Commentaar op het plan "Luctor et Emergo"

HET PLAN LUCTOR ET EMERGO.

De Technisch Ambtenaar van den Provincialen Waterstaat, A.H. de Leeuwerk, richtte zich bij schrijven van 27 Juli 1945

tot den Minister President, met een plan tot verlanding van de Zeeuwsche en Zuidhollandsche stroomen, verzoekend diens meening daarover te mogen vernemen, alvorens het plan t e publiceeren.

Het plan is vermoedelijk gedeeltelijk een gevolg van het uitlekken van de beginselen, volgens welke de Rijkswat erstaat sinds een aantal jaren zijn plannen bezig is uit te werken. Deze beginselen berusten op denkbeelden als de Rijnwat

erverdee-ling, het tegengaan van de verzilting der rivieren en binnen-wateren, het verkorten der dijkslengte en het verhoogen van de resteerende dijken, het verkleinen en versmallen der zee-armen, het bevorderen van landaanwasJ enz. en zi j hadden tot gevolg het instellen van den Raad van de Waterhuishouding, de Commissie tot afdamming van de Brielsche Maas, de Landwinningscommissie en het schrijven van nota's als die over het Vijfeilanc1enplan en het Groot Verlandingsplan.

Het bekend worden van deze algemeene beginselen schijnt op zichzelf beschouwd weinig bezwaarlijk. Het kan leeken en halfleeken er weliswaar toe brengen op de Rijksplannen vooruit te loepen en onrijpe denkbeelden t e ui ten, doch van den anderen kant is de be ls. ngst e lli ng van het publiek, welke voor een a. ls

hierboven gestelde ontwikkeling van het la.ge deel van ons land in sterke mate bestaat, wellicht nutti§ of noodig.

Zooals het plan "Luctor et Emergo in ruwe trekken door den Heer de Leeuwerk wordt ontvouwd (zie bijlage 1) kleven er groote bezwaren aan, ofschoon de eigenlijke kern van het plan niet verwerpelijk kan worden genoemd. Nochtans schijnt het niet. noodig er meer dan een zeer globale begroeting van te maken.

Het voornaamste bezwaar is misschien de zeer kostbare wijze van uitvoering. Alleen de omlegging van den Zuidelijken Rijntak via de Eendracht naar de Westerschelde zal reeds hon-derden millioenen moeten kosten. Globaal berekend zal uit dat tracé ten minste 400.000.000 m3 specie verwijderd moeten worden

en de oevers van deze nieuwe rivier zullen natuurlijk op kost-bare wijze verdedigd moeten worden met kribben en dijken. Zeer ruw ramend is een en ander op ongeveer fl. 600.000.000.- te stellen, gekapitaliseerd onderhoud inbegrepen.

Het estua~um der Westerschelde zal bij Bath plotseling ongeveer het dubbele vermogen moeten opnemen als waarvoor het thans ä ienst doet (veronderstellende dat de komberging van den nieuwen Rijnmond ten naastebij dezelfde is als die van de

Schelde boven Bath.) Duidelijk is daarom, dat ook de Wester-schelde zelf verruimd moet worden. De kosten hiervan meen ik, indien tevens de oevers worden genormeliseerd, te moeten ramAn op ongeveer fl. 500.000.000.-.

Uit politieke of staatkundige overwegingen zal het ook bezwaren opleveren den hoofdarm van den Rijn te laten uitmon-den door de Westerschelde. Antwerpen ligt dan practisch aan den Rijn en in zeker opzicht zelfs gunstiger dan Rotterdam, omdat de nieuwe Rijnarm en de Scheldemond ter vermijding van

overma-tige breedte diep gemaakt zullen moeten worden. Toch zal de breedte bij Bergen op Zoom nog ongeveer 1500 m. moeten bedragen, de diepte aldaar ongeveer 14 m - L.W.

Het onderhoud van de nieuwe rivier van Vlissingen tot Willemstad zal vooral in het begin zeer groot zijn. ~ e r-vallen zullen er vermoedelijk wel voorkomen.

Wat de vele ontworpen dammen betreft door wateren wier vermogen soms vele honderden millioenen m3 per getij bedraagt,

ook deze zullen uitermate kostbaar worden. Men behoeft slechts t e wijzen op het moeilijke dichten van de bressen van Walcheren waar vermogens van slechts 30 millioen m3

voorkwamen en waar de omstandigheden zoo buitengewoon veel gunstiger waren dan in de genoemde zeegaten. Bij de Walche-rensche gaten had men een tamelijk vaste~ althans gedeelte-lijk uit vaste klei bestaanden bodem, die op voldoende hoogte lag om slechts de vloedkop van kracht te doen zijn. Bij de dammen in de zeegaten heeft men te ma leen met zeer

beweeglijk los zand, met den vollen golfslag der zee en met het volle getij van L.W. tot H.W.

De ontwerper wil beginnen met den Braakman en het Sloe af te dammen. Hiertegen kan weinig bezwaar bestaan, mits deze gronden eerst rijp worden gemaakt. Vervolgens wil hij het Oostgat bij Westkapelle afdammen. De reden hiervan is niet duidelijk. Een belangrijk deel van de Antwerpsche vaart gaat hierdoor en eenig nut heeft deze afdamming voor de

kustverdediging ook niet. Er zou rond den kop van die afdam-ming een nieuwe geul worden gevormd en deze kop zou buiten-gewoon sterk worden aangevallen, zoodanig, dat zij niet of nauwelijks gehouden zal kunnen worden.

Vervolgens wil hij de Roompot en het Westgat afdammen alsook het Brouwershavensche qat, de Vlieger en het Sprin-gendiep, alsmede Slijkgat, het Bokkegat en de Brielsche Maas, doch zulks slechts tot L.W.

Gesteld, dat om te beginnen een L.W.dam door het zeer groote en sterk stroomende Roompot-~estgat gemaakt kon worden en dat de getijstroom daardoor, zooals blijkbaar de bedoeling zou zijn, beteugeld zou worden, dan zouden

de Grevelingen en het Haringvliet veel sterker gaan stroomen, omdat het getij de kom der tusschenwateren wil blijven

vullen. Blijft tenslotte slechts één zeegat over, dan moet hierdoor vrijwel al het water, dat anders door alle zee-gaten naar binnen en naar buiten stroomde. Bevend ien moet het Rijn- en Maaswater over die L.W.dammen de zee bereiken.

Men stuit hier dus op een practische onmogelijkheid, tenzij alle afsluitingen ineens zouden geschieden en ook dit is niet mogelijk. De rivierverlegging, die in het ont-werp pas in de tweede plaats genoemd wordt, had natuurlijk vooraf moeten gaan.

Het maken van de L.W.damrnen zal echter betrekkelijk weinig effect hebben op de stroombeweging, Zooals de erva-ring met dergelijke dammen heeft geleerd, stort het water met zeer groots snelheid over zoo•n dam, zoodat er haast

evenveel water binnenkomt als vroeger. Zulk een groote L~W. dam zal men daarom ook niet in sümd kunnen houden, daar het overstortende water ontgronding zal veroorzaken (bij vloed aan de eene zijde, bij eb aan de andere) die funest

zullen zijn voor dBII dam ze-lf.

Beter en goedkooper werkplan.

Wanneer men echter een logischer werkschema volgt is het plan, zooals op de bijbehoorende teekening is aangeduid,

misschien uitvoerbaar. Deze zou er dan als volgt moeten uit-zien:

1. Omlegging rivier van Willemstad naar Bath;

normaliseering en verwijding Westerschelde f.1.100.000.000,-~ 2. Afdamming Haringvliet bij Numansdor

p-Ooltgensplaat, afdamming Volkerak bovenmond en Mosselkreek . . . f. 3. Afdamming Oos.terschelde bij Stavenisse,

idem Mosselkreek (benedenmond) na ongeveer 100 jaren . . . f. 4. Afdamming Haringvliet bij Hellevoetsluis,

idem Zijpe bij Bruinisse, idem Grevelingen bij Herkinge . . . f. 5. Afdamming Oosterschelde bij Zierikzee,

idem Zand kreek bij Kats . . . f. 6. Afdamming Haringvliet in den

mond,Brouwers-11,avensche Gat in den mond, Oosterschelde in den mond, Veersche gat , na opnieuw ong e-veer 100 jaren . . . f. 7. Extra kustverdediging

30. 000

.ooo.

-·

10 • 000 • 000. - ' 60 .000 .ooo.

_,

50.000.000.-

so.ooo.ooo.- 50.000.000.-Al deze werken, tezamen geraarrd op f. 1.350.000.000.-? (zeer ruw) zouden eerst kunnen worden begonnen, nadat het Vier- of Vijfeilandenplan zou zijn uitgevoerd.

Het nut van deze uitermate kostbare werken zou betrek-kelijk gering zijn. De met groene tint aangegeven landwinst

zou bestaan uit 56.000 ha. bouwland, te verkrijgen in een tijdsverloop van 1 à 3 eeuwen, zoodat zeer veel renteverlies zou optreden van het kapitaal, dat onmiddellijk in de werken moet worden gestoken. (f.1.350.000.000.-? volgens boven-staande ruwe raming).

Verder noemt de ontwerper een winst van 25.000 ha. duin -terrein. Dit berust echter op een onjuist inzicht in de na-tuurlijke mogelijkheden. De kust zou haar bescherming der onderwaterdelta's verliezen en dus sterker dan thans worden aangevallen. De koppen van alle eilanden zouden zeer krach-tige hoofden moeten verkrijgen. Van een rechte ver in zee gelegen kustlijn, zooals de ontwerper schetst, zal geen sprake zijn.

Het zand der onderwaterdelta's, ongeveer 10 milliard _{m3 1} lal grootendeels om de noord trekken en voor den mond van

den Waterweg zeer veel hinder en baggerwerk veroorzaken. Een wegverbinding van Vlissingen naar Rotterdam zal daarentegen wel mogelijk zijn, doch deze is voor eenige tientallen millioenen guldens wel anders te maken, zij het met een veer tusschen Zierilrzee en Colijnsplaat (zie mijn nota: Wegverbinding Rotterdam-Vlissingen;l946) . Niet genoemd worden door den ontwerper dat bij Bath een kostbare en

4.

hinderlijke spoor- en verkeersbrug moet komen over de nieuwe

rivier en dat ook de brug-bij Tholen, die hier thans reeds

bestaat, in het gedrang komt.

Conclusie:

Het plan is dus verwerpelijk. Het plan van den

Water-staat (zie mijn nota Verlandingsmogelijkheden langs de

Nederlandsche kust 1942) bevat de bovenomschreven bezwaren

geen van allen en vereischt ook betrekkelijk weinig kosten.

Indien er al kosten zijn, zoo worden deze stul{ voor stuk

direct economisch verantwoord.

Indien gewenscht kan natuurlijk nader op het plan

"Luc tor et Emergo" worden ingegaan en nauwkeurige

begrootings-c ij fers worden gegeven~

's-Grai.e nhage, 19 December 1945.

-a

".

•

t it

•

,,.

r

.

•

• ... ~ • ., ,,

•

• • !t

.

,.

t

•

1

•

•

•

1 WANDF.:LA~___.. / / ,,,,-· /

VERKLARING .

---/ / :STRAATW[ t' L El-DAMM EN VA N ~ 5 d lil 80 AFSLUITD~K EN SLUIS

DUK BU NORM ALI 5EERING

DUINVOET BOEZEM POLOERLAN D DUIN EN .STRAND 8ANJAARD / /--,' / / / ' / •,èE. Q05T ER HINDER / / / / .,,,),-... .;,- . 6 ,·. 5 / / / / / f /'. / / / ~ . _. D. ·. t .,. " G. ... T . ... 0

R'..JK5WATERSTAAT- DIR. BENEDEN RIVIEREN

ZEELAND

PLAN LUCTOR ET EMERGO.

VAN A.H.deLEEUWERK

T.A.

PROV.

WATERSTAAT.

ci d TEE.!<. . dd CALQ do CO'vTR dd. GEZ. Dec. 19.c.S- dd. ç,f. 1 _ACC. , j3LAD Nî I iN BLADEN d.d. GEW SCHAAL·± 1: 400 ooo

4208

_ / VORIG No 1 1 VER- 1 VOLGNo 1

N

O •

l\

8

S

l.

i'f

' - - - ~ /

__

;=-;:=---=-

... -...

l-=.19-=.-:_w---:--AN-'Tl.__---;---.l~1_9 - 1

~

VOLGNo 1 1 19 1, DIRECTIE BENEDENRIVIEREN No 4852.""

Aantal

brief I bijlagen 'S-GRAVENHAGE,- 7 Mei 1946.

· Betreffunde: s·tudiedienst.

,· • Plan "Luctor et Emer.ro" tot· af_

datnming Zeeuwscbe

wateren.-Aan den Heer

~~~ ~ ~ ~ e g > a t . . ~~n Hoofdingenieur Studiedienst ' .,. ' ,, l ~ Aanteekeningen: _~ ~ ~ x : i & J ~ ~~

..

( .. ~ '" • • a g

..

.

( '

l _{Afschrift ter kennisneming ~ r}

'

...

_.

.

~

Voor den Hoofdingr:-Directeur. De Adm. Hoofdambtenaar,

. .

~~

+ ~

MINISTERIE

en _• • _WED van _{E.a. 0 P} • 0 PEN BA~ 0 U ~W • .RE

•

WE.~C • _ •

.

KEN • • •

---~-·--~---~----•-... ---4--

_{Afschrift.- DIRECTIE VAN DEN}

WATERSTAAT.-no. 605

z.

Afd.

A.-Bericht op brief van

27 Juli

1945.-AAN den Heer A.H.de

Leeuwerk.-Emmalaaa 151

te

MIDDELHARNIS.-Betreffende: plan

Luctor et Emergo.- • s-_{v.Rogenhoucklaan 60.-}Gravenhage , 2 Mei 19 46.

®

15571 • '46

Met belangstelling nam ik kennis van de in Uw aange_

haalden, tot den Minister-President gerichten brief uiteengezette

denkbeelden ... ~

De fiijkswaterstaat houdt zich reeds geruime tijd bezig met onderzoekingen en plannen, die zoowel gericht zijn op landaan-winning in de Zeeuwsche en Zuidhollandsche stroomen als op wijzi-gingen in het net der benedenrivieren, ten doel hebbende de zoet-waterverdeeling te verbeteren en de zee- en rivierwaterkeeringen te

verkorten.-Bij de beschouwing van deze vraagstukken moet in het oog worden gehouden, dat de door natuurlijke oorzaken plaats hebbende veranderingen in den loop der rivieren, zooals de door U genoemde neiging van Rijn en Maas om hun uitmonding hoe langer hoe meer in

Zuid-Westwaart13ohe richting te zoeken, naar mensohelijke

tijdsbe-grippen slechts langzaam verloopen.-Belangrijke versnelling van

-dit-dit proces door kunstmatig ingrijpen kan slechts ten koste van enorme bedragen geschieden en levert groote moeilijkheden op,. zooals de studie van den Rijkswaterstaà.t reeds heeft dmen· blijken.

Deze bezwaren kleven ook de door U opgeworpen plánnen

aan.-Niettemin heb ik met waardeering kennis genomen van Uw

plannen, omdat daaruit Uw belangstelling blijkt in deze veelom.. vattende en moeilijke materie, waarvan de verdere bestudeering voor de toekomst van one land zoo belangrijk

is.-DE MINISTER VAN OPEMBARE WERKEN EN

WEDEROPBOUW.-Voor den Minister,

DE SECRETARIS.. GENERAAL ,

l.

S.-G.-w.

g. G.André de la Porte.-Voor eensluidend afschrift,

De Secretaris- Generaal,

l.S.-G.-w.g. G.André de la

P~rte.-Afschrift bestemd voor:

den Heer Hoofdingenieur-Directeur

van den Rijkswaterstaat

in de directie Benedenrivieren te 's-Grav~hase.

i.v.m. advies l Februari

1946.-.,_ ' ... ·--· .no.._.115.l .

z ....

...

.

- . . .

..

# • .. • -• .. .. ,.. • - • -~ - .. .. - ... - .. -· - - .. ►·

-...

.

..

r

-.

.. ... '

..

.L ' r ,

..

r r

..

t ,

1

AFSCHRIFT VORIG No

1 1 19

·

No.~l,e&l'

1/

VORIG No 1 1 19 1 WANT' VER- 1 VOLGNo 1 1 ₁₉

/~t(s-VOLGNo ₁ 1 19

DIRECTIE BENEDENRIVl'EREN No.

66L

6)

~

II--A-,-an_ta_l _

brief I bijlagen 'S-GRAVENHAGE, 19 Nov"1945.

Aanteekeningen:

Aan den Heer

Plan "Luctor et Emergo11

tot Afdamming va:Q de Zeeuwscha Wateren. _{H m u ~ ~ ~ ( ' d .}~~~m~~tx _X

H~~M~~~ Hoofdingenieur Studied.ia rat

RIJKSWATERSTAAT DIRECTIE VAN DEN

'iATERS'rAAT

La.o.o.

Afd. A. Bijlagen ( 6jl '-...J l 6 IJJ3du .lii'é!!Siddmitlf.la>llliftUI

~-.x

~--x

1 6

Voor den J-loofdingr.-Directeur. De Adm. Hoofdambtenaar,

"'7~ / .. --1., ,,'

~ 7A--... ,:::..

__:::.::::..:-:.----De Directeui-Ganeraal van den Rijkswaterstaat st.elt

nevens-gaande stukken in handen van den Heer Hoofdingenieur- D1rec

teur van den Rijkswaterstaat 1n de directie Banadanr1v1erer:

om bericht en raad.

Utrecht• 15 November 1945.

De Directeur-Generaal,

(get.)

1 •

.o.o.

MINISTERIE VAN ALGEMEENE OUR,OGVOERING

VA~ HET KONINKRIJK.

Ple1n181:3, No.4

's.Gravenhage.

@ 16490 - '45 • K 983

4 Augusius 1945.

Beleefd ter behandEl1. ing aangeboden aan zijne Excellentie

den Mini ster van Openbl1're Werken en Wederopbouw een brief'

van den Heer A.H. de Lseuwertk te Midd~lharnis, dd. 2?

Juli 1945 met bijlagen.

Excellentie,

1Uddalhar-n1s, 27 Juli 1945.

Aan den Minister P:ras1dent

Prof .Ir.

w

.SCHERMERHORN

te •s-Gravenhage.

Het feit dat ik het geno~gen heb gehad in 1938 en 1939 met een

Uwer vroegere assistenten, n.l. Ir. J.W. KUIPER van Amsterdam,

te mog~n samenwerken, is wel in hoofd.zaak da reden waarom 1k

mij met bijgaand plan rechtstreeks tot U durf •e wenden.

Om een goed plan of idee ingang te doen viriden en uitgevoerd

te krijgen, komt er heel wat kijken en zeer zeker, wanneer zulks

.uit de lagere regionen stamt.

Gezien de tijdsomstandigheden meen 1k echter- geen tijd verloren

ta mogen laten gaan door een anderen weg te volgen, maar ik ben

zoo vrij U als hoogsten chef des lands, dit plan bekend te maken

en daarover Uw meen1ng te vragen, ook al zou dia slechts

opper-vlakkig gegeven kunnen worden.

Al vorens het plan in een vakblad bekend te maken zou 1k gaarne Uw gewaardeerde meening vernemen. wearvoor bij voorbaat reads hart el ijk da nk.

Da schuilnaam onder het plan zult U mij hoop ik niet euvel duiden.

Uw.dw •. dn.

· (gat.) A .H. de Leauwerok.

Technisch Ambtenaar v/d Provincialen

Waterstaat in Zuid-Holland.

Emmalaan 15!..

Aan den Minister Presti ent

' '

. . '

se.

In

den loop der aeuwen verplaatste de Rijnmond zich steeds

m er zuidwaar-tl;l en kan nu reeds wel als blijvend ein:ïpunt

'rl8ar de Wester Scheld verlegd wo!'denJ

~e, • . ,liet- h,een en wea:r trekken van groote hoeveelheden z ewater

1n de zeearmen heeft weinig zin meer~ •er n!:at. meer- als

ex- nif.1t meer van geprofiteerd wordt voor lardaamras;

lOe. De defensie van Zeelani kan aanme:rka11jk ~e'r'beterd word 1~

door. afsluiting.der zeegaten tusschen Walchnren en Rozenburg

nl.. ·door het w~nnen van een duinregelJ

11 e. Eventueel groote kosten voor- het v 1 ... niau.wen van groote an

kleine kunstwerken en duinv~~dedigingen kunnen achterwege

blijven; ·

l2e, Bij de uitvoering der werken langs da kilst kan waarschijnlijk

een dankbaar gebruik gemaakt \Vorden van de landingsvaartuigen

der geal11 arden, waardoor saizoenverl anging mogel 1jk is.

Reeds 1n 1945 heb 1k in een aM.1kel voor

o

.T ~A"R., hetwelk toen

zonder meer niet kon worden opgenomen. de afsluiting dar zeegaten

aangestipt. ·

Nu ik echter begin J"uli door de radio hoorde van het plannen

maken voor de wederopbouw van Zeelall4, heb 1k mij voorgenomen

U dit schrijven ta doen toekomen,.,met

net

beleefd. 'verzoek dit

plan er:ogtig te willen overw~·en en een onderzoek naa!" de u.:rsent1

en de voor- en nadeel-en er van te willen doen instellen. ·

Het liefst onóer leiding van ean commissie wier ledan in hooffi

zaak vrijwillig cm anthousiaat daarin zitting. will'.en nemen.

De groote massa gegevens d1e noodig zijn om een_ en ~nder in de

maast juiste :verhoudingen an in galdwaarden uit te d?'Ukkan, kun

-nen niet zoo maar door e@n enkel 1ng worden aangegeven_.

Eean vergelijking moet m~1• ovEfr minstens honderd jaar terug

. _gaan; o.ok. al is .zulke eleccts globaal mogelijk •

. De ervaring van Gtreekplancomm1ss1ea o.a., kan dit onderzoek

atell1g zeer bespoedigen en bevorderen; mits weer globe.al gewe:rkt

wordt.

Is de mo~elijkheid en de gewenachtheid van het plan snel onder--:

~och t en in gunetigen zin u1tgeval len, dan kan de uitwerking er

van m.et kracht worden aangepakt en d.aar-ne. met de uitvoering m.i.

kalm aan begonnen worden, want juist bij dit plan kan zoov el

äöox, de natuureletienten worden gedaan, mits wij me_y de middelen

der tecbniek maar op zijn tijd• een~ of twee - handjee meehelpen

Hierbij 'bedoQl ik vo.orne.melijk de aanslibbing van de a.s. pol•

ders en den aanw~B van strand en duinen~

In de diepe g6Ul@n kunnen mies.chian gewapendbetonnan vaartuige

wordan gezorµcen~

-De eanelutingen

b.v,

te bestorten met stortsteen waaraan korte

boscen rijshout met draa~ bevestigd, aangezien ~~t zinken van

z:tnkstuk :en aldaar zeer ko·stbaar en i,iske,nt zal zijn.

Hat wa:t.erbouwkundige laboratorium zou eE'tn en ander kunnen

onderzo Eken, · · ·

De 00 decimaterl 1jn geeft m. l ;. heel qu1del.1jk het verloop

, . en o.e mogel. ijlmeid van een behoorlijk $t"nd aan; nïit.;3 eerst dfB

groote> gaten maar dicht komen~ .

-. De diopa g6Ulen langs de zuidw~stzijde van Wal.cheren en langs

de kopp~n van Schouwen ën Goeree, zijn juist zoo funest voor de

at.randen, duinen en dijken dier ,filanden e~ è'ischan aldoor

ho(llge:r-koqt en voor het .ond6r'houd daarvan. . .

De "Goudan d:l ik van Wes:t.•Capelle'd' zoµdd.oo:r afsl~iting van die

g"uren m~:ns:rre,;w ,._tot een zll vertm ge egra eero w_orden.

B1j Vl1Ls1ngen en Braske~ zullen misschien hog leidammen als

b ~v .• :ta Ho el<: van Holland gemaakt moeten worden,

1

De mr-malisàtie ervaringen kunnen ook voor dit plan weer benut

· worden en hun voordeel afwerpen en eveneens bij het overwegen of

voor

-voor zoetwatertoevoer naar Rottet"dam, de afvo.=tr bij Werkendan

ook reeds gesplitst zal moeten v1orden.

De herziening van Rijn• en 6ehalde-oversenkomsten zijn noodig.

Een schema van we:rken zooals .die door mLj z1j n gedacht als made

een 1 ij ~t van voor en nadeel en van het plan,

in

groote trekken;

ge.at hierbij en nog een schetsteekening. .

Een en ander is thans in een wat snel tempo opgema~kt, ö.u.'3

zeer zeker voor verbetering en wijziging vatbaar.

Dat U in het plan een goede mogelijkheid zult mogen zien tot op- en uitbouw, niet alleen voor Zeeland, criaar vap-ons geheel&

land en dat het moge versterken het a.loudfl deviars der Zeauv en;

ttLUCTOR ET EMERGO" • . i

Luctor et E~ergo

Juli 1945"

l'lan Luctor et emergo

"

WERK• SCHEMA

Afsluiting tot

t

·

.

w

.

A. Brakman ;::=:::.. B • Kreek:rak-dam Rlv1erbadd1ng maken

Oosta:r-Sehèlde

Eendl'&cht

Sloe

Oostgat

Veerga t (bij Veere)

Ooster•Schel de (Roompct

(Westgat

Grevelingen (Brouwerah.gat

{Vliager

(Springersd1ep

Har1ngv1 iet ('Sl ij kgat

. (Bok.~egat

2r1elsche Maas

St" Phil f psl and

Vol kerak (D.1jics-s.e-è1'en &: al uis)

Zeedijken ten Noorden -van Wal BO<fl

Hellagat(le1dam aansluiten aan

(F1akkee è:n in Noor-delij

. ( ric h't i ng varl angen

Sloe geheel diöh

t

Brakman geheel dicht

C. Scheepvaart ·varlegg.en

D.

Rivierdijk in Volkerak afmaken

Leidam aansluiten te Numansdorp & sluis

Westsr•Slhelde nornta.1 iseeren .

Sluis 1n het S.pui bij Oud:.Be1e:rlar,d

Verbindingskanaal Voornsch Kanaal•Brielache

Maas

ten Westan van

de achutsluie te Nieuwersluis en dam in Brielsche Maas

Tram~ en verkeersbrug bij Zijpe

$trandw1nn1ng

Verkee.rswerken ·an boezemvorming

Verkeersweg en spoorbaan op west.elijke riv:ter:dijk van Numansdorp tot

ltr-aekre.kdam

Spoor- en rijbaan

Rotterdam~

Barendrecht~ Num~nsdorp (Flskkee ...

Schouwen• Tolen verkrijgen dus een directe spooraanslu1t1ng op

Rot terd.a m)

v

Bo ezamdijken met rijbaan; eere ... Noord Beveland• Noo1"d Beval.and •

Zierikzee, Driascnor • Herldngen, Dirlr'.landsche sas• Hellavofltsluis

en Br1a11 e • Rozenburg ·

In sommtgé dijken zoo noodig nog bevloeiingduikers

Na rijp worden polders boezemdijken; Wilhelminadorp - Stavenisse en

Thol e,:1 - St " ?h 11 i psl and

Diepe geulen helpen vullen met gezogen zand

Kanaal S.téllend.am • D1rklandschs sas alwaa..-r de schutsluis kan ve?7VRllen

,At'alu1t1ngen (geheel)

E. Afsluiting n (geheel) Oost r-Schelde

Gravalingen

Har1ngv1. iet

Br1 els c>he Mae. s

r.

/

Vol too11ngswerkan

Pol de;rs inrichten Strand• en du1nw1nning

Kustweg Vlissingen ... Hoek van Holland ... 's-Gt'Elvenhage

Pl.~n Luctor et emergo

V O O R DVE E L E N •

1. B;o~eht lrustlengte nl. "gesloten ro km an "open" 500 km.

2. Aanwinst van 56000 HA. bouwland en 25000 HA duinen.

3. ~~ie""' :en bij eventueele sluisbouw in het Zijpe - 4 zoetwaterbassins.

4 • . ~:r\rand..1 en du1nvor-rning van Vlissingen tot Hoek van Hol~and.

5., Vê;r>beta:ring acheepvaartweg

naar

Antwerpen. zoowel van de zee als van

•• 1 de ltlndzijde, zonder sluis•passa.ge.

&, cheepvaartverbinding binnendoor van Vl ias ingen riaa:r- Dordracht snz. _,;.,~ Spoorvet-bind1ng "overland" Rotterdam-Vlissingen, passeert allef>n de

/ slui~en bij Numansdo:rp , n Galatheesche•haven en eventueale Sluis

, te bo'uwen bij Bergen op Zoom,

,e.

Gewoon wegverkeer van alle eilanden naar het vasteland van

z

.

H

.

s.

G*ot

9-eel

van Zeeland an Flakkae watert af' door de sluizen te, Vlissinge

/1 vta };let kanaal door Walcheren, dus looz1ng op een zeer laag peil.

10. :Vnlatihg van zoet vrat el" in vele polders is mogelijk.

11. '1.otta:re afyoe:r van landbouwproducten van da eilanden is_mogEJJJ.jk_.

12; 'Bergen /op

Zoom

bereikbaar door }lijn•

en

Zeevaär~

-13. 1

Sluis ~'ij Veere kan vervallen.

14 . ' $1 uis bi 'i Hell evo etsl u.is kan vervallen.

15. Sluis bij hat, sas van Dirksland kan vervallen.

16, :,;;,1uizan11

an

kanaal door Zuid-Beveland kunnen vervallen.

17. Minde1" baggerwerk in etroomen en havens.

18. Groote \-espar1ng op onderhoud en minder kostbare nieuwfl werkent wagens

het riiet meer aanwtr&iga paalworm-gevaar.

19. Brug vat Noord• na ar Zuid-Beveland kan ve:rrval l

en.

20 Zoetwater voo:r- drinkwaterl eidingan beschikbaar.

l \ _,,

NADEELEN.

1. Visschetijschade.

2. Verlies1mosael" en oestercultuur of zoo mogelijk verplaatsing naar

Westel"-Sehelde"

5. Verscb.ill ende polders moeten weer 1runstma.tig loozen.

4. Sluisbouw 1n hat spui bij Oud•Beierlard.

s"

Bl"Ug ofi ~ontvaer v-oor St.fhilipsland"

' \ , ,L.:sl-,...,t... ,),] , & ~

~( ( t \ t , /