232
K ro n ik an ością polityczną — w 1926 r. b y ł m inistrem robót publicznych w gabinecie K. Bar tla.
Odsłonięcia taiMSic dokonał rektor Politechniki W arszawskiej, prof. D. Sm o leńsk i, a następnie kierow nik K atedry M etaloznaw stw a P olitechniki W arszaw
skiej, prof. K . W esołow ski przedstaw ił fak ty stanow iące dowód n a to, że W i t o l d a
B roniew skiego m ożna uważać za tw órcę pierw szej w P olsce szkoły m etaloznaw stw a: b y ł on autorem pierwszej na poziom ie akadem ickim książki z dziedziny m etalografii
In trodu ction à l’étu d e des alliages i(¡Paris 1918), która b yła n astępn ie tłum aczona
na język an gielsk i (1920 r.) i polski (1021 r.); p ierw szy w P olsce w ykładał m etalo grafię (na W ydziale Chem icznym politechniki lw ow sk iej w 1914 r.) i pierw szy prow adził specjalizację w dziedzinie m etalografii, a w łaściw ie już m etaloznaw stw a,
od 1927 r. n a W ydziale M echanicznym Politechniki W arszaw skiej.
Z grona pom ocniczych pracow ników naukow ych stw orzył W. Broniew ski siln ą kadrę m etaloznaw ców ; n ależeli do n iej m.in. późniejsi profesorowie: I. Feszczen - ko-Ozapiwiski, A. Krupkownslki, M. Śm iał ows'ki, K. W esołowski. Tak licznej ka dry n ie w ykształciła żadna z późniejszych polskich szkół m etaloznawców .
W. K.
SESJA NAUKOW A POŚWIĘCONA DAWNEJ TECHNICE ODLEWNICZEJ W dniu 17 m arca 1967 r. odbyła się w K rakow ie sesja naukowa poświęcona za gadnieniom dawnej techniki odlewniczej, zorganizowana przez Stow arzyszenie Techniczne O dlew ników ¡Polskich .(STOP) i M uzeum Historyczne M iasta K rakowa. Na pierwszą część sesji d o ży ły się referaty naukow e, drugą zaś poświęcono zagadnieniom organizacyjnym tworzącej się Sek cji Dawnej Techniki O dlew niczej STOP.
S esję otw orzył dyrektor M uzeum Historycznego, m gr S. Czerpak. 'Podkreślił on żyw e zainteresow anie w spółczesnego m uzealnictw a zagadnieniam i historii tec h niki, deklarując pełną gotowość Muzeum H istorycznego do w spółpracy z człon kam i organizacji naukow o-technicznych, a zwłaszcza STOP, którzy chcą lep iej poznać dzieje sw ojej gałęzi przem ysłu i techniki oraz zabezpieczyć i w yeksponow ać odpow iednie zabytki.
W części referatow ej doc. J. Piaskow ski przedstaw ił rys historyczny rozw oju Odlewnictwa na ziem iach P olsk i; dr R. K rzeszew ski zajął się historią teorii procesu żeliw iakow ego, starając się ustalić związki m iędzy osiągnięciam i nauki i każdoczes- nym sttanem teohndfci żeliw iakow ej »; m gr J. K lepacka om ów iła zabytki m etalo w e, znajdujące się w zbiorach M uzeum H istorycznego (sesji towarzyszyła stosow na ekspozycja).
W części organizacyjnej doc. Piaskow ski zreferow ał cele i zadania Sekcji D aw n ej T echniki O dlew niczej STOP, w ym ieniając przede w szystkim akcję popularyza cyjną, odnajdyw anie i ew entualne przekazyw anie w e w łaściw e ręce m ateriałów za bytkow ych, badania naukow e nad dziejam i w łasn ej specjalności, w reszcie przygo tow anie w 111968 r. zjiaizdu pośw ięconego p iśm iennictw u odlew niczem u.
W dyskusji doc. J. Dobrzycki w barw nym , szerokim w yw odzie om ówił zabytki od lew n ictw a artystycznego (zwłaszcza pomniki), znajdujące się na teren ie K rakowa.
Mgr J. K lim ow ski w ysu n ął postulat zainteresow ania się dziejami przem ysłu w okresie K sięstw a W arszaw skiego i historią laboratoriów przyfabrycznych (zw ła szcza w N iem czech i w Anglii) oraz w skazał na potrzebę zapoznawania się z histo
1 Podobny tem at dr K rzeszewski referow ał w 1966 r. na konferencji T eoria
w p ra k ty c e od lew n ictw a ; por. inform ację o tej konferencji w nrze 2/1967 „Kwar
K ro n ik a
233
rią techniki n ie tylk o dla pełnego zrozum ienia prooesu dziejow ego, a le i dila ce ló w praktycznych (inspiracja tem atyczna w nauce, znaczenie historii badań dla ic h p la nowania). Mgr K lim ow ski sform ułow ał też projekt objęcia w szystk ich od lew n i k rajow ych (zw łaszcza m ających być w krótce przedm iotem rekonstrukcji) ankietą, iktóra zapoczątkowałaby inw entaryzację zabytkow ych od lew ów , m aszyn, b udynków , zw łaszcza tych, których istn ien ie jest zagrożone w zw iązku z rekonstrukcją zakła dów; inw entaryzacja objęłaby rów nież dawne książki i czasopisma. D yskutant po ruszył też k w estię działalności inform acyjnej i bibliograficznej w zakresie d ziejów od lew n ictw a oraz k w estię podstaw praw nych ochrony zabytków techniki.
Mgr E. K rygier w skazał na potrzebę k ontynu ow ania katalogów b ud ow n ictw a przem ysłow ego, a doc. P iask ow ski zaapelow ał o dostarczanie do .P rzegląd u O dlew n ictw a” fotografii zabytkow ych odlew ów , o podjęcie badań nad pisanym i źródłami archiwalnym i z zakresu historii odlew nictw a, jak rów nież o kontynuację stu d iów nad polskim słow n ictw em odlew niczym przy w spółpracy techn ików i języko znawców.
Przew odniczącym S ek cji Daw nej Techniki O dlew niczej STOP w ybrano doc. J. Piaskow skiego, sekretarzem zaś — mgr E. Chojecką.
Jan K lim o w s k i
D Y M A R K I 67
Z inicjatyw y Zarządu Okręgu Polskiego T ow arzystw a T u rystyczno-K rajoznaw czego w K ielcach zorganizowano w Słupi N ow ej w d niach 16 i 17 w rześnia 1967 r. w idow isko pod hasłem D ym a rk i 67. Zapowiedź tego w id ow iska już w końcu m arca obiegła prasę, obiecując uczestnikom w iele atrakcji; a nade w szystko pokaz w y topu, żelaza w piecykach dym arskich typu św iętokrzyskiego. Dopiero jednak w m a ju doszło do porozum ienia organizatorów z Zespołem Historii P olsk iej T ech niki Hutniczej i O dlew niczej Zakładu H istorii N auki i Techniki PA N co do w arunków pokazu św iętokrzyskiej techniki w ytopu żelaza sprzed półtora tysiąca lat, a rów n o cześnie przedstaw ienia dorobku naukow ego Zespołu. Tę część im prezy podjął się przeprowadzić ak tyw Zespołu, a Zarząd Okręgu PTTK opracow ał dalszy program , raczej w idow iskow y.
K om itet O rganizacyjny uzyskał od w ładz w ojew ódzkich pokrycie zn acznych bądź co bądź kosztów. W terenie czas dłuższy trw ały w ięc in tensyw n e prace: m .in. trzeba było przygotować w szystko do pokazowych w ytopów , a poza tym w yb u d o w a ć całe osiedle w ed łu g prasłow iańskich wzorów, z basztam i, częstokołem itp.
Z godnie z programem w łaściw ego otwarcia im prezy dokonano w sobotę 16 IX. P rzem ów ienie inauguracyjne w ygłosił prezes Zarządu Okręgu PTTK B. B ełd ow sk i, po czym przewodniczący Prezydium kieleckiej W ojewódzkiej Rady N arodow ej, inż. A. M ierzwiński przedstaw ił obraz gospodarczej, społecznej i kulturalnej ak ty w izacji K ielecczyzny. K ierow nik Z espołu Historii Polskiej Techniki H utniczej, doc. M. Radwan om ówił cel organizacji w ytop ów pokazowych i potrzeby dalszych badań, a w szczególności realizacji dawno już projektow anej stacji naukow ej w Słupi N ow ej dla problem ow ych badań starożytnego hutnictw a. N astępnie przew odniczący A . M ierzw iński dokonał sym bolicznego otwarcia im prezy przez zasyp pierw szego naboju rudy i w ęgla drzewnego do uprzednio w ygrzanego pieca.
Goście, którzy przyjechali do Słupi — a było ich łącznie w ciągu d w óch dni ok. 20 tysięcy — m ieli m ożność przyjrzenia się pracom przygotow aw czym do wytopu, a w ięc prażeniu rudy i zw ęglaniu drewna w m ielerzach, a także przebie gow i w ytopu. Przez cały czas 'pokazow ych w ytop ów trw ały pom iary tem peratur w piecu oraz rozkładu gazów w przestrzeni roboczej.
