Maciej Orkan-Łęcki
"Literatura, nauka, prognozy", Jan
Trzynadlowski, "Litteraria" VII (1975)
: [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 19/1 (59), 153
Autorka rozpatruje krótko tradycyjne ujęcie teorii "korespondencji sztuk" oraz nowsze nad nią badania (R. Wellek, A. Warren, J. Frank, H. Hatzfeld) . Interesuje się szczególnie związkami malarstwa i liryki; zwraca uwagę na ostre przeciwstawianie obu sztuk przez Lessinga, łą czenie ich w twórczości romantyków i symbolistów. Część analityczna rozprawki poświęcona jest "pejzażowi wewnętrznemu" (odpowiednikowi ma larskiego "pejzażu skomponowanego"), który pojawił się w poezji moder nistycznej i jest także obecny w poezji współczesnej.
B P (59) 15 * r
(I) SZ Y M C Z Y K G raży n a: L iry k a p ejzażo w a i " p e jz a ż w ew nętrzny". "A c ta U n iv e rsita tis L o d z ie n s is " . Nauki H um anistyczno-Społeczne n r 2, Ł ó d ź , s . 35-43.
(I) TRZYNADLOWSK1 Jan: Literatura, nauka, prognozy. "L itteraria" VII, 1975, s. 165-174.
Autor rozważa problemy związane z literackimi formułami o charak terze pragmatycznym, wyznaczającym prospektywny sposób postępowania i przyszłe postawy. Do formuł takich należą utopia i powieść fantastycz no-naukowa. Świat przedstawiony utopii posiada swoistą dwoistość kon strukcji: świat stricte przedstawiony, skomponowany według dyrektyw po wiastki oraz "św iat pomyślany", czyli zbiór dyrektyw komponujących rze czywistość zaakceptowaną przez autora. Powieść fantastyczno-naukowa wyznacza natomiast sposoby istnienia człowieka w wymiarze prospekcji:
świat przedstawiony identyfikuje się ze światem pomyślanym, struktura gatunkowa nakłada się na strukturę kategorialną. Autor wyróżnia trzy ty py fantastyki naukowej: pretekstowy, scjentystyczny i prognostyczny.Do konuje się tu sprzężenie prognozowania literackiego z naukowym, które z kolei podporządkowane jest dwu skrajnym postawom naukowym i filo zoficznym: optymistycznej i pesymistycznej.
B P /5 9 /1 6
