Michał Wojciechowski
"An Introductory Bibliography for
the Study of Scripture", Joseph A.
Fitzmyer, Roma 1990 : [recenzja]
Collectanea Theologica 63/1, 201-202
J a k z p o w y ższeg o w id a ć , r o z p r a w a ks. K r о к o s a s ta n o w i in te r e s u ją c ą p ró b ą p rz y b liż e n ia k o n c e p c ji fen o m en o lo g ia. W śró d lic z n y c h p r a c n a te m a t fe n o m e n o lo g ii ta w y ró ż n ia się p r ó b ą u c h w y c e n ia p o d s ta w o w e g o z a g a d n ie n ia m e to d o lo g ic z n e g o d la t e j d y s c y p lin y filo z o fic z n e j. S z e ro k i z a k re s w z ię ty c h p od u w a g ą ź ró d e ł p o z w a la ży w ić n a d z ie ję , iż o tr z y m u je m y do r ą k rz e te ln e s tu d iu m p ro b le m u . O b fite p rz y p is y z a m ie sz c z o n e p o p o szczeg ó ln y ch ro z d z ia ła c h s ą n ie je d n o k r o tn ie u z u p e łn ie n ia m i i w y ja ś n ie n ia m i w ła ś c i w e j n a r r a c ji. D o b rz e , że a u t o r tłu m a c z ą c te k s ty n ie m ie c k ie p o d a je w n a w ia sie ic h o ry g in a ln e b rz m ie n ie , co je s t p o m o c n e w k o r z y s ta n iu z teg o o p r a c o w a n ia p rz y sa m o d z ie ln y m s tu d io w a n iu te k s tó w fe n o m e n o lo g ic z n y c h .
P o z o s ta je je d n a k p y ta n ie , c z y . a u t o r p o p ra w n ie o d c z y ta ł i ro z e z n a ł m y ś l a n a liz o w a n y c h w y p o w ie d z i. W y d a je się, że w y s ta r c z a ją c o u z a s a d n ił sw e p r z e m y ś le n ia i k ie r u n k i a n a liz . W y d a je się też, że d z ię k i t e j p r a c y k o n c e p c ja fe n o m e n o lo g ii s ta je się b a r d z i e j z ro z u m ia ła d la c z y te ln ik a , k tó r y sp o ty k a się z fe n o m e n o lo g ią , a n ie je s t filo zo fe m . S tą d w a r to p o le c ić ją teologom .
k s. A n d r z e j F. D ziu b a , W a r sza w a
J o s e p h A. F IT Z M Y E R S. J ., A n I n tr o d u c to r y B ib lio g r a p h y jo r th e S t u
d y o f S c r ip tu r e , S u b s id ia B ib lic a 3, w y d . 3 z m ie n io n e i ro z s z e rz o n e , P o n
tific io I s tit u to В m l ico, R o m a 1990, s. 217.
K s ią ż k a ta je s t k o le jn ą w e r s ją a d n o to w a n e j p o d s ta w o w e j b ib lio g r a f ii do- s tu d ió w b ib lijn y c h , k tó r e j p o p rz e d n ie w y d a n ia u k a z a ły s ię w 1961 i 1981. D o b rz e z n a n a b ib lis to m i re n o m o w a n a , d o c z e k a ła się n o w e g o w y d a n ia , is to t n ie — o o k . 200 p o z y c ji — p o sz e rz o n e g o w z g lę d e m p o p rz e d n ie g o (z 555 p o z y c ji do 706, p rz y czy m część p o z y c ji z w y d a n ia d a w n ie js z e g o w o b e c n y m opu szczo n o ). O d z w ie rc ie d la to z n a c z n ą ilo ść w a ż n y c h p u b lik a c ji p rz y b y ły c h w c ą ig u d z ie s ię c io le c ia . N a jp e łn ie j u w z g lę d n io n o p r a c e w ję z y k u a n g ie lsk im ,, ch o ć z a m ia r e m a u to r a b y ło o b ję c ie ta k ż e l i te r a t u r y n ie m ie c k ie j i f r a n c u s k ie j. I n n e ję z y k i w y s tę p u ją s p o ra d y c z n ie .
B ib lio g ra fia d z ie li się te m a ty c z n ie : b ib lio g ra fie , p e rio d y k i, se rie , in t r o d u k c je do te k s tu , te k s t b ib lijn y , p rz e k ła d y s ta ro ż y tn e , p rz e k ła d y n o w o ż y tn e , sło w n ik i, g r a m a ty k i (u w z g lę d n io n o p o z a b ib lijn e ję z y k i se m ick ie), k o n k o r- d a n c je , e n c y k lo p e d ie , in tro d u k c je , k o m e n ta rz e , te o lo g ie b ib lijn e , a rc h e o lo g ia , g e o g ra fia , h is to ria , l i t e r a t u r a m ię d z y te s ta m e n ta ln a , a p o k ry f y N T, g n o sty c y z m , ju d a iz m ra b in ic z n y , k u lt u r a g re c k a i rz y m s k a , h e r m e n e u ty k a , ró ż n e (tu te k sty ze sta ro ż y tn e g o W sch o d u , in s ty t u c je ST, eg zeg eza p a tr y s ty c z n a ). R o z d z ia ły d z ie lą się jeszcze n a lic z n e p o d p u n k ty .
W sz y s tk ie p r a w ie p o z y c je o p a tr z o n o z w ię z ły m k o m e n ta r z e m lic z ą c y m od k ilk u do ok. 30 w ie rs z y d r u k u , a o p is u ją c y m z w y k le u k ła d i k o n c e p c ję k sią ż k i, z p a ro m a s ło w a m i o c e n y n a k o ń c u , g d z ie c zęsto a u to r w y ty k a b r a ki. P o d a n o b ib lio g ra fię o b s z e rn ie js z y c h re c e n z ji d a n e j p o z y c ji w p e rio d y k a c h n a u k o w y c h . P o z y c je n a jw a ż n ie js z e o z n a c z o n o g w ia z d k a m i ( je d n ą lu b d w ie m a).
B y ło b y in t e r e s u j ą c e z o b aczy ć, ja k ie k s ią ż k i z l a t o s ie m d z ie s ią ty c h o tr z y m a ły d w ie g w ia z d k i: co w ty c h la ta c h u k a z a ło się a b s o lu tn ie p o d sta w o w e g o , w e d le o ce n y b ib lis ty t a k w y b itn e g o j a k J o s e p h F itz m y e r ? S ą t o — p o m ija ją c w y d a w n ic tw a c ią g łe , n o w e to m y czy w y d a n ia — K . i B. A l a n d , D er T e x t
d es N e u e n T e s ta m e n ts : E in fü h r u n g i n d ie w is s e n c h a fftlic h e n A u s g a b e n so w ie i n T h e o r ie u n d P r a x is d e r m o d e r n e n T e x tk r i ti k , S t u t t g a r t 1982 (po
a n g L e id e n 1987); J . H . C h e r l e i s w o r t h (w yd.), T h e O ld T e s ta m e n t P se u d e p ig r a p h a , t. 1—2, G a r d e n C ity 1983— 85; H. F. D. S p a r k s (w yd.), T h e A p o c r y p h a l O ld T e s ta m e n t, O x fo rd 1984; do te g o jeszcze n ie d o ty k a j ą
ca w p ro s t B ib lii T h e C a m b r id g e H is to r y o f C la ssica l L ite r a tu r e (cz. I, G r e e k
L ite r a tu r e , 1985; cz. II , L a tin L it e r a tu r e , 1982). J e s t to d o ść n ie w ie le w p o
-‘ta c h s z e ś ć d z ie sią ty c h i s ie d e m d z is ią ty c h M ija ja k b y e r a p r a c p o d s ta w o w y c h , •a z a c z y n a s ię o k re s u z u p e łn ie ń , u le p s z e ń , k o n s ty tu c ji — b o t e s ą liczn e.
B ib lio g ra fia o m a w ia n a n ie je s t w o ln a o d d ro b n y c h b łę d ó w . W poz. 345, o p is u ją c In tr o d u c tio n à la B ib le . E d itio n n o u v e lle , p rz e o c z o n o je j p o d z ia ł n a części: I (w stę p o g ó ln y , n ie w y szed ł), I I (ST), I I I (N T), w k o n s e k w e n c ji p o d z ia ł cz. I I I n a 10 to m ó w p rz y p is a n o całości. Z a z n a c z y łb y m te ż w y ra ź n ie j, ż e o ile t. 1—5 tw o rz ą w ła ś c iw ą in tro d u k c ję , to n a s tę p n e są p ra c a m i m o n o g ra fic z n y m i a u to r s tw a r e d a k to r a s e rii, P. G r e l o t a . P rz y poz. 619 p isze a u to r , że ch o ć ja k w ia d o m o tw ó rc ą K o m m e n ta r z u m N e u e n T e s ta m e n t a u s T a lm u d u n d M id ra sc h b y ł sa m P . B i 11 e r b e с к , b e z H . L. S t г а с к a, to .je d n a k z a c h o w u je s k r ó t S tr - B , ja k o p o w sz e c h n ie u ż y w a n y . T y m c z a s e m od d a w n a z n a n y je s t s k r ó t B ill. M o żn a te ż sąd zić, że d o b ó r l i te r a tu r y n o w sz e j d o d a n e j w te j e d y c ji m ó g łb y b y ć b o g a ts z y . P o p rz e d n ie w y d a n ie b y ło c h y b a p o d ty m w z g lę d e m b a r d z ie j w y c z e rp u ją c e . T a k ie p ro p o z y c je m o g ą b y ć w p ra w d z ie zb y t ła tw e d o w y s u n ię c ia , a le n ie ch o d zi tu je d n a k o p o m n ie js z e d o d a tk i, lecz k s ią ż k i p o d s ta w o w e , k tó r e d a się z aliczy ć do „ p ie rw s z e j setiki” u b ie g łe j d e k a d y . Ic h s ta r s z e — b ą d ź a n g ie ls k ie — o d p o w ie d n ik i z o sta ły u w z g lę d n io n e . W e d łu g d o b o ru s k ą d in ą d w k sią ż c e s to s o w a n e j n a le ż a ło b y je zam ieścić.
W y m ie n ię tu k ilk a p ro p o z y c ji. P rz y ła r g u m a c h : p rz e k ła d fr a n c u s k i N eo- f i ti i P s e u d o - J o n a ta n a w s e r ii S o u rc e s C h r é tie n n e s (R. L e D é a u t ) ; b ib lio g r a fia a d n o to w a n a T a r g u m ic T r a d itio n e a n d th e N e w T e s ta m e n t
■(J. T. F o r e s t e l l 1979, p o r. poz. 563); o d n o to w a łb y m te ż b ib lio g ra fic z n y
N e w s le tte r fo r T a r g u m ic S tu d ie s . P rz y Q u m r a n z p rz e k ła d ó w p o d a n o f r a n
c u s k i i a n g ie ls k i w d y s k u s y jn e j w e r s ji D u p o n t-S o m m e ra o ra z w y d a n ie h e - b r a js k o -n ie m ie c k ie E. L o h s e g o — b r a k z a te m s t a n d a r to w y c h w y d a ń a n g ie lsk ie g o (G. V e r m e s ) , n ie m ie c k ie g o (J. M a i e r ) i f r a n c u s k ie g o (J. C a r m i g n a c i in). O b o k poz. 302n w in n a się z n a le ź ć p o d rę c z n a w e r s ja n o w e j k o n k o r d a n c ji do N T K . A 1 a n d a. P rz y h is to rii S T — n o w sz e p o d rę c z n ik i (J . H. H a y e s , J. M. M i l l e r , A H is to r y o f A n c ie n t Is ra e l a n d J u d a h , 1986; C h. S a u 1 n i e r, H isto ire d ’Isra ë l II I, 1985). O d c z u w a się b r a k h is to rii rel·'- gii iz r a e ls k ie j G . F o h r e r a , j a k te ż h is to r ii re lig ii s ta ro ż y tn e g o W sc h o d u (H. R i n g g r e n , D ie R e lig io n e n d e s A lt e n O rie n ts, 1979).
M ic h a ł W o jc ie c h o w s k i, W a r sza w a
N. G R E IN A C H E R , N . M E T T E (ed s),L a n o u v e lle E u ro p e : u n d é fi p o u r
le s c h r é tie n s , R e v u e i n t e r n a t io n a l e d e th é o lo g ie „ C o n c iliu m ”, vol. 240, P a
r i s 1992, B e a u c h e s n e E d ite u r , s. 148. 16—21 m a j a 1989 r. w B a z y le i o d b y ło się E k u m e n ic z n e Z g ro m a d z e n ie E u ro p e js k ie „ P o k ó j i s p r a w ie d liw o ś ć ” — p ie r w s z e o d c zasó w R e fo rm a c ji s p o tk a n ie d e le g a tó w K o śc io łó w c h rz e ś c ija ń s k ic h n a sz e g o k o n ty n e n tu . U z n a n o , ż e o d p o w ie d z ia ln o ś ć c h r z e ś c ija ń s k ą za e u r o p e js k ą w sp ó łc z e s n o ść i p r z y sz ło ść m o ż n a p o jm o w a ć je d y n ie w p ła s z c z y ź n ie w s p ó łp r a c y e k u m e n ic z n e j: w s z e lk i z a lą ż e k „ n o w eg o k o n fe s jo n a liz m u ” s p r z y ja łb y o d d a la n iu się K o śc io łó w ; zło żo n o z b io r o w e w y z n a n ie u c h y b ie ń (n ie p rz e z w y c ię ż o n o p o d z ia łó w , n a d u ż y w a n o a u to r y te tó w w ła d z y , z b y t ła tw o u s p r a w ie d liw ia n o w o jn y ) ; s o li d a rn o ś ć z u b o g im i i s ła b y m i w id z ia n o ja k o p r z e k r a c z a ją c ą g r a n ic ę E u ro p y . W y c h o d z ą c z z a ło ż e ń i o p c ji teg o z g ro m a d z e n ia , s e k c ja te o lo g ii p r a k ty c z n e j p r z e g lą d u „ C o n c iliu m ” p r z y g o to w a ła z eszy t s k u p ia ją c y 12 d o n io s ły c h s t u d ió w w tr z e c h c z ę śc ia c h (o d w ró c e n ie s y tu a c ji — w y z w a n ie — k ie r u n k i p o sz u k iw a ń ).
„ W y d a je się, że E u r o p a o d k ry ła i w y n a la z ła w sz y stk o z w y ją tk i e m b r a t e r s t w a i s p r a w ie d liw o ś c i” — u tr z y m u je J o n S o b r i n o S I, B a s k o s ia d ły w S a lw a to r z e (Z a p r o s z e n ie „ in n eg o ”: p a m ię ć o o fia ra c h ), W id z ia n a od ^stro n y T rz e c ie g o Ś w ia ta , n o w a E u ro p a je s t b a rd z o s t a r a : s k o n c e n tr o w a n a
