamieNci Adama Mickiewicza i Elizy Orzeszkowej.
Szczególne znaczenie dla zwi Nazku ma przywracanie do s´wiadomos´ci spo-Lecznos´ci polskiej, pamieNci historycznej walki o niepodlegLos´c´, prowadzonej przez z_oLnierzy Armii Krajowej. Dlatego czLonkowie Zwi Nazku zwracaj Na uwageN na opiekeN nad miejscami polskiej pamieNci narodowej, dbaj Na o miejsca po-chówku m.in. powstan´ców 1863 r., osób polegLych w okresie odbudowy Pan´stwa Polskiego, z_oLnierzy wojny polsko-bolszewickiej w latach 1919-1920, wojny obronnej 1939 roku i AK. Tradycj Na staLy sieN organizowane przez zwi Na-zek obchody rocznic patriotycznych.
Wybory nowych wLadz zwi Nazku w marcu 2005 r. staLy sieN jedn Na z przy-czyn polsko-biaLoruskiego kryzysu dyplomatycznego. W wyniku tych wybo-rów powstaLy dwa niezalez_ne zwi Nazki. Jeden – uznawany przez wLadze pol-skie, drugi – popierany przez wLadze biaLoruskie. Organami prasowymi zwi Naz-ków s Na: „GLos znad Niemna” i kwartalnik „Magazyn Polski”, oraz „Magazyn Polski na uchodz´stwie” i „GLos znad Niemna na uchodz´stwie”.
Sytuacja Zwi Nazku Polaków na BiaLorusi oraz polskiej mniejszos´ci na Bia-Lorusi nadal pozostaje bez zmian. Zwi Nazek walczy o zachowanie wLasnej toz_samos´ci i spus´cizny narodowej, prawdy historycznej i wieNzi z historyczn Na ojczyzn Na. Swoj Na dziaLalnos´c´ zwi Nazek prezentowaL w walce o prawo do posza-nowania konstytucyjnych swobód i respektowania praw czLowieka.
III. WYJAZDY NAUKOWE I SPOTKANIA POLONIJNE PRACOWNIKÓW INSTYTUTU
12-26 marca ] ks. dr J. Szyman´ski przebywaL na kwerendzie naukowej w Archiwum Archidiecezjalnym w Gniez´nie i Poznaniu.
22 kwietnia ] 3 maja ] ks. dr J. Szyman´ski, ks. dr SLawomir Zych przeby-wali na kwerendzie naukowej w Archiwum Polskiej Misji Katolickiej we Francji. 12-15 maja ] dr Witalij Rosowski wzi NaL udziaL w XIX mieNdzynarodowej konferencji „mFH@Dnb D,:n(n6 & I8D"p>n” (Lwów, Ukraina), i wygLosiL referat „Los katolickich s´wi Natyn´ na Podolu (20.-30. lata XX w.)”.
24 maja ] ks. dr SLawomir Zych braL udziaL w sympozjum w SokoLowie MaLopolskim i wygLosiL referat „Sanktuaria maryjne i os´rodki kultu NMP na ziemi kolbuszowskiej i sokoLowskiej”.
5 czerwca ] dr PaweL Sieradzki z okazji 4. rocznicy sprowadzenia relikwii bL. ks. Augusta Czartoryskiego do Sieniawy wygLosiL tam referat „Znaczenie ziemi sieniawskiej dla rodu Czartoryskich na przestrzeni wieków”.
15-12 czerwca ] ks. dr Józef Szyman´ski prowadziL kwerendeN naukow Na w Archiwum Archidiecezjalnym w Lublinie.
21 czerwca ] dr PaweL Sieradzki uczestniczyL w uroczystej XXXV sesji Rady Miejskiej w Sieniawie, gdzie przedstawiL referat „Czartoryscy w Sienia-wie w XVIII-XX Sienia-wieku”.
25 czerwca ] ks. dr SLawomir Zych braL udziaL w III MieNdzynarodowej Konferencji Historycznej „Wspólne korzenie ] wspólny dom” w Brzozowie, i wygLosiL referat: „Centralne instytucje kulturalne diecezji przemyskiej obrz Nadku Lacin´skiego w latach 1939-1945”.
12-25 lipca ] dr Witalij Rosowski przebywaL na kwerendzie w Archiwum Akt Nowych w Warszawie.
sierpien´-wrzesien´ ] dr PaweL Sieradzki przebywaL na stypendium Towa-rzystwa PrzyjacióL Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana PawLa II w Londynie i prowadziL kwerendeN archiwaln Na w Instytucie Polskim i Muzeum GeneraLa W. Sikorskiego.
2-28 sierpnia ] dr Witalij Rosowski przebywaL na kwerendzie w Pan´stwo-wym Archiwum ObwodoPan´stwo-wym w Z_ytomierzu na Ukrainie.
7-11 wrzes´nia ] dr Witalij Rosowski przebywaL na kwerendzie w Pan´stwo-wym Archiwum ObwodoPan´stwo-wym w Winnicy na Ukrainie.
17-30 wrzes´nia ] ks. SLawomir Zych prowadziL kwerendeN w Archiwum Archidiecezjalnym w Przemys´lu.
26 wrzes´nia ] ks. dr Józef Szyman´ski wygLosiL wykLad inauguracyjny z okazji rozpoczeNcia roku akademickiego w Wyz_szym Seminarium Duchow-nym Towarzystwa Salezjan´skiego w L Nadzie nad Wart Na ] „Troska Kos´cioLa katolickiego w Polsce o Polaków i PolonieN w s´wiecie”.
8-12 paz´dziernika ] ks. dr Józef Szyman´ski przebywaL na kwerendzie naukowej w Archiwum Diecezjalnym w >omz_y.
14-15 paz´dziernika ] ks. dr Józef Szyman´ski wzi NaL udziaL w sympozjum polonijnym organizowanym przez Instytut Duszpasterstwa Emigracyjnego im. Kard. Augusta Hlonda w Poznaniu pt. „Otoczmy trosk Na z_ycie polskich mi-grantów”, wygLosiL referat: „Instrukcja Erga migrantes caritas Christi ] szan-sa czy zagroz_enie dla duszpasterstwa polonijnego”.
27 paz´dziernika ] ks. dr SLawomir Zych uczestniczyL w zebraniu sekcji WydziaLu Nauk SpoLecznych TN KUL, i wygLosiL referat: „Katechizacja w diecezji przemyskiej ob. Lac. w czasie drugiej wojny s´wiatowej”.
15-12 listopada ] ks. dr Józef Szyman´ski przebywaL na kwerendzie nauko-wej w Archiwum Diecezjalnym we WLocLawku.
PUBLIKACJE INSTYTUTU
Pie3c´ wieków Kolbuszowej 1500/1508-2008. Studia, szkice i materia4y z dziejów miasta i powiatu, red. S. Zych, Kolbuszowa 2009.
„Studia Polonijne” 30(2009), ss. 422.
