Nun~er !ł (86}
Uuj ii960
Roló. IIIIII
•
•
rozumu "Umiejętnosci dopotąd w}lwodem albo próżniactwa zabawą, są jeszcze próż.n»m W}lnalazhiem, dopokqd nie są zastosowane do może cu:z»m u:ź:}lthu tNlhonarodów. l uczeni potąd nie odpowiadają swemu powołani~, swemu w towarz»stwach
•
ludzkich pn:.eznaczeniu ... dopokąd ich umiejętno~ć nie nadaje fabT}}kom i ręko-. dziełom oświecenia, ułatwienia kierunku postępu" STANISŁAW STASZIC
.,,,.,
a LM YM!i$A . ;uw 2 W"'T • iii!Mil1111!!!!1' lSTANISŁAW MAŁKOWSKI
Muzeum Ziemi
O OCHRONIE ZABYTKÓW
PRZYRODY
NIEOŻYWIONEJ l JEJ ZASOBÓW
R
AżDY . TWóR N~TURALNy, hędlącrprz.edmiotem SZJczególnych ~au.n'te!reSOIWan
której/kol'Wiitelk. naru:ki, jedlytny w SIW'Oim l"'d!mju
lub madlro ~am.y, ma wa'l'lbOść i zna1c.z1ante
mbytiku przyii'OdJy. Tu zajmiemy ISILę z·aJbytk.am:il
'Wiclłlodrzącymi
w
zaklres IZai:ntel'leSOIWialń nauko~i.·
Z pojęciem ~Y'ffiw· w.iąże ISiię tllrwiaJłioiŚĆ jego istn.ienii:a. Zja.wiSlro 'Wiiclki~go wy~buchru
IWU:Ika-IIliU jestt pr1Jedlrn,iotarn SZICZ€1gólm.y.dh zain!tereso-wań, lecz:
me
może być II.'IliOWy l() jE!Igo trlw1a.iłym. listnieniu. N a.OOmiiast 'ooahy :uabytików mieć mo-gą rome, mniej l!uib rwięoej ·u1:rw.a.lon.eJPOIZIOS.ta-łościi · dizia:llaindlaJ 'W'Ulllkamów. Wu1lkam.y ;czynne dk:ioosowlo ;lub Sitale .(rw ~ęgu [paiiil.i.ęci [1udzJk.i.ej) są w zasadzie zaibytikami p'l'lzyrody.
W~gl.ędnie maillą trwialłoość mileć mogą wyga-sające f<lll'liDIY :żytcioB.J 'll!bi.egły:ch q>dk geol.qgiJcz-nych, czyli tzw. relikty. Relikty istnieją zarów-no wśród flory, jak i wśród fauny. Są to
nie-wątpliwie zabytki geologiczne. Podlegają one
u nas troskliwej pieczy naukowej florystów
i faunistów. Nam pozostaje troska o zabytki
przyrody . nieożywionej, do której są zaliczone
martwe szczątki oraz ślady form życia epok
ubiegłych.
Zabytki przyll'I<Xly nieożyw1iJonej d2te1ilmy na
Illi.eruchome i ruchome.t. Nderuchomymi są
za-by.ti 11Irrwale 7JWiiią1Za!ne w sposób ITiiartJumhly
z ]ch !Pierwldtinym IPodiłloŻie!m. Zabytków tego ro-d!Ziaju za;rejeslmOIWialniO dot)71dhczaJS
w
PdlSICepo-naid tysiląc. Jest iiOh n1a peW!IliO 'Wiiięoej, 1gdyiŻ nie
WISIZys1lkie OJloo;lice naS'Ziego lklrajiU ZOlStały dlosta-1lecrzmi,e .speneltrłowian.e z myślą 10 iWy&ullmn.iU
tytdh oonnycll ·oikazów.
N ajl]Jczmej~ wśród m1by·tików przyrody niiloożyrwiiO!!lej Polski są głlaiZy narZ'U'towle.
Na-1 O ruchomych zabytkach przyrody nieożywionej pisze w tym numerze ·Zb. Wójcik
sbępną pod! wzg~em lic~eilmoJśdi ;grupę m~byt
kórw ·1lwi<mzlą ostańce. Szerzej IZllame roh
pt'IZY-l&ady mamy w obrębile Jucy Kt'lallrowlstlroCzę stoc!h.owl3kiej, rw SudetaJcll, KaJI'!Patach i w
Gó-r.aJch świętolkr~i:dh. Mówtimy o ostancach,
lkitJóre IIlliOI:Żlna hy llJalZytW'aiĆ natlu~aJlinytmi. i o !OStań.;,
óaJCh SZ'tuczm.y:c:h, jalk illiP· zabe2i>ieaoone od
wy-ek.sploarbowlalruiJa l>ezOO!lllle pod ~ędem
miUiko-wym ii: dydalklty;CI1JlliYIIlll crzęści ~
wyro-b:iSkiawytch. Plrzylk:łady: ostalruiJec na KarlrzJielni
w K!iJełlJoodh, :rei'lJ€Il'IW\a sk.aJ.n'Y im. Jana .
Cza.moc-kie,go lWI Śl'UidhiQIWibcadh
iJJIOd
KieJ,oami Oll'laiZ nli.e-da!wtruo u 1lWioo:!ZIOill:y :rem:rwaJt w kamieruiJOłiOimieszalflamkim pod NIOWylm Thingiean.
OClhlronie powinny pcdloegać ~asycrzme
profd:-le gedogi!CI'ZIIlle, j~ w GÓliaiCJh Ś~ski·ch:
kialmibru dalne.go i środllrowego w O~aJCih,
'OII1dbwlllru
rw ZaJlesiJu IPO.dl Ła@OWiam. dewonupod Grzegorzewilcami i .inne oraz miejiSICa
wy-.s1lęplow!atnia · jedlnej w SIWIOim rodz8.\j.u fa'UIIly i r:fl1ary kqpaJ11Iliej., . j;a/k rorwtnllież osdbłiwych
milrue-II'ailiów: !iJ s'k,ał. NieJktóre . ~ośród md.oh ZJ:llalrlle pyły
w lliJte:raJ1;1uJrne śwlia\tolwej ord! diatWtnJa, IlJP. ISikB.iłka
j urajiSika 'WI Rqgio.futdfkJU pod Nowym Tlamgiem,
iOdlkJrywlk.a! z fiaJuną dew'Ołńską pod LuibieSZlOWem
w ;dlrolJiJcy Świdnd:cy {Dolny Sląsk), odisł!cxn.ięcie ,g1ramtów J.ruhlstyiCh
w
Oilrolicy Jelen:irej Góryi !iJrmJe.
-Mamy jplilęklrie IS1Jolżiki 1baza!lt1Jowe i:xra.z odlcHJCXn.ię
ciJai 1WiąpandJalł)71c:h o/kaJZlÓW ICiiO.';IU iSl!UjpOWielgiO ba-zall:tów 1 .odSłonięcia! lklon.talktów tych Skialł z
tu-fami w woj. w.rocła:wskim i qpolsk.im .. Mamy
WLSJparualłe, jedyne ·w SIWioim II'.odlmju ~ę .cde cilosu por:f.i.Tiow~ tzw. "Organy"
w
p:rmłomi.e iKJalcZaiWY pod Górą Wiel.dsłMV!ką,.
RÓŻlrreigo il'IO!d'Zlalj111 urtJwocy kmsu wapienlnego, ~ i limlym, a wśród! ni.ICh. jaSkllinie ,
1Jwo-mą ba!l'drzJo [liJCI7Jllie :t"E!\Pfeztenr1Jowllmą ;grupę
szycll 71albyrt;ików. Spcxmii.ewaroy się, że przy ohoonym zailnltereso\.v'alll!iu :torma!Ini ikr:SISIU
do-wilemy się ll:lliJedlłJugo o rzJgOiła ni~lWWlych
daJWtniej Zalby.1lka~c:h tej .grupy Zll181jdlująJCyieh się u llliaB.
Do wilelJlciCih i ZIIlaJil:y;ch szerO!ro ~blńlwtości
Poilisrki nruleży .grota: Kxysz:tał•ow.a fW! Wiel:icrwe,
odlk!ryta przed. kilknl!d!zilesięoiu 1alty ~
robo-tom górniczym. Stanowi ona od r. 1928
:pier.w-szy polski rezerwa t podZiemny. Można mieć
na-dzieJę, że WJOtbe,c rozbudowy kqpallń soli na
in-nyioh IQbsza:mc:h POOsiki i ooraz wl!~
Zll"'IZ'U-miend.a w śwllieicie górnilceym IWJall'!1Jdści: i zmacze-nia 7Ja!byitków pl'!Zyll'IOC1y llll.eOtżywilo:nej., ·7l0Staną
maJe.z,iJcme d 11€1Piej ~ai~ieaoone .nilż Grota
W: Wielicooe inne 1te,goż •:ood~Za~j.u .Zlalbyti.
P,odizli.w WZibudzaiją ol!bmymie odlk:rywllti
dJwu-dizi€1StJU pilęaiJu jpOIZiiQIIlÓw pni milcr.le:ńskich łasów w t~j ikiqpalmi węgla bruill8itneg<> nad
Nysą Łuiży!Clką. NieWią1pliwie rw peWiliej fa1Zie elks!p1oaita·cj:i. rtlej kqpal1ni
stame
się aflclruailnasprarwa trw:alłetgo mibe71PieiCZell!ia fl'agmerut;u jej
olibrzymłej odikrywlki. Zn81CZleilie 1Il18!uk0Wie
idy-dialktyicrme OOL%onięte.go rtam profilu wykmcza
daWelro pom graLnilae naszego paińst wa.
N a troziległyJClh abszall1adh :n:iJżow yoh . Folski
inJa:my
jeszCIZie piękne mchowame ozy, ,god'D.Ieodhlrony fraJgmenty ·illllCn"en czałiDWylcih i dlnne
:fmuny liOdloWOOWie, a 1laJkże - IQStatnie i juti.
bar-dzo
nllieliczne ~a pierwotne. Sjpośródildezwylkl1e IPiękny!c:h ~Lo1Jów 'Wy1d!m
pilasrzJcrz;y-styoh paxaibollilcznyiCih na ISZICze.góltnle wyrożnie
·
Drle.
Ziaflrugują m. ńlnl.:· wydmy BuszczyKampi-~e:J '(d!ziś IPa!I"k na!l'IOidlowy) araz wydmy
pa-i-albaJiicme na IIIllielrzei !lJII"ZY
dezilaitzie
Gairdlrro,ZJlJal1Je
w
l:iiteii'IartruJrze ldboej :ii naszej jalkonaj-pllękniejSZJe na wyibrneżlalch Ba!Łtylkiu, i inne. Ma-ją s1ę
arre
znalleźć w dl:xrębie SłO!WilńskiegoPaJI'Ikiu NaJrodiQIWiefgO (flliP~jące,go iSWią
naz-wą IOL91laitnią wśrod z.allewu :ger.rnańLSkiqgo os1loję p'lEIIllliietniia Słow.ilń:ców). Istniejące JUIŻ pall"ki
na-'l:'Oidlowe, a 171Wtłas:rom1:
tal1lrzai1Ski,
pieniński,ka:nkl<m!OtSikrl:, oj,OOWIS1ki, świętdkJrlzyski i baJbio-gó:rsłk.i dbej!IJ1Ują wtilęcej ił:Uib I!Illiliiej Hc7ID!e zwu-powlalillii81 ,bezoe'llliliycil il'ómeglo ll'IOCłmj1u rob~ów
pmy:rlody niooży.w::i.onej. Niektóre ,jailoo ~ość,
IlJP. Tart;ry i Pientiny sta!Ilaw1ą ~a.niaiłe d:
joo:y-:ne
w
SW!Oim rodizaju dkarzy geo1ogilc'l!Ile.NIECO HISTORII
· -W !l'. 1920 pOWI()IłanJO
JP01di
pTzewodlnliclwem!p!I'Of. \W. Szafura Balństwową KdrniSję Oc!hlrlcm.y
Rrzy:rody, prrreksztaiłiooną !WI 192·5 ;r.
w
czyinnądio d'nfua dlzisiejszetgOt PaństwOIWią Radę Ocih:rany
lliŻytrody.
w
ściSłym pQI'I~Uz
Palństwowią Radą Ocl:urony iRrzy:rod!y ·2'JOStalła •utworzona
w
r.
1926 [pl'!Zy J?aństwlowytm II11Sty!1rucie.Geo1o-giiOZIIl'YJIIll, będlącym WÓW!azas !Illa!jwi:ększym
Sku-pieniiem gedlqgów pdłslki!Ch, Kom~jta dlo ·Spraw
a I>:ięk!rią zapowliedzią tego jest opisana przez prof. J. Pobo!l"Skiego i jego współpracowników mała Grota
Kryształowa w kopalni w Inowrocławiu. 242~
Ochrony Plr.zyrody. Zadallliem jej ~było
reji€Stro-Wialnie -:Z~a~byltiklów !pll'Zyrodly nieOO;ywronej na
ob-sz8il'tZJe R~lj)ej lii ~.ządlzanie icih
QPi-sów naJUkQIWiyiCh. K®l!isj.a rorzp<>ozęła
w
il": 1928 ·[pUiblrlJkowaJP;ile wyda'W1nlictwa ciąg~ ~ze
stresz-ozen1almi w języku obcym) pt. "Zaby:1lki
Przy-/l'IOid'Y NieO!ŻyrwiiOinej Ziemi: H~1tej Pol-Skiej", !które pó:źm!iej 2JO!Stało pTIZ<Eikazrune llXlll4>0-czyiDJaijlą!cemlU swą diziaiłaJltlJOŚĆ
w
r. 1932Mu-zeuan ,Z!iJemil. W wydaWinlictwie tym uika!Zał się
azetreg oe.n.nycll opracowań. MuzeUilil Ziemi pmejmu1jąc pUiblilklaloj:ę "IZalbytków" mj.ęło
sta-DlOW'isllro, że 'mbytlti prtz;y:rody nioożyw1cmej
za-ll"ÓWlnio ruc:home jafk i ni<er!UidhiQIIlle Sltallwwią
pmedlmi10ty IIlJalleiżąoe dio !zalk:resu d!zi;a,łalności
muzeów ,geo[~yioh. W ten · ~OtSÓib mając IQI'y1gilnal!Ilą ioonJoetpcję płl'iacy i na!Wiąz:u,j,ąc łącz ność z innymi ikTajlaJIIlli 12laij1ę:t:iśmy Wiłasną
pozy-cj,ę
w
śwtatowej alk!Ciji ocfh:rony pmy.oodly nie-ożywionej. Niestety, b~ lf.1o jedyiille początek,,gdiytż; ll"dzJwi.ilązanie MUlzerurn Ziemil j.alko
i!IlS.ty-tucji samodiziellnej poiłlożyllo !kires jej
TIOIZlWIOjo-wi. Pu'bl~a~oja "Zalby1:!kóY.""' uflegŁa pr~E!l'Wile
w
r. 1952. ObeonJe Mruzeua.n Ziemil roa nadziejępal.'llOWtrllego !roiZWlimli!ęcrliai tego dzi.alłu swtej pracy i pragnęłJOby współipraoow~ać ze <WStZystkimi
geo-lqgami, lktórrzJy uma~ją tę ·~~]Ipl'laJI.lę ~a porży
tecmą.
NOWE, WIELKIE ZADANIA OCHRONY PRZYRODY
Q~y !I"'O1lroSit li!CIZiebny :Ludtruc:JBci, Zlllacrrne J'IOZSzeriZenie sklalli jej :pdltrzeb <lll'& faDJJtascyoz-ndie lWiiiel1ci r.O'ZWÓj <eiksp1ootacji su:oowców
!lropail-ny.ch up;rzy.tomniły iLudrzdom mylŚlącym grozę
wyCOOI'!Pyw.aJnia się 'ZlaJSIOibóW prey:rody. Grozę
tę potęguje śwl1adlomość zmsZJezeń !Pil"IZYJ'Iod:y
nioożywil0100j i żywej p.nze.z nieyohamowaiOOgo w SWiej zachłanności czlow:ieka, który - nie
~c slitę o 1byt preyszł~oh poiklo\leń
-twi€!1'id'zi berzt:oosJlro i cynicznde, że msobów
przyrody "'IlJ!ll nasz IW'ieik wystall'iczy". Homo
ed!ax· ~ .CIZJbowiek ~ający ~1Jerm!in tliŻyty prrzlez: Wilktara HUbcAO) !llie choe wy~biegać
da-1akio swą myślą - IC!hioe lbyć sy:ty i mczego w:ię
oej
me
pr:a!gll:ie. Wypowied!Wll:ne pr':red ,czter-dziestu kiiliku Wy słiOIW.w J. G. P.a!Wfl1!lrowisk:iegosłlają !Silę jurż dziś nrllemaJl iPOOOOOZe: "C:?11:~k
od!kąd IPOjaw&ł się na Ztiemi, począł g!l'IUIIl!1JOWIIlie "ruJjwrZJirrlalĆ" prlZYil'ddlę. Aż. WreSIZlcie ujrurtzlm!:iR ją tafk gt'Uilltlowinie,
re
poczyiilaj.ą IIIlJU ·WłiOtSY srtlawać z · :pr'ZJer:ruźenda·, alby w pustce pl1ZJSStrzellli !llii.e zo-stalł ISialm na sam: z 1n'l\ljpe!m".W rdlru 195·5 stwierdz..cmo na rlrondiere.IlJCjil od~
bytej
w
Genewie, że zasobów sul'IOWJCÓWener-getyicznYic:h p:rtlJy dioty\clhczasowym systemie ich ekS>plloartlaieji (w .c!ZlaSliJe IPiolkJOjllll) sta1rczyć llllfdŻe lilJa!jwytżej dlo 2100 ;r, Jeżeliby tak hyć mialło,
to
n1a1 pewtno · Ilial dR:ugo przied ~tym terroinelm wy.:. ni!kłylby hemwJg}iędlne waU.lci o IZai~iecoonie
tycll !l'eS'zitelk <& najsifhniejszYidh Oll'lgamd:zacji Jpań81lwlowyoh. P.rZ!eid1 IIl.aUJką ~taiDJęłlo w:ięc ollbreyroie zadalnie ZTIJailezienrl.a
oraz rozszell'IZenia ~liwości z~aj.runia· po-,Urze!b IIIlia.Jtellial!nyiCih ,crzJłJowieka. StwliJerd:rone in!ie-be2Jpi.ed'zJeństwto uzrume .IZOISta!ło pl"zerz .· SZ!ereg . państw :a m!i.~ ::ruilmJii USA i ZSRR.
Odl r. 1956 Między.n.a!l'ioldlow:a Unta Oohrlony
· ~zyrody :nosi 1002JW1ę Międzyna'rodiowej Uni~
Ocha:iany Rmy.rody :iJ d€ij Zasobów. Sprawy
oClł:tiro!n:y zasolbów !pii'Z!y'l'IOdy pochłlamiają . Ciaraz
wtięoej U'Wlalgi li ;pra•cy ~ailntel'le\Siow:anyoh · nimi.
U IliaJS jeiS'llc'ze nai2fuy.t mał10 są ·one popu!larnoe
nawet :wśródi goolqgów i Wiśród s~:rszyldh s!fer
2\aJinteresowamY'ch ooh'l'icmą przyn-:od'y. Pollska
ustaw:a; o odh'OOillie fPrzy:rody 'Z il". 1949 wytr.arźm.ie
U(pCIWiaiŻin!ia i poworuje dJo a!lreji 12lmi€11'1Zająrej do oclhrony z:asabów IPfZY':riod:Y.
~aJWiom ltytrn. naJlemroby, jalk. :sąd!Zię, piOŚlwię dć :wJiJel1e uw.algi :i na łam!tah .. ~·ądu",
a nadto - IIllJOI:ŻJel •byibaby . doibrre mintereS'OWia.ć pod!jlęciem WLSjpÓlnej alk!cji mstvtucje, w któryoeh
za/kres ~l'iaiWY te 'WikraoCZaJją. Należ.aiłdby podjąć
dztaiŁrunie 2'JmiJernaj1ąoe dio .oohrony ·7lasolbóW
pi'IZy:roidy IIlieo!Żywionej na tereniie Polslk.i.
Wy-da:je mii się, że jedill'ą ~ m~ sp~ołecznego
pro-p3ig0Wiainia ote.j alkic'jiil mQg}:(jby staiii!OWić ·
oli."gani-ZIOIWallliiie wystaJW obja!zJdmvy.ch.
.Zain1leiresoWialt1)"0h pi'1olb1amatem och'rolly
rza-solbów :przyrody nie•aż)"wionej rosyŁam dio
teks-tu ·OOOIIlego 'W'ylkiłiadu fPl"dl:. W. Goe·tla (2), z
!kJtó-rego czerparem mf·cttmalcje dJO •części OS!tatniej
nindejszego artylkułu.
LITERATURA
l. "Chrońmy PrzyrOdę Ojczystą" I-XV. Kraków
1945-1959.
2. G o e t e l W. - Ochrona ,zasobów ,przyrody nie-ożywionej. Artykuł w publikacji Państwowej Rady Ochrony Przyrody z r. 1957. Kraków.
3. "Ochrona Przyrody" rocznik I-XXVI. Kraków
1920-1959.
4. Sprawozdanie z ddałalności Komisji Ochrony
Przyrody Państwowego Instytutu Geologicznego.
"Zabytki Przyrody Nieożywlonej" z. l. Warsza-wa 1928.
5. Sprawomania z działalności Mu~eum Ziemi. "Wia· domości Muzeum Ziemi" tomy I-VI. Warszawa
'1938-1952.
6. "Zabytki Przyrody Nieożywlonej" z 1-4. Warsza-wa 1928-1951.
SUMMARY
A doeofinition of nature monuments is here ~iven. It los an unique or rare natura! object olf scientific or didact'le vałue. Several examples of nature monu-ments QCCurrilllg withiln Po~h · nationa:l paa:k:s alsc
sepacr:ate nature monuments are given. There are
over 1000 natucr:e nionumentl! up to daote re~trated in Poland.
The autbor gives aiJ.rso soone htfstoroicał J.nfonnation on natUtre preservatlon in Poland. Syostematic natUtre preserva!llion has begun in 1920 (Nationa'l Commisslon and later NatiionaJ. Oonmol:l of Nature Preservaticm). A speclał Comml:s.sdcm of Na.ture Preservatlon wa·s atppo.i:nted in 1926 attached to the State Geological Institute. Since 1928 resułts of lts activd.ties WE!Il'e. publii:shed in: Manuments de . la nature :linan'imee
de la RepubHque Polona.i'Se. In 1932 activiity of thaot commis'Siion and putbl1cation of its wDT'k'S was ca·nied out by Museum of Earlh.
PE310ME
B npHBe]I~HHO~ CTaTbe ]laHO onpe]~eneHHe nOHHTHH naMHTHHRa npHpO]Ibi, KOTOpoe BhlpamaeT, "!TO STO
eCTb HaTypanbHOe, e~HHCTBeHHOe B CBO~M po~e HnH
pe~o BcTpe"łaeMoe TBopeHHe HMerouąee sHa"łeHHe
Ha-y<~Horo ~oRyMeHTa HnH :mseMnnHpa HBnHrom;erocH
, npe~MeToM H3ytieHHH. IlpHBe~~H pH~ npHMepoB
na-. MHTHHROB npHpO~bl HaxO~HID;HXCH Ha. TeppHTOpHH
ITonbillH B npe~enax Hapo~HhiX napRoB, sanoBe~HH
ROB, a TaRlKe OT~enbHhiX naMHTHHKOB npHpO~bl. Bcex
rraMHTHHROB HelKHBO~ npHpO~bl saperHCTpHpOBaHO ]lO
CHX nop B Ilonbille 6onee O~HO~ TblCH"łH.
J\BTop npHBO~HT.HeCROnbRO HCTOpH"łeCRHX CBe~eHHij H3 ROTOpbiX IibiTeRaeT, lJTO R CHCTeMaTH'IeCRO~ OXPaHe
npHpOJlbl npHCTynHnH B Ilonbille B 1920 romr
(rocy'-1JapCTBeHHaH ROMHCCHH, a no3~Hee rocy]lapCTBeHHbl~
CoBeT OxpaHbl IIPHPOW>I). B 1926 r. npH rocy1Jap-CTBeHHOM reonorH'IecROM HHCTHTyre B BapillaBe
o5pa-soBaHa cne~HanbHaH RoMHCCHH no ,l];enaM OxpaHhr
IlpHpOJlbl, ROTOpaH pesym,TaThl CBOHX pa60T ny6nHRO-Bana B mypłiane: •. Monuments de la nature ·inanimee de la Rkpublique Polonaise". Bce ~ena wny6nHRa~HH
STO~ KOMHCCHH B 1932 r. npHHHn Myse~ 3eMnH,
RO-TOpbi~ CTan Ha n03H~HH, lJTO naMHTHHRH HelKHBO~
rrpHpOJll>I KaR ~HlKHMbie, TaR H He~BHlKHMhie ~onlKHbi 6biT:b ORpymeHhl HaytiHbiM BHHMaHHeM reonorHlJeCRHX MyseeB. ·
B nocne~He~ lJaCTH eTaTbił aBTop paccMaTpHBaeT
~en:& oxpaHhl pecypcoB HelKHBO~ rrpHpow.r. a TaRme
Heo6XO~HMOCTb BBe~eHHH pa~HOHanbHO~ CHCTeMbi