Andrzej Buko
Kleczanów, gm. Lipnik, woj.
tarnobrzeskie, AZP 88-72 lub 89-72
Informator Archeologiczny : badania 24, 78-79
78 W czesne średniowiecze drew niano-kam lenno-zienm e oraz cztery fazy napraw lub reperacji. K onstrukcja ta p rze stała funkcjonow ać w XII lu b XIII w.
M ateriały zn ajdują się w Kaliskim Stanow isku Archeologicznym IHKM PAN w Kaliszu.
Przewiduje się kontynuację badań.
I
K a lie z -S ta r e M ia sto o sa d a i cm en tarzysk o AZP 6 6 - 3 8 /?B adania prowadzili: d rT a d eu sz Baranowski, m gr Leszek Gajewski, m gr Adam Kędzierski, m gr D ariusz Wyczólkowsld, mgr Grzegorz Teske, m gr Ja n u sz T o m a la . Pierwszy sezon b adan. O sada i cm entarzysko w czesno średniowieczne, ślady osadnictw a k ultury łużyckiej i/lu b k u ltu ry gro bów kloszowych z wczesnej epoki żelaza.
B adania m iały n a celu w stępne rozpoznanie naw arstw ień kulturow ych odkrytego w 1989 r. stan o w isk a w południowej części Starego M iasta w Kaliszu, u wylotu ulicy Bolesława Pobożne go, przypuszczalnie w sąsiedztw ie kościoła (dotąd niezlokalizowanego). Intensyw na u p raw a teren u łagodnego w zniesienia n a sk raju terasy zalewowej dawnej doliny Prosny wydobyła n a wierzch liczne Kości ludzkie, a także drobne zabytki w czesnośredniowieczne — XI-XIII w. (głównie fragm enty naczyń glinianych).
Stanow isko leży w strefie „koście!no-cm entarnej" wczesnośredniowiecznego Kalisza — oko ło 1000 m n a południowy-wschód od kościoła św. G otarda n a Ryplnku, około 500 m n a północny-zachód od kościoła św. Wojciecha n a Zawódzlu, a 250-300 m n a północ od ta k zwanej kolegiaty św. Pawła (.kościoły A I B") oraz związanego z tym obiektem wielowarstwowe go, rzędowego cm entarza n a teTenie grodziska n a Zawodzili.
W części południowo-zachodniej stanow iska, n a fałdzie terenowej, za podmokłym obniże niem, znaleziono w 1988 r. w wykopie instalacyjnym rom ańskie ciosy z piaskow ca, grudki zapraw y wapienno-piaskow ej i cegły gotyckie, być może użyte wtórnie, a pochodzące zapew ne z rozbiórki m urów rom ańskich i/lu b budowli gotyckiej n a grodzisku.
P race w 1990 r. prowadzone były w obrębie dwóch wykopów o powierzchni 25 m 2 każdy, w przywierzchołkowej części wzniesienia, na stoku ekspozycji południowej, w m iejscu najw ięk szego zagęszczenia znalezisk powierzchniowych. Nie odkryło bruków an i m urów kam iennych, jedynie obiekty o charakterze gospodarczym w czesnośredniowiecznej osady zapewne typu wiejskiego, a także cztery uszkodzone groby w układzie rzędowym cm entarzyska szkieletowe go, Natrafiono również n a ślady osadnictw a halsztacko-lateńskiego (?).
Ja m y grobowe w dwóch przypadkach m iały k ształt prostokąta, w jednym grobie stw ierdzo no ślady trum ny drew nianej oraz gwoździe żelazne. Zmarli leżeli w yprostow ani, n a w znak, z gjowami n a południowy-zachód. Nie znaleziono przedmiotów ruchom ych z w yposażenia po chówków. Ujawniono też przem ieszane kości kilkudziesięciu szkieletów ludzkich, zniszczonych przez w kopy oraz intensyw ną orkę.
M ateriały i dokum entacja w Kaliskim Stanow isku Archeologicznym IHKM PAN w Kaliszu.
Badania n ie będą kontynuowane.
Polska A kadem ia N auk In s ty tu t Hi sto rii K ultury M aterialnej w W ar szawie
B adania prowadzi! d r Andrzej Buko. Finansowali: IHKM PAN 1 Urząd M iasta w Sandom ierzu. Drugi sezon bad ań . W czesnośredniowieczny zespól osadniczy (IX-XII1 w.) oraz relikty osadnictw a pradziejowego.
B adania realizowano przy kościele parafialnym (stan I) oraz w ogrodzie przy starej plebanii (stan. II).
Na stanow isku I otworzono działkę o w ym iarach 2,60 x 3.00 m, przylegającą od strony zachodniej do eksplorow anego w roku ubiegłym rowu sondażowego RSII. Lokalizacja la gwa rantow ała zbadanie odkrytej w roku ubiegłym wczesnośredniowiecznej ziem ianki. W trakcie eksploracji natrafiono n a XVIII-wieczną piwniczkę, w której zidentyfikowano liczne ułam ki naczyń szklanych i ceram icznych. U dokum entowano 6 dalszych pochówków należących do
rzędowego cm entarzyska badanego w roku biegłym. Poniżej w arstw cm entarzyskow ych odsło nięto w nętrze obiektu m ieszkalnego zagłębionego ok. 50 cm w calec lessowy. U dokum entowa no dw a poziomy użytkowania obiektu (w tym 2 paleniska) oraz stwierdzono, iż naziem na część b u d y n k u m iała ściany w konstrukcji słupowej. Czas użytkowania reliktów b u d y n k u określono za pom ocą ceram iki znajdowanej w jego w ypełnisku. n a 2 połowę w ieku IX. O pisywany obiekt, ze względu n a usytuow anie, przebadany został częściowo.
K leczanów , gm. Lipnik woj. tarn ob rzesk ie AZP 8 8 -7 2 tub 8 9 - 7 2 / —____________________
Polska A kadem ia N auk In sty tu t Hi storii K ultury M aterialnej Kaliskie S tan o w isk o A rcheologiczne Woje- wódzki K onserw ator Zabytków Ar cheologicznych w Kaliszu
Informator Archeologiczny 1990 79
Na sta n . II (ogród) usytuow ano rów sondażowy RSIII o w ym iarach 6 x 1 m. Stwierdzono w nim obecność 5 obiektów: 2 pradziejowych (wczesna epoka brązu?) — w postaci silnie zniszczonych przydennych partii ja m oraz 3 wczesnośredniowiecznych: dużej Jamy o średnicy ponad 2 m, rowu oraz zalegającej poniżej niego ziem ianki (?), Obiekty te, datow ane w stępnie n a wiek IX i XI (?) —-w przypadku rowu. przebadane zostały częściowo. Ich pełne odsłonięcie i eksplorację przewiduje się w 1991 r.
M ateriały z b ad a ń zdeponow ane s ą w IHKM PAN w Warszawie.
B iuro B adań 1 D okum entacji Z abyt ków w T a r n o b r z e g u i M u z e u m Okręgowe w S andom ierzu
B adania prowadzili mgr m gr Jo la n ta I Jó zef Ściborowie i M arek Florek (autor sprawozdania). Finansowało Biuro Badań i D okum entacji Zabyt ków w Tarnobrzegu. Pierwszy sezon badań. W czesnośredniowieczne ciałopalne cm entarzysko kurhanow e.
Cm entarzysko zostało zlokalizowane wiosną 1990 r. w trakcie b ad a ń AZP. Wcześniej nie było znane badaczom Sandomterszczyzny, mimo istniejącej n a jego tem at w zm ianki w „Deka nacie Sandom ierskim " ks. J . Wiśniewskiego (Radom 1915).
Stanow isko 2najduje się n a kulm inacji grzbietu wysoczyznowego, w niewielkim lasku n a skraju wsi Kleczanów, przy drodze Sandom ierz — Opatów, Cm entarzysko liczy ponad 30 kopców o różnych w ym iarach, usytuow anych w kilku grupach — rzędach. Największe kopce m ają ponad 12 m średnicy i 1,5 m wysokości. J e s t to największe 1 najlepiej zachow ane cm entarzysko kurhanow e z terenów S a n a a mierszczyzny.
B adaniam i wykopaliskowymi objęto jed en kopiec, położony n a północno-zachodnim skraju stanow iska, stosunkow o izolowany o d innych. Zachow ana wysokość kopca wynosiła ok. 0,8- 1,0 m przy śre d n ie j ok. 10 m. Nasyp kopca zbudow any byl z h u m u su i lessu calcowego zebranego z jego bezpośredniego sąsiedztw a, przede w szystkim od stro n y południow o-w schod niej kopca. W w arstw ie próchnicy wytworzonej n a pierwotnej powierzchni k u rh a n u oraz bezpośrednio pod nią wystąpiły bardzo drobne fragm enty przepalonych kości, okruchy węgla drzewnego, ułam ki ceram iki pochodzące być może z 2 naczyń, nóż żelazny, plaski owalny kam ień (piaskowiec) ze śladam i szlifowania oraz kilkanaście różnej wielkości nieobrobionych kam ieni. Przew ażająca w iększość w.w. przedmiotów koncentrow ała się w dolnych p artiach i u podnóża pierwotnego n asypu, od stro n y w schodniej kopca. Ceramikę znalezioną w kopcu należy datować n a VIII lub 1 pol. IX w.
Przebadany kopiec należy interpretow ać jako wczesnośredniowieczny (VIII-IX w.), z ciało palnym pochówkiem nakurhanow ym .
M ateriały i dokum entację złożono w Muzeum Okręgowym w Sandom ierzu,
Badania będą kontynuow ane.
Kraków — Nowa H uta — Wycląże St. 5 patrz neolit Kraków — S tare Miasto patrz późne średniowiecze
K leczanów , gm. Lipnik woj. tarn ob rzesk ie St 6 AZP 88- 7 2 lub 8 9 - 7 2 /—____________
Kraków — Stare M iasto Καί- c ió ł éw . W ojciecha AZP 102- 5 6 / —_______________________
Muzeum Archeologiczne w Krakowie.
B adania prowadziła m gr Teresa R adw ańska. Finansow ało M uzeum. Wczesne średniowiecze i średniowiecze.
W zw iązku z rem ontem i konserw acją kościoła skontrolow ano w 1990 r. m ały wykop b u dowlany usytuow any w barokowej kaplicy przylegającej do rom ańskiego prezbiterium od strony południowej.
Wykop odsłonił ciosowe lico rom ańskiego prezbiterium w raz z jego odsadzką fu ndam ento wą, ponadto w schodni fun d am en t kaplicy. Stopy m urów an i calca nie osiągnięto ze względu n a znaczne zwężenie wykopu w Jego dolnej części.
Warstwy kulturow e w dolnej części wykopu zawierały ruchom e m ateriały średniowieczne (np. ułam ki dachów ek, cegieł, naczyń), ponadto poziomy użytkowe. W śród tych o statn ich zw racają uwagę wyliczając od dołu ku górze: posadzka z cegieł (wymiar cegły 24,7 x 12,3 x 9 cm) i nadlegîa w arstw a płytek ceram icznych z resztkam i polewy (wymiar płytki 20 x 20 x 5 cm), w arstw a przepalonej gliny, a wyżej wyrównawcza w arstw a żółtego piasku. Warstwy te zostały przecięte przez w schodni m u r stanow iący fundam ent barokowej kaplicy. Warstwy w iązać trzeba z w nętrzem jakiegoś pom ieszczenia gotyckiego, zapewne zakrystii. O dkopane w br. posadzki i w arstw y w yraźnie naw iązują wysokościowo do kolejnych poziomów i stopni prezbi terium z czasów średniowiecza odkrytych podczas b ad a ń w 1962 r. (por. K. Radw ański, K ra ków przed lokacyjny, 1975. ryć. 63).
