zmetamorfizowane i poci~te intruzjaini skal kwa~:.. nych i zasadowych.
Zloza pirytowe zwi~zane sll w wi~kszo§cl z dol-nymi kompleksami. w obr~bie lupk6wzielollych lub·
mikowych. Eksploatowane byly one w 6 obszarach, liCZliC od SW: Kamioy - Hardanger, Trond!leirn,
Grong, Ranenfiord, Sulltjelma, Ofoten. .
Do minera16w rudnych na1eZfl: piryt, pirotyn, chalkopiryt, w mniejszym stopniu· sfaleryt, a cz~sto tez i magnetyt. Zawarto§c miedzi waha sl~ w nich od 0,5 do
3
,
5'/0.
Minera!ami towarzyszllcyIOi Sfl: kwarc,amfibole, eh1oryt, nadziej granat, piroksen, tur-malin. Budowa pirytu jest pasemkowa, cz~sto prze-chodzi w porfirowll i f1uidaln~ (2). Rudy niasywne na peryferiach przechodzfl w rudy irilpregnacyjne, kt6-re zwykle sll bogatsze w
en
i Zn. Ciala rudne majij ksztalt plaskich soczew o. drugosci do 3000 m, przy grubo~ci od 0,3 do 4,0 m. ZloZa cz~sto zawieraj~. sze-reg soczew, 1ez~cych nad sob~. Najbogatsze w miedt rudy... pirytowe (obecnie wyeksp1oatowane) bylodo-te Vigsmos w olq~gu Karmoy - Hardanger. (44'/,
s
i
3'/.
Cu). Obok u6z 0 wysokiej za.wartosci Cu i Zn .wyst~pujfl doza pozbawione tych· metali.
WNIOSKl
Przedstawione wyzej prawidlowoSci, · cechujllce metalogeni~ utwor6w geonsynklinalnych, charaktery-styczne r6wniez dla metamorficznych serii k81edon-skich najbliZszych .obszaru Polski nasuwaj~ szereg wniosk6w, kt6re nalezy uwzglEldnie w prowadzonych badaniach nad rudonosnosci~ staropaleozoicznych utwor6w regionu slqsko-krakowskiego. SIl one
na-st@ujllce: .
1. Wysoka rudonosno§e formacji geosynklina1-nych, udokumentowana .na wi~kszosci obszarow 01'0-genicznych, w tym takze w obr~bie metamorficznych kompleksow kaledonskich; uzasadniona celowose ob-jElciapracami poszukiwawczymi geosynklinalnych staropaleozoicznych utwor6w regionu slllsko-krakow-skiego.·
2. Nalezy si~ spodziewac,
ze
metalogenia powyz-szych utworow nie b~dzie odbiegae w spos6b zasad-niczy od metalogenii formacji kaledotiskiejnajbliz-. szych obszar6w. . .
3. Sposr6d kaledonskich .serii rozpoznanych w tyro regionie najbardziej perspektywiczne sll utwory
pO-wstale we wst~pnym stadium rozwoju geosynkliny.· W przypadku regionu sl~sko-krakowskiego ~dll to osady wieku dolny ludlbw-kambr. W ich obrElbie mozemy si~ spodziewac zgodniezalegajllcych osa-dowych i osadowo-ekshalacyjnych doz rud ze1aza i manganu oraz szeregu z}6z rud nalez!lcych do for-macji piryt6w miedzionosnych. · .
4; Zloza tego typu mog~ 10kalizowae si~ w kilku poziomach stratygraficznych oraz tworzye w obr~ bie kddego z tych poziom6w kilka stref rudnych, rozdzielonycl1 pakietami plonnych ska! 0 millZBzosci
od kllkudziesiE:ciu do kilkuset metr6w. W tej sytua-cji utworami perspektywicznymi w profilu serii ka-ledonskich s~ nie tylko utwory syluru, jak to do-tychczas przyjmowano, ale takte osady ordoWiku i kambru.
Zmineralizowane utwory sy1uru nalezy obecnie traktowac jako jeden z najmlodszych, najwyiej po-}oionych poziom6w rudonosnych, ale bye . moZe nie jedyny.NaleZy takie uwzg1~dnie skalEl mi~Zszosci, jakie zwykle osillgajll· serie geosynklinalne. Dla przy-kladu mi::}zszose utwor6w sy1uru i ordowiku w ka-ledonidach Skandynawii i Szkocji okresla si~ na okolo 3-4 km •.
5. Przcz analogi~· do innych obszar6w mozemy zakladac, ze ciala rudne i strefy zmineralizowane w wymienionych warstwach obszaru slllsko-krokow-skiego bf!dll mialy formy regulame, zwykle w po-staci soczewkowato wyklinowujllcych si~ poklad6w o dlugosci od kilkudziesi~ciu do kilkuset metr6w, rozdzielonych po rozci~glosci i upadzie· strefami ubo-giej mineralizacji lub skal plonnych .
. 6. Na1ezy pamiE:tac, ie w kaledonskich seriach
mog~ wyst~wac strefy zmineralizowane sainym
pirytem, strefy miedziowo-pirytowe i
polimetalicz-590
no-pirytowe, zast@ujllce si~ cz~sto zar6wno w po-ziomie, jak i w pionie.
- 7. Poza uozami osadowymi i osadowo-ekshala-cyjnymi, charakterystycznymi dla utwor6w wczes-nego . stadium rozwoju geosynklin, istniejfl perspek-tywy wyst~pow8nia w seriach kaledonskich r6inego rodzaju mllgmowych d6i rud wczesnego, srodkowe-go 1 p6znesrodkowe-go stadium, jak tez ze zl6z metasomatycz-nych i pegmatytowych oraz przejaw6w mineralizacji hydrotermalnej, kt6rych powstanie obecnie przypi-suje si~ procesom pomagmowym i pometamorficz-nym . .
: 8. Nie na1ezy wykluczac motliwosci wyst@owa-ilia .podobnych asocjacji rudnyeh . r6wniez w meta-morficznych utWorach prekambru wcillgni~tych . tu w obrElb faldowych struktur kaledonskich, kt6re w
. s!lsiednich obszarach. orogenicznych znane Sll z wY-st~powania bogatych· zl6z rudnych.
LITEltATURA
1. Ban as M., P a u loA., Pie k a l' ski K. - 0 mineralizBcjimiedziowej i molibdenowej w
re-· . ·jonie Mrzyglodu. Rudy i Met. niezel. 1972, nr 1. 2. B 0 h d a now i c z K. - Surowce mineralne
. swiata. Pr. specj. Panstw. Inst. Geol., t. I, 1952. 3. E k i e rt F. - Warunki geo10giezne wyst~po
wania skal· magmowych w Mrzyglodzie w oko-'liey Zawiercia. Kwart. geol. 1957, nr 1.
·4. 11 a vs k
Y
J. - Exhalacno-sedimentame poly-metamonne 10!isko kyzov w Smolniku. Geo!. Sb. Bratislava, 1964.5. I 1 a v sky J. - Geologia
a
geneza pyritoweho lo!iska Smolriik. Ibidem, 1957.6. K ant 0 r
.r. -
0 genezie manganowych rud wSpissko-gemerskom rudehori. Ibidem, 1954. 7. K ant 0 l' J. _ . Izotopy "obycajneho" olova na
niektorych zapadokarpatskych 10!iskAch. Ibidem, 1962.
·8. K r a ii t n e l' H. G. - Die Genesis del' Silfidla-gerstatten aus den Kristallinen Schiefern der Ostkarpathen Revue Roum. Geol. Geophys. Ge-ogr. Ser. Geol. Bukareszt, 1966, nr 12.
9. Ni e c z a j e w S. W. - 0 rudnych kamp1eksach
vi
pozdnledokiembryjskoniZniepaleozojskichfor-.macjach SowietS'kich Karpat Czeskogo Massiwa i Wolyno-Podolii. Acta geol. Acad. Budapeszt. 1969. .
~10. Pie k a r ski K. - Przejawy mineraliza~ji
.w
utworach syluru wlercenia Lubliniec. Rudy. i Met. nieze!' 1971, ~r 4. . 11.·· Pie k a r ski K. - Perspektywy wyst@owania
. d6z mledziowo-molibdenowych w utworach sta-.ropaleozoicznych p61nocno-wschodniego
obizeZe-nia G.Z.W. Kwart. geol. 1971, nr 3.
12. P r zen I 0 s 1 0 S., P rei diM. - Zloza rud po-limetalicznych p61nocnej cz~sci Rumunii. Geo10-gia za granic~. 1970, nr 1.. .
13. S I a v i k J. i in. - Narastne surowiny
Sloven-.ska. Ustredni geologicky urad, Praha - Brati-slava, 1967.
14. S till e S . - Die ka1edonische Faltung
Mitteleu--. ropas im BUd des gesamteuropaischen. Z .. Deu-tsch. Geol. Ges. Bd 100 Hannover, 1950.
15. Z nos k 0 J. - Pogllldy na przebieg kaledonid6w w Europie. Kwart. geol. 1964, nr 4.
16. Z nos ko J. - Problem kaledonid6w i granicy
· . platformy prekambryjskiej w Polsce. Biul. Inst. Geol. or 188, 1965.
SUMMARY
· It is stated that the prognoses of ore occurrences hitherto made for the. old Paleozoic deposits· formIng substratum of the Mesozoic ones in north-eastern margin of the Upper Silesian Coal Basin appear to be questionable. The development and pre-Devonian metamorphism of the old Paleozoic deposits indicate their connections with Caledonian geosyncline stret-ching· over the area of Central and Northern· Europe·
(S. StiIle, 19511; J. Znosko, 1964, 1965).
A very close metallogeny of Caledonian com-plexes of the eastern and western Carpathians and
Scandina'liia,characterized by widespread occurrence of deposits of "copper-bearing pyrite" formations of
the Rio-Tinto type, suggests possible occurrence of
similar deposits in old Paleozoic series in the area
studied. This seems to be supported by the results
01 preliminary prospectings. PE3IOME
, B pal50Te ~0K83bIBaeTCR. 'iTO OTp~aTeJIbIlaJl
On;eH-Ira HmKHeuaneo30ACKHX nopo.n;. 3anerlUOLQHX no~
Me-:303OeM cesepo-BOCTO'lHOrO O~paMJIeSWl
BepxHecMne3-cKoro yrOJILHOrO 6acce:eiHa. He o60CHoBaHa. Hx
xa-paKTep H MeTaMOPCPw.m. KOTOPOIIY OHM. no,llBeprnHCb ',IIO ,lIeBOHa, YKa3l:ilBaeT Ha CBJI:n.9THX Uopo~ C
KOJIe-,n;OHCKoti reOCHHKJIHHanbIO IJ;eHTpaJIbHOA H ·CeBepHoA.
EBPOIIbI (C. IIlTHJIJIe, 1950; E. 3.H:ocKO, 1964. 1P65) .. CXO,n;Hble "iepTl>I MeTannoreHJO:r KaJIe,n;oHCKJOC: KOM:'
UJIeKCOS BOCTO'UfbIX H 3an~bIX KapnaT H
CKaH,lIH-I1aBHH, B oc06eHHocTH <JaCTbI,e npO$lBneHHfI
opy.n;eHe-HWI Me~OKOJI"ie~aHHo:ii cPopMa~ THna Plio-THHTO,
onpe,l\enmoT nepCneKTJfBHOCTb HHJKHenane030:iiCKKX
nopo,n; YK83aHHOro perJoloH;a nOJIbWH. STO ~OKa3bI
