Zasady sprawozdawczości finansowej w warunkach gospodarki rynkowej

Pełen tekst

(1)w. Danuta Krzywda Kat,",ra Rachunkowo'd Flnan.owal. Zasady sprawozdawcwści finansowej w warunkach gospodarki rynkowej 1. Wprowadzenie. Podejmowunie i pi'owadzcllic działalności gOSPOd4lfCZCj w gospod arce rynkowej wymuga odwolywani tt si" do stosownych in formacj i \!konomicznych. Umożl i w iaj:, one buwiem rClrospckl'jWlltl OCCIlC decyzji ju ż podjetyc h oraz przewidywanie skutków uziahll\ przysz ł ych . Informacje eko no mic zne maj'j Z:\ Lc m swuj:, wurtoŚĆ. a ich j.ródla są niezwy kle wal.ne . Nick.omplctllc i nicwłaśc i wie prt.ygOlowanc mat e ri a ł y inform acyjne prowadz., do biednyc h .lIlilli7. i oce n, II w konsekwencj i do nic tra rnych decyzj i. Informacje ekonomiczne otrzy mywane S:l z rM.nych źróde ł . G ł ów nym źró dłem infonnucji natury finansowej jest system rac hunk owości jed nostki gospodarczej. Jego inrormacyjn u funk cj a jest powszechnie dostrzegana zarówno przez teoretykówl, j'lk i praktyków rachunkowości . Prąk ladelllta kiego podejsc ia do rach unk owości jest defin icja Amcrican ACcuullting Principlcs Board , która mówi, że: "Rac hunkow osć jest działa l nośc i ll u s łu gOWi}. Jej fu nkcjil jest dostarczanie informa cj i kwantytat yw nych glów nie finansowych () jl!ollustkilCh. gospodmczych . Informacje te sl u Ż:1 pouejmowH niu uccyzj i ekollomicznych, dokonywaniu racjollulnye h wyborów pumi ccl;·.y altcflllltywnymi kie ru nkami. dziu luni:t" 2. Ru c.: hunkowuść d(lstan.:z;t ró;i.lulrounyeh inforlllacj i dla dwóch głównych gruJl odhiorców:. I E. lIu r/.)'m . 1.1'111111. zmlall/fl i ;'J/lIł:Ulif' I'f/!:lwllkoll'f/ki \1/ NII.~flf/dll/'f'c rYllkowej, ,, 1~ llchun kn J977. nr l; A. J;1nlgOWU, N/lt'I"",kllll'll.ff'JiIUIIJ.WII'II, Jhllill. ł"ildż J9łJ:l; Z. Mcssncr, Z. nicli knw~kj, I'/lf/.~fllwy /'m:lltIl1kflll'(/.k/, I'WE, Wurs)".IIw:t J910 . wnść". l. A. IIdkauui, IIf 'f'flllllli,,~ 'I1IMI'y, IilU J'Ublishcrs. Snu IJicllo 19115. 5. 4..

(2) I. Danuta Krzywda. - dla kierown ictwa jednostki gospodarczej w. rach u nkowości zarządczej, stanowią. są. to informacje tworzone. bowiem podstawy podejmowania decy-. zji w procesie zarządzan i a, - dla odbiorców zewnętrznych - są to informacje tworlone w rac h unkowości fi nansowej i przedstawiane w postaci sprawozdań finansowych , sta nowiących podstawę analizy ukierunkowanej na ocenę sytuacji jednostki gospodarczej. Rac hu nkowość. jest. miane sprawozdania:. więc. procesem, którego rezultatem. wewnętrzne. finansowe dla odbiorców. są. szeroko rozu-. raporty dla kierownictwa oraz sprawozdania. zew n ętrznych.. O ile raporty dla kierownictwa. są. wewn ętrzną sprawą. podmiotu gospodarczego, o ty le sprawozdania finansowe - ze względu na ich szerokie ekonomiczne, a takie spo ł eczne znaczenie - są przedmiotem regulacji prawnych, których celem jest norinalizacja zakresu podmiotowego i przedmiotowego sprawozdawczości fina nsowej w skali krajowej, a także ponadnarodowej. Szczegól nie trudnym problemem związanym z normalizacją przedmiotową jest ukierunkowanie przepisów prawa o rachunkowości oraz ich interpretacj i na uzyskanie sprawo zdań fi nansowych charakteryzujących się odpowiedni m poziomem jakości. Podstawą wymienionych działań są zasady sprawozdawczości finansowej, a w szczególności jej podstawowe założenia i cechy jakościowe.. 2. Islota I cel sprawosdanla finansowego Termin "sprawozdanie finansowe" jest używany zazwyczaj dla równoczesnego określe n ia bilansu, rachunku zysków i strat, rachunku przepływów środ ków pie n iężnych oraz informacji dodatkowej. Termin ten zawiera rów ni eż inne sprawozdania uzupeł n iające oraz materiały objaśniające, określone przepisami prawa lub standardam i profesjonalnymi obowiązującymi w danym kraj u3 . Interes ującą próbą wyj aśni enia istoty omawianego terminu w li teraturze polskiej jest stwierdzenie, że "sprawozdanie finansowe wyraża raportowanie (czyli zdawanie sprawy z) okreś l onyc h aspektów działalności gospodarczej danego podmiotu, przy zastosowaniu konwencjonalnej fo rmuły opisu i prezentacji danych czerpanych z ewidencji ks i ęgowej i cha rak teryzujących syt uację majątkową , finansową i wynikową tego podmiotu"4. Sprawozdanie finansowe jest podstawowym źródłem informacj i n i ezbęd nych do analizy i oceny działalności podmiotu przez jednostki zewnę trzne , które m aj ą ograniczony dos tęp do innych informacji o jego dzia ł al n ośc i lub w og6le go nie posiadają. Celem sprawozdania fi nansowego jest zatem dostarczanie informacji o sytuacji fina nsowej podmiotu ,jego dział alności i elastycz-. lp. Gee, Book - Keeping ond Accoullts, Butterworths, London 1993. ~ M. Gmytrasiewicz, A. Karmo.ńska, L. Olchowicz, RachunkowoJćftnallsowa, Oifin, Warszawa t996..

(3) Zasady. sprawozdawczości finansowej .... I. nośc i fin a n sowej~. Informacje te powinny być użyteczne dla szerokiego grona odbiorców do podejmowania decyzji oraz oceny dzia ł alności kierownictwa jednostki gospodarczej6. Sprawozdawczość finansowa jednostek gospodarczych jest obecnie znacznie zw i ązana z procesem komunikowania rezultatów zarządzania i odpowiedzialnością kierownictwa za powierzone mu zasoby7. Inwestorzy, dos tarczaj ąc kapitał jednostce gospodarczej, inte resują s i ę informacjami , które pozwolą im ocenić działal ność jej kierownictwa. Mając na uwadze ryzyko zw iązane z inwestycją, oczekuj ą oni zwrotu z zainwestowanego kapitału oraz podejm uj ą decyzje dotyczące dalszej polityki inwestowania. Decyzje ekonomiczne podej mowane przez inwestorów, a t.\kże innych u żytkow nik ów sprawozdall finansowych wymagają oszacowani a zd o ln ośc i podmiotu do generowania zysku, środków pieniężnych i ich ekwiw~lłent6w, rozkładu w czasie oraz stopnia pewności tego procesu. Ocena tej zdoln ości wymaga zwrócenia szczególnej uwagi na: - sy tu ację fin a n sową jednostki gospodarczej, okreś l oną przez płynność jej majątku oraz wypłacalność - informacje te zawarte są w bilans ie, - dokonania jednostki (m ierzone wynikiem d z i ała l ności), na które ski ada s i ę zwrot wygos podarowan y na posiadanym majątku łączn i c z kosztem jego finansowania - informacje te zawarte są w rachun ku zysków i sIrat, - przepływy środków p i eniężnyc h , o których informuje sprawozdan ie p ośw ięco n e tym przepł ywo m . Wym ieni one informacje wykorzystywane są w przewidywaniu przyszłych przepł ywów oraz eł as tycz n ości fimll1sowej podmiotu.. 3. Zakres prsedmlotowy sprawosdanla finansowego Sprawozdanie finan sowe jednostki gospodarczej sk ł ada się z: - bilansu, - rachunku zysków i strat, - informacji dodatkowej , - rachunku przepływów pieniężnych. Wymienione części sprawozdania fina nsowego u zupeł ni a sprawozdanie z dzia łal ności jednostki. Minimalny zakres sprawozdania finan sowego obejmuje bilans, rachunek zysków i strat oraz informację doda tkową. SpOrZ!ldzcnie rachunku przeplywów $ Chodzi o zdolność jlr/.cdsiębiorslwa do [}Odjęc i a erekt)'wn)'ch d1.iahlli r.micrl.aj1Ic)'ch dn zmian)' jego prl.epl)'w6w pieniężn)'ch w)'niknjqccj z f~, klU pujilwicnia 5ię niespuuzicwun)'ch ~.dn17.Cl\ i możliwo~ci. 6 J. Stittle, Complwy Fillll/Jcitll RC(lOrlillg, Bluckwcll Busincss, LUlIlI)'n 1997. 1 ZnaCl.cnie problemu komunikowania się l':lr/.ądów kOIlKlnu;ji~. inwestnrami 01111, inll)'lI1i Uż)'l kownikami spmwozduń finansnw)'ch w rur. wuju stundardńw rachllnkowtJ~ci i spmwnzdllwc7.oki fin,lOsnwej kOllltlr;lcji :unel')'k;\ńskich pr/.etlstawioJlo w I'l1\c)': S. Surd)'kowska, Zilkrl!.~ ujmvn/{lIlia informacji (Jf1.Cl, .l'/Jlilki gicldowl! IY USIL, Zesz)'t)' Naukowe Al! w Kmkowic, Krakow 199ł1, nr 516..

(4) Danuta p ieniężnych oraz sprawozdania z dział a ln ości jednostki zależy od jej cech szczególnych, określonych przepisami prawa danego kraju. W praktyce r achunkowości poszczególnych pańs tw struktura sprawozd ań finansowych jak również ich układ fo rmalny są zróżn icowane. Bez względu jednak na wys tępuj ące różnice w tym zakresie, każda z wy mienionych części sprawozdania finansowego jest realizacją - do pew nego stopn ia - celu sprawozdań finansowych. Bilans informuje o wartości i strukturze aktywów i pasywów, tj. o wa rtośc i majątku trwałego i obrotowego oraz kapitałów wlasnych i obcych : Przedstawia zatem sytuację majątkową (aktywa) oraz sytuację fi nansową (pasywa) podmiotu na dzień okreś lony datą sprawozdania finansowego. Rachunek zysków i strat informuje o wielkości osiągniętego - w okresie obrotowym (rok) lub krótszym kończącym si ę w dacie sprawozdania - wyniku finansowego ustalonego na różnych poziomach. Ostateczną jego w i elkością jest wynik finansowy netto. Rachunek zysków i strat informuje równ ocześnie o w ielkościach kreujących wynik fina nsowy, a więc o kosztach i przychodach, stratach i zyskach nadzwyczajnych, a także o obowiązkowych obciążeniach wyniku fi nansowego. Rachunek przeplywów pieniężnych objaś n ia z m ianę stanu środków pieniężnych w okresie, informując o źródł ac h i wykorzystani u środków pienięż nych. Informacja dodatkowa zawiera uzupełnienia i wyjaśnien ia bilansu, rachunku zysków i strat oraz rachunku przepływów pieniężnych, jak również inne informacje istotne dla oceny jednostki gospodarczej. Sprawozdanie z działalności jednostki jest dokumentem opisuj ącym jej dotychczasowe osiągnięcia i zamierzenia na przyszł ość. Wszystkie przedstawione ogólnie części sprawozdania finansowego są ze sobą ściśle powiązane pod względem treści. Formalnym wyrazem tych powią zań jest zgodność rachunkowa wyniku fi nansowego netto roku obrotowego (zysku netto lub straty netto), wykazywanego w bilansie oraz rachunku zysków i strat. Zgodność ta jest uzasadniona ścisłymi powiązaniami występującymi między wartością m ajątku (aktywami i pasywami bilansu), a realizowanymi procesami gospodarczymi (kosztami i przychodami rachunku zysków i strat). Z jednej strony majątek stanowi podstawę realizacji procesów gospodarczych , z drugiej zaś jest kształtowany pod wp ływem ich realizacji. Zmienia s ię zatem wielkość i struktura majątku i tródel jego finansowania pod wpływem proce~ sów gospodarczych w danym okresie. Zmiany te nie są obojętne z punktu widzenia kontynuacji działa nia podmiotu. Szczególnie istotne w ty m zakresie są infonnacje o k ształtowani u się środków pieni ężnych, zawarte w sprawozdaniu z ich przepływ u . Analogicznie jak w przypadku przedstawionej wyżej zgodno ści rachunkowej wyniku finansowego netto wykazywanego w bilansie oraz rachunku zysków i strat, informacje zawarte w rachunku przepływów p i enięż nych są zgodne z informacjami zawartymi w bilansie i w rachunku zysków i strat. Zgodność ta ma charakter bezpośredni w przypadku wyniku finansowego.

(5) netto, środków pieniężnych na poczqtek i koniec okresu lub charakter pośredni w przypadku pozostał ych informacji. T reść informacj i dodatkowej oraz sprawozdania z działalności musi b yć w pelni zgodna z bilansem, rachunkiem zysków i strat oruz rochunkiem przepływów pieniężnych.. 4. Odbiorcy Informacll sprawozdawczych oraz Ich optyki Zawarte w sprawozdaniu finansowym informacje powinny zaspokoić potrzeby jego u żytkow ników. Odbiorcami informacji sprawozdawczych są: inwcstorLy, pracownicy, pożyczkodawcy, dostawcy i inni kredytodawcy handlowi, odbiorcy, n<ld i jego agendy. społcczellstwo, Odbiorcy informacji sprawozdawczych mają różnorodn e interesy i wynikujqce z nich potrzeby in fo nnacyjncM: Inwestorzy zainteresowan i SIl stopniem ryzyb i warunkami zwrotu zainwestowanego kapita ł u. W tej grupie n ależy wyróżnić dotychc7.asowych inwestorów, a więc akcjonariuszy Z<.lintcrcsowanych informacjami pomocnymi w podjęciu decyzji o utrzymaniu, powickszen iu lub sprL.edllży swoich lokat w danym przedsiębiorstwie oraz pozwulającymi ocenić szansę otrlymania dywidendy, od inwestorów potencjalnych chcących dokonać możliwie najlepszej lokaty. Ta druga grupa jest l.1interesowana bardziej niż pierwsZ<.l - przyszlymi, u więc spo~ dziewanymi, wynikami prledsiębiorslwa niż dotychcl.1s osi:jgunymi. Pracownicy i organ izacje pracown icze S:} zuinLcresowull i informucjami o kondycji i wynikach finansowy<.:h pracoduwcllw. Chc:1oni oce ni ć ich zdolnośĆ do wyplaty wynugrodzell oruz możliwości dalszcgo zatrudnienia. Pożyczkodawcy są za interesowuni informacjam i o możliwości spłat udzielonych pożyczek wraz z odsctkami, Dostawcy i inni kredytodawcy handlowi in t eres uj ą się - podobnie j:lk pożyczkodawcy - informacjami O zdolności pł.unic7.cj pr.~cdsiębiorstwa. Odbiorcy są zai nteresowani perspektywam i prlcdsiębiorstwa, l którym są ZWil}Wni umowami lub jeśli s:1 od niego zależni. RZI.ldy i agendy rZlldowe S,} zai nteresowane informacjami o działalności przedsicbiorstw. Informacje tc sq niezbędne w s7,czegó l ności do kreowilllia i realizacji polityki podatkowej, u także do szacowaniu wielkości charakteryzujl.lcyc h syt uacj ę gospodu rcz:1 kraju. takic h ju k doch6d narodowy, produkt globalny itp, Społeczności lokalne S,I w r6żny sposób Powiilzune z prl.edsiębiorstwumi. Informacje 7.11warte w sprawozdaninch fiIHmsowyeh pozwal:ljll ocenić tendencje rozwojowe prl.edsiębiorstw ich ositlgnięcill itp. Analizując prl.edstawione ogólnie różnorodne oczckiwani:\ Olibiorców sprnwozdall finansowych, maina wyrM,n i ć z,ninteresowanyeh: I Intcrnntional Accounting Slondoros Clll11lllittcc, Framt'wlI/'kfof I/li! Pn'/I(//,flllml (//Ul /'/'eof F/mlllcill/ SllIIclllcms, ASC, Lonu)'n 1997.. J'ClIlIllirJ/!.

(6) I. Danuta Krzywda. - os i ągniętym w przeszłości wynikiem finansowym, - przyszłymi wynikami finansowymi. Do pierwszej grupy zal icza s ię urzędy skarbowe zainteresowane śc i ąganiem podatków, dotychczasowych akcjonariuszy zainteresowanych dywidendą. Ich oczekiwania kierowane pod adresem sprawozdań finansowych określane są mianem optyki kontraktowej . Do drugiej grupy z.alicza się banki, dostawców i innych kredytodawców. handlowych, którzy podejmują decyzje o udzieleniu kredytu bankowego czy też kupieckiego i stąd zainteresowani są przyszłymi wynikami finansowym i. Ich oczekiwania określane są mianem optyki predyktywnej. M i ędzy opty ką kon traktową a predyktywną zarysowuje się istotna sprzeczność związana z " fil ozofią" pomiaru wyniku finansowego, której praktyczne przejawy stanowią treść polityki rachunkowości jednostki gospodarczej. W związku z przedstawionym konfliktem pomiędzy oczekiwaniami wymienionych grup odbiorców sprawozd ań finansowych odnośnie informacji w nich zawartych i równoczesną niemożliwością tworzenia różnych sprawozdań dla poszczególnych grup, in teresujące jest stanowisko ASB9: "sprawozdanie finansowe, które odpowiada oczekiwaniom tych, którzy ryzykując dostarczają kapital jednostce gospodarczej, będzie satysfakcjonowało in nych jego użytkowni k6w"IO. Informacje spełniające oczekiwani a tej grupy odbiorców mogą być wykorzystywane przez innych użytkowników sprawozdań. Stanow i ą bowiem wytyczną, a zarazem podstawę do uzyskiwania wymaganych, bardziej specyficznych informacji w bliższych kontaktach z jednostką gospodarcząl I . Dąienie do coraz lepszego zaspokojenia potrzeb informacyjnych odbiorców sprawozdań finansowych z uwzględnieniem przedstawionego stanowiska ASB powinno stanowić podstawę doskonalenia polityki rachunkowości podmiotów, ponieważ zadowolenie odbiorców informacji jest warunkiem ich pozytywnej reakcji na działalność tych jednostek i sprzyja ich rozwojowi.. 5. Podstawowe %ałołenla I cechy sprawo%dań finansowych. lakościowe. W przygotowaniu i prezentacji sprawozdań fi nansowych obowiązują dwa podstawowe założenia l1 : - ujęci e memoriałowe, - zasada kontynuacji działania. Aby osiągnąć cel sprawozdan fi nansowych, przygotowuje s i ę je w uj ęc iu memoriałowym, tzn. zgodnie z zasadą, że skutki transakcji lub innych zdarzeń 9 Accounting Standa.rds Board _ Rada Standardów Rachunkowości w Wielkiej Brytanii. Black, Students' Guide 10 Accoulltillg alld Fillallcial RepOI·tillg Standards, Lctts, Guemscyl997,s. 226. 11 Tamie. 11 Intemational Accounting Standanls Committee,op. cil. IQ G..

(7) !-,lSacJy S/,rt/ wozdal\lt'1.o.i'ci fil/lIn sowej. ... I. uznaje s iC WÓWCZ~IS, gdy maj ą miejsce i rejestruje w księgach rachunkowych OrolZ wykazuje w spmwozdalliu finnnsowy m sporz~ldzonym zn okres, którego dotycz:}. Olr7.ymani c lub wyp lacenie ś rodków pie ni ęż n yc h b : ldż ich ekwiwalentów jest jedyn ie konsckwellcjq In1l1sakcj i lub in nych ZUUrLeJl i nic rzutuje na ich ujl;cic w k sięguc h i wykaz:\nie w spraw01.daniu sporzljdzony m Zil dany okn.!s. Oll-I.y mani c lub wypłace ni e ś rodków p icnięi.nych jest od rcb ny m zdarl.enicm zmicniaj:lcym obf'Jl. przedstawiony w nastcpnym spmwozdanill finansowy m . S prawo'l.d:lIlia finansowe w uj t;:ci ulll e lllor iu ł owy m inro rmuj:1 7. ate m o: - dokonanyc h tr:msakcjach P{)C i lu~aj:lcych za sub:} wy pl atę lub otrzy manie środków picnicżny dl ,. -7.obowi'17. .uniach do Pl7:yszlych pł.llnośc i . -l.ilsobach.l. których wp lyn:1 ś rodk i pi enięż ne w prt.yszlośc i . SpruwOi'. .dania finansuwe prt.ygotowuje s i ę zwyk le przy zaln1.c ni u, że jednostka gos podarczlI hCd zh! prow a d zić dziulaln ość w da.illcej s ię przew id z i eć przyszłości w nic z Jlllliej s1.ollej istot nie ska li. Za l ożen ie to llz:ls:u.lnia wyce n ę mi.ljl.ł1ku i z'obowii.)z<ul jednostki wed lu); cen (kosl.t6w) rl.l!cz'yw i Ścil! poniesionych nu ic h nabycie czy t eż wytworzenie. Je ś li istnieje z:lI11iu r luh potrz'eba likwidacji lub z'nacznego zmniejszeniu zakresu d z ia ła nia . sprawo7.dani c pI7.ygotowuje s ię wedlug innych zasad, które trzeba zaprczCnHlWi\ć. Przedstawione dwa podstawowe znło że n iu sprawozd a wczośc i róiniq się istotnie Z<tkresem ich odd ziaływa nia na cykł rachunkowości . Ujęcie IllCIllOri:llowe determinuje sposób bic1.qcej rejestracji wi~kszości tralIsakcji IJ lub zdarl.Cll w księgach i p,rLez to wywiera w plyw na spnlwozdanie lina nsowe. Natomiast zasada kontynuacji dzialania determinuje sposób wyceny poszczególnych pozycji bilansu i lIstnl:\ nia wyniku 1'iIliIIlSOWe);o. O ile zate m ujęcia mc m o ri a ł owego nalcży przestrzegać pr/,cz caly rok l)brotowy. o ty le zasad" kon tyn uacji d zia ł an ia odgrywu z<lsadniczll rolę d opiero przy z<lmkniCci u rocznym i SpOr/.lldzenill sprawozdaniu Iim\llsowego. Stanow ilic " produkt" syste mu rue h llllkow()śc i , sprawozdania fi nullsowc mUSZ'l eh:mlktcryzowuć siC odpowiednim i cechumi jnkościowymi , c7.y li w lu ~ ściwośc iami 7. .apcwniaj.,cymi przydatność s pra wtli'.d.ul linansowych LIla ich u ży tkow nik ów. Ccch:ll1li tymi Stl '~: - zrozumiałość, - lntFn ość, - wiarygod n ość, - porównyw:l ln ość. Informacje prl.ccJstawionc w spruwozdanim:h lin<lnsuwyeh powinny być zrozumiale d ła ic h u żytkow ników prą i'.llln1.c niu, że u ży t kow nic y maj iF - dns tateczll'l wicdz~ (l działnlllośc i gos podarczej i ruch ulI kownści , - chęć l.ap07.ll1lIJin si~ 7. tymi in rOI'lIl:Jcjal\1i .. 1.1 Opnk~. Inmsakcji ~JlkllllU i spr/.clIa"i:.y 1.01 guilIwkC; . I~ In\Clllnlitll1.11 Accollllling :-illlmlnrds C{lIl1l11ilh.:c. 0(1. dr..

(8) I Nie powinno. Dalii/W Krzywe/a sięjednilk wykluczać. ze sprawol.uml IinansQwy!.:h inforllmcj i. o problemach złożonych, które majl) istotne zllnczcn ic w podejmowaniu decyzji ekonomicznych, tylko dlatego. że mog" być trudne d la niekt óryc h u ży t. kowników spmwozdllll. Trafn ość. informacji pr/.cdslawionych w sprawozdan ial.:h finunsowych lo na decY7,je ekonomiczne ich ui,ytlwwników. Informacja trufna pomugn ocenić prze sz ł e, obeclH! i pn~ysi'.tc ....darzenia oraz po t wicnł zić zdolność wpływania. poprzednie OCI.!\ly. Wyróżnia ~i\! zatem dw ie wza.iemnie ze pow i<jzane role infor macj i s prawozdawc zyc h" ~; - prLcwiduj:ICII, - potwicrdzaj1lClj. Pierwsza lo nich polega na loJalnośc i prLcwidywania na podstawie spmwuz-. lub. zwe ryfikow nć. sobą. dań fin ansowych . np. infnnuncja n poziomie i strukturzc aktywów pozwa la przewidzi eć zdolność jednostki gospodun;zl..:j do gl..:lIenl\vallia i'.yskll. Rownocześnie tu suma inl'ormacju spełnia l'\l[C p\l\wic..mlzaj.,c., p\lpri',edni c IWl.ewidy-. wania dotyculce tempa i kierunków zmian struktury aktyW\'lW. Na trafność informucji wpływaj,! jej: - charakter. - istotność. W niektórych prLYpadkach o trafnosci in formacji pri',cs.,di',i1 sam jej charakter. Na przykład doniesienie o uruchomieniu prod ukcji nowego wyrobu moi,e wpływać IUI ocenę możliwości jednostki gospodarczej bez wzglc,:du nil istotn ość wyników osi:Jgniętych ze sprzedaiy nowego wyrubu w okresie sprawozdawczy m. W innych pnypadkach trafnośc infonnacji i'.;L!ó,y ud jej charuktel1L oraz istotności, np , wielkość zobowiilr...11l w pOdzi;llc nu krótko- i długoterminowe. I stot ną jest taka informacju. której pom illi c,:cie lub zniekształcenie w spmwozdaniu finansowym może wplyni j Ć na dccyrjc ekonomiczne podejmowane przez. jego u żytkowników. Zarówno chamkter ,j ak i i stot ność informacj i nic S'l jej cechami jakościowymi. Przesądzaj:1 n:ltomiasl n trafności informacji . Trzecią cec hą jakościowłl sprawo;r.dilll fiLHlI1sowyc h jest w i:lrygod nuść informacji w nich zawartych. Informacja jest wiarygodna WÓWC1';IS. gdy: - nie Z<lwieru istotnych błędów i z n ickształcl.!(l, - jest zgodna z rLCczywisl()Ściq. O wiarygodności informacji spr:.lwozdawczcj pI7.cslldzaj:r - wierność odzwiercied len ia transakcji OI'llZ innycli zdarz!!ti. - przewaga treści nad formii , - neutral ność, - ostrożność, - kompletność. Wierności odzwierciedleni a transakcji i innych zdal'zcllt()wari',y,~zil ni emIł ączne tru dności związane z. ich identyfikacją, wyce nł} i prezen tncjll informacji s ta n ow iących ich odzwierciedlenie. Ma to miejsce zw ł aszcza w przypadku.

(9) Zasady sprawozdall'czm.' ci final/sowej .... I. pojaw ie nia s i ę nowych nie zIHmyc h dot ąd transakcji i zdarzcIl . Usta le nie ich wp ł ywu mi wynik finansowy obarczone byłoby du żym stopniem n iepcwności. toteż nie rozlxnnaje s i ę ich w sprawozdaniach finan sowych dopóty. dopóki nie zostam} opracowane odpowiednie normy (standardy) pos tępowania w konkretnych przyp'ldk'leh. Za l eżnie od churakteru transakcj i i zd arzeń nie rozpoznawanych w sprawozdaniach linun sowych oraz od zakresu zn iekształcenia przez to wyniku finansowego. uzgodnienie stanowisk i opraco wanie norlll po s tępo wania jest burdi'.iej lub mnicj prac m:hło nnc. Proces ten kOIlczy się wprowadzeniem stosow nych zm i.m w sprawozdaniach linan sowych. Celem wiernego odzwierciedleniu transakcji i inn ych zdarzeń kon ieczne jcst, by były one identyfikow:mc, wyccnimlc i prc7.cntow:lnc i'.god nie ze swy m dUlrakterem i trcśc i:} ckonomiczll'), a nic jeuynie z ich form.) prawn il. PI-tyklaciem jest k on i cczllośc uj awniani.f w sprawozdwliu finansuw ym leasingobiorcy środków trwa lyc h przcj<;tyc h w leasi ng na pods tuwic umowy,]lo uprzednim I"Ozpoznuniu, iż c hodzi w niej o "prawui'.iwy 1l!lIsing finan sowy" . Warunkiem winrygodnośc i infurmacji zawartych w spruwozdaniac h finansowych jcst lleutralny stos unek osób IWl.ygotowuj'lcych sprawozdanie finansowe uo jednostki gospodarczej, której ohmz ma ()IW prl.ctlsti.lwiac. Dokonllji.Jc ocJpowicdniej selekcji lub pr.ledsttlwiuj1lc Icndem:yj nie in formacje w sprawozdaniu fina nsowym. moi.ml osi:lglH,l: z:I!ożmHI "I. góry reab.:jr; odbi orców sprawozlIatl , którzy occni aj i.J podmiot i podejmuj'l mi tej podstawie decyzje ekonomiczne. Wiary godno ść sprawozdania finans owcg(J ksztllltow:Lna jcst rów n ież pod wp ł ywem z:ls:ldy osl roż n oś(.' i . "O s tro1.1l0ŚĆ 11101.11<.1 ok reś l ic jaku wprowadzenie eleme ntu rozwagi prl.y uokunywaniu occn i szacunków, wymaganych w danych waru nk:u.: h i przy iSllliej:)cym stopniu nie pew ności, by nuhmc pr/..ckonania , żc aktywll i przyc hully nic Sil zawyj,une, z a ś znbow i'lzani a i koszty zaniżollc" L I1. 'stos uj :)C "l.a s:ld~ os tm 1.n ośr.:i nic m01.1HI jednak tW(wt.yl: ukrytych lub nadmiernyc h rczerw, um yś lni c z:tni1,tlc wartośc aktywów i przychodów lub zawyż'lć wartośc wbowhlzi.\li i kosztów. Był oby to spr1.cczne z wymogiem ncutralnosc i, a tym samym spntwo7.danie by ł oby niew iarygm..lne. Ostatnim waru nki cm wiarygouności sprawozdani:1 finansowego jest jego komplelność, co or.naCZ'I , że infumulcje w nim 7.'lwatte mUSZll byc rezultatem ujęć wszystkich o pcracj i gospodan.:zych, którc mia ly micj.~ce w okres ie obj <;tym sprawo1.danicm. Ostatnill - bardzo ważną cech:) spmwozdil li finansowych jest jcll porów nywulność.. Ui.ytkuwnicy spruwOi',dall li nansnwych dokonuj.) !>orÓWIli.lll: - inFormacji przedstawionych w sprawozdanilIch d.U\ego podmiotu sporl.'ldi'.Onych ZOl kolejne okresy obrotowe. w celu wyi'.nuc1.cnia tendencj i ksztal lO~ania sir; j.cgo wyn iku finansowego oraz in nych pammetrów - s:} to porównal1Ia. w. C7.aSIC ,. HI Tami.c..

(10) I. DlI/WIII Krzywda. - informacj i przedstawionych w sprawozdaniach ró:i.nycb podmiotów ce lem oceny kształtowania s ię ich wyni ków finansowych oraz inn yc h pa rametrów są to porównania w przestr/.cni. W celu zapewnienia porównywalnośc i w cz'lsil!. jcd nostki\ gospodarcza powinna kicrow:lć się zasad'l ci'W IOści w ustalaniu i przedstawianiu wyników finansowych podohnych trullsakcji onr/. innych zd:l rzcll. Ahy 1Ill1o'i.liwic 1I1.ytkown ikom porównywanie infortuucji sprawozdawczych w cZ:lsic. w sprawozdaniach n ależy p rzcdst llwin ć odpowiednie inl'ol'llHlcjc d OIYC/,i,c.:t' ok resów. poprzcdzujilcych. Warunkiem po równywalności w przcstrl.cni jest tlhtlwi.)zywanic nadrl.f;dnych zasad r;lchunkowo.ści. ujctych w norm:u.:h prawnyd\ ohuwi:p'.uj ilcych na teren ie danego kraju lub w szcrs7.cj prleslrt.c.:ni. Elementem zapewnienia porów nywaIEl uś<; i spl"ilwnzdali fillilllsowych zarówno w czasie, jak i w przes trzcni jcst inf"(JrElH1Wanie il.:h lI "i.ytkown ików o polityce rachunkowości d:\I1cj jcl.lllustki gos pml;m.::t.cj, II jcj :t,mianac h oruz rezultatach tych zmian. I>olitykil fiH.:hunkowosc i puwinna nrJ puwiad:\(: IWI.Gdstawionym wcześniej wymogom trarnwki i wia rygodnuści informacji. St'ld należy dokonywać zmian polityki w celu stosowania hard ziej Irafnydl i wiary-. godnych rozwi'lzmi alternatywnych, uwzgICdni'1jijL"ych ptllr:t.chy mlhiorców spmwozdlUlli nansowych w zmicniuj.,cych si~ warunkach rynkowy..:!\. Spet nicnic podstuwowych zu l ożeli ora z ccc h jakościowych Spl"iIWOZI.hUl finansowych jest warunkiem prawdziwości i rzete l ności pr:t,cdstawioncgo w nich obrazu sytuacji jednostki gospmhtrczcj . Literatura 8elkaolli A., Accol/willl: nwo/"y, [-IlU Pllblish~rs, San l)ieglJ I!)RS, s. 4. Black G., Sll/dell l,~' Guidc /o At"COI//lIill}l (/luf Fi'IIIIIdal Rt'I/(I",ill~ SI/IIIl!tml.\·, l..clls, Guem-. sey. 1~J7 .. Bunym E., Is/tl /cl , ~(uhlllill i v/(/c:.nit rtlclulllkoll'(/.\'d w ~(I.'1l/lf/mTI' ryllkllll'l:i, "Rachunkowość" 1977, nr I. Gee P., Book - Kecp;lI$: mul ACCO/IIII,f, Bullerworths, Lnl1t1nt1 1/)93. GmYlr:lsiewic"/. M., Karmariska A., Olchowic"/. 1.., R/II:/wl/klllL'lI.i, ' filll/lI.mw". Difin. W:lrS1•.1WU 1996. International Accou l\ling Stanuanls CULUllliUce, F,./I/m'II'0,.k1/11·/1I1' 1'''''1111/'1111011 (//1/1 " rl'SCII(lIIjO/Z ol Filllmd(1I Slflfl!lII ClIlS . ASC, l.nndyn IIN7 .. Jarugowa.A., Rm:lulllknU'o.fćjillf/ll.WlII'Il, Ral:iB, ŁtKI"i. 11)1)) , Messner Z.• Bieliktlwski Z., " od.\·II/W'I' r/l(:lu/IIkmvn,\'d, PWE, W;tl"Si'.ilwa 19HJ . Sangsler A., Workbnok ol AccO/mtillR Stll/ulartls, I'itl\lan Puhl., Londyn IIJlJS , StiUle J" COlllpcmy Fi/Ulllci,l/ RcpOrlill}l, Blackwell !lusiucsli, I.undyn 11)1)7. Surdykowska S., Ulk,.cs IIjllIVllitrllia informacji 1'''-/1 .. .fJllilki J.licfJow/' IJ' USA, Zcs~.yly Naukowe, AE w Krakowie, Kraków 199M, nr 516. Ustawa ~_ unia 29 wr/,csnia 1994 r. (j rachunknwtJSc1. D"/..U. 11)1)4, nr 121 , !lo"/.. S91..

(11) ,.. ,.. .. ,. PrincJple s Gove rning Financial Reporting In the Conditions ot a Market Economy. Pill,wcj,,! rcpllrts afe (he bOIsk sllurce uf ccouotllic illf01"11Iall011 un Ihe condilioll uf ccol1omk Llll11s opcr'lling in a market cCllllumy . Di flc rcnl uscrs Ilf rcpnrls havc ditTcrclIl expct:laliulIs. Tu salis!')' Ihe infllrmalion Ilccds ol' Ihc rccipiclllS (If slIch reports, clcarly undcrsllllld prindp1cs nr financiał Hccollllling milsI he applicd which ha VI,! becił shapcll hy the dcvc1npmcJII ol' the market CClIll\lmy. 111 spile ol' Ihe racl lhal stlch principlcs nre uncn itlcnlifictl - bulh in Ih~'llry and pr;ll:ticc - wilh the prilH.: iplc.~ nr ;lI.:cuunl ing. il sh(lu ld be puilllcd Ilut Ihm s\H,;h ;Ul ;,ppru,lch giws fis!'! In a lIumhl.'l" nf c\Uu.:crns. TlIis ix hcc;1\lsc finam:ia l n:por!i1lg dcpcnds tlll li SCI nr ha.~k asslIllIptinns and \[U:tlit:ltivc gnals. which urc disCll.~SCU in thc prcscllt ar(idc..

(12)