Streszczenie
W artykule przedstawiono skrótowo systemy monitoringu pojazdów w oparciu o współczesne techniki informatyczno – telekomunikacyjne wykorzystujące nawiga-cjĊ satelitarną oraz przesyły informacji za pomocą GPS/GPRS. Systemy te zoriento-wane są głównie pod kątem logistycznym. Pozwalają one w oparciu o odpowiednią strategiĊ na wprowadzenie w firmach transportowych znacznych oszczĊdnoĞci finan-sowych.
Słowa kluczowe: monitoring, nawigacja satelitarna, GPS/GPRS 1. Wprowadzenie
Przebiegi miĊdzy obsługowe współczesnych samochodów ciĊĪarowych siĊgają obecnie nawet do 100 tysiĊcy kilometrów, co czĊsto odpowiada rocznemu okresowi eksploatacji pojazdu w firmie transportowej. Przez ten cały czas pojazd bĊdąc poza bazą z załoĪenia powinien bezawaryjnie przewoziü ładunki i przynosiü właĞcicielowi zamierzone dochody.
Technika motoryzacyjna wykorzystuje najnowsze rozwiązania nie tylko w układach mecha-nicznych pojazdu, ale równieĪ w podzespołach elektrycznych, oraz systemach komunikacji pomiĊ-dzy nimi, dziĊki czemu kierowca otrzymuje bieĪące informacje na temat stanu poszczególnych elementów.
Systemy komunikacyjne wykorzystują przesył sygnałów za pomocą magistrali szeregowej tzw. szyny CAN-BUS (Controller Area Network – Binary Unit System). Pozwala ona łączyü za pomocą Ğwiatłowodu, fal radiowych, lub pary przewodów (w bardziej odpowiedzialnych systemach wystĊ-puje kilka par w hierarchii waĪnoĞci). Jest to standard transmisji ISO 11783 pracujący w czasie rzeczywistym na długoĞci przewodów do 40 m z prĊdkoĞcią transmisji wynoszącą 1Mbit/s. Nie transportuje siĊ tu danych, tylko informacje, które po przefiltrowaniu trafiają do procesora, który analizuje i odpowiada. Szyna jest odporna na zakłócenia, szerokopasmowa i selekcjonująca sygna-ły o wartoĞci logicznej „0” lub „1”, tak, Īe przepuszcza je pojedynczo, dwukierunkowo w hierar-chii waĪnoĞci. W wyniku zastosowania tylko dwóch przewodów wystĊpują powaĪne oszczĊdnoĞci na długoĞci wiązki przewodów, a tym samym na masie instalacji. Przesyłanych moĪe tu byü np.:1000 sygnałów sterujących około 200 funkcjami 50 urządzeĔ elektronicznych. Zaletą magistra-li CAN-BUS jest moĪmagistra-liwoĞü rozbudowy instalacji. Oprócz komputera pokładowego podpiĊtego fabrycznie do sieci, moĪna dołączyü poprzez gniazdo diagnostyczne sprzĊt do diagnozowania warsztatowego, lub interfejs do przesyłania sygnałów systemu monitorującego.
Rysunek 1. Gniazdo diagnostyczne z szyny CAN-BUS w samochodzie IVECO AS i podpiĊty komputer serwisu diagnostycznego
2. Satelitarny system monitorowania pojazdów
Zakłady transportu samochodowego kierując siĊ uzyskaniem maksymalnych zysków ustalają zaleĪną od aktualnych potrzeb strategiĊ eksploatacji Ğrodków transportu. Strategia ta charakteryzowana jest według: niezawodnoĞci sprzĊtu, efektywnoĞci ekonomicznej, masy prze-wiezionych ładunków, iloĞci przeprze-wiezionych osób, czasu wykonanej pracy lub stanu technicznego pojazdów czy urządzeĔ pomocniczych. Na podstawie wybranej strategii buduje siĊ system eksploa-tacji floty przedsiĊbiorstwa.
Wykorzystywany jest tu głównie satelitarny system monitorowania i rejestracji tras pojazdów GPS/GPRS. Jest to doskonałe narzĊdzie wspomagające bezpoĞrednie zarządzanie pojazdami. Sys-tem monitorowania GPS dostarcza niezbĊdnych informacji potrzebnych do podejmowania na Īywo decyzji wykorzystywanych:
• w transporcie drogowym krajowym i miĊdzynarodowym,
• podczas monitorowania floty samochodów przedstawicieli handlowych,
• w monitorowaniu pojazdów specjalnych, maszyn roboczych i pojazdów nie kołowych GPS (Global Positioning System) jest to system nawigacji satelitarnej obejmujący całą kulĊ ziem-ską. Działanie polega na pomiarze czasu dotarcia sygnału radiowego z satelitów do odbiornika. Mikroprocesor odbiornika oblicza pozycjĊ geograficzną (długoĞü, szerokoĞü geograficzną oraz wysokoĞü elipsoidalną) i podaje ją w wybranym układzie odniesienia – np.: WGS-84. Podawany jest teĪ aktualny czas GPS z bardzo duĪą dokładnoĞcią.
GSM (Groupe Special Mobile, obecnieGlobal System for Mobile Communications) jest to najpo-pularniejszy obecnie standard telefonii komórkowej. Sieci oparte na tym systemie telekomunikacji dokonują transmisji głosu, danych (Internet) i wiadomoĞci w formie tekstowej lub multimedialnej. (GPRS) General Packet Radio Sernice okrĞla technologiĊ stosowaną w sieciach GSM do pakietowego przesyłania danych. WystĊpuje tu prĊdkoĞü transmisji rzĊdu 30–80 kb/s, która umoĪliwia korzystanie z Internetu lub z transmisji strumieniowej audio/wideo. UĪytkownik nie
płaci za czas transmisji lecz za faktycznie wysłaną lub odebraną iloĞü bajtów. Jest to technologia przejĞcia GSM do trzeciej generacji
2.1. Zasada działania systemu monitorowania pojazdów za pomocą nawigacji satelitarnej Rejestrator GPS (Global Positioning System) montowany w pojeĨdzie posiada odbiornik GPS, modem GSM i kartĊ SIM (umoĪliwiająca dostĊp do usług telefonii komórkowej) z usługą GPRS. Rejestrator GPRS okreĞla trasĊ przejazdu Ğrodka transportu i umoĪliwia jej analizĊ na mapie cy-frowej Polski i Europy.
Rysunek 2. Schemat ogólny systemu monitorowania GPS, GPRS
W systemie tym nawigacjĊ satelitarną wykorzystuje siĊ tylko do okreĞlenia pozycji pojazdu, jego prĊdkoĞci w odniesieniu do dokładnego czasu. Sygnał z satelity dostarczany jest do rejestratora GPS zamontowanego w pojeĨdzie. Rejestrator ten posiada odbiornik GPS, modem GSM i kartĊ SIM (umoĪliwiająca dostĊp do usług telefonii komórkowej) z usługą GPRS. Rejestrator GPRS okreĞla trasĊ przejazdu Ğrodka transportu i umoĪliwia jej analizĊ na mapie cyfrowej Polski i Europy. Oprócz sygnału z satelity rejestrator sczytuje sygnały cyfrowe z szyny CAN BUS oraz z czujników analogowych pojazdu, nastĊpnie w formie pakietowej wysyła zakodowane informacje w postaci tzw. ramek modemem telefonicznym do serwera bazowego wykorzystując Internet. Serwer posiada program nasłuchujący, rozkodowujący i selekcjonujący. KaĪda ramka zawiera informacje dotyczące tego samego parametru np.: dane dotyczące połoĪenia geograficznego pojazdu, nazwiska kierującego, lub dane dotyczące iloĞci paliwa. W zaleĪnoĞci od systemu informatycznego związanego z kosztami serwer moĪe byü wyłącznoĞcią jednej firmy transportowej lub obsługiwaü wiele firm jednoczeĞnie. Informacje z serwera są przetwarzane wbazie za pomocą odpowiednich aplikacji i dostarczane do analityków.
Do rejestratora GPS moĪe byü podłączony analizator paliwa (sonda paliwa), który podaje chwilowe iloĞci i parametry paliwa znajdującego siĊ w zbiornikach. Na podstawie przejechanych kilometrów system okreĞla Ğrednie zuĪycie paliwa pojazdu. W zaleĪnoĞci od potrzeb moĪna okreĞliü teĪ stany płynów eksploatacyjnych, temperatury w okreĞlonych miejscach pojazdu, czasy
pracy poszczególnych urządzeĔ, prĊdkoĞci jazdy na danych odcinkach drogi, a takĪe przeprowadziü analizĊ pracy kierującego.
WartoĞci zarejestrowane przez rejestrator GPS przesyłane są drogą GSM/GPRS do bazy znajdującej siĊ na serwerze w przedsiĊbiorstwie, a tam analizowane w odpowiedni sposób zaleĪny od strategii firmy.
2.2. Cele wdroĪenia systemu GPS
System monitorowania GPS, który słuĪy do: • zarządzania flotą pojazdów przedsiĊbiorstwa,
• rozliczania pracy pojazdów i maszyn roboczych według prĊdkoĞci, przejechanych ki-lometrów, czasu pracy i masy przewoĪonego ładunku,
• rozliczania czasu pracy kierowców, przedstawicieli handlowych i operatorów maszyn, • kontrolowania w sposób ciągły iloĞci zuĪywanego i tankowanego paliwa,
• raportowanie bieĪącej lokalizacji i historii trasy pojazdu
Bardzo istotnymi czynnikami dla firmy podlegającymi kontroli w czasie jazdy są sposoby rozliczania kierującego pojazdem z trasy przejazdu i paliwa znajdującego siĊ w pojeĨdzie, czĊsto bĊdącymi podmiotami naduĪyü gospodarczych. PrzedsiĊbiorstwa transportowe dbając o minimali-zacjĊ kosztów stosują systemy kontroli kierujących i stanów płynów eksploatacyjnych, które po-zwalają na:
• analizĊ parametrów paliwa znajdującego siĊ w pojeĨdzie, pomiary iloĞci paliwa w zbiornikach i jego chwilowego zuĪycia,
• automatyczną informacjĊ o tankowaniach i zrzutach paliwa,
• wykrywania naduĪyü w obiegu paliwa podczas pracy maszyn roboczych,
• sprawdzenia stanu pokryw, włazów, zamkniĊü otworów wlewowych i zlewowych itp, • okresową kontrolĊ sprawnoĞci urządzenia,
• nadzór nad obiegiem paliwa wewnątrz firmy,
• monitorowanie ruchu pojazdu lub maszyny i jego alarmowanie wykroczenia poza obszar, w którym powinien przebywaü,
• monitorowanie stylu jazdy kierowców.
2.3. Obszar zastosowania systemu nawigacji satelitarnej
System monitorowania pojazdów za pomocą satelity okreĞla pozycjĊ, prĊdkoĞü, nastĊpnie po-biera informacje z szyny CAN BUS, póĨniej z elementów analogowych, pakuje w pakiet i wysyła zakodowane informacje modemem telefonicznym wykorzystując Internet do serwera w bazie w postaci tzw. ramek, tam jest program nasłuchujący, rozkodowujący i selekcjonujący. KaĪda ramka posiada informacje dotyczące tego samego parametru np.: dane dotyczące połoĪenia geogra-ficznego pojazdu, nazwiska kierującego, lub dane dotyczące iloĞci paliwa. Te informacje w bazie przetwarzane są przez odpowiednie aplikacje interesujące analityków.
Wszystkie systemy projektowane są z nastawieniem pod logistykĊ a nie pod diagnozowanie stanu pojazdów, poniewaĪ właĞciciele firm przewozowych mają najwiĊksze problemy z nierzetelnoĞcią kierowców naraĪających firmy na powaĪne straty. WystĊpują tu czĊste kradzieĪe paliwa, nieekonomiczna jazda samochodem, zbaczanie z wyznaczonej trasy przejazdu czy teĪ do-datkowe przewozy nie zlecone przez właĞciciela firmy.
Firmy projektujące systemy monitorowania pojazdów wykonują je pod klienta w taki sposób, aby program był atrakcyjny, ale dokonując ciągłych uaktualnieĔ, jednoczeĞnie jak najdłuĪej pozo-stawał współzaleĪny. Klient najczĊĞciej wykupuje program na własnoĞü gdzie otrzymuje póĨniej wszystkie rozbudowy i uaktualnienia, z otwartą bazą danych, z której moĪe wykorzystywaü wszystkie informacje do budowania swoich aplikacji.
Systemy te szukają ciągle nowych rozwiązaĔ wyłapujących nieuczciwoĞü kierowców, jednak pojawiają siĊ coraz to nowe problemy. Programy potrafią wykazaü dodatkowy ubytek paliwa na postoju, ale nie podczas jazdy, kiedy najczĊĞciej dochodzi do kradzieĪy. Obecne optyczne sondy paliwa praktycznie „analizatory” są całkiem inne niĪ stosowane dotychczas, poniewaĪ potrafią przekazaü takie dane jak: iloĞü czynnika, temperaturĊ, gĊstoĞü, kolor, obecnoĞü innej frakcji np.: osadów w zbiorniku a nawet moment zamarzania paliwa.
W połączeniu z danymi z nawigacji moĪna wszystkie dane odnieĞü do czasu i miejsca, w którym ten sygnał wystąpił np.: mapa przejazdu z naniesionymi momentami włączania i wyłączania zapłonu. W zaleĪnoĞci od potrzeb wystĊpuje teĪ funkcja wykonywania raportów z danego zdarzenia. Niektóre dane podawane są podwójnie, co pozwala na analizĊ ewentualnie wystĊpujących róĪnic, np.: odległoĞü sczytywana z GPS i jednoczeĞnie z szyny CAN-BUS połą-czonej z tachografem.
Obecne systemy mają teĪ za zadanie ułatwienie przedsiĊbiorcy prowadzenia funkcji logistycz-nych na zasadzie optymalnego wykorzystania bazy transportowej, która musi wykazaü siĊ jak naj-mniejszą iloĞcią zuĪytego paliwa, przewieĨü maksymalną iloĞü ładunku. Pozwalają teĪ zminimali-zowaü puste przebiegi, uproĞciü komunikacjĊ z kierowcą, która jest podawana jednoznacznie i czy-telnie w sposób pisemny (kierowca odczytuje na palmtopie zlecenie z bazy wraz z podaniem na mapie trasy przejazdu i miejsc załadunków i rozładunków).
Niektóre dane moĪna odczytaü równieĪ za pomocą telefonu komórkowego, w którym wgrana jest aplikacja komunikująca siĊ z naszym serwerem i z niego wykorzystuje informacje o połoĪeniu i stanie paliwa w zbiorniku. Po wciĞniĊciu odpowiedniego kodu pokazuje siĊ np.: tabelka z trzema ostatnimi tankowaniami i aktualnym poziomem paliwa w zbiorniku.
Transmisja danych po GPRS moĪe odbywaü siĊ w sposób ciągły ON LINE (analityk na bieĪą-co widzi bieĪą-co dany pojazd robi np.: został włączony zapłon). MoĪe wystąpiü tu jednak pewne opóĨ-nienie w ramach czasu transmisji GSM, nawet do 60 sekund spowodowane słabym sygnałem ope-ratora sieci. Po powrocie sygnału system monitorowania wraca do punktu zerwania, zapewniając ciągłoĞü danych. Miejsca na mapie gdzie sygnał GPRS nie był wystarczający, mogą byü opcjonal-nie zaznaczone w systemie monitorowania firmy.
Drugi sposób transmisji OFF LINE jest stosowany w celu obniĪenia kosztów (miesiĊcznie ok. 20 zł za pojazd). Polega on na tym, iĪ po przekroczeniu granicy RP urządzenie automatycznie wy-łącza siĊ i do bazy Īaden sygnał nie dociera. Wszystko, co siĊ dzieje z pojazdem jest zapisywane w pamiĊci i po powrocie do kraju i nawiązaniu łącznoĞci przekazane do firmy.. WystĊpuje tu pew-ne ograniczenie związapew-ne z pamiĊcią rejestratora, która przechowuje sygnały do około jedpew-nego
miesiąca. W przypadku przewidywania przebywania pojazdu poza krajem ponad ten termin istnie-je moĪliwoĞü chwilowego uruchomienia transmisji GPRS w celu zrzucenia najstarszych danych. MoĪna teĪ w ramach OFF LINE w dowolnej chwili lokalizowaü pojazd za pomocą usługi SMS. Dyspozytor posiada tu ograniczenie w postaci wyłącznej informacji gdzie siĊ w tej chwili pojazd znajduje i czy jest w ruchu, nie znając jednak genezy. Niektóre firmy uznają taki sposób za wystarczający, ale przy kompleksowym zarządzaniu flotą znacznie lepiej wykorzystywany jest ciągły sposób transmisji danych.
Koszty rozbudowanego systemu zaleĪą głównie od wartoĞci zakupu poszczególnych czujni-ków, oraz od czasu transmisji sygnałów wychodzącego z pojazdu. Standardowo przy pracy ciągłej w ciągu miesiąca urządzenie jest w stanie wygenerowaü około 2 – 3 Mb, a przy podłączeniu wielu elementów i komunikacji pisemnej – do 6 Mb. Opłaty miesiĊczne dla operatora sieci GSM na tere-nie RP za 10 Mb wynoszą 15 zł, natomiast na teretere-nie Europy za 2 Mb (ERA) kosztują 35 zł, a 5 Mb – 70 zł.
Systemy monitorowania mogą byü rozbudowane równieĪ w kierunkach sygnalizowania stanów alarmowych. Wykorzystuje siĊ to miĊdzy innymi przy przewozach artykułów w ĞciĞle okreĞlonych temperaturach, gdzie przekroczenie wartoĞci dopuszczalnej moĪe naraziü przewoĨnika na olbrzy-mie straty. PowyĪsza informacja dociera nie tylko do kierowcy, ale sygnał alarmowy pojawia siĊ równieĪ w firmie za poĞrednictwem GSM SMS.
W monitorowaniu maszyn roboczych czujniki są zakładane na podlegających kontroli anality-ka układach, np.: w koparanality-kach rejestruje siĊ czasy początków i zakoĔczeĔ cykli pracy łyĪek.
Bardzo istotną sprawą jest tajnoĞü danych na serwerze. Firma moĪe zakupiü system wraz z wyłącznoĞcią oprogramowania serwera (tzw. serwer klienta), lub system z serwerem dostawcy, do którego podpiĊtych jest kilka tysiĊcy pojazdów innych firm. W drugim przypadku istnieje moĪ-liwoĞü udostĊpniania danych firmie konkurencyjnej.
2.4. Urządzenia do monitorowania montowane w pojeĨdzie [1] 2.4.1. Rejestrator GPS
Rysunek 3. Rejestrator GPS 6800 TXD
Do transmisji danych wykorzystana jest technologia GPRS, i moĪliwoĞü równoległej transmisji SMS. Własne zasilanie akumulatorowe Li-ion umoĪliwiają pracĊ przez min. 24 h bez innych Ĩródeł zasilania. Wbudowane interfejsy umoĪliwiające podłączenie bezpoĞrednie licznika kilometrów i prĊdkoĞci z tachografu, obrotów silnika itp.
Urządzenie GPS 6800TXD wyposaĪone jest w odbiornik GPS umoĪliwiający okreĞlenie pozycji pojazdu, prĊdkoĞci i drogi w funkcji czasu, posiada interfejs sczytujący dane z tachografu, dziĊki czemu moĪna rejestrowaü równolegle prĊdkoĞü i drogĊ zgodną ze wskazaniem tachografu, który jest legalizowaną podstawą wskazaĔ. Omawiany rejestrator jest przygotowany do podłączenia Sondy pomiaru paliwa poprzez interfejs szeregowy, co wyklucza ingerencjĊ osób niepowołanych. Pomiaru paliwa moĪna dokonywaü na samochodach jedno i dwu zbiornikowych zdokładnoĞcią do kilku litrów. Identyfikacja kierowcy i pasaĪera jest moĪliwa dziĊki dwóm niezaleĪnym wejĞciom sczytującym identyfikatory typu pastylka Dallas. Istnieje moĪliwoĞü podłączenia czterech niezaleĪnych termometrów. Ponadto rejestrowane są zdarzenia typu włącz/wyłącz poprzez cztery wejĞcia np. załączenie ogrzewania, pompy, czy czas pracy agregatu. Za pomocą czterech wyjĞü moĪna sterowaü zdalnie lub automatycznie odbiornikami wsamochodzie np. Ğwiatłami. Urządzenie rejestruje takĪe wielkoĞci specyficzne dla klienta np. iloĞü wylanego gazu z cysterny LPG lub iloĞü pobranego mleka do cysterny przewoĪącej mleko. WyjĞcie przeznaczone do współpracy z PDA (np. palmtop) umoĪliwia uzyskanie nawigacji, azkierowcą komunikuje siĊ na zasadzie przesyłania informacji tekstowych. Wszystkie dane są zapisywane do pamiĊci i transmitowane do systemu monitorującego poprzez GPRS. W przypadku utraty danych np. przez uszkodzenie serwera itp. moĪliwe jest odzyskanie do 32000 punktów trasy, czyli Ğrednio ok. 2 miesiĊcy wstecz.
Rejestrator GPS 6800TXD moĪna w prosty sposób zdalnie konfigurowaü. Dodatkową moĪliwoĞcią jest szybkie sprawdzenie połoĪenia pojazdu poprzez SMS z dowolnego telefonu komórkowego. Urządzenie posiada cały szereg alarmów np: przekroczenie prĊdkoĞci, temperatury, wjazd w okreĞlony obszar, włączenie alarmu, które mogą byü wysyłane jednoczeĞnie do czterech telefonów komórkowych.
PołoĪenie, azymut, prĊdkoĞü oraz temperatury okreĞlane są po wykorzystaniu wbudowanych do pamiĊci map samochodowych.
2.4.2. Analizator paliwa (sonda optyczna)
Rysunek 4. Analizator paliwa ANP 3000
Dane dotyczące paliwa wyznacza bardzo dokładna sonda pomiaru paliwa – analizator paliwa. Sonda paliwa jest montowana pionowo w zbiorniku a zbiornik jest indywidualnie skalowany podczas montaĪu.
W trakcie jazdy i na postoju, w sposób ciągły dokonywane są pomiary takich parametrów jak:
• wysokoĞü słupa cieczy (aktualny poziom paliwa w zbiorniku), • temperatura paliwa,
• gĊstoĞü paliwa, • kolor paliwa
• obecnoĞü innej frakcji np.: osadu
• zdarzenia tankowania i zlania paliwa ze zbiornika
WystĊpują teĪ sondy starszej generacji – ciĞnieniowe i ultradĨwiĊkowe. 2.4.3. Komunikator dotykowy LCD/PDA
Rysunek 5. Komunikator dotykowy LCD ħródło: Oferta ATROM.
Urządzenie bezdotykowe PDA o przekątnej ekranu 5” spełnia rolĊ nie tylko komunikatora pomiĊdzy pojazdem a bazą, ale teĪ funkcjĊ nawigacji GPS. ŁącznoĞü z rejestratorem GPS zapewnia bluetooth.
Komunikator ten:
• posiada moĪliwoĞü zainstalowania mapy cyfrowej, spełnia funkcje nawigacji GPS, • wyĞwietla temperatury zarejestrowane przez termometry,
• wyĞwietla informacje o pojeĨdzie spełniając funkcjĊ komputera pokładowego, • pokazuje prĊdkoĞü, obroty silnika, poziom paliwa w zbiorniku, nacisk na oĞ ciągnika, • posiada moĪliwoĞü bezpoĞredniego wpisywania faktur za paliwo przez kierowców, –
przekazuje informacje dotyczące numeru karty kierowcy, aktualny stan pracy kierowcy, ostrzeĪenia np. przekroczenia dopuszczalnych czasów jazdy,
• umoĪliwia wykonywanie połączeĔ głosowych • wysyła i odbiera wiadomoĞci SMS lub GPRS,
• przesyła informacje o dojechaniu do okreĞlonych celów, • przekazuje zlecenia wraz z wytyczoną trasa,
2.4.4. Przystawka CANBUS
Rysunek 6. Widok przystawki CAN-BUS ħródło: Oferta ATROM.
Przystawka CAN-BUS jest urządzeniem podłączanym do magistrali CANBUS pojazdu. Istotną cechą przystawki jest całkowity brak ingerencji w transmisjĊ wewnątrz samej magistrali co ma kluczowe znaczenie dla zachowania spójnoĞci magistrali oraz brak zakłóceĔ w transmisji. Przystawka CAN-BUS spełnia normy wymagane dla tego typu urządzeĔ.
Operator systemu monitorującego ma moĪliwoĞü na bieĪąco odczytywaü w danym momencie: dane z tachografu (droga, prĊdkoĞü), obroty silnika, chwilowe zuĪycie paliwa z przepływomierza, poziom paliwa z poziomowskazu, rejestracjĊ parametrów pracy kierowcy (np. czy jest wpiĊta karta kierowcy, alarm przekroczenia dozwolonego czasu jazdy itp.), oraz ciĊĪar przewoĪonego towaru. Wszystkie te informacje są gromadzone w systemie i mogą zostaü zobrazowane w formie czytelnych raportów lub statystyk.
3. Kryteria doboru systemu monitorowania pojazdów
WciąĪ wzrasta liczba firm, które oferują usługĊ monitoringu i elektronicznego zarządzania. NajwiĊksze z nich w ostatnich latach notowali kaĪdego roku nawet 60 procentowy przyrost nowych klientów. Z raportów statystycznych wynika, Īe polski rynek telematyczny przekroczył w2010 roku wartoĞü 200 mln. zł, a liczba pojazdów wyposaĪonych w urządzenia do monitorowania i zarządzania flotą wzrosła do 171 tys. Do niedawna duĪa czĊĞü małych i Ğrednich przedsiĊbiorstw wychodziła z załoĪenia, Īe narzĊdzie monitoringu jest dedykowane przede wszystkim administratorom duĪych flot. Obecnie firmy dysponujące nawet niewielkim taborem bez Īadnego problemu znajdują na rynku oprogramowanie dostosowane do ich profilu.
Dobierając odpowiedni dla danej firmy system naleĪy kierowaü siĊ: • specyfiką firmy,
• dokładnoĞcią systemu,
• moĪliwoĞcią posiadania własnego serwera i tajnoĞci danych, • szybkoĞcią łączy i czasem opóĨnieĔ,
• moĪliwoĞciami wykonywania odpowiednich raportów i analiz, • moĪliwoĞcią ciągłego rozbudowywania systemu,
4. Przykłady zastosowania systemu monitorowania pojazdów
Do najbardziej znanych operatorów usług monitorowania ruchu pojazdów naleĪą: ATROM, AUTOGUARD, SATIS, MOBITEL, M2M GROUP, TRUCK 24, ELTE GSM i inne.
PoniĪej podano przykład stosowanych systemów przez firmĊ ATROM [2] 4.1. System AutoSAT – Professional
Jest to autonomiczny system umieszczony na serwerze uĪytkownika. Klient przechowuje dane zarejestrowane przez rejestrator GPS na swoim komputerze. W bazie danych znajdującej siĊ na serwerze Klienta przechowywane są archiwa tras monitorowanych pojazdów. UĪytkownik korzysta z programu AutoSAT do monitorowania oraz raportowania swojej floty. System przeznaczony jest dla duĪych firm transportowych, posiadających własnych informatyków, którzy odpowiadają za bezpieczeĔstwo rejestrowanych danych, profesjonalnie analizują dane z otrzymanych aplikacji iprzyczyniają siĊ do osiągniĊcia właĞciwych zysków dla firmy.
System nie wymaga opłaty abonamentowej. Oprogramowanie AutoSAT zawiera cyfrowe mapy od poziomu Europy po szczegółowo rozrysowane miasta Polski i moĪe równieĪ współpracowaü z innymi mapami (np. z Microsoft MapPoint). Dane z pojazdów są sczytywane automatycznie poprzez GPRS i przechowywane w bazie danych o przejrzystej i otwartej strukturze zapewniającej współpracĊ z innymi programami bazodanowymi. Program moĪe pracowaü jako jednostanowiskowa aplikacja lub wiele aplikacji na róĪnych komputerach, które mogą znajdowaü siĊ w dowolnym miejscu wyposaĪonym w łącze internetowe (np. róĪnych miastach). Liczne raporty, wykresy oraz ich eksport do Excel-a pozwoli rozliczyü kierowcĊ z wynagrodzenia, czasu pracy, a pojazdy ze zuĪycia paliwa, przebiegu, ekonomiki wykorzystania itp.
MoĪliwoĞci:
• monitoring wielu pojazdów w czasie rzeczywistym
• monitoring wybranego pojazdu w czasie rzeczywistym z analizą trasy i Ğladem
Rysunek 2. Monitoring pojazdów w czasie rzeczywistym z analizą trasy i Ğladem ħródło: Instrukcja obsługi.
• analiza za dowolny okres trasy samochodu z podglądem na wykres zuĪycia paliwa, prĊd-koĞci, obrotów silnika, temperatur itp.
• generowanie raportów zbiorczych dla całej floty, dla pojedynczego pojazdu i wybranej trasy,
• generowanie raportów rozliczających kierowcĊ, • deklarowanie punktów własnych np. klientów,
• generowanie raportów z odwiedzin punktów własnych,
• generowanie raportów porównawczych faktur za paliwo i wyników z sondy poziomu pa-liwa,
• generowanie raportów rozliczających zlecenia transportowe,
• generowanie raportów dla kierowcy w formacie rozliczenia dla Inspekcji Transportu Dro-gowego,
• generowanie Karty Ewidencyjnej Pojazdu,
• generowanie wykresów odzwierciedlających ekonomikĊ jazdy samochodem z wykorzystaniem obrotów silnika i prĊdkoĞci,
• przypominanie o waĪnych zadaniach związanych z samochodem np. wymianie oleju, przeglądzie technicznym, ubezpieczeniach itp.,
• wyznaczanie trasy pojazdu i kontrolĊ jej realizacji, • wyĞwietlanie alarmów przychodzących z pojazdów,
• komunikacjĊ z kierowcą z zachowaniem historii korespondencji, • zdalne sterowanie np. alarmem w pojeĨdzie.
4.2. System AutoSATnet
Jest to system umieszczony na serwerze ATROM. UĪytkownik korzysta z tego systemu dziĊki serwisowi internetowemu dostĊpnemu z dowolnego komputera mającego połączenie z Internetem. Jest on prosty i łatwy w obsłudze a jego funkcjonalnoĞü zadowala klientów o małej oraz Ğredniej iloĞci pojazdów. System ten jest dostĊpny tylko w usłudze abonamentowej.
4.3. System Mix – custom
W systemie tym dane klienta przechowywane są na serwerze Atrom. Klient ma moĪliwoĞü replikowania swoich danych na swój serwer lub komputer PC, gdzie zainstalowany jest program AutoSAT. Dodatkowo klient korzysta z serwisu internetowego AutoSAtnet. DziĊki czemu z systemu moĪe korzystaü wiele osób o róĪnych prawach dostĊpu do danych. System jest dostĊpny w usłudze abonamentowej.
5. Podsumowanie
Szybki rozwój technologii elektronicznych i informatycznych umoĪliwia właĞcicielom firm posiadających bazĊ pojazdów oraz maszyn roboczych zastosowanie systemów monitorowania jako narzĊdzia pozwalającego na optymalne wykorzystanie swych zasobów. Jednak systemy projektowane są z nastawieniem pod logistykĊ a nie pod diagnozowanie stanu pojazdów.
Rozbudowanie istniejących systemów w kierunku wczesnego wykrywania uszkodzeĔ zgłaszanych bezpoĞrednio do firmy dodatkowo zmniejszyłoby koszty utrzymania taboru.
W opracowaniu tym przedstawiono w sposób skrótowy przegląd satelitarnych systemów monitorowania pojazdów w zakładach posiadających bazĊ pojazdów samochodowych i maszyn roboczych, wykorzystując informacje i materiały uzyskane od bydgoskiej firmy
Bibliografia
1. ATROM, Oferta firmy, Bydgoszcz 2010.
2. ATROM, Instrukcja programu AUTOSAT, Bydgoszcz 2009.
3UDFč]UHDOL]RZDQRZUDPDFKSURMHNWX„Techniki wirtualne w badaniach stanu, zagroĪeĔ bezpieczeĔstwa i Ğrodowiska eksploatowanych maszyn”.
Numer projektu: WND-POIG.01.03.01-00-212/09. SATELLITE MONITORING SYSTEMS FOR VEHICLES
Summary
The article provides a brief description of monitoring systems for vehicles based on modern technology and communication-telecommunications using satellite navi-gation, and the shipments information using GPS/GPRS. These systems are mainly oriented at an angle of logistics. They permit on the basis of an appropriate strategy for the implementation of the transport companies significant financial savings. Keywords: Monitoring, satellite navigation, GPS/GPRS
Jarosław DeczyĔski
Zakład Pojazdów i Diagnostyki Wydział InĪynierii Mechanicznej
