Krystyna Koza,Grzegorz
Wronowski,Sylwester Czopek
Chodaczów, gm. Grodzisko Dolne,
woj. rzeszowskie, st. 3
Informator Archeologiczny : badania 22, 34-35
3 4
O K R E SY BRĄZUru ch o m y c h n a pow ierzchni św iadczyć może o wici obiegu now ym c h a ra k te rz e o sad y tu b - co najm niej p raw d o p o d o b n e - o różnym sto p n iu zniszczenia Jej poszczególnych partii.
B a d a n ą so n d ażo w o w 1936 r. przez L. F ro m m a o sa d ę zw eryfikow ałem w k w ie tn iu 19 8 7 r. W tra k c ie b a d a ń założono w p ó łn o c n o -z a c h o d n ie j 1 zach o d n iej p a rlll s ta n o w is k a c z te ry w ykopy o łącz n ej p o w ie rz c h n i 174 m*. O dkryto, u d o k u m e n to w a n o I w y ek sp lo ro w an o 23 o b ie k ty o zró żn ico w an ej w ielkości 1 m iąższo ści o ra z k o listy ch , o w aln y ch lu b n ie re g u la rn y c h p la n a c h .
Z o b iek tó w d a to w a n y c h n a s c h y łe k e p o k i b rą z u 1 w c z e sn ą e p o k ę żela za w y ró żn iają się ze w zględu n a Ilość c e ra m ik i z aso b o w o -o d p ad k o w c Ja m y n r 4, 5, i 12. O s ta tn i z w ym ienionych c h a ra k te ry z u je się także różn o ro d n o ścią m alarialó w ceram icznych. O prócz typow ych dla g ru p y m az u rsk o -w a rm iń sk ie j k u ltu ry łużyckiej p łask o d en n y ch , n ied u ży c h w az w y stąp iło w n im ró w n ie ż n a c z y n ie k u lls to d e n n e . W n ie k tó ry c h o b ie k ta c h od k ry to k ości zw ierzęce, w ty m p ra w d o p o d o b n ie św ini I k o n ia, W o b iek cie n r 1 opró cz c e ra m ik i naczyniow ej I polep y w y stą p iły rów nież fra g m e n ty form y odlew niczej “n a w osk tracony".
Na pow ierzchni sta n o w isk a w ystąpi! m ateriał krzem ienny; wióry, łu szczn lc l o d łu p k l (z s u ro w ca n arzutow ego bałtyckiego i pom orskiego) a tak że fragm enty ręcznie lepionej 1 o b taczanej ceram ik i w czesnośredniow iecznej.
B a d a n ie b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
M u zeu m O k ręgow e w R zeszow ie
B a d a n ia prow adził m g r S y lw ester C zopek. F in a n s o w a ło M u z e u m O k rę gowe w R zeszow ie. D rugi sezo n b a d a ń . C m e n ta rz y sk o g ru p y ta r n o b rz e sk iej z epoki b rą z u .
C h o d a c z ó w ,
g m . G r o d z is k o D o ln e , w o j. r z e s z o w s k ie , a t . 2
K o n ty n u o w an o b a d a n ia części c e n tra ln e j c m e n ta rz y s k a p rz e b a d a n e j w 1986 r. O gółem o b jęły 1 8 0 ,2 5 m a p o w ierzch n i. U chw ycono g ra n ic e c m e n ta rz y s k a w k ie ru n k a c h : północ n o -za c h o d n im . zach o d n im , p ołudniow o-zachodnim I południow ym . W yraźna k o n ty n u a c ja g robów w y stę p u je Jed y n ie w k ie r u n k u p ó łn o cn o w sc h o d n im (część la J e s t n a ra z ie n ie d o s tę p n a do b ad ań ). W 1988 r. o d k ry to 2 0 grobów : d w a c ia ło p a ln e - Jam ow e, 6 szkieletow ych, p o zo stałe - p opielnicow e. G ro b y Jam ow e p o sia d a ły d o b rze czy te ln e Ja m y grobow e, z a w ierające p rzep alo n e k o śc i 1 po Jed n y m przed m io cie b rązow ym {szpila I b ra n s o le ta m asy w n a, n le z d o b ło n a , ze zw ężającym i się końcam i). G ro b y szkieletow e n ie p o s ia d a ły czy te ln y ch Ja m . Nie zn ale zio n o w n ic h ta k ż e k o śc i. Na zw iązek ze szkieletow ym o b rząd k iem pogrzebow ym w sk a z u je u k ła d zab y tk ó w 1 s a m s k ła d In w e n ta rz y o raz stw ie rd z a n ie n ic s p a lo n y c h k o śc i w p o b liżu brązów . N a jb o g a tsz y Je s t tu ta j g ró b 102 (4 p rzed m io ty brązow e, 8 naczyń). G ro b y p opielnicow e lo p o ch ó w k i w n a c z y n ia c h w azo w aty ch lu b g a rn k o w a ty c h . W d w ó ch p rz y p a d k a c h z a n o to w a n o w e w n ą trz n ic h p rz e d m io ty brązow e (szpile 1 sk ręty ).
C h ro n o lo g ia u z y sk a n y c h m a te ria łó w m JeicI się w w ięk szo ści w ra m a c h I Газу rozw ojow ej g ru p y ta rn o b rz e sk ie j. J e d n a k n ie k tó re n ac z y n ia 1 Ich frag m en ty w s k a z u ją ta k ż e n a o b e c n o ść n a c m e n ta rz y s k u m a te ria łó w z Ш fazy, a m oże ta k ż e 1 U. T ru d n o Ju ż d z iś m ów ić J e d n a k o k o n ty n u a c ji u ż y tk o w a n ia lego o b iek tu .
D o k u m e n ta c ję i m a te ria ły złożono w M u zeu m O kręgow ym w Rzeszow ie. P r z e w id u je a ię k o n ty n u a c j ę b a d a ń .
C h o d a c ió w , || M u z e u m O kręgow e w R zeszow ie g m . G r o d z is k o D o ln e,
w o j. r z e s z o w s k ie , a t . 3
B a d a n ia prow adzili K ry sty n a Koza 1 G rzegorz W ronow ski { au to r s p r a w o zdania) p od k ie ru n k ie m m gr S y lw e stra C zopka. F in a n so w a ło M uze u m O kręgow e w Rzeszow ie. Pierw szy se z o n b a d a ń . O s a d a k u ltu ry trzclnlecklej.
S ta n o w is k o leży na te r a s ie nadzalew ow ej W isłoka l Je d n o c z e śn ie n a k raw ęd zi m alej doliny b e z im ien n eg o cie k u . Położone J e s t na g ra n ic y trz e c h m iejscow ości - C h o d aczo w a, G ro d zisk a D olnego i Laszczyn.
Z e w zględu n a d u ż ą p o w ierzch n ię s ta n o w is k a (p o n ad 1 ha) b a d a n ia so n d a ż o w e p rz e p ro w a dzono tylko w e w sc h o d n ie j Jego części. P rzekopano 6 2 .5 m2. Na s to k u nie n a tra fio n o a n i n a o b iek ty , a n i n a w a rstw ę k u ltu ro w ą s e n s u stricto. W ystępow ał n a tu r a ln y u k ła d w a rs tw z n ie li czn y m i fra g m e n ta m i ceram iczn y m i. In n ą sy tu a c ję zao b serw o w an o n a k u lm in a c ji w y n ie sie n ia . W y stęp o w ała ta m typow a w a rstw a k u ltu ro w a o m iąższo śc i 3 0 - 4 0 cm , ze s p o r ą Ilością fra g m e n tó w c e ra m ik i. O d k ry ło lu ta k ż e 4 Jam y o n ie re g u la rn y c h k s z ta łta c h 1 p ro filac h . Ich
tn/ormator Archeologiczny 1988
3 5
z a w a rto ś ć s ta n o w iły fra g m e n ty c e ra m ik i (m. In. brzegi p o g ru b io n e I ś c ię te u k o śn ie) 1 węgle) drzew ny. Z m a te ria łu ru ch o m e g o n a u w ag ę z a słu g u je k rz e m ie n n y g ro c lk serco w a ty (zw iązany z w c z e śn ie jsz y m o sa d n ic tw e m "w czesnobrązow ym ”?) o raz fra g m e n t c ię ż a rk a g lin ian eg o . O gó łem zn ale zio n o około 9 0 0 fr. c e ra m ik i, o k reślo n ej ja k o n a le ż ą c ą do k u ltu r y trzcin lec к lej.
D o k u m e n ta c ja I m a te ria ły z o sta ły złożone w M u zeu m O kręgow ym w Rzeszow ie. N i« p r z e w id u je a ię k o n ty n u a c j i b a d a ń .
P a ń stw o w e M u z e u m A rcheologiczne w W arszaw ie
B a d a n ia p ro w ad ziła m gr G ra ż y n a D m o ch o w sk a przy w sp ó łu d z ia le m gr M ałgorzaty K am iń sk lej. K o n su lta c ja m e ry to ry c z n a d o c. d r h a b . T eresy W ęgrzynow icz. F in an so w ało РМЛ w W arszaw ie. Pierw szy s e z o n b a d a ń . C m e n ta rz y sk o g ru p y półn o c no m azow ieckiej k u ltu r y łużyckiej p od b r u k iem k a m ie n n y m (IV o k re s epoki b rązu).
C m e n ta rz y sk o w C icho wie z n a jd u je się n a n iezn a czn y m w y n iesien iu , ok. 6 0 0 m n a p o łu d niow y w sc h ó d od o s ta tn ic h z a b u d o w a ń wsi. Przebiega przez n ie d ro g a p o ln a p ro w a d z ą c a od dro g i C lchow o-D zlerzgow o do O zu m ie c h a . Na p rz e s trz e n i la t sta n o w isk o było n iszczo n e przez o k o liczn ą lu d n o ś ć w y b ie ra ją c ą k a m ie n ie d la celów g o sp o d a rc z y c h . W 1984 r. o b ie k t z o sta ł w p is a n y do re je s tru .
B a d a n ia m iały c h a r a k te r rato w niczo-rozpoznaw czy. O tw arto 2 w ykopy o łącznej p o w ierzch n i 115 m 2: Jed en n a s k ra ju półn o cn y m cm en tarzy sk a, d rugi zapew ne w części c e n tra ln e j, gdzie b ru k k a m ie n n y byl w zn a c z n y m s to p n iu w ybrany, a tym sa m y m zniszczeniu u le c m ogła część obiektów .
Łącznic w yeksplorow ano 36 obiektów archeologicznych: 3 5 k u ltu ry łużyckiej - 32 groby ( 17 popielnicow ych, 14 Jam ow ych, 1 nieokreślony), 3 p alen isk a 1 l w czesnośredniow ieczny g rób popielnicow y. Z ad o k u m en to w an o rów nież 2 wkopy w spółczesne w części północnej stan o w isk a.
B ru k n a k ry w a ją c y c m e n ta rz y sk o , o g ru b o ś c i do ch o d zącej do 6 0 cm , s k ła d a ł się z k a m ie n i różnej w ielkości * od otoczaków o ś re d n ic y 10 - 15 c m do głazów o ś re d n ic y 6 0 - 7 0 cm . Kolejne poziom y b ru k u n a ogół n ie rysow ały się w y raźn ie - lu k i m ięd zy g łazam i w y p ełn ian o 2 -4 w a rstw a m i m n ie jsz y c h k am ien i. J e d y n ie w p rz y p a d k u b ru k u , głów nie w części c e n tra ln e j c m e n ta rz y s k a , zao b serw o w an o s ta ra n n ie js z y d o b ó r k am ien i p od w zględem w ielkości, a tym s a m y m c z y te ln iejszą stra ty g ra fię .
W p a rtii c e n tra ln e j s ta n o w is k a g ro b y w y stą p iły w d o ń i d u ży m zag ęszczen iu . T u o d sło n ię to ta k ż e 3 p a le n is k a z pojedynczym i u ła m k a m i c e ra m ik i k u ltu r y łużyckiej, położone w rzędzie z o rie n to w a n y m po o si W-R, w o d leg ło ściach od sieb ie 1,5 1 3 ,5 m.
G ro b y p opielnicow e były n a ogół o b ie k ta m i Jed n o popielnicow ym i. Ty! ko w d w óch p rz y p a d k a c h p o p ieln ice z a k o p a n o p a ra m i, a w Jed n y m trzem pop ieln ico m to w arzyszyły dw ie p rz y s ta w ki. R egułą był b ra k zary só w ja m grobow ych. N iekiedy w b e z p o śre d n im są s ie d z tw ie popielnic z n ajd o w ały się w ęgielki d rzew n e -re sz tk i s to s u . Poza g ro b am i popielnicow ym i w kopanym i w żół ty p iasek poniżej b ru k u , w kilk u p rzy p ad k ach , głów nie w części północnej sta n o w isk a , n atrafio n o n a popielnice w obrębie b ru k u , zm iażdżone pod n acisk iem g ó rn y ch w arstw kam ieni.
W iększość grobów Jam ow ych to o b iek ty p ojedyncze - tylko ra z dw a g ro b y Jam ow e s ty k a ły się ze so b ą , tw orząc g ró b podw ójny. J a m y grobow e były czytelne, w y p ełn io n e p rzep alo n y m i k o śćm i p rz e m ie sz a n y m i z re s z tk a m i s to s u .
P rzew ażająca liczba grobów p o sad o w io n y ch p od b ru k ie m m iała d o d a tk o w e k o n s tru k c je k a m ie n n e w p o s ta c i całk o w ity ch lu b częściow ych o b staw .
W 5 g ro b a c h n a tra fio n o n a z a b y tk i brązow e, n ie k tó re ze ś la d a m i w tó rn eg o k o n ta k tu z ogniem : u ła m e k d r u t u , u ła m e k ta ś m y , s p lra lk ę 3 .5 -zw ojow ą, k ó łecz k a we fra g m e n ta c h - z ta ś m y l z 3 -e c h ta ś m s k rę c o n y c h w okół w łasn ej o si o ra z b ra n s o le tę z p rę ta o p rz e k ro ju czw o ro k ą tn y m zc śc ie śn ia ją c y m i się k o ń c a m i. Ś la d y b rą z u n a k o śc ia c h stw ie rd z o n o w d a l szy ch 6 g ro b a c h . Z Ö ob iek tó w p o ch o d zą łu szczk i lu b Ich frag m en ty z k rz e m ie n ia n arzu to w eg o , n ie k ie d y p rzep alo n e.
P o zy sk an y m a te ria ł zabytkow y, p rzed m io ty brązow e 1 cera m ik ę , głów nie n a c z y n ia d w u sto ż- kow e 1 dw u sto ż k o w a te , rzadziej k u b k i lu b am fo rk ę, c z ę sto zdobione sk o śn y m ) żłobkam i, m o ż n a roboczo d a to w a ć n a IV o k re s epoki b rą z u .
T rzeba podkreślić, że s ta n zachow ania zabytków o dkrytych w Clchow tc, w p o ró w n an iu ze znanym ) d o ty ch cz as m ateriałam i z Innych c m e n ta rz y s k północnego Mazowsza, Je s t b a rd z o d o b ry .
B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
I C leszanow lee, gm . G orzkow ice, woj. p io trk o w sk ie, s t. 4 - p a trz neolit. C ic h o w o ,
g m . K rz y n o w ło g a M ała, w o j, o a tr o łę c k i e
