JAWOROWSKI K. 2000 — Projekt badawczy: „Rozwój transeuropej-skiego szwu tektonicznego — kaledonidy pomorskie i ich przedpole” — wstêpny przegl¹d wyników. Prz. Geol., 48: 398–400.
SIKORSKA M. 2000 — Provenance petrological study of the Upper Vendian and Cambrian clastic material; foreland of the Pomeranian Caledonides (northern Poland). Geol. Quart., 44: 237–247.
SZCZEPANIK Z. 2000 — The Cambrian of the western part of Pome-ranian Caledonides foreland, Peribaltic Syneclise: microfloral eviden-ce. Geol. Quart., 44: 261–273.
SZCZEPANIK Z. 2000 — The Ordovician acritarchs of the Pomera-nian Caledonides and their foreland — similarities and differences. Geol. Quart., 44: 275–295.
Program wierceñ ICDP w Polsce — g³os w dyskusji
Zygmunt Œliwiñski*
Spe³nienie wymagañ stawianych przez ICDPprojek-tom wierceñ jest zadaniem z³o¿onym i trudnym. Zwrócê uwagê tylko na jeden aspekt tego zagadnienia, tj. na koniecznoœæ dobrego przygotowania geofizycznego, zarówno we wstêpnej fazie projektowej, jak i przed podjê-ciem decyzji o realizacji wiercenia.
W fazie wstêpnej powinny byæ wykorzystane profile refrakcyjne z programów referowanych przez profesora A. Gutercha, uzupe³nione interpretacj¹ danych magnetycz-nych, grawimetryczmagnetycz-nych, magnetotelluryczmagnetycz-nych, œciœle dowi¹zan¹ do g³êbokiej refrakcji dla oznaczenia
wielo-znacznoœci w interpretacji tych metod. Wskazane by³oby równie¿ uzupe³nienie wybranych odcinków profili refrak-cyjnych sejsmik¹ refleksyjn¹ 2D o przed³u¿onych czasach rejestracji.
W drugiej fazie, wyprzedzaj¹cej wiercenie, konieczne bêdzie rozpoznanie refleksyjnymi badaniami sejsmicznymi 3D.
W moim przekonaniu do przedstawienia w ICDP naj-bardziej kwalifikuje siê projekt wiercenia w pomorskiej czêœci TESZ. Strefa ta jest przedmiotem zainteresowania miêdzynarodowych programów badawczych i stosunkowo dobrze spe³nia wymagania dotycz¹ce przygotowania geo-fizycznego. W tym kontekœcie przypomnê wiercenie Dobrzyca–2, zatrzymane ze wzglêdów finansowych na g³êbokoœci ok. 4350 m, a które by³o przewidywane do dal-szego g³êbienia zgodnie z programem badawczym.
Problematyka jurajska w Polsce a wiercenia ICDP
Andrzej Wierzbowski*, Grzegorz Pieñkowski**
Niedawna dyskusja dotycz¹ca ewentualnej lokalizacji w Polsce otworu badawczego dofinansowanego przez ICDP zachêci³a do uczestnictwa równie¿ przedstawicieli Polskiej Grupy Roboczej Systemu Jurajskiego PTG, repre-zentowanej przez wy¿ej podpisanych. Najwiêksz¹ szans¹ jest dla nas projekt pomorski, a wiêc umiejscowienie wier-cenia na po³udnie od strefy Koszalin–Chojnice. Najlepsz¹ lokalizacj¹ z „jurajskiego punktu widzenia” by³by dobrze rozpoznany rejon ok. 25 km na po³udnie od Koszalina (okolice Bia³ogardu, skraj niecki pomorskiej), gdzie mog³yby zostaæ osi¹gniête g³ówne cele badawcze otworu, a „przy okazji” i niejako „po drodze” móg³by zostaæ pozy-skany pe³ny profil jury lub jego istotne fragmenty. Inne mo¿liwe lokalizacje pomorskie, ale z naszego punktu widzenia gorsze, to Wolin lub rejon Gryfic. Zdajemy sobie sprawê, ¿e dla projektu ICDP zasadnicze znaczenie maj¹ inne problemy badawcze, w tym chyba najwa¿niejszy pro-blem o prawdziwie kontynentalnej skali z terenów Polski — czyli TESZ i paleozoiczna akrecja w tej strefie. S¹ i inne niebagatelne argumenty za lokalizacj¹ pomorsk¹, a mianowicie potencjalna jej szansa na forum miêdzynaro-dowym. Kluczowe mo¿e byæ tu poparcie ze strony Nie-miec (jeden z dwóch g³ównych obok USA sponsorów projektu ICDP) i Skandynawów. Dyskutowane wiercenie w rejonie pomorskim, o ile zostanie zlokalizowane w
stre-fie wystêpowania ska³ górnojurajskich, mo¿e mieæ istotne znaczenie dla rozwi¹zania niektórych wa¿nych zagadnieñ stratygraficzno-facjalnych górnej jury, których znaczenie wykracza zdecydowanie poza granice Polski. Spoœród ró¿-nych fragmentów sukcesji górnojurajskiej Pomorza Zachodniego, najwiêksze zainteresowanie mog¹ wzbu-dzaæ utwory oksfordu i dolnego kimerydu charaktery-zuj¹ce siê pocz¹tkowo znacznym udzia³em materia³u terrygenicznego (w ni¿szym oksfordzie) przechodz¹ce ku górze w wapienno-terrygeniczne utwory p³ytkowodnej platformy wêglanowej. Szeroka strefa p³ytkowodnych platform wêglanowych rozci¹gaj¹ca siê w Europie od pó³nocnej Francji i po³udniowej Anglii, poprzez pó³nocne Niemcy, a¿ do Pomorza Zachodniego reprezentuje specy-ficzny obszar œrodowiskowy, którego istnienie wi¹za³o siê z powstaniem w oksfordzie i wczesnym kimerydzie, tzw. prowincji subborealnej, posiadaj¹cej odmienny w stosun-ku do prowincji pó³nocnej (borealnej) i prowincji po³udniowych (m.in. submedyterañskiej) zespó³ zamiesz-kuj¹cych j¹ organizmów — przede wszystkim amonitów.
Trzeba tu wspomnieæ, ¿e stopieñ poznania wspomnia-nych utworów oksfordu i dolnego kimerydu zarówno na obszarze Pomorza Zachodniego, jak i na obszarze pó³noc-nych Niemiec, daleki jest od doskona³oœci. Utwory te, cho-cia¿ ods³ania³y siê czêœciowo w latach miêdzywojennych i bezpoœrednio po II wojnie œwiatowej w wielu du¿ych kamienio³omach na Pomorzu Zachodnim — w Czar-nog³owach, Œwiêtoszewie i K³êbach, nie s¹ ju¿ od dawna dostêpne dla obserwacji, co uniemo¿liwia ich pe³ne nowo-czesne opracowanie. Szczególny charakter tych osadów wyra¿aj¹cy siê ich du¿¹ zmiennoœci¹ litologiczn¹ (i
œrodo-176
Przegl¹d Geologiczny, vol. 50, nr 2, 2002
*Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A., ul. Jagielloñska 76, 03-301 Warszawa.
*Wydzia³ Geologii,Uniwersytet Warszawski,
ul. ¯wirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa; awzw@geo.uw.edu.pl
**Pañstwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; gpie@pgi.waw.pl
