ZO FIA K L IM A J
W Ł A D Y SŁ A W M A K A R SK I
JĘZY K O ZN A W STW O
W KA TO LICK IM U N IW ERSYTECIE LU B ELSK IM
S tud iu m filologii polskiej na W ydziale N auk H u m anisty cznych pow stało w ro k u założenia U n iw ersy tetu , tj. 1918, W dziejach języ kozn aw stw a polonistycznego K U L m ożna w ydzielić dw a okresy: przed w o jen n y — od r. 1918 do chw ili zam knięcia U czelni przez o k u p a n ta w listopadzie
1939 r.; pow ojenny — od jesieni 1944 r. do czasów obecnych.
M ateriały dotyczące h isto rii stu d iu m językoznaw czego sp rzed w ojn y są bardzo skąpe. D ochow ały się spisy w ykładow ców i tem ató w w ykładów , kilka nieregularn ie w ychodzących zeszytów „W iadom ości T ow arzy stw a U n iw ersy tetu L ubelskiego” o raz nieko m pletne a k ta p erso naln e. N a pod staw ie tych danych ty lk o w p rzy b liżen iu m ożna było odtw orzyć dzia łalność naukow ą i dy d aktyczną k a te d r językoznaw czych na polonistyce kulow skiej przed w ojną.
M ateriały dotyczące okresu pow ojennego są już obszerniejsze. Oprócz kom pletnych ak t p ersonalnych w y k o rz y sta n a została k ro n ik a akad em ick a zam ieszczana reg u la rn ie w „Z eszytach N au ko w ych ”, w ychodzących od r. 1958, oraz w łasne w spom nienia au to ró w i in n y ch pracow ników polo nistyki.
Ponadto re k o n stru u ją c dzieje w obydw u o kresach k o rzy sta liśm y ze w spom nień pośm iertnych, c h a ra k te ry sty k życia i tw órczości naukow ej poszczególnych profesorów , bibliografii ich p rac itp., zam ieszczanych w różnych czasopism ach językoznaw czych i księgach jubileuszow ych, a także z kro nik polonistycznych S tan isław a F ity (za la ta 1918— 1939) i Jerzego S tarnaw skieg o (za la ta 1944— 1964)*.
* S. S z o b e r , J a n Ig n a c y N ie c is ła w B a u d o u in de C o u r t e n a y (1845— 1929), „Prace F ilo lo g iczn e”, X V , cz. 1 (1930) V II—X X II I. T e n ż e , B ib lio g ra f ia p r a c n a u k o
w y c h prof. J. Baudoin a d e C o u r te n a y , tam że, s. X X IV — LIV . — T e n ż e ,
Na podstaw ie ty c h d an y ch odtw orzyliśm y organizację studiów języ koznaw czych na K U L -u u stalając, jakie działały k a te d ry i w jakim czasie; przed staw iliśm y w porządku chronologicznym kierow ników ka te d r i pom ocniczych pracow ników naukow ych; zobrazow aliśm y ich dzia łalność d y dak ty czn ą i naukow ą. C h a ra k te ry sty k a działalności d yd aktycz nej została ograniczona w zasadzie do om ów ienia problem atyki: w yk ła dów, sem in ariów i ćwiczeń. Nieco dokładniej ze w zględu na bogatsze źródła przed staw io n o działalność dyd ak ty czną pracow ników k a te d r języ koznaw czych ok resu pow ojennego. Z arysow ując dorobek naukow y po szczególnych osób, w skazaliśm y n a głów ne ten dencje w ich twórczości podając p rzy kład o w o ty tu ły n iek tó ry ch p rac rep rezen tu jący ch podejm o w ane przez nich k ieru n k i badaw cze. C h a ra k te ry sty k a naukow a pracow ników językoznaw stw a KU L, zwłaszcza zatru d n io n y ch przed w ojną i w p ierw szy ch la ta c h pow ojennych, dotyczy nie tylko „okresu lub el skiego” , lecz tak że ich działalności n aukow ej przed zaangażow aniem w naszym U niw ersytecie. W dorobku naukow ym ty ch osób uwzględniono szczególnie pozycje w y dane w L ublinie. Om ówiony został także udział językoznaw ców K U L w życiu naukow ym pozauniw ersyteckim w k ra ju i za granicą.
Z ajęcia językow e n a sekcji filologii polskiej rozpoczynają się z pew ny m opóźnieniem ze w zględu na tru d n o ści z pozyskaniem odpow iedniej ka d ry . W r. 1918 zostaje w praw dzie pow ołany na k a te d rę językoznaw stw a porów naw czego prof. W ik to r Porzeziński (kierow nik k a te d ry języ koznaw stw a porów naw czego U n iw e rsy te tu M oskiewskiego), ale zajęcia w K U L -u p o d ejm u je on dopiero w r. akad. 1923/24.
W półroczu letn im r. akad. 1918/19 zostaje zaangażow any profesor U n iw e rsy te tu W arszaw skiego J a n Baudoin de C o u r t e n a y (1845— 1927), ale ju ż w r. 1920/21 rez y g n u je z p rac y w K U L-u. 7 kw ietn ia 1919 r. rozpoczyna on w y k ład y z zak resu c h a ra k te ry sty k i języka polskiego ze stanow iska psychologiczno-socjologicznego i historyczno-porów naw czego. T em aty inny ch jego w ykładów to: S tosunek pism a do języka w ogóle,
V II— X X IV . T e n ż e , B ib l io g r a f ia p r a c prof. W. P o r z e z iń s k i e g o , tam że, s. X X IX — X X X III. — B. W i e c z o r k i e w i c z , Z y c ie i działaln ość n a u k o w a S. Szobera, [W:] S ta n isła w S z o b e r , W y b ó r P ism , W arszaw a 1959, s. V II—X X II. T e n ż e , B i
b lio g ra fia p r a c S. S z o b e r a , tam że, s. 426— 427. — S. S k o r u p k a , P ro fe s o r W ito ld D o r o s z e w s k i ja k o b a d a c z i k i e r o w n i k n a u k o w y , „Prace F ilo lo g iczn e”, X V III, cz. 1
(1963) V II—X X V ; W. K u p i s z e w s k i i J. W o j t o w i c z , B ib lio grafia prac prof.
W i t o l d a D o r o s z e w s k i e g o za lata 1916— 1960, ta m że, s. X X X I—LV. — L. M o s z y ń
s k i , C z te r d z ie s to l e c ie p r a c y n a u k o w e j P ro fes o ra d r a W ł a d y s ł a w a K u r a s z k ie w ic z a , „ S la v ia O e c id e n ta lis”, X X V II (1968) 7— 10; K arol Z i e r h o f f e r , B ibliografia prac
W. K u r a s z k i e w i c z a za lata 1927— 1965, tam że, s. 15— 25. -— S. F i t a , K r o n ik a po lo n i s t y k i K U L (1918— 1939), w n in iejszy m „R oczniku”. — J. S t a r n a w s k i , Z a rys d z i e j ó w p o l o n i s t y k i 1944— 1964, „Z eszyty N a u k o w e K U L ”, V II (1965) 65— 72.
a pism a polskiego do języka polskiego w szczególności. Z estaw ienie po rów naw cze łaciny i języka francu sk ieg o (w ykład przeznaczony głównie dla rom anistów i klasyków ), język sanskrycki. In n e zajęcia: ćw iczenia ze współczesnego języka polskiego, sem in ariu m językow e.
P ra ca prof. Baudoina de C o u rten a y w K U L-u, jakk olw iek obejm u jąca k ró tk i okres, zasługuje na szczególną uw agę ze w zględu na u stalo n ą po zycję tego uczonego W językoznaw stw ie św iatow ym . M iał on już poza sobą okres działalności w U niw ersy tecie K azańskim , w niem ieckim w ów czas uniw ersytecie w D orpacie, w u niw ersy tetach : berliń skim , p e te rs b u r skim i w arszaw skim . P rzedm io tem szczególnych jego zain tereso w ań było: językoznaw stw o ogólne, porów naw cze, h isto ria języ k a polskiego, dialektologia. Z nano już najw ażn iejsze osiągnięcia naukow e B audoina de C ourtenay. — 1. W raz ze sw ym uczniem M ikołajem K ruszew sk im o p ra cował w okresie kazańskim now oczesną teo rię fonologiczną (F o n em a ,
fonemat, W ielka Encyklopedia Ilustrowana, t. 22, W arszaw a 1899; R ó ż nica m ię d zy fo n e ty k ą a p sych o fon etyką, W arszaw a 1917). — 2. B ył inspi
rato rem późniejszych teo rii F. de S aussura. D oceniał bow iem społeczny aspekt zjaw isk językow ych, m im o że zasadniczo tra k to w a ł język jak o zjaw isko indyw id ualn e ze stanow iska psychologicznego (O zadaniach j ę
zykoznaw stw a, „P race Filologiczne” , III (1899); J ę z y k i ję z y k i, W ielka Encyklopedia Ilustrowana, t. 33, W arszaw a 1903; C h a r a k ter y s ty k a p s y chologiczna j ę z y k a polskiego, Encyklopedia PAU , t. II, D ział III; J ę z y k polski i jego historia, cz. 1, K rak ów 1907). — 3. S tw o rzy ł p o d w aliny pod
współczesną lingw istykę m atem aty czn ą, p o stu lu jąc potrzebę m y śle nia m atem atycznego w językoznaw stw ie i stosow anie sta ty s ty k i w b a d a niach językow ych. — 4. Z ajm ow ał się językoznaw stw em ogólnym (Za
rys historii ję z y k o z n a w s tw a czyli lin g w is ty k i (glottologii), W arszaw a
1909). — 5. D ał podstaw y pod g ram a ty k ę porów naw czą i h isto rię języka polskiego (O d revne-polskom ja zy k e do X I V - g o stoletija, Leipzig 1870;
Zarys historii ję z y k a polskiego, W arszaw a 1922). B ył in icjato rem w ycho
dzącego obecnie w K rakow ie S łow n ika staropolskiego.
Po odejściu prof. B audoina de C o u rten ay (w r. 1920/21) w y k ład y z języka sanskryckiego p rze jm u je ks. d r Błażej C z e s n y s.
Od roku 1919/20 obok J. B audoina de C o u rten ay zajęcia językow e p ro wadzi doktor U J, nauczyciel szkół śred n ich w K rakow ie H e n ry k G a e r - t n e r , k tó ry na polonistyce K U L zostaje zaangażow any w c h a ra k te rz e zastępcy profesora przy k a te d rz e języka polskiego. W r. 1922/23 m iano w ano go profesorem nadzw yczajnym . P ro f. G a e rtn e r (1892— 1935) p ra cuje na naszym U niw ersytecie do r. 1926, po czym przenosi się na U ni w e rsy te t Ja n a K azim ierza w e Lw owie. W o k resie swej działalności w K U L-u H. G a e rtn e r m iał w y k łady z zakresu: h isto rii języ k a polskiego, g ram aty k i historycznej (np. m orfologii), języ k a scs, sty listy k i polskiej
w aspekcie histo ry czn y m i w spółczesnym (Język literack i XV w., Język litera c k i XVI w., S y stem sty listy k i polskiej, D otychczasow e poglądy na zadania sty listy k i, M etody b a d ań stylistycznych), składni (np. Funkcje składniow e form fleksy jnych ) oraz w y k ład z językoznaw stw a ogólnego (W stęp do n a u k i o języku). P ro w ad ził sem inaria z histo rii języka polskie go pośw ięcone m iędzy in nym i językow i i stylow i m odlitew nika dla ko b iet z XV I w. oraz ćw iczenia z języ k a staro-cerkiew no-słow iańskiego.
Z ap rezen to w an a p ro b le m aty k a w ykładów i innych zajęć un iw ersy teckich H. G a e rtn e ra była odzw ierciedleniem jego badań naukow ych z dziedziny: 1. sty listy k i (O zadaniach s ty listyk i, K ra k ó w 1924; Z m etodo
logii s ty l is t y k i ję z y k o w e j, „Języ k P olsk i” , IX (1924); S ty lis ty k a jako m e toda indyw idualizująca w badaniach ję z y k o w y c h , „P race Filologiczne”,
X (1924)), 2. g ram a ty k i (G ra m a ty k a współczesna ję z y k a polskiego, Lw ów 1931— 1938; O s z y k u p r zym io tn ika w j ę z y k u polskim, W arszaw a 1924)), 3. języ k a pisarzy staropolskich (np. Pseudo-O rzechow skiego Z ie m ianin. T e k s t z 1565 r„ Objaśnienia ję z y k o w e i historyczne. Słownik, L ublin 1921. W arto zaznaczyć, że b y ła to jed y n a praca z zakresu języko znaw stw a, k tó ra ukazała się w serii B iblioteki U n iw ersy tetu L ubelskie go W ydziału H um anistycznego).
W r. akad. 1923/24 rozpoczyna pracę prof. W iktor P o r z e z i ń s k i (1870— 192,9), k tó re m u k a te d rę językoznaw stw a porów naw czego zapro ponow ano jeszcze w r. 1918. Z Rosji pow rócił on znacznie później (1921) i ob jął k a te d rę językoznaw stw a indoeuropejskiego w U niw ersytecie W ar szaw skim . P ra c u je on na obydw u u n iw ersy tetach , dojeżdżając z W arszaw y do L ublina. Ś m ierć w r. 1929 p rze ry w a jego działalność. W ciągu sześciu ła t k o n tak tó w z naszą U czelnią prof. Porzeziński m iał zajęcia dla poloni stów i klasyków . W ykładał: językoznaw stw o ogólne (W stęp do języko znaw stw a, W stęp do g ram a ty k i porów naw czej języków słowiańskich), g ra m a ty k ę scs, g ram a ty k ę języków łacińskiego i greckiego.
P ra c ę naukow ą W. Porzezińskiego w Polsce poprzedziła długoletnia działalność n a U niw ersytecie M oskiewskim , gdzie był kierow nikiem k a te d ry języków eu ro p ejsk ich w lata ch 1901— 1921. Przyszedł on więc na K U L z b og aty m dorobkiem naukow ym . Jego prace obejm ow ały dziedzi ny: 1. językoznaw stw o ogólne (V veden je vn> jazykovédénije, Moskwa 1907), 2. językoznaw stw o porów naw cze (Sravnitelunaja gram m atika slav-
janskich-b jazykowb, M oskwa 1914; O stosunkach w z a je m n y c h ję z y k ó w zachodniosłowiańskich, „S lav ia O ccidentalis”, t. III/IV (1925)), 3. szcze
gółowe b ad an ia w zakresie języków b ałty ck ich i słow iańskich (Kr> istorji
form-b sprjazenija v-b baltijskich~b jazykach-b, M oskwa 1901), 4. se
m a n ty k a i zagadnienia m etodologiczne w badaniach tego ty p u (Z m e to
w ym ienionym i rozpraw am i P orzeziński b y ł au to rem szeregu in n y ch prac dotyczących najróżnorodniejszych zagadnień.
W lata ch 1923— 1925 w y kład y i ćw iczenia z języka staro -cerk iew n o - -słow iańskiego prow adził prof. S tan isław P t a s z y c k i , którego głów nym i przedm iotam i na polonistyce były jed n a k h isto ria lite r a tu r y i n a uki pomocnicze.
O sem estr później od Porzezińskiego w r. akad. 1923/24 K U L angażuje p rzy katedrze języka polskiego S tanisław a S z o b e r a (1879— 1938) w charakterze profesora nadzw yczajnego. W n astęp n y m ro ku p rze ry w a on na krótko pracę w naszej Uczelni, p o d ejm ując ją na nowo w r. akad. 1925/26. S taran iem KU L zostaje on wówczas m iano w any profesorem zw yczajnym . Od roku 1926 p rac u je bez p rze rw y aż do 1938, tj. do śmierci.
W ykłady w K U L -u pośw ięcił Szober: psychologii m ow y, gram aty ce historycznej i histo rii języka polskiego (Głosow nia h isto ryczna języ k a pol skiego, H istoria deklinacji polskiej, Z h isto rii w yrazów w języ k u pol skim), dialektologii polskiej. Na sem inariach zaś om aw iał te k sty sta ro polskie i dialektologiczne oraz fonetykę historyczną.
W r. 1929/30 po śm ierci Porzezińskiego S tan isław Szober o trzy m ał w K U L-u k ated rę językoznaw stw a indoeuropejskiego (zaś na zajm ow aną przez niego k ate d rę języka polskiego pow ołany zostaje prof. W itold Do roszewski). W zw iązku ze zm ianą k a te d ry prof. Szober p o dejm u je w swoich w ykładach p ro blem atyk ę językoznaw stw a indoeuropejskiego, przeznaczając je zarów no dla polonistów , jak i klasyków . W ykłada teraz: w stęp do językoznaw stw a, języ k sanskrycki, g ram aty k ę h istoryczn ą ję zyków łacińskiego i greckiego (dokonuje in te rp re ta c ji lingw istycznej greckich tek stów dialektologicznych i H om era), g ram a ty k ę poró w naw czą języka starosłow iańskiego. Dla klasyków przeznaczał ćw iczenia z języka sanskryckiego i języka indoeuropejskiego, na k tó re m ogli rów nież uczęszczać inni filologowie.
Profesor S. Szober przychodząc na KUL, podobnie jak jego p o p rzed nicy, m iał już określoną pozycję naukow ą, k tó rą w „okresie lu b elsk im ” jeszcze bardziej ugrun to w ał. Studiow ał on językoznaw stw o in d oeu ro pej- skie i ogólne w W arszaw ie (pod k ieru n k iem profesorów Porzezińskiego i Karłowicza) oraz w M oskwie. Od r. 1915 kierow ał k a te d rą językoznaw stw a indoeuropejskiego UW (od r. 1927 profesor zw yczajny tego u n iw e r sytetu), p racując jednocześnie w lata ch 1923— 1938 w K U L -u. Z a in te re sowania naukow e prof. Szobera by ły rozległe i w szechstronne. U praw iał on: 1. językoznaw stw o ogólne (Zarys jęz y k o z n a w s tw a ogólnego, W arsza w a 1924), 2. indoeuropeistykę (Postaciowe znaczenie praindoeuropejskich
zd w ojonych tem a tó w c zasow nikow ych t y p u staroindyjskiego, [W:] S y m - bolae grammaticae in honorem Joannis Rozw adow ski, I, C racoviae 1927),
3. slaw isty k ę (Pralechicka dyspalatalizacja prasłowiańskich e, e, a>r, t>l, „S praw ozdania A kadem ii U m iejętności”, t. X X X III (1928); Prasłowiańskie
f o r m y dopełniacza i biernika l. poj. z a im k ó w osobowych, „P race Filolo
giczne”, t. XV (1930); O w zg lęd nej chronologii zjaw isk związanych z pra
słowiańską metatonią, „S praw ozdania T ow arzystw a N aukow ego W ar
szaw skiego” , t. X X III, 1930 (1931)), 4. polonistykę — w tym zakresie in tereso w ały go różne zagadnienia: gram atyczn e (G ram atyka języka pol
skiego, W arszaw a 1914— 1916 — znany podręcznik uniw ersytecki), sty-
listyczno-składniow e (Zjaw iska s ty lu w s to sun k u do innych zjaw isk j ę z y
k o w y c h i stanow isko s ty lis ty k i wobec języko znaw stw a. Prace lingw istycz ne ofiarowane Janowi Baudoinowi de Courtenay, K raków 1921; O podsta w y badań składniow ych, „ Jęz y k P olsk i” , X X II (1937)), zagadnienia po
praw ności i k u ltu ry język a (S łow nik ortoepiczny. J ak m ów ić i pisać po
polsku?, W arszaw a 1937; Na straży języka . Szkice z zakresu popraw ności i k u lt u r y języ k a , W arszaw a 1937; także popularyzow anie zagadnień
językow ych n a an ten ie radiow ej), pro b lem y z zakresu m etodyki naucza nia języ k a polskiego (Zasady nauczania w zakresie szkoły powszechnej
i g im n a z ju m niższego, Lw ów 1921; szereg podręczników języka polskiego
dla w szystkich szczebli szkolnictw a). Na szczególną uw agę zasługuje p raca Szobera, k tó ra pow stała i została w ydana w L ublinie: O j ę z y k u
Staszica. S tanisław Staszic M D C C L V , L u b lin M CM XXXVIII.
K rótko, bo tylk o w r. 1925/26, w yk ład pośw ięcony składni polskiej prow adzi d r J u lia n K r z y ż a n o w s k i zw iązany z k a te d rą historii lite r a tu r y polskiej naszej polonistyki.
Od r. 1926/27 k a d ra językoznaw cza K U L pow iększa się o jeszcze jedno znakom ite nazw isko — d ra W itolda D o r o s z e w s k i e g o (ur. 1899) z W arszaw y. Z ostaje on zatru d n io n y na stanow isku asy sten ta przy ka te d rze języ k a polskiego; podobną fu n k cję spełnia w tym sam ym czasie w U n iw ersytecie W arszaw skim . Na polonistyce KU L prow adzi on w tedy p ro se m in a riu m z języka polskiego. D oroszew ski był wówczas m łodym lin gw istą (do ktorat 1923 — O znaczeniu dokonanych czasowników). W y rósł ze środow iska naukow ego u n iw e rsy te tu m oskiew skiego (profeso row ie: J. B audoin de C ourtenay, W. Porzeziński) i w arszaw skiego (prof. S. Szober). Na okres w arszaw sk o-lu b elsk i przypada rozkw it twórczości W. Doroszew skiego. Po u zyskaniu h ab ilitacji z zakresu historycznego słow otw órstw a polskiego w r. 1928 w yjeżdża za granicę jako stypendysta Fund u szu K u ltu ry N arodow ej p rze ry w a jąc pracę w obu uniw ersytetach. P o d e jm u je ją z pow rotem na K U L -u w r. 1929 w charak terze zastępcy p rofeso ra w k a te d rze języ k a polskiego (po odejściu Szobera na k a te d rę indoeuropeistyki), a w r. 1930 zostaje p rofesorem nadzw yczajnym (iden tyczne stan ow isk a w ty m sam ym czasie zajm u je w W arszaw ie). Jako kie row n ik k a te d ry języ ka polskiego K U L p o d ejm u je liczne zajęcia. W
ykła-dy: z histo rii języka polskiego (Przegląd zabytków staropolskich, Pocho dzenie polskiego języka literackiego), z g ra m a ty k i histo rycznej i w spół czesnej języka polskiego (F onetyka polska n a tle porów naw czym , Fo ne tyka funkcjonalna, W ybrane zagadnienia ze w spółczesnego języ k a pol skiego), dialektologii (D ialekty M azowsza i Podlasia) oraz z język a sta- ro-cerkiew no-słow iańskiego. S em in aria i ćw iczenia dotyczą różnorodnych zagadnień języka polskiego. P ro f. W. D oroszew ski p ra c u je w K U L -u z krótszym i lub dłuższym i przerw am i, spow odow anym i licznym i w y jaz dam i za granicę w celach naukow ych, do r. 1937.
P ro b lem aty k a jego prac do r. 1937 o b ejm u je działy: 1. słow otw ór- stwo (O znaczeniu d o k o n any m osnów c za so w n ikow ych (słownych) w j ę
z y k u polskim, „P race Filologiczne”, X (1926); Monografie słowotwórcze,'
tam że X III (1928), XIV (1929), XV, cz. 1 (1930), cz. 2 (1931); Z arys ogól
nej klasyfikacji znaczeniowej s u fik s ó w w języ k a c h słowiańskich, [W:] Sbornik prąci I S jezd u S lo ve n s k yc h Filologu w Praze 1929, P ra h a 1932),
2. fonologię (O definicję fo n em u , „P race Filologiczne” , t. XV, cz. 1 (1930);
O w y m o w ie nosówek w j ę z y k u polskim, „S praw ozdania T ow arzy stw a
Naukowego W arszaw skiego”, XXVI, (1934); Z zagadnień fo n e t y k i ogólnej, „Spraw ozdania T ow arzystw a N aukow ego W arszaw skiego”, X X V II (1934)), 3. dialektologię i m etodologię b adań dialektologicznych (Uwagi o m e to
dach geografii lingw istycznej, „P race Filologiczne”, X IV (192,9); K ilka uwag o metodach badań gwaroznawczych, „S praw ozdania T ow arzy stw a
Naukow ego W arszaw skiego”, t. X X IV (1932); M owa m ieszkań ców w si
Staroźreby. Opis i te z y teoretyczne, „P rac e Filologiczne”, XVI (1934)),
4. popraw ność i k u ltu ra języka (Poprawność ję z y k a a jego k u ltu r a i styl, „P o rad nik Języko w y ” , 1933; p oradnictw o językow e n a łam ach „ P o ra d nika Językow ego” i na an ten ie radiow ej). P onadto prof. D oroszew ski in teresow ał się zagadnieniam i z zakresu język o znaw staw a ogólnego, se m antyki, d y d ak ty k i nauczania języka polskiego itd. Z arysow ana tu ta j je go twórczość naukow a z okresu w arszaw sko-lubelskiego je st k o n ty n u o w a na i rozw ijana w dalszych pracach.
Podczas nieobecności W. D oroszew skiego w lata ch 1927— 1929, spo w odow anej w spom nianym w y jazd em n a stu d ia zagraniczne, pro sem in a riu m językow e p rze jm u je po nim d r H alina Ś w i d e r s k a (późniejsza K oneczna, profesor U n iw e rsy te tu W arszaw skiego; 1899— 1961) z a tru d n io n a wówczas w ch ara k te rz e a sy ste n ta p rzy k ated rze języ k a polskiego. Na okres pracy w naszym U niw ersytecie p rzy p ad a jej d eb iu t naukow y. W r. 1929 ogłasza rozpraw ę dialektologiczną Dialekt K sięstw a Łowickiego, „P race Filologiczne” , X IV (1929).
Na opuszczoną przez prof. D oroszew skiego k a te d rę język a polskiego w r. 1936/37 pow ołany zostaje w c h a ra k te rz e prof, nadzw yczajnego W ła dysław K u r a s z k i e w i c z (ur. 1905), k tó re m u pow ierzono rów n o
cześnie kierow nictw o k a te d ry filologii słow iańskiej (dołączonej do k a
te d ry języ k a polskiego). P rof. K uraszkiew icz pracow ał do chwili
zam knięcia U n iw e rsy te tu przez hitlerow ców , tj. do listopada 1939 r. W raz z inn ym i p rofeso ram i U czelni został wówczas uw ięziony na Zam ku lu belskim . S tą d w yw ieziono go do obozu koncentracyjnego w O ranienburgu, gdzie p rzeb y w ał do końca w ojny. W ciągu trzechletniej działalności przed w o jen n ej prow adził n a stę p u jąc e zajęcia: w yk łady z językoznaw stw a indoeuropejskiego (W stęp do językoznaw stw a indoeuropejskiego), sla w isty k i (G rupa językow a lechicka, Językow a gru p a w schodniosłow iań- ska), z g ra m a ty k i historyczn ej i w spółczesnej języka polskiego i historii tego języka; sem in aria pośw ięcał językow i polskiem u i po raz pierw szy w dziejach polonisty ki K U L — językom słow iańskim .
P ro fe so r K uraszkiew icz w yw odzi się ze środow iska naukow ego U JK we Lw ow ie, gdzie w r. 1929 uzyskał stopień doktora, a na U J w 1934 h ab ilitację. W ty m sam ym rok u b rał udział w sem inarium słow iańskim prof. T rubeckiego w W iedniu oraz kształcił się w lab o ratorium fonetyki e k sp ery m en ta ln e j prof. C hlum skiego w Pradze. P odejm ując pracę na K U L -u m iał ju ż poza sobą znaczny dorobek naukow y, k tó ry wzbogacił jeszcze w „okresie lu b elsk im ” . Był już wówczas au to rem studiów po św ięconych: 1. językow i polskiem u i innym językom słow iańskim (ze szczególnym u w zględnieniem fonetyki) (Z historii polskich samogłosek
nosowych, „P rac e Filologiczne”, X II (1927); Ze studiów nad polskimi sa m ogłoskam i nosow ym i, (Rezonans nosowy), K raków 1929; Połabskie sa mogłoski nosowe, „S lavia O ccidentalis”, IX (1930)), 2. dialektologii (prace
z zak resu gw ar lubelskich: Przegląd gwar w ojew ództw a lubelskiego. Mo
nografia statystyczno-gospodarcza woj. lubelskiego, L ublin 1931; Z p rze szłości narzecza zamojskiego, „ P am iętn ik L u belski” , L ublin 1937; Z prze szłości narzecza K azim ierza nad Wisłą, [W:] Księga k u czci bpa Fulmana,
L u b lin 1939; z zakresu gw ar ru sk ich i pogranicza polsko-ruskiego: Z ba
dań nad gwaram i północno-maloruskimi, „Rocznik S law istyczny”, X
(1931); W sprawie ro zw o ju ik a w iz m u w ruskich gwarach karpackich, „S praw ozdania P A U ” , X L (1935); Uwagi o łe m k o w sk ie j gwarze Polanek
i K o m ło szy na S z y ry s z u , [W:] Sb ornik Matice S lo renskej, XV, M artin
1937; N ajw ażniejsze zjaw iska ję z y k o w e ruskie w gwarach m ięd zy B u
giem i Narwią, W arszaw a 1939; O zw ią z k u gwar huculskich nad g órnym P r u te m i nad górną Cisą, Sprawozdania i D ysk u sje III Zjazd u N auko wego K om isji N a u k o w y c h Badań Z ie m Wschodnich, W arszaw a 1939),
3. językom zabytków h alicko-w ołyńskich (G ram oty halicko-wołyńskie
X I V i XV w., S t u d iu m ję z y k o w e , K rakó w 1934).
W r. 1937 p rzy k a te d rz e język a polskiego zostaje zaangażow any Ta deusz B ra je rsk i jak o a sy ste n t w olontariusz.
N a w akującą k a te d rę językoznaw stw a indoeuropejskiego, k tó rą do śm ierci kierow ał S tan isław Szober, pow ołany został w r. 1939 Tadeusz M ilew ski w charak terze profeso ra nadzw yczajnego. W zajęciu pow ierzo nego m u stanow iska przeszkodziła jed n ak w ojna. P ro f. M ilew ski po dzielił los W. K urasZkiew icza — do końca w ojny by ł w ięźniem obozów koncentracy j n y ch .
Profesorow ie k a te d r językoznaw czych K U L poza p racą dydak ty czną i twórczością naukow ą b rali czynny udział w pozauniw ersyteckim życiu naukow ym . Byli członkam i licznych to w arzy stw w k r a ju i za granicą. Tak np. prof. Szober był członkiem PAU; członkam i T ow arzystw a N au kowego W arszaw skiego byli Porzeziński, Szober, Doroszew ski; T ow arzy stw a Naukow ego Lw owskiego — Szober; In s ty tu tu Zachodniosłow iań- skiego p rzy U niw ersytecie Poznańskim — Porzeziński, Szober; In s ty tu tu Słow iańskiego w P radze — Szober. Na szczególną uw agę zasług uje p rac a językoznaw ców KU L w T ow arzystw ie P rzy jació ł N auk w L u b lin ie — dostępne nam źródła n o tu ją nazw iska G a e rtn e ra i Szobera. N iek tórzy z profesorów KU L byli red a k to ra m i językoznaw czych czasopism n au k o wych, np. S tanisław Szober b ył od r. 1926 red a k to re m „ P rac Filologicz n y c h ” ; od r. 1932 red ak to rem naczelnym „ P o rad n ik a Językow ego” zo sta je prof. W. Doroszewski, a w sp ó łred ak to rem — S. Szober. P racow nicy związani z naszym językoznaw stw em b ra li udział w różnych zjazdach naukow ych w k ra ju i za granicą. Szczególnie ak ty w n y pod ty m w zglę dem był prof. Doroszew ski. T ak np. w 1. 1930— 1939 bierze on udział w licznych m iędzynarodow ych kongresach naukow ych. W ygłasza re fe raty : w Pradze, G enew ie, Rzym ie, A m sterdam ie, G andaw ie; p u b lik u je sw oje prace w księgach pośw ięconych ty m kongresom . W r. 1934 bierze udział w II M iędzynarodow ym Zjeździe Slaw istycznym w W arszawie.^ W ostatnim roku pracy w K U L -u (1936/37) w yjeżdża do S tanó w Z jedn o czonych, gdzie in au g u ru je utw orzo ną w U niw ersytecie w M adison k a ted rę języka polskiego i prow adzi w yk ład y pośw ięcone językow i pol skiem u.
W m iędzynarodow ych zjazdach slaw istycznych poza D oroszew skim uczestniczył także prof. K uraszkiew icz.
Dla L ublina i L ubelszczyzny szczególnie zasłużyli się H. G a e rtn e r i W. K uraszkiew icz. Prof. G a e rtn e r założył dw a w y d aw n ictw a — B iblio tekę Filologiczną im. H. Łopacińskiego oraz K siążki S taropolskie, k tó re jed n ak z b ra k u funduszów p rze rw a ły swą działalność. Z asługi prof. K u rasZkiewicza dla Lubelszczyzny polegają n a tym , że zapoczątkow ał w swoich p racach naukow e badanie gw ar tego regionu.
kow ali sw oje p rac e nau kow e w licznych czasopism ach w k ra ju i za g ra nicą, o czym św iadczy chociażby sk ro m ny w ykaz bibliograficzny ich ro zp ra w zam ieszczony w niniejszy m spraw ozdaniu.
W okresie p rzed w o jen n y m istn iały w K U L -u dwie k a te d ry języko znaw cze. Jak o pierw sza w r. 1918 utw orzona została k a te d ra języko znaw stw a porów naw czego, później (od r. 1929/30) określana jako k a te d ra języ kozn aw stw a indoeuropejskiego. (O ficjalnej nazw y tej k a te d ry nie udało się nam u stalić n a podstaw ie dostępnych źródeł). O rok później od k a te d ry językoznaw stw a porów naw czego utw orzono k atedrę języ k a polskiego, do k tó re j w r. 1936/37 dołączono k a te d rę filologii sło w iań sk iej. O ficjalna nazw a obu połączonych k a te d r (kierow nik prof. W. K uraszkiew icz) b rzm i k a te d ra języ k a polskiego i filologii słow iańskiej. Po w ojnie k a te d ry te zostały oddzielone. K ierow ali nim i w ybitni języ koznaw cy. W iększość z nich nie b yła jed n a k zw iązana ty lko z naszą po lo n isty ką — B audoin de C ourtenay, Porzeziński, Szober, Doroszewski, S w id ersk a zajm ow ali rów noległe stanow iska w U niw ersytecie W arszaw skim , dojeżdżając do L ublina. N iektórzy w K U L -u pracow ali przez k ró tk i czas (J. de C o u rten a y — 1 rok, H. Ś w idersk a — 2 lata, H. G a e rtn e r — 4 lata). Ó w czesne k a te d ry nie m iały c h a ra k te ru instytucjonalnego, gdyż zazw yczaj rep re z en to w a ł je tylk o jed en profesor; nie było na ogół w ięk szej k a d ry m łodszych pracow ników nauki. W yjątek stanow ią: W. Do roszew ski (asy sten t w r. 1926/27), H. Ś w iderska (asystent w lata ch 1927—
1929) i T. B ra je rsk i (asy sten t w olo n tariu sz — od r. 1937). W związku z częstym i zm ianam i kierow ników w ym ienionych katedr, histo rię języ k oznaw stw a K U L m ożna było przed staw ić tylko personalnie. P rofeso row ie k a te d r językoznaw czych nie z a tru d n ia li na stanow iskach pomoc niczych p racow ników swoich uczniów , w ychow anków naszego U niw ersy te tu (z w y ją tk ie m T. B rajerskiego). Mimo szczupłości k a d ry naukow ej p raca w y b itn y ch językoznaw ców na polonistyce kulow skiej przyczyniła się do w ysokiego poziom u w y kształcenia jej absolw entów . Sam ego zaś d orobku naukow ego poszczególnych p rofesorów zw iązanych z języko znaw stw em K U L nie m ożna łączyć z osiągnięciam i tylko tego U n iw er s y te tu (z w y ją tk ie m G a e rtn e ra i K uraszkiew icza), gdyż pracow ali oni rów nocześnie w W arszaw ie. W zw iązku z ty m ich sukcesy w różnych dziedzinach należą w rów nym , a może jeszcze w w iększym stopniu, do U n iw e rsy te tu W arszaw skiego.
O n au k ow y m życiu stu d en ck im dostępne n am źródła m ówią niew iele. W r. 1921/22 notow ane jest Koło H istoryczno-Językow e, od 1922/23 Koło L ingw istyczne. Od r. 1931/32 m łodzi językoznaw cy p ra c u ją w Kole Po lonistów .
Po w ojnie studia polonistyczne zostały w znow ione w r. 1944. Do chwili pow rotu prof. W. K uraszkiew icza (tj. 1946/47) zajęcia z języ k a polskiego prow adził d r S tan isław S k o r u p k a (obecny pro fesor U ni w e rsy te tu W arszawskiego). W ykładał g ram a ty k ę języ ka polskiego (fo n etykę, słow otw órstw o, składnię). P ro w adził rów nocześnie ćw iczenia z fonety ki i sem inarium z języ ka polskiego. S ta n isław S k o ru p k a (ur. 1906) po odbytych stu diach w U n iw ersytecie W arszaw skim k ształcił się w za kresie fonetyki w Niem czech i w e F ra n cji. J e s t au to rem p rac y d o k to r skiej O budowie aku sty c zn ej głosek polskich. M iał bogate dośw iadczenie w dziedzinie leksykografii; zgrom adził kilk ad ziesiąt tysięcy haseł do suplem entu Słow nika W arszaw skiego. W L ublinie w 1946 r. w y d ru kow ał Z w r o ty i w yrażenia przenośne w j ę z y k u potocznym .
W r. 1944/45 w ch ara k te rz e pom ocniczego pracow nika n a u k i z a tru d niony został p rzy k a te d rze języ k a polskiego m g r J a n T o k a r s k i (przedw ojenny w ychow anek KUL, obecny p rofesor UW). W ykładał psy chologię m ow y oraz prow adził ćw iczenia z scs. W r. 1945/46 d ialek to logię polską w yk ład ał d r T. B rajersk i.
K ierow nictw o k a te d ry języka polskiego w lata ch 1945— 1951 pow ie rzono prof. M arii D ł u s k i e j , k tó ra do w y bu ch u w o jn y p raco w ała w U niw ersytecie J a n a K azim ierza w e Lw owie. W K U L -u m iała w y k łady z g ram aty k i opisowej języka polskiego, z język oznaw stw a ogólnego oraz analogiczne ćwiczenia i sem inaria. Z ajęcia u n iw ersy teck ie prof. M. D łuskiej poświęcone b y ły ponadto zagadnieniom z pogranicza jęz y koznaw stw a i lite ra tu ry . W ykłady: W ersy fikacja polska, Prozodia języka polskiego; sem in ariu m w ersyfikacyjne;
M. D łuska je s t w ychow anką U J, gdzie stu diow ała ro m an isty k ę i po lonistykę. D o k to rat (1927) i h ab ilitację (1935) uzyskała rów nież na U J, specjalizując się w fonetyce. S tu d ia w zakresie fo n ety k i k o n ty n u o w ała za granicą. Ich re z u lta te m je s t ro zp raw a R y t m spółgłoskow y polskich
grup akcentowych, K rakó w 1932. Ju ż wówczas in te re s u ją ją także za
gadnienia w ersy fikacji, o czym św iadczy stu d iu m Die tonischen V erse in
polnischen, P ra h a 1939. W okresie lu b elsk im p o w stały prace z zakresu
1. fonetyki (Polskie zestroje a kcentow e i intonacyjne, „Spraw ozd an ia PA U ”, X L III (1946); Prozodia j ę z y k a polskiego, K rak ó w 1947; znan y podręcznik u niw ersyteck i F o netyka polska, cz. I. A r ty k u la c ja głosek pol
skich, K raków 1950), 2. w ersy fik acji (W iersz polski X V i p ierw szej po- łow y X V I w ieku, „Spraw ozdania P A U ”, X L II (1945); Syla b o to n izm i j e go zw iązki z sy la b izm e m i z ton izm em , „S praw ozdania P A U ”, X L V III
(1947); Siudia z historii i teorii w e rsy fik a cji polskiej, t. 1 (1948), t. 2 (1950); Polski sylabizm, ścisły w świetle cech trzynastozgłoskowca). P ra cą
popu larn o n au k o w ą z zak resu językoznaw stw a ogólnego je s t znana bro szu rk a J ę z y k żyje. Pogadanki o słowie, L u b lin 1947. R ozpraw y naukow e oraz zajęcia u n iw ersy teck ie M arii D łuskiej rozbudziły zainteresow ania p ro b le m aty k ą w ersy fik acji u jej lubelskich uczniów (M. Jasińska, S. Sa w icki, Z. K opczyńska, L. Pszczołowska, T. K uryś), czego dowodem są ich późniejsze p u b lik acje w serii P o etyka (Sylabizm , Sylabotonizm).
W r. 1948/49 a sy sten tem prof. D łuskiej była I. B adaszków na-Paw ło- wiczowa, a starszy m asy ste n te m od r. 1949/50 d r M. Kossowska.
W r. 1946/47 pow rócił do L u b lin a prof. W ładysław K uraszkiew icz i objął k ierow n ictw o k a te d ry filologii słow iańskiej. Do czasu odejścia z K U L -u (r. 1950) w ykładał: języ k scs, histo rię języka polskiego i języ ków słow iańskich (N arzecza polskie i lechickie), dialektologię historyczną, d y d a k ty k ę języ ka polskiego. P row adził ćw iczenia z gram aty k i opisowej i sem in ariu m z języ ka polskiego. S em inarzyści z r. 1947/48 przygoto w ali pod k ieru n k iem prof. K uraszkiew icza indeks do w ydanych później
Zapisek i rot polskich X V i X V I w. z ksiąg sądowych ziem i warszawskiej.
W L u b linie w o kresie pow ojennym pow stały takie prace profesora, jak:
J ę z y k polski w obozie k o n c en tr a c y jn y m , L ublin 1947 i inne k o n ty n u
u jące p ro b le m aty k ę przedw ojenną: S p ó jn ik eże obok eż na Mazowszu
w X V w., „Roczniki H um anisty czn e” , I (1949), Mazurzenie w ruskiej gwarze pod Siem iatyczam i, „B iuletyn Polskiego T ow arzystw a Języko
znaw czego”, X (1950), Zapiski i ro ty polskie X V — X V I w. z ksiąg są
d o w y c h ziem i warszaw skiej, K rak ó w 1950.
N ależy dodać, że W. K uraszkiew icz w lata ch 1947— 1950 był także p ro feso rem U n iw e rsy te tu w e W rocław iu, dokąd dojeżdżał z Lublina.
W k a te d rze prof. K uraszkiew icza w r. 1949/50 asy stentam i byli: L. M oszyński, L. W roński, T. Zdancew icz, J. Zam ościńska (1949— 1951), zaś w c h a ra k te rz e a d iu n k ta pracow ał dr T. B rajerski.
T. M i l e w s k i ponow ny k o n tak t z K U L-em naw iązał w r. 1945 ob ejm u jąc jako profesor n adzw yczajny stanow isko kierow nika k a te d ry językoznaw stw a indoeuropejskiego i ogólnego, któ re zajm ow ał do r. 1949/50. Rów nocześnie (od r. 1946) był docentem etatow ym U J, a póź niej (r. 1949) ty tu la rn y m profesorem tego U n iw ersy tetu . K a te d ra indo- e u ro p eisty k i K U L m iała wówczas c h a ra k te r m iędzysekcyjny. Z zajęć prow adzonych przez prof. M ilewskiego ko rzystali obok polonistów przede w szystk im klasy cy i germ aniści. P rofeso r w ykładał: W stęp do języko znaw stw a indoeuropejskiego, G łów ne k ieru n k i językoznaw stw a w spół czesnego, G ram aty k ę h isto ryczn ą i opisow ą języka łacińskiego i grec kiego, W stęp do g ram a ty k i porów naw czej języków germ ańskich, P sy chologię języków , Życie w yrazów . Prow adził sem in aria i prosem inaria pośw ięcone językom : łacińskiem u i greckiem u. Prom ow ał dwu doktorów: T adeusza B rajerskiego (1946) i M ariana N agnajew icza (1951). Po p rze
niesieniu się do K rakow a nie zerw ał całkow icie k o n tak tó w z K U L-em i często p rzyjeżdżał na zaproszenie U czelni z odczytam i.
P rofesor M ilew ski studiow ał językoznaw stw o słow iańskie w U ni w ersytecie Ja n a K azim ierza pod kieru n k iem L ehra-S pław ińsk iego i indo- europejskie pod k ieru n k iem Jerzego K uryłow icza. B ył także w k o n tak ta ch naukow ych z Ja n em C zekanow skim . W r. 1929 doktoryzow ał się w za k resie slaw istyki u prof. T. L ehra-S pław ińskiego. W lata ch 1929/30— 1930/31 studiow ał w K rakow ie u Ja n a Rozw adow skiego języki in doeu ropejskie oraz w F a ry żu w 1931/31— 1932/33 u M eilleta także języki
indoeuropejskie i językoznaw stw o ogólne. W r. 1933 h ab ilito w ał się w U J na podstaw ie rozp raw y o rozw oju fonetycznym w ygłosu słow iań skiego, w 1937 rozszerza h ab ilitację na języki indoeuropejskie.
W krótce po w ybuchu w ojny w raz z in n y m i profesoram i U n iw e rsy te tu Jagiellońskiego zostaje uw ięziony. Do końca w ojny był w ięźniem obo zów k o n cen tracy jn ych (Sachsenhausen, O ranienburg , Dachau).
Z ainteresow ania naukow e prof. M ilewskiego by ły bardzo szerokie. Zajm ow ał się: 1. językoznaw stw em ogólnym ze szczególnym uw zględnie niem typologii języków św iata i teo rii językoznaw stw a (Zarys j ę z y k o
znaw stw a ogólnego, L ublin, cz. 1 1947, cz. 2 1948; J ę z y k a społeczeństwo,
L ublin 1947; Jakim i ję z y k a m i mów ią ludzie?, W arszaw a 1949; Problem
klasyfikacji kategorii gram atycznych, „S praw ozdania PA U ” , X L V II
(1946); Problem części m o w y w ujęciu lin gw isty k i stru k tu ra ln e j, „B iu lety n P T J ”, V III (1948)), 2. indoeuropeistykę (U in d o -h ittite et 1’indo-
euroeen, K rak ów 1936), 3. slaw istyk ą (P rzy c zy n ki do f o n e ty k i lechickiej,
„Prace Filologiczne”, X X X IV (1929);, Pierw otne n a z w y w y s p y Rugii i
słowiańskich jej mieszkańców, „Slavia O ccidentalis”, IX (1930); O p o w staniu prasłowiańskich samogłosek nosowych, „Rocznik S law isty czn y ” ,
X (1931)), 4. polonistyką (Dwie bulle wrocławskie z lat 1155 i 1254, „ P ra ce Filologiczne”, X I (192,7); Polskie dziś i f o r m y pokrew ne, „ Jęz y k P o l sk i” , XVI (1931)), 5. sty listy k ą (O zakresie i przedmiocie badań s ty lis ty c z
nych, „Język Polski” , X X IV (1939)). W późniejszym okresie T. M ilew ski
upraw iał w dalszym ciągu om ówione d yscypliny — napisał w iele cen nych rozpraw dotyczących m. in. tak w ażnych zagadnień, jak pochodze nia polskiego języka literackiego, skład n i stylisty cznej; b adał także ję zyki Indian am erykańskich.
Po odejściu prof. M ilewskiego nie u d a je się obsadzić k a te d ry języko znaw stw a ogólnego. W zw iązku z ty m językoznaw stw o n a polonistyce w spierają pracow nicy filologii klasycznej: d r M. Nagnajew ic'z i m g r M. K aczm arkow ski, prow adzący w y k ła d y z językoznaw stw a ogólnego i ćwiczenia z języka greckiego oraz d r W. Św ieczkow ski — w yk ład z ję zykoznaw stw a ogólnego. O bow iązki k iero w n ik a k a te d ry języko zn aw stw a ogólnego od r. 1964 pełni prof. T. B rajersk i.
W r. 1950/51 po odejściu z K U L -u prof. M arii D łuskiej k a te d rą języ ka polskiego o b ją ł zastępczo d r T adeusz B r a j e r s k i . K a te d ra filologii słow iańsk iej, k tó rą do 1950 r. 'kierow ał W. K uraszkiew icz, nie została (do r. 1961) obsadzona. W 1956 r. T. B ra je rsk i zostaje docentem i k ie ro w nik iem k a te d ry języ k a polskiego, w 1961 p rofesorem nadzw yczajnym , a w r. 1969 uzy sk u je ty tu ł profesora zw yczajnego. W ciągu w ielu lat p ra c y w U niw ersytecie prow adzi różnorodne zajęcia: w ykłady, sem ina ria, p ro se m in a ria i ćwiczenia. W ykłady: Językoznaw stw o ogólne i indo- europejskie, W stęp do nau k i o języku, W y brane zagadnienia językoznaw cze, Ję zy k scs, H istoria języka polskiego, G ram aty k a historyczna języka polskiego, O nom astyka polska, C zasow nik w języ ku polskim . S em inaria pośw ięca zagadnieniom h isto rii języ k a polskiego (język zabytków ii ję
zyk p isa rz y polskich), dialektologii w spółczesnej i histo rycznej, onom a styce, sty listy ce.
T. B ra je rsk i (ur. 1913) jest w ychow ankiem K U L-u, uczniem Szobera, D oroszew skiego, K uraszkiew icza i M ilewskiego. D orobek naukow y prof. B rajersk ieg o jest ściśle zw iązany z działalnością nau kow o-dydaktyczną w naszy m U niw ersytecie. D otychczasow e jego prace sk u p iają się wokół zagadnień: — 1. h isto rii języ k a i g ram a ty k i historycznej w pow iązaniu z dialektologią historyczn ą. In te re s u ją go szczególnie historyczne fak ty fonetyczne; n a ich podstaw ie fo rm u łu je w nioski dotyczące spraw tak isto tn y ch , ja k pochodzenie polskiego języ k a literackiego i system u g ra m atycznego polszczyzny (Uwagi o pisarzach Biblii Królowej Zofii, [W:]
Księga p a m ią tko w a k u czci bpa Fulmana, L u b lin 1939; Ze studiów nad polszczyzną X V w., „S lavia O ccidentalis”, X X (1948); P r z y czy n e k do historii archaizm u podhalańskiego, „R oczniki H u m anisty czne” , I (1949); J a k mogło powstać polskie mazurzenie?, „B iu letyn P T J ”, X III (1964);
0 d w u „w ielkopolskich” za b y tk a c h ję z y k o w y c h , „Roczniki H um anistycz n e” , IV (1955); Rozróżnienie samogłosek i y w k ilk u polskich zabytkach
ję z y k o w y c h X V w., „ S tu d ia z Filologii Polskiej i Słow iańskiej”, II
(1957); Staropolskie bierzę i dzisiejsze bierę ’biorę’, „P o rad nik Języ ko w y ” , 1956; Z a im e k w s z y s te k i jego oboczności w X I V i X V I w., „Roczni ki H u m an isty czn e” , X II (1964) i inne). W p racach sw ych stosow ał n o w ato rsk ie m etod y badaw cze. P ro b lem aty k ę m etodologii b a d ań języko znaw czych w yeksponow ał szczególnie w a rty k u le W sprawie względnego
chronologizowania_ („B iulety n P T J ”, X V III (1951)). T rzeba zaznaczyć,
że w zak resie h isto rii języ k a b ad ał łacińsko-polskie in te rfe re n c je języ kow e (Ze składni t e k s tu m akaronizowanego, „S tu d ia z Filologii P olskiej 1 S ło w iań sk iej” , V (1965); L a t y n iz m y w Kazaniach gnieźnieńskich,
[W:] S tud ia języ k o zn a w c ze poświęcone prof. S. Rospondowi, W rocław 1966). 2. W raz z Je rz y m S ta rn a w sk im T. B ra je rsk i w y dał K o n stan cji B enisław skiej Pieśni sobie śpiewane. T e k s t i k o m e n ta rz ję z y k o w y , L u
blin 1958. Język o w i ty ch Pieśni pośw ięcił także osobną obszerną m ono grafię O j ę z y k u Pieśni K o nstancji B enisław skiej, L u b lin 1961. 3. W spół czesnem u językow i polskiem u (składni i sty listy ce języ k a ogólnopol skiego, dialektologii, onom astyce oraz rozw ojow i sy ste m u językow ego dzieci) poświęcił m iędzy innym i prace: Polskie gwarowe ino, „ Jęz y k P o l sk i” , X X X V I (1956); Badania nad gwaram i w o je w ó d z tw a lubelskiego, [W:] Kalendarz lubelski 1958; O s z y k u zaim ka dzierżawczego w fu n k c ji
p rzy dawki, [W:] Studia L in g u is ty ka in honorem Thadaei L e h r-S p la w iń sk i,
K raków 1963; Wodomcza, „O nom ástica” , X I (1966); K rotność czasow ni
ków we w sp ółczesn ym j ę z y k u polskim, „S lavia O ccidentalis” , X X V I
(1967); Rozwój sprawności a r ty k u la c y jn y c h u kilkorga dzieci ze środowis
ka inteligenckiego, „Logopedia” , V II (1967). 4. P ra c ą z pogranicza teo rii
tek stu i sk ładn i jest Przytoczenie nie jest kategorią składniową, „Rocz niki H u m anistyczne” , X IV (1966). 5. Z ain tereso w an ia d y d ak ty czn e prof. B rajerskiego znalazły n ajp ełn iejszy w y ra z w opracow aniu po dręcznika uniw ersyteckiego dla polonistów J ę z y k staro-cerkiew no-słowiański, L u blin 1964 (II w yd. 1967).
W r. 1950/51 ad iu n k tem p rzy k a te d rze języ k a polskiego została m ia now ana d r M aria K o s s o w s k a (ur. 1901). P rzez szereg la t — do r. 1966, w k tó ry m p rzeszła n a e m e ry tu rę — p ro w adziła w y k ła d y i inne zajęcia uniw ersyteckie. W ykłady: G ra m a ty k a opisow a języ k a polskiego, Z agadnienia z h isto rii języ k a polskiego; ćw iczenia: iz g ra m a ty k i h isto ry czn ej języka polskiego, z g ram a ty k i opisow ej języ k a polskiego i z ję zyka staro-cerkiew no-słow iańskiego o raz p ro sem in aria: z h isto rii języ k a polskiego i z dialektologii h isto ryczn ej.
Je j działalność d y d aktyczn o -n au k o w ą n a U n iw ersytecie poprzedziła długoletnia praca w szkolnictw ie podstaw ow ym i średn im . M. K ossow ska d o k to rat uzyskała w K U L -u na p o d staw ie p ra c y o Ż y w y c h k a m ie
niach B erenta. W tw órczości naukow ej d ra K ossow skiej m ożna w y o d ręb
nić dw a n u rty . Je d e n z nich dotyczy pierw szych g ra m a ty k języ k a pol skiego. W yrazem ty ch zain tereso w ań są d ru k o w an e prace pośw ięcone
Gramatyce dla szkół narodowych ks. O nufrego K opczyńskiego, „Języ k
Polski”, XX XV I (1956) i pierw szym g ram aty czn y m zasadom J . M roziń- skiego. W yrazem drugiego n u rtu p racy naukow ej d ra M. K ossow skiej są arty k u ły i recenzje dotyczące polskich przek ładów S tareg o i Nowego Tes tam e n tu daw nych i w spółczesnych. (W erbalizm jako m etoda p rzekładu
Pisma Świętego Nowego T esta m e n tu , „R oczniki Teologiczno-K anonicz-
n e ”, VIII (1961); Z dziejów polskiego s ty lu psałterzowego, „Jęz y k P o l sk i”, X L II (1962), O dziejach s ty lu biblijnego, Encyklopedia Biblijna, P oznań 1961). F u n d a m en ta ln e dzieło M. K ossow skiej to Biblia w j ę z y k u
polskim (t. I, P oznań 1968). J e s t to p raca o polskich przek ład ach
W la ta c h 1951— 1953 a sy ste n tk ą p rzy k a te d rze języ ka polskiego była Jad w ig a M odzelew ska, a od r. 1951— 1954 Ire n a W inklerów na z Łodzi, późniejszy a d iu n k t Z ak ład u Języ k ozn aw stw a PA N w K rakow ie.
D r B ronisław a L i n d e r t ó w n a , obecny docent UMCS, prow adziła zajęcia zlecone w lata ch 1951— 1955 (w ykład i ćwiczenia z scs i ćwiczenia z g ra m a ty k i historycznej).
Z bigniew G o ł ą b (ur. 1923) m iał zajęcia zlecone z językoznaw stw a słow iańskiego i ogólnego (H istoria języków bułgarskich — w ykład; se m in a riu m z języków sło w iańskich w espół z prof. T. B rajerskim , lek to rat ź języ k a bułgarskiego). Z. G ołąb stu d ia ukończył w U niw ersytecie J a giellońskim . N a jp ie rw pracow ał jak o asy ste n t przy k atedrze języka pol skiego we W rocław iu, a później jako nauczyciel w szkolnictw ie śre d nim . Po odejściu z K U L -u rozpoczął pracę w placów ce PAN. D orobek n a u k o w y Z bigniew a G ołąba sk u p ia się w okół zagadnień: 1. języków słow iańskich i w pływ ów ty c h języków n a g w ary polskie (W yrazy pocho
dzenia południow o-słowiańskiego w polskich gwarach góralskich, „Język
P o lsk i” , X X X II (1952); F u n k c ja s y n ta k ty c z n a p r o k lity k i z a im k o w e j
w gwarach macedońskich, „L in gu a P o sn an łen sis” , IV (1953); Funkcja s y n te ty c z n a p a r ty k u ł y da w ję z y k a c h pd.-słowiańskich, „B iuletyn P T J ” ,
X III (1954)), 2. teorii składni (Problem podmiotu, „B iuletyn P T J ” , XVII (1958)).
W lata ch 1946— 1953 w y k ład y zlecone z g ram a ty k i porów naw czej ję zyków słow iańskich i sem in ariu m słow ianoznaw cze prow adzi d r S tan i sław K. P a p i e r k o w s k i (ur. 1906). Od r. 1957 p rac u je na stałe w cha ra k te rz e zastępcy profesora, w 1959 zostaje docentem , a w r. 1964 p rofe sorem nadzw yczajn ym . Od 1961/62 k ie ru je k a te d rą językoznaw stw a sło w iańskiego. P ro b le m a ty k a jego w ykładów : g ram a ty k a scs, historyczna g ra m a ty k a języ k a polskiego, h isto ria języka polskiego, g ram aty k a po rów n aw cza języków słow iańskich, k u ltu ra języka oraz język i sty l takich pisarzy, jak. L eśm ian, Żerom ski. S em in aria pośw ięca językow i G ałczyń skiego, L eśm iana, Czechowicza i Sienkiew icza. P row adzi ćw iczenia z g ra m aty k i porów naw czej języków słow iańskich i z k u ltu ry języka.
S. K. P ap ierk o w sk i stu dio w ał n a W ydziale N auk H um anistycznych U JK w e Lw ow ie. W zakresie języko zn aw stw a k ształcił się pod k ie ru n
kiem profesorów L ehra-S pław ińskiego, G a e rtn e ra, K uryłow icza.
W r. 1929 uzyskał stopień d o k to ra w dziedzinie filologii słow iańskiej I klasyczn ej. Ja k o s ty p e n d y sta rzą d u jugosłow iańskiego w y je c h ał n a s tu dia do P rag i, B elg rad u , Z agrzebia, L u b lia n y i W enecji. W Belgradzie stu d io w ał ju g o slaw isty k ę pod k ieru n k iem profesorów Belića, PopoWića i in n y ch . S. P ap ierk o w sk i w y k ła d a ł także wówczas lite ra tu rę polską w U n iw ersytecie w B elgradzie. Od r. 1933 do 1964 był zw iązany ze szkolnictw em śre d n im w L ublinie. W lata ch 1945— 1947 m iał w ykłady
zlecone z histo rii k u ltu ry n a UM CS-ie. Tw órczość naukow a prof. P a - pierkow skiego pośw ięcona jest zarów no językow i, ja k lite ra tu rz e oraz k u ltu rze Polski i n aro dów słow iańskich.
Jego ro zp raw y naukow e dotyczą n a stęp u jący ch zagadnień: 1. h isto rii
i g ram aty k i historyczn ej języka polskiego i języków słow iańskich
(Szczątki j ę z y k a słowiańskich m ieszkańców Sta rej Marchii i okolic Mag-' deburga, „Slavia O cćidentalis”, IX (1930); O tzw . złożonej odmianie p r z y m io tn ik ó w polskich”, „P am iętn ik Tow. P rz y j. N auk w L u b lin ie ” , III
(1937); J ę z y k polski na przestrzeni tysiąclecia, „Z eszyty N aukow e K U L ” , 1962 i inne), 2. z zakresu języka p isarzy (Garść uw ag o j ę z y k u S z y m o
na Szymonowica, „Roczniki H u m an isty czn e”, X I (1962); Słow o tw órcze neologizmy Bolesława Leśmiana, „ P a m ię tn ik L ite ra c k i” , L I I I .(1952); C zy Leśmian archaizował?, „Języ k P o lsk i” , X L III (1963); m o nografia — B o lesław Leśmian. S t u d iu m ję z y k o w e , L u b lin 1964), 3. d y d a k ty k i języka
polskiego i popraw ności językow ej (Nauczanie g ra m a ty ki a w a lk a o po
prawność językow ą , B iu lety n PO D K O w S andom ierzu, S andom ierz 1956; B y cały naród lepiej m ó w ił i pisał po polsku, „ K am en a” (1961), Prawidłowa w y m o w a — to rzecz ważna, „Logopedia” , III (1962); Walka o j ę z y k w procesie nauczania g ra m atyki, „P o lo n isty k a ” , 1963;
4. z zakresu k u ltu ry i lite r a tu r y narodów polskiego i południow osłow iań- skich (A le k s y Szantić, próba monografii, B eograd 1932; Twórczość lite
racka narodów południowosłowiańskich: Serbów , Chorw atów , S ło w e ń ców i Bułgarów, L ublin 1947; L u d serbski w powieściach T. T. Jeża,
L ublin 1962 i in.). P o n ad to prof. S. P ap ierko w sk i jest a u to rem licznych esejów literackich pośw ięconych pisarzom południow osłow iańskim za m ieszczanych w pism ach jugosłow iańskich i polskich; in te re s u ją go także zagadnienia teatrologiczne.
W r. 1955 p rzy k ated rze języka polskiego w c h a ra k te rz e a sp ira n ta zo staje zaangażow any m gr W ojciech G ó r n y (1932— 1961). W 1957 zostaje asystentem , w 1960 starszy m asy śten tem . P ro w adził ćw iczenia z g ram a ty k i języka staro-cerkiew no-słow iańskiego, g ram a ty k i h isto ry czn ej języ ka polskiego, g ram aty k i opisow ej, a w dw u o sta tn ic h lata ch ćw iczenia z sem antyki.
G órny był w y ch o w an k iem -K U L -u , stud io w ał tu polonisty kę i filo zofię. W r. 1955 kilk a m iesięcy pracow ał w k rak o w sk im Z akładzie Ję z y koznaw stw a PAN, gdzie w szedł w k o n ta k t nauk o w y m iędzy in n y m i z prof. K. N itschem i prof. Z. K lem ensiew iczem . M imo w czesnej śm ierci pozostaw ił po sobie duży dorobek nau k ow y z zakresu i dialektologii
(Osobliwości f o n e ty k i m ię d z y w y ra z o w e j (z mapą), „Języ k P olsk i” ,
XXXVI (1956); Z doświadczeń p r z y eksploracji słow n ictw a gwarowego, „Roczniki H um an istyczn e”, X III (I960)), 2. onom astyki (Z zagadnień
Jeszcze o gram atyce onom astycznej, „Języ k P olski” , X X X IX (1959)), 3.
sty listy k i i sk ła d n i oraz s tr u k tu ry te k s tu (O sty lis tyc z n e j interpretacji
składni, „ P a m ię tn ik L ite ra c k i” , L I (1960); Jeszcze o monologu w e w n ę tr z n y m , „Tw órczość” , n r 1, 1967; R z y m i Biblia — d w a bieguny stylizacji p rzyto c zen io w e j u Krasińskiego, „Roczniki H um anistyczne” , X (1961); Z estaw ienie — czy ty l k o kategoria składniowa?, „P am iętn ik L iterack i” ,
L III (1962); S k ładn ia przytoczenia w j ę z y k u polskim, [W:] A nna W i e r z b i c k a , S y s t e m sk ła d n io w o -s ty lis ty c z n y prozy polskiego renesansu,
W ojciech G ó r n y , Składnia przytoczenia w j ę z y k u polskim, W arszaw a 1966; T e x t S tru c tu re against the Background of Language Structure,
Poetika, Poetics, Poetyka, W arszaw a 1961. P isał poza ty m a rty k u ły
pośw ięcone ortofonii i o rtografii. Oprócz p rac y nau k o w ej W. Górny zajm ow ał się te a tre m i u p raw ia ł w łasną tw órczość literacką.
Od r. 1961/62 asy ste n te m p rzy k a te d rze język a polskiego zostaje m gr Zofia K lirnaj, w r. 1964/65 m gr W ładysław M akarski i m gr M aciej Jesio- now ski (odszedł w r. 1966), w 1966 m g r M arian Sm iałkow ski, a w 1968 m gr T adeusz M alec — w szyscy w ychow ankow ie K U L -u, m agistranci prof. T. B rajerskiego. W 1968 r. p rzy k a te d rz e filologii słow iańskiej zosta je zaangażow ana w c h a ra k te rz e a sp ira n ta m gr H alina P iet rak, absol w e n tk a iboheimistyki U n iw e rsy te tu W arszaw skiego.
G rono językoznaw cze k a te d ry języ k a polskiego pow iększyło się po z a tru d n ie n iu w ch ara k te rz e a d iu n k tó w d r Ire n y W i n k l e r - L e s z - c z y ń s k i e j i d ra Zenona L e s z c z y ń s k i e g o z K rakow a, gdzie byli zaangażow ani w P ra co w n i A tlasu i S łow nika G w ar P olskich Zakładu
Ję zy k o zn aw stw a PA N n a tak ic h sam ych stanow iskach (1954— 1967).
O pracow ali oni szereg m ap do Małego Atlasu Gwar Polskich,
I. L eszczyńska stu d ia ukończyła w Łodzi u profesorów : H. U łaszyna i Z. S tie b e ra. D o k to rat (1964) — S u fik s y p rzym io tn iko w e -ity, -isty,
-aty, -a stÿ w j ę z y k u p o lsk im na tle ogólnosłowiańskim , W rocław 1964.
J e s t prócz tego a u to rk ą a rty k u łó w dialektologicznych i historyczno języ kow ych (np. Ściągnięte i nieściągnięte fo r m y słów stać i bać się, „Język P o lsk i” , X X X I (1951): W sprawie mapowania fa k tó w ję z y k o w y c h , „Język P o lsk i”, X X X V I (1956); Czasow niki ty p u siać, grzać w polszczy ¿nie, „R ozpraw y K om isji Językow ej ŁTN ” , V III (1962)).
Z. L eszczyński stu d io w a ł p olonistykę w K U L-u. D oktorat uzyskał w 1965 r. n a p o dstaw ie ro zp raw y G ru p y spółgłoskowe w e współczesnych
gwarach polskich na tle po lsz c z y zn y k u lturalnej, pisanej pod kierunk iem
W. Taszyckiego. In n e p race dotyczą zag ad n ień dialektologii w spółczesnej i h isto ry czn ej oraz h isto rii języ k a polskiego (np. N ajstarszy p rzykła d
przejścia-ch S*-k, „Jęz y k P o lsk i”, X X X IV (1954); W XV w. form a czasu przyszłego złożonego nadal tajemnicą, „Języ k P olsk i” , X X X V II (1957);
0 polskich gwarow ych form ach ty p u póńdzie, zańść i p ódzie, zaść, „Rocz
nik S law istyczny” , X X V III (1967)).
Profesorow ie i pom ocniczy p racow nicy k a te d r językow ych K U L w la
tach pow ojennych biorą udział w językoznaw czym życiu nauko w ym
w Polsce. Tak np. członkiem PA U był T. M ilew ski, członkiem K o m ite tu Językoznaw czego PA N jest obecnie T. B rajersk i. K ulow scy język o znaw cy należą do tow arzy stw lingw istycznych, np. Polskiego Tow a rzy stw a Językoznaw czego (T. B ra je rsk i — w lata ch 1959— 1965 członek zarządu, S. K. P apierkow ski, M. K ossow ska i in.), Polskiego T o w arzystw a Logopedycznego (T. B rajersk i, S. K. Papierkow ski). D ziałają także w N aukow ym T ow arzystw ie L ubelskim , w T ow arzy stw ie N au ko w ym KUL, lubelskich oddziałach T ow arzystw a L iterackieg o im. A dam a M ic kiew icza i T ow arzystw a M iłośników Ję zy k a Polskiego. N a posiedzeniach P T J re fe ra ty naukow e w ygłosili: S. K. P ap ierk ow ski, P o staw a słow o tw órcza B olesław a L eśm iana (1958), T. B rajersk i, S k ład n ia X V III w. tek stu m akaronicznego (1961). W ak cjach odczytow ych organizow anych przez T M JP b rali także udział profesorow ie i asy stenci języ ko znaw stw a KUL. Jak o członkow ie T o w arzystw a L iterack ieg o im. A dam a M ickiew i cza głosili odczyty w L ublinie i poza L ublinem , refe ro w a li też sw oje p ra ce na posiedzeniach n aukow ych T o w arzystw a N aukow ego KU L. W M ię dzynarodow ej K o nferen cji P o e ty k i zorganizow anej w W arszaw ie przez IBL uczestniczył W ojciech G órny, w yg łaszając re fe ra t T e x t S tru c tu re against the B ackground of L anguage S tru c tu re (1960).
Językoznaw cy K U L -u ogłaszali swe prace w licznych czasopism ach: w „B iuletynie P T J ” (T. B rajersk i, T. M ilewski), „Jęz y k u P o lsk im ” (S. K. Papierkow ski, T. B rajerski, M. Kossow ska i in.), „P o rad n ik u Ję zy k o w y m ” (T. B rajerski, W. G órny), w „Slavia O ccidentalis” , „O nom asty ce” itp. Poza tym pracow nicy k a te d r językoznaw czych K U L d ru k o w ali sw oje prace naukow e w „Rocznikach H u m an istyczn ych ” , z k tó ry c h trz y (1962,
1964, 1966) w całości pośw ięcone są problem atyce językow ej.
Od r. 1950/51 (po odejściu profesorów : K uraszkiew icza, M ilew skiego 1 D łuskiej) pracow nikam i naukow ym i język o znaw stw a K U L są p raw ie w yłącznie w ychow ankow ie tego U n iw e rsy te tu na stałe z nida zw iązani. Od tego czasu k a te d ry językoznaw cze n a b ie ra ją coraz b ard ziej in s ty tu cjonalnego ch arak teru . U w aru n ko w ane jest to zw iększeniem liczby e ta tów przy poszczególnych k a te d rac h w zw iązku z reorganizacją, studiów w r. 1950/51, któ ra staw iała now e w ym agan ia dy dak ty czn e u n iw e rsy tetowi. K a te d ry sta ją się od tego czasu rów nocześnie placów kam i n a u kow o-badaw czym i. P od ejm ow ana przez k iero w nik a k a te d ry pro b lem a tyk a naukow a z n a jd u je odbicie w p racach jego asy sten tó w i uczestników sem inariów . Tak np. prace m ag isterskie pisane pod k ieru n k iem prof.
T. B rajersk ieg o i prof. S. Papierkow skiego osiągają n iejed n o k ro tn ie po ziom ro zp raw nau k o w y ch i są publik o w ane w „Rocznikach H um anistycz n y c h ”. W y dru ko w ane p race uczestników sem inariów T. B rajerskiego: J. B u 11 o w i c z ó w n a, Rozróżnienie samogłosek y i w Kodeksie Swię-
to sła w o w y m , „Roczniki H u m an isty czn e” , V III (1960); I. S a n k o w s k a , S z y k p r z y m io tn ik ó w w e współczesnej polszczyźnie, „Roczniki H um ani
sty c z n e ” , X I (1962); M. N a d o l s k a , Składnia przytoczenia w „Urzę
dzie” T. B r e z y, „Roczniki H u m an isty czn e”, XIV (1966) oraz M. P o d
g ó r s k i , Uwagi o s z y k u p r z y d a w k i p rzym io tn e j i dopełniaczowej
w j ę z y k u a r ty s t y c z n y m Słowackiego na podstawie liryki z lat 1825— 1842, „Roczniki H u m an isty czn e” , X IV (1966), (pisana także pod k ie ru n
kiem pro f. Cz. Zgorzelskiego). N ajlepsze p race z sem in ariu m prof. S. P a- pierkowskiiego są p rzygotow yw ane do d ru k u . U czestnicy prosem inarium d r K. K ossow skiej n a p isa li pod jej k ieru n k iem a rty k u ł: Jak tłum aczył
łacinę p ie r w sz y pisarz Psałterza Floriańskiego, „Roczniki H um anistycz
n e” , X IV (1966).
In sp ira c ją b a d ań m łodszych pracow ników nauk ow y ch jest problem a ty k a p od ejm o w an a przez profeso ró w T. B rajerskiego i S. P ap ierk ow sk ie go oraz w pracach W. Górnego. W zw iązku z ty m a rty k u ły asystentów pośw ięcone są zagadnieniom : sty listy k i, składni, onom astyki, d ialek to logii. Są one najczęściej d ru ko w an e podobnie jak prace absolw entów w „R ocznikach H u m a n isty c zn y c h ”.
Spośród w ychow anków K U L w yw odzi się także k ilk u językoznaw ców p rac u jąc y c h dzisiaj w inn y ch w yższych uczelniach: J. T o k a rsk i— obecny docent UW, L. M oszyński — docent U n iw e rsy te tu Toruńskiego, B. K re- ja — docent W SP w G dańsku, M. L esiów — docent UMCS, B. Żabska — p raco w n ik U n iw e rsy te tu W rocław skiego.
W la ta c h p ow ojennych zaznacza się ożyw iona działalność sekcji języ koznaw czej. W okresie 1950— 1955 n a jb a rd zie j ak tyw ny m i jej członka m i byli: W. G órny, B. K reja, Z. Leszczyński, M. Lesiów. W r. 1955 Sek c ja uczciła ju b ileusz prof. K. N itscha w ydan iem specjalnego pow ielanego
n u m eru „ P rac S ekcji Języ k o zn aw czej”. M łodzi językoznaw cy KU L
w spółpracow ali z M ałym A tlasem G w ar Polskich, zb ierając m ateriały z te re n u Lubelszczyzny. Z ainicjow ali także akcję odczytow ą, zapraszając w y b itn y ch lingw istów : T. M ilewskiego, T. L ehra-S pław ińskiego, J. K u ry - łowicza, Z. K lem ensiew icza.
Gd r. 1960 n a coroczne m iędzyuczelniane zjazd y i sem inaria m ło dych językoznaw ców członkow ie sekcji przygotow yw ali refe ra ty , z k tó ry ch w iele zostało nagrodzonych. T ak np. w r. 1963 n a zjeździć w Pozna n iu d ru g ie n a g ro d y uzyskali: M. Podgórski — W yb ra n e zagadnienia
z teorii skła dn i i M. K am iń sk i — Składnia przytoczenia w „Bramach raju” Jerzego Andrzejew skieg o . W r. 1965 na zjeździe w L ublinie trz e
cią nagrodę otrzym ał S. D uszak za pracę Żargon w a rszaw ski w utworach
M arka Nowakowskiego. W 1967 r. w K rako w ie aż sześć naszych p rac
zostało nagrodzonych lub w yróżnionych. D rug ą n ag ro d ę uzy sk ała E. So
bolew ska — Z p roblem a tyki składni w ierszy J. Lechonia (Składnia
przytoczenia), trzecie n agro d y przypadły: J. F erto w i — N a z w y geogra ficzne wsi Korytnica i je j okolic w woj. kieleckim , S. D uszakow i — Pro b lem a ty k a stylizacji w „Cyberiadzie” S. Lema; A. B ażantów nie i K. K w aśniew skiej — T y t u ł y prozy X V I I i X V I I I w. (Zagadnienia se
m a n ty c zn e i syntak tyc zne ). P o n ad to w yróżniono prace E. B orkow skiej
i J. Lady. W Łodzi w 1968 r. nagrodę u zy sk u je E. B orkow ska za p racę
Onom astyka literacka w „Postępowcu” S. M rożka oraz w yróżnienie
S. Duszak. P raw ie w szystkie nagrodzone re fe ra ty i kilk a pozostałych w ydrukow ano (lub oddano do dru k u ) w ogólnopolskim stu d en ck im piś m ie „Językoznaw ca” .
O siągnięć językoznaw stw a K U L nie należy m ierzyć ty lk o liczbą w y drukow any ch rozpraw , w ykształceniem szeregu pracow ników n auk ow ych , osiągnięciam i dydak ty cznym i w przy g o to w an iu stu d e n tó w do sam odziel nej pracy badaw czej; liczy się także w k ła d w ogólne w y k ształcenie polo nistyczne, w solidne przygotow anie w zakresie języ ko znaw stw a n au czy cieli polonistów oraz in n ych pracow ników .
!["Pojęcie czystej formy", Konstanty Puzyna, "Twórczość" R. XXVII (1971) : [recenzja]]()