Sposr6d .wygloszonych referat6w przedstawimy tylko wybrane, dotyczl\ce: substancji organicznej roz-proszonej w skalach osadowych, metod badan W
od-niesien,iu do problemu genezy ropy i gazu oraz za-gadnien tworzenia si~ substancji 0 xopopodobnym charakterze w pokladach w~glov\lych. jak r6wniez pr6b okreslenia paleotemperatur osad6w, g16wnie na podstawie pomiarow refleksyjnosci cZqstek wEigli,· stych.
Przeglqd nowych oSiqgniEie w geochemii organicz-nej substancji huniinowych i powstajqcego z nich keroifenu pTzedstawil D. Welte. Autor om6wH
na-st~pujqce metody analityczne: badania mikroskopowe,
mikroskopi~ elektronowq, mikrosondE;, termicznq ana-liZE; r6znicowq, analize: elementarnq, badania spek-troskopawe w podczerwieni, rezonans magrretyczny, chromatografiE; gazowq i spektrometriEi, maSOwq. We-dIug niego, w wyniku przeprowadzonej analizy fa-cjalnej rozpatrywanej na tie stratygrafii z umglE;d-nieniem temperatury i glE;bokosci pogrqzania osad6w, mozna ustalic warunki sedymentacji asad6w i po-chodzenie detrytusu organicznego. Podstawowe sklad-niki budowy chemicznej sUbstancji huminowych i kerogenu mozna okreSlie stosujqC termiczne i che-miczne metody rozkladu, natomiast badania grup funkcjonalnych pozwalajq na okreslenie stosunk6w geochemicznych w czasie diagenezy i katagcnezy,
Na podstawie omawianych badan rozwinql sit} poglqd, ze biopolimery rozkladajq siEi juz w "slupie wody", albo w swiezych sedymentach, g16wnle wsku-tek aktywnosci mikroorganizm6w. Ta nie zidentyfi-kowBna organiczna mieszanina przechodzi w sklad-niki huminowe na drodze przemian od kwas6w ful-winowych poprzez kwasy huminowe do nierozpusz-czalnych substancji huminowych. 're ostatni-e s~ pl'e-kur;;o.rami kerogenu. Przejsciu od bio do geopolime-r6w (substancje huminowe i kerogen) towal'zyszy wzrost entropii. Ze wzrostem gl~bokosci zanurzenia. kerogen zmienia wlasnosci chemiczne i fizyczne, 05iq-gajqc wyzszy stopien uporzl:jdkowania strukturalnego.
V. A. Uspienski i O. A. Radczenko om6wili struk-tu.rE; chemiczn~ fosylnej substancji organicznej 'r6z-nych typuw w aspekcie problemu genezy .ropy. Au-tarzy podajq, ze skladniki genetyczne fosylne;j sub-stancji organicznej mOina podzielie na trzy grupy:
1) wlasciwe sUbstancje humusowe skladajl:jce si~ z ligniny i polisacha1"yd6w,
2) substancje humoidowe stanowil:jce produkt reakcji zachodzqcych iPomiE;dzy w~glowodana mi i produktami rozpadu protein, czyli amino-kwas6w',
3) lipidy, kt6rym przypada g16wna 1"ola w proce .. sie generowania ropy. .
Potencjal roponosnooci ocenia si~ wedlug autor6w na podstawie zawartosci substancji organicznej'
o charakterze sapropelowym (g16wnie lipid6w). Ze wzglE;du na to jednak. ze substancja kerogenowa sa-proiPelu jest genetycznie niejednorodna i jej sklad-niki ni.e zachowuj& siE: jedn'akowo' w procesie two-l'ftenia siE; ropy, kryterium to jest niewystarczajqce.
Okazalo siE;, ze skladnik6w lipid6w wystE;pujqcych . w postaci rozproszonej w skalach nie mozna ocenie ilosciowo metodami petrogoraficznymi stosowanymi w badaniach w~gli. W tej sytuacji autorzy proponujq zapoznanic siE; z chaTakterem chemicznym tej grupy zwiqzk6w. Zreferowali oni metod~, za pomocq kt6rej
SUMMARY
The article is a report of the XXVI session of the International, Committee for Coal Petrology (ICep) and the VI International Congress of Organic Geo-chemistry. The problems 'discussed during the ses-sions as well as works and results of studies conduc-ted by various commissions of ICCP in 1973 are pre-sent.ad.
,. A number of papers dealing with petrological and 'chemical studies of organic matter dispersed in
se-dimentary rocks in the aspect of their gas- and oil--bearing potential a.re discussed.
moina zbadac sklad substancji przez oznaczenie wo-doru w sa.propelowym kerogenie. Na podstawie kom-pleksowych badan chemiczno-petrograficznych moz-na r6wniez wyprowadzie genetycznq klasyfikacj~ tej substancji.
M. Correia i J. Connan, prowadz!jcy badania lup-'!r6w bitumicznych, stwierdzajq, ze kompleksowe
analizy fizyczno-chemiczne ("Carbon Ratio;' keroge-' nu i asfalten6w, analiza Fishera, analiza n-parafin i badania ekstrakt6w chlarofol'mowych) w pol/lcze-niu z obserwacjami mikroskopowymi, fluarescencjq, pomlarami zdolnoSci odbicia swiaUa witrynitu" po~wa lajq na podanie dokladniejszej charakterystyki geo-chemicznej.
Jednym z trudniejszych zagadniefi. omawianych pl'zez J. Karweila jest okreslenie paleotemperatur ~kal (]sadowych. Badacz ten wykorzystal pomiary re-fleksyjnosci substancji wE;glistej dla obliczen paleo-temperatul' osad6w, ',wychodz!lc z 'zalozenia, ze wyni-ki te moglyby dae pewne wskaz6wlci dotyczqce p;ro-gnozowania z!6z ropy i gazu. Pr6by okreslenia pa-l:::otemperatur ujawnUy jednakze pewne rozbieznoS-cL zwlaszcza miGdzy pomiaTami eksperymentalny-mi a przy:j~tym modelem teOll'etycznym. Rozbieznosci te Sq prl'lwdopodobnie spowodowane warunkami se-dymentacji (subsydencjq), Zagadnienie to jest obec-nie je3zcze dY,okusyjne i b~dzie przedmiotem dalszych rozwa:2aii..
Interesujqce wyniki stosowanych r6znych technik mikroskopowych oraz chemicznych do badan sub-stancji organicznej przedsta wila M. Teichmilller. Prace jej dotyczyly wyst~powania sUbstancji 0 cha-raktarze bitumin6w w pokladach wE;gli. Autorka przedstawila uczestnikom kongresu wyniki obserwa-,cji mikroskopowej ~gli. Stwierdzila W nich, przy
zastosowaniu fluorescencji, wystE;powanie "bitumicz-nych exsudat6w" stanowiqcych wypelnienia rys i por Wo w~glach. Zdaniem autorki tworz~ siE; one z mace-ra16w grupy witrynitu i liptynitu w stadium UWE;g-lenia tWall'dych wp,gli brunatnych i w~gli kamiennych o duzej' zawartosci CZE;sci lotnych. M. Teichmiill~r uzupelnila badania, mik.roskopowe analizami chemicz-nymi ekstrakt6w substancji bitumicznej. Wyprowa-dzila nast~pujqce wnioski:
1. "Prekursory" ropy wyst~puj!l r6wniez w wE;g-Iu, jednakze w mniejszej koncenilracji anizeli w skalach macierzystych dla ropy naftowej. 2. Przy tworzeniu si~ sUbstancji 0 charakterze
TOPY w pok~adach w~gla odgrywaj!l rolE; ,te same czynniki (temperatura i czas), kt6re pro-wadzq do powstawania ropy w Toponosnych skalach macierzystych.
Geneza bitumin6w pojawiajqcych siE; w pokla-dach wE:gli stanowi. nadal przedmdot dociekan.
LITERA'rURA
1. Lex i que International de Petrographie des Charbons: Supplement a la 2-eme edition. C.N.R.S.
~ Paryz 1972.
2, M. Th. M a c k 0 w sky - Bericht ubel' die
Tii-tigkeit der Internationalen Kommission fur die Kohlenpetrographische Analyse. C.R. 7 -e Congres Intern. Strat. Gea!. Carbonlfere. Krefeld, 1971. 3. M ate r i a I y XXVI Sesji IeCp. Paryz, 1973. 4. M ate r i a 1 y VI Kongresu Geochemii
Organicz-nej. Paryz, 1973.
PE3IOME
B CTaTbe M3JIO:lKeHbI npo6JIeMbI, OOcY:lK.!lRaIUMecn Ha XXVI ceCCUM Me:lK,lIYI-!apo,llHOrO KOMuTcTa no ne--Tporpa<j;lHH yrJIeH (IeCP) H Ha VI MeNl:ltYHapo,llHOM iConrpecce opraru;("IeCKOH reOXHMHH. TIpe,n:cTaBJ'[(,hI pa-60TbI n pe3YJIbTa'l.'bI MCCJIe,llOBaHIDr, rrpoBo,n;MMbIX' OT-,lIeJIbHbIMH KOMHCCMnM~l ICCP 3a 1973 r.
113J10:lKeHbI, KpoMe Toro, HeKoTopue, oo.nee MHTe-pecHbIe ,lIOKJIa;n;hI rro rreTporpa<j;lM"ICCK];fM M X];fMH'feC-KMM nCCJIe,llOBaHMHM OpraHM'feCKOrO BeIqeCTBa. cO,llep-:m:am;erocn B oCa,lIO'H-lblX TIopo,llax, B acrreKTC
He<pTe-ra'30HOCHOCTH,
